Het Groot Onderhoud | Vlamingen en het verleden

PRISMA
VELDANALYSE CULTUREEL ERFGOED
Vlamingen en het verleden: het draagvlak gepeild
dr. Alexander Vander Stichele

Introductie
• Eerste resultaten onderzoek
‘Vlamingen & het verleden’
• Peilen naar draagvlak voor erfgoed in
Vlaanderen en potentieel aantonen
• Voornaamste insteken:
- Erfgoedinteresse
- Erfgoedparticipatie
- Opinies en percepties

PRISMA VELDANALYSE CULTUREEL ERFGOED

Erfgoedinteresse
• Analyse vertrekt vanuit erfgoedinteresse
• Grote variatie inzake interesse voor specifieke erfgoedthema’s
Uitschieters:
- ‘Geschiedenis van het dagelijkse leven’
- ‘Culinair erfgoed’
- ‘Oude gebruiken, tradities of gewoontes’
- ‘Oude ambachten en/of handwerktechnieken’
• Sterke interesse voor geschiedenis van het nabije / lokale

Erfgoedinteresse
• Duidelijke socio-demografische verschillen inzake
erfgoedinteresse
Concreet:
- Mannen en vrouwen hebben deels andere interesses
- 55-plussers over het algemeen sterker in erfgoed geïnteresseerd dan jongere
leeftijdsgroepen
- Sterk positief verband tussen opleiding en erfgoedinteresse
MAAR niet voor alle thema’s


Maat voor erfgoed(des)interesse
• Uitdaging:
Op eenvoudige wijze draagvlak en potentieel voor erfgoed in
Vlaanderen bestuderen en aantonen
• Hoe?
Algemene maat voor sterke erfgoedinteresse
Algemene maat voor erfgoeddesinteresse


Maat voor erfgoed(des)interesse
Maat voor sterke erfgoedinteresse Maat voor erfgoeddesinteresse

Omschrijving Omvang in Omschrijving Omvang in
dataset dataset
Niet sterk geïnteresseerd 24% Niet of nauwelijks gedesinteresseerd 23%
(0 items) (0 – 1 items)
Enigszins sterk geïnteresseerd 29% Enigszins gedesinteresseerd 28,5%
(1 – 3 thema’s) (2 – 5 thema’s)
Sterk geïnteresseerd 26% Sterk gedesinteresseerd 25,5%
(4 – 7 thema’s) (6 – 9 thema’s)
Zeer sterk geïnteresseerd 21% Zeer sterk gedesinteresseerd 23%
(8 – 19 thema’s) (10 – 19 thema’s)


Maat voor sterke erfgoedinteresse
• Sterk negatief verband tussen mate van erfgoedinteresse en
mate van desinteresse (r = -.56)
• Duidelijke socio-demografische verschillen inzake algemene
erfgoedinteresse en erfgoeddesinteresse
Concreet:
- Mannen hebben bredere en sterkere interesse
- Jongere leeftijdsgroepen (- 34) hebben minder brede en sterke interesse
- Hoogopgeleiden hebben bredere en sterkere interesse


Erfgoedinteresse en -participatie
• Duidelijke samenhang tussen erfgoedinteresse enerzijds en
erfgoedparticipatie anderzijds.
Concreet:
Participatie neemt toe naarmate interesse stijgt
Participatie neemt af naarmate desinteresse stijgt
Niet alleen participatiegraad stijgt, maar ook participatiefrequentie en -breedte
Erfgoedinteresse vormt goede indicator voor erfgoedparticipatie


• Logische vaststelling
MAAR systematische analyse van relatie tussen mate van
erfgoedinteresse en erfgoedparticipatie laat toe om kansen en
mogelijkheden voor erfgoedsector te onderkennen
• Immers
Data tonen ook discrepantie aan tussen interesse enerzijds en
participatie of lidmaatschap anderzijds.


• Interesse – participatie discrepantie
Concreet:
- Sterke interesse vertaalt zich vaak niet in participatie.
- Beperkte interesse of sterke desinteresse vertaalt zich soms wel in participatie.
- Bevinding gaat op voor alle vormen van erfgoedparticipatie.

Toont kansen en potentiële groeimogelijkheden voor erfgoedsector
Nagaan wat mogelijke oorzaken voor discrepantie zijn


• Belangrijke vaststelling
Effect van erfgoedinteresse is onafhankelijk van geslacht,
leeftijd en opleiding
Erfgoedinteresse van jongs af aan stimuleren en cultiveren
(Potentiële) erfgoedparticipanten veel meer benaderen vanuit specifieke
interesses


Voorbeelden
Aantal keer dat respondenten tijdens de 12 maanden voorafgaand aan de bevraging een niet-religieus historisch gebouw of monument
bezochten, opgedeeld naar graad van sterke erfgoedinteresse.
100%
9.2% 15.3%
90% 23.1%
30.9%
80% 39.5%
28.4%
70%
36.5%
60% 36.4%
50% 40.0%
40% 40.8%
3 keer of vaker
30% 62.4%
48.1% 1 tot 2 keer
20% 40.4%
29.1%
10% 19.6% Nooit
0%


Voorbeelden
Aantal keer dat respondenten tijdens de 12 maanden voorafgaand aan de bevraging een archeologische site of vindplaats
bezochten, opgedeeld naar mate van interesse in archeologie of oudheidkunde.
100% 1.4% 5.9% 5.6%
90% 11.3% 12.7%
80% 29.7% 24.5%
70% 39.1%
60%
50%
40% 87.3%
64.4% 69.9% 3 keer of vaker
30%
48.2% 1 tot 2 keer
20%
10% Nooit
0%


Voorbeelden
Aantal keer dat respondenten tijdens de 12 maanden voorafgaand aan de bevraging traditionele ambachten beoefenden, opgedeeld
naar mate van interesse in oude ambachten of handwerktechnieken.
100% 0.5% 0.6%
2.1% 2.3%
3.1%
7.0% 3.4%
95%

90% 5.4%

97.4% 96.3%
85% 94.3%
Meermaals per jaar of vaker
87.6% Een enkele keer
80%
Nooit
75%


Voorbeelden
Aantal keer dat respondenten tijdens de 12 maanden voorafgaand aan de bevraging boeken over historische onderwerpen lazen (non-
fictie), opgedeeld naar graad van sterke erfgoedinteresse.
100% 6.2%
90% 12.7%
14.0% 26.8% 21.4%
80% 40.8%
23.2%
70% 23.2%
60% 26.1%
50%
29.1%
40% 79.8%
30% 64.1%
55.3%
20% 47.1% Een enkele keer
30.1%
10% Nooit
0%


Voorbeelden
Aantal keer dat respondenten tijdens de 12 maanden voorafgaand aan de bevraging televisieprogramma’s en –reportages over
historische onderwerpen bekeken, opgedeeld naar graad van sterke erfgoedinteresse.
100%
90%
80% 33.7%
70% 54.9% 61.5%
71.7%
60% 85.1%
50% 35.2%
40%
30% 28.4%
23.9% Een enkele keer
20% 20.0%
31.1%
10% 16.7% 11.7% 14.6% Nooit
8.3% 3.2%
0%


Voorbeelden
Lidmaatschap van heemkundige kring opgesplitst naar mate van interesse in lokale of regionale geschiedenis.

100% 0.8% 0.1%
0.3% 0.3% 0.2%
0.8%
0.9% 1.3%
1.4% 1.9%
3.0% 2.1%
95%
2.9%

90%
99.2% Bestuurslid
97.3%
85% 95.0%
92.5% Actief lid

80% Passief lid
Vroeger lid geweest
75%
Nooit lid geweest


Voorbeelden
Indien de afgelopen 12 maanden verdiept in familiegeschiedenis: lidmaatschap van vereniging voor familiekunde?

100%
89.4%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10% 4.4% 3.7% 2.5%
0%
Nooit lid geweest Vroeger lid geweest Passief lid Actief lid


Draagvlak
• In vragenlijst specifieke vragen die peilen naar
draagvlak voor erfgoed, erfgoedinstellingen en rol
van overheid m.b.t. erfgoed.


Draagvlak – erfgoedinstellingen
• Het draagvlak voor cultureel-erfgoedinstellingen zoals archieven
en musea is heel groot.
- Ook mensen die deze instellingen nooit bezoeken staan er positief tegenover en
erkennen het belang er van.
- Ook mensen die niet sterk in erfgoed geïnteresseerd zijn of sterk gedesinteresseerd
zijn staan er over het algemeen positief tegenover en erkennen het belang er
van.


Draagvlak – erfgoedinstellingen
Mate van instemming met stelling 'Ik vind het belangrijk dat er musea bestaan', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100%
10,3%
90%
24,5%
29,4%
80% 39,4% 38,9%

70% 42,2%

60%

50% 47,9%
47,2% Volledig eens

40% Eens
49,2% 48,6%
Noch eens, noch oneens
30% 33,4%
Oneens
20% Volledig oneens
22,6%
18,5%
10% 8,2%
9,3% 11,7%
0,8% 3,3% 5,9% 2,9%
0% 1,3% 0,4% 1,7% 2,1%

de n de n rde
n
r de
n set
e er ee r see se e d at a
t er
ess
te re ss re s r es ale
sïnte e sï nt e Tot
ede
sïn esïn e de
ge d rk g ged
ks g ins Ste er k
e lij gsz r st
f na
uw Eni Ze e
t o
Nie


Draagvlak – immaterieel erfgoed
• Het draagvlak voor immaterieel erfgoed is heel groot.
- Ook mensen die niet sterk in erfgoed geïnteresseerd zijn of zij die sterk
gedesinteresseerd zijn hechten veel waarde aan en benadrukken het belang
van allerlei vormen van immaterieel erfgoed.
(tradities, rituelen, herdenkingsmomenten, dialecten…)


Draagvlak – immaterieel erfgoed
Mate van instemming met stelling 'Onze typische Vlaamse tradities en gewoonten, gerechten, sporten, stoeten en feesten verdienen
net zo veel bescherming als onze belangrijkste gebouwen of kunstwerken', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100%
9,6%
17,6% 14,4% 15,1%
90% 18,2%

80%

70%
51,0%
60% 47,7%
56,7%
50% 64,1% 63,4% Volledig eens

40% Eens
Noch eens, noch oneens
30%
Oneens
31,0% 30,2%
20% Volledig oneens
22,5%
10% 14,6% 15,0%
5,5% 6,3%
2,3% 4,0% 4,5%
0% 0,8% 0,0% 1,3% 2,9% 1,2%

r de
n
rde
n rde
n
r de
n set
se e see see se e d at a
r es re s re s r es ale
te te
esïn
te
e sïn
te Tot
esïn esïn
ged ge d ge d ged
el ijks gsz
ins S te rk r st
er k
uw Eni Ze e
t o f na
Nie

Draagvlak – cultureel erfgoed
• Het draagvlak voor specifieke erfgoedthema’s is heel groot.
- Ook mensen die niet sterk in erfgoed geïnteresseerd zijn of zij die sterk
gedesinteresseerd zijn hechten veel waarde aan en benadrukken het belang
van specifieke vormen van cultureel erfgoed.
(literair, muzikaal, religieus, wetenschappelijk of industrieel erfgoed …)


Draagvlak – cultureel erfgoed
Mate van instemming met stelling ‘Ons literair, muzikaal, wetenschappelijk, religieus of industrieel erfgoed verdient net zo veel
bescherming als onze belangrijkste gebouwen of kunstwerken', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100%
8,0% 5,6%
13,4% 11,1%
16,0%
90%

80%
37,4%
70% 46,2%
51,1%
60%
62,6% 56,5%
50% Volledig eens

40% Eens

47,1% Noch eens, noch oneens
30%
38,6% Oneens
31,5%
20% Volledig oneens
22,6%
19,9%
10%
5,9%
2,8% 4,4% 5,6% 4,7%
1,3% 0,4% 1,6% 4,0% 1,7%
0%

de n en e rd
en den set
e er e rd sse e er d at a
ess sse ess ale
t er ïn te re sïn te re sïnt er Tot
sïn des
ede e de ede
ks g s ge rk g rk g
e lij g sz in Ste r s te
uw Eni Ze e
t o f na
Nie


Draagvlak – rol van overheid
• Respondenten hebben duidelijke verwachtingen met betrekking
tot de taken van de overheid en de rol die deze moet opnemen
met het oog op het beschermen, vrijwaren en ontsluiten van
het erfgoed.
- Vlamingen verwachten (pro)actieve rol van overheid met betrekking tot het
vrijwaren, beschermen en ontsluiten van ons erfgoed, ook op financieel vlak.
- Deze verwachtingen worden algemeen gedeeld, ook door zij die niet of nauwelijks
in erfgoed geïnteresseerd zijn en/of op geen enkele manier aan erfgoedparticipatie
doen.

Mate van instemming met stelling ‘In tijden van economische crisis mag de overheid overwegen om belangrijke stukken uit onze
musea te verkopen', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100% 2.0% 2.4% 4.7% 3.4% 3.1%
90% 9.3% 8.4% 9.6% 11.6%
20.7%
80% 22.7% 19.5%
70% 28.7% 25.1%
60% 31.0%
50% 45.0%
40.8% Volledig eens
40% 40.0%
41.6%
30% 30.7% Eens
20% Noch eens, noch oneens
10% 25.2% 24.7% 20.1%
15.6% 14.2%
0% Oneens
Volledig oneens


Mate van instemming met stelling ‘De overheid heeft de plicht om er voor te zorgen dat belangrijke kunstwerken of topstukken uit
binnenlandse collecties niet naar het buitenland verdwijnen', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100%
14.4% 11.6% 18.1%
90% 19.5% 25.2%
80%
70%
44.4%
60% 46.3%
48.1%
52.9%
50% 48.9%
Volledig eens
40%
30% Eens
31.9% 34.1%
20% 26.9% Noch eens, noch oneens
22.8% 20.1%
10%
5.4% 6.1% 5.2% Oneens
0% 3.8%
1.0% 5.4%
0.4% 2.0% 3.7% 1.7%
Volledig oneens


Mate van instemming met stelling ‘Als de overheid iets beschermt of als waardevol bestempelt, dan moet ze er ook voor zorgen dat er
voldoende middelen zijn om het te onderhouden of in stand te houden', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100%
90% 19.3% 12.7% 13.2% 17.5%
23.8%
80%
70%
60% 51.3%
62.5%
50% 61.5%
66.8% 63.5% Volledig eens
40%
30% Eens
20% 29.1% Noch eens, noch oneens
21.7% 18.4%
10% 11.8% Oneens
12.4% 3.7%
0% 1.5%
0.5% 0.2% 1.8%
1.3% 2.6% 1.7%
1.0%
Volledig oneens


Mate van instemming met stelling ‘De overheid moet voldoende middelen ter beschikking stellen zodat onze musea, archieven en
bewaarbibliotheken hun collecties steeds meer digitaal ter beschikking kunnen stellen via het internet', opgedeeld naar mate van
erfgoeddesinteresse. 100%
6.9% 5.6% 11.0%
90% 13.2% 16.9%
80% 33.0%
70% 38.9%
40.3%
44.1%
60% 44.2%
50%
Volledig eens
40%
49.7%
30% 44.1% Eens
40.1%
35.7% 32.7%
10% 7.2% Oneens
5.1% 4.6% 6.5% 5.8%
0% 2.0% 1.6% 3.6% 4.5% 2.9%
Volledig oneens


Mate van instemming met stelling ‘De overheid schiet ernstig tekort als kunstwerken, museum- of archiefstukken beschadigd raken
doordat museumgebouwen of opslagplaatsen in slechte staat zijn', opgedeeld naar mate van erfgoeddesinteresse.
100% 4.6%
12.0% 13.8% 7.9% 9.9%
90%
80% 31.6%
35.1% 37.6%
70%
43.1% 39.9%
60%
50%
44.5% Volledig eens
40%
44.0% Eens
30% 41.9%
38.3% 40.9%
10% 11.0%
9.2% 6.9% Oneens
4.8%
1.8% 3.7%
1.6% 3.8% 8.3% 3.7%
0%
Volledig oneens


Conclusie
• Is er een toekomst voor erfgoed in Vlaanderen?
Grote discrepantie tussen interesse en participatie toont aan dat
er nog heel wat potentieel is voor de Vlaamse erfgoedsector.
Het draagvlak voor erfgoed en erfgoedinstellingen in
Vlaanderen blijkt heel groot te zijn. Het belang en de waarde
van ons erfgoed wordt eveneens erkend en naar waarde
geschat door de minst geïnteresseerden en niet-participanten.

Conclusie
• Via uitgebreide en meer diepgaande analyses zal FARO het
beeld van de Vlaamse erfgoedparticipanten de komende
maanden verder inkleuren en het potentieel verder in kaart
brengen.
www.faronet.be/prisma
Bijdragen tot actief, dynamisch en innovatief erfgoedbeleid en erfgoedwerking
Nagaan hoe latente interesse kan omgebogen worden in een actieve interesse
en participatie


Alexander Vander Stichele
T +32 2 213 10 75
Alexander.vanderstichele@faronet.be
FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw
Priemstraat 51 | BE-1000 Brussel
T +32 2 213 10 60
F +32 2 213 10 99
info@faronet.be | www.faronet.be


Het Groot Onderhoud | Vlamingen en het verleden

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (18)

More from FARO

More from FARO (20)

Het Groot Onderhoud | Vlamingen en het verleden