Sanat Psikolojisi
Giriş
Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin
ulasbasar@gmail.com
Yazı için bkz. http://kolajart.com/wp/2014/12/07/doc-dr-ulas-basar-gezgin-sanat-psikolojisinin-
onundeki-10-guzergah/

Giriş
• Sanat ve psikoloji
• Sanatın alt dalları
• Psikolojinin alt dalları
• Yüzü aşkın çalışma alanı
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 2

Sanat Psikolojisinin 10 Güzergahı
• 1. Sanatçının yaratım sürecinin
psikolojik (özellikle bilişsel,
psikanalitik ve kişilik açılarından)
çözümlenmesi
• 2. Sanat yapıtının bir çıktı olarak
psikolojik (özellikle bilişsel,
psikanalitik ve kişilik açılarından)
çözümlenmesi
• 3. Sanat yapıtının sanatseverler
ve özellikle de sanatsevmezler
tarafından alımlanma süreci
• 4. Sanatçıyla ilgili genel tutumlar
ve özellikle de olumlu/olumsuz
kalıpyargılar
• 5. Sosyal psikoloji ekseninde
bireysel ve toplu sanatlar ayrımı
• 6. Akıl hastalarının ürettiği sanat
yapıtları ve sanat terapisi
• 7. Sanatın bir psikoloji yöntemi
olarak kullanımı
• 8. Sanat eğitiminde psikoloji
• 9. Psikoloji bilgisiyle
desteklenmiş sanat
• 10. Sanat yapıtlarıyla
desteklenmiş bir psikoloji
eğitimi
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 3

1. Sanatçının Yaratım Süreçleri
• Genel yaklaşımlarla ilgili sorunlar
• Motivasyon
• Yazar/sanatçı bloğu (tıkanma)
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 4

2. Bir Çıktı Olarak Sanat Yapıtı
• İzdüşümsel bakış
• Bir mürekkep testi olarak sanat
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 5

3. Sanatın Alımlanması
• Sanatseverler/Sanat dostları
• Sanatsevmezler/Sanat düşmanları
• Tutum tayfında ortada olan çoğunluk
• Kültür endüstrisi ürünleri
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 6

4. Sanatçıyla İlgili Tutumlar
• Kalıpyargılar
• Delilik ile dahilik arasında
• Takdir
• Duygusal iniş çıkışlar
• Norm karşıtlığı
• Giyim
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 7

5. Bireysel Sanatlar ve Toplu Sanatlar
• Sinema vs. Yazın
• Sokak sanatları
• Katılımcı sanat
• Sosyal psikoloji
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 8

6. Akıl Hastaları ve Sanat Terapisi
• Şizofrengi Dergisi
• Kalıpyargılar
• Rahatlama
• Eğlendiren sanat
• Kültür endüstrisi
• Sanatın insan psikolojisine etkileri
• Kişilik gelişimi için sanat
• Sanat terapisini kim yapmalı?
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 9

7. Bir Psikoloji Yöntemi Olarak Sanat
• ‘Bir Resim Çiz’
• Günlük yazımı
• Psikodrama
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 10

8. Sanat Eğitimi
• “Sanatsal becerilerin ve de sanatçı
motivasyonunun geliştirilmesi için ne tür
eğitim ortamları yaratılmalı?”
• Sanat eğitiminin diğer işlevleri
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 11

9. Sanatın Desteği Olarak Psikoloji
• Sanatçı/yazar bloğunu kırmak
• Anlatıbilim: Olay örgüsü, kişilikler, açılış,
kapanış vd.
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 12

10. Sanatla Psikoloji Eğitimi
• Psikoloji derslerinde film kullanımı
• Psikoloji derslerinde yazın kullanımı
• Sanatçıların kişilik çözümlemesi (örn/ Frida)
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 13

Sonuç
• Yüzü aşkın çalışma alanı
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 14

Ek Okumalar-1
• Gezgin, U. B. (hazırlanıyor). Yaratıcı yazarlık ve
film eleştirisi.
• Gezgin, U. B. (hazırlanıyor). Gezi Direnişi ve
Sanat: Direniş için Sanat ve Sanatla Direniş.
• Gezgin, U.B. (2015). Şiir Eleştirileri Seçkisi
(yayınlanmak üzere değerlendiriliyor).
• Gezgin, U. B. (2014). Bilişsel bilimler elkitabı.
İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• http://www.pandora.com.tr/urun/bilissel-bilimler-
el-kitabi/349165
• http://bilisselbilim.com/bilissel-bilimler-elkitabi/
• Gezgin, U.B. (2014). Büyük Diktatörle Politik
Psikoloji. 16 Mayıs 2014.
http://www.slideshare.net/dr_gezgin/buyuk-diktatorle-
politik-psikoloji
• Gezgin, U.B. (2014). Sosyal Psikolojideki
Yüklemleme Kuramı Açısından Nazım Hikmet
Şiirinde Kötülük. Anahtar Konuşma. Edebiyatta
Buluşma V: “Edebiyatımızda Kötülük ve
Kötüler” Öğrenci Sempozyumu, 6 Mayıs 2014
Yeditepe Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü, 09:15-09:45.
http://www.slideshare.net/dr_gezgin/nazim-hikmet-
ve-kotuluk-sunumu-ulas-basar-gezgin
• Gezgin, U.B. (2014). ‘Tehlikeli Oyunlar’ film
gösterimi ve semineri. İstanbul Gelişim
Üniversitesi Psikoloji Klübü, 12 Mart 2014,
İstanbul.
• Gezgin, U.B. (2014). Deney: Bir Mürekkep Testi
Olarak Film. Bianet, 25 Mart 2014.
http://bianet.org/bianet/sanat/154381-deney-bir-
murekkep-testi-olarak-film
• Gezgin, U.B. (2014). Ümit Burnu(24): Yazın ve
Psikoloji: Yola Devam. Halkın Nabzı, 30 Nisan
2014.
http://www.maltepeninnabzi.com/?p=3676#.U
2ICvmKf6lo.twitter
• Gezgin, U.B. (2014). Ümit Burnu(18): Tehlikeli
Oyunlar. Halkın Nabzı, 19 Mart 2014.
http://www.maltepeninnabzi.com/?p=3114#.U
ynPkf34oJQ.twitter
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 15

Ek Okumalar-2
• Gezgin, U.B. (2014). Ümit Burnu(12): Devrimci Arabesk ve
Arabeskte Devrim. Halkın Nabzı, 5 Şubat 2014.
http://www.maltepeninnabzi.com/?p=2697
• Gezgin, U.B. (2014). Sosyal Psikoloji Açısından Edebiyat ve
İktidar. Kolaj Art, 3 Nisan 2014.
http://kolajart.com/wp/2014/04/03/ulas-basar-gezgin-sosyal-psikoloji-
acisindan-edebiyat-ve-iktidar/
• Gezgin, U. B. (2014). “Ben bütün karanlıkları bunlarla yendim”:
Hasan Hüseyin’in ‘Kızılırmak’ şiiri (1966) üstüne-2. Hayal Dergisi,
sayı 48. Ocak - Şubat - Mart 2014.
• Gezgin, U.B. (2014). Anlatıbilim açısından ‘Kürk Mantolu
Madonna’. 27.08.2014.
http://www.slideshare.net/dr_gezgin/anlatbilim-asndan-krk-mantolu-
madonna
• Gezgin, U.B. (2013). Deney (Das Experiment) filmi semineri. İGÜ,
İstanbul, 27 Aralık 2013.
• Gezgin, U. B. (2013). Anlatıbilim Açısından Politik Bilim-Kurgu:
Tür Özellikleri ve Olay Örgüleri. Fantastik ve Bilim-Kurgu
Edebiyatı Sempozyumu, 14-15 Kasım 2013. Yıldız Teknik
Üniversitesi, İstanbul.
http://www.yildiz.edu.tr/images/images/FantastikBr.pdf
• http://www.edebiyathaber.net/fantastik-ve-bilimkurgu-edebiyati-
sempozyumu-14-15-kasimda/
• Gezgin, U.B. (2013). Psikoloji, Edebiyat ve Sinema: Bir Anlatı
Olarak İnsan. Ümraniye Rehberlik Araştırma Merkezi'nde
verilmiş seminer, 26 Kasım 2013, İstanbul.
• http://www.slideshare.net/dr_gezgin/psikoloji-edebiyat-ve-sinema-
bir-anlatiolarakinsan
• http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/21/888927/ice
rikler/psikolojiedebiyatsinema-bir-anlati-olarak-insan-semineri_
930357.html?CHK=9ec7c455deb5913f78c1da672e989
37b
• Gezgin, U. B. (2013). Psychology and architecture in cities: Phallic
architecture, urban quality of life, environmental psychology and
social engineering. SANART II. Turkish Aesthetics Congress, 24-
26 October 2013, Mersin, Turkey.
• http://www.mersin.edu.tr/haberler/sanart-ii-turkiye-estetik-kongresi-
2013
• http://www.slideshare.net/dr_gezgin/arch-psy-paper
• Gezgin, U.B. (2013). Gezi direnişi film olsaydı: Anlatıbilim
açısından direniş. Bianet, 31 Ağustos 2013,
http://bianet.org/biamag/toplum/149528-gezi-direnisi-film-olsaydi-
anlatibilim-acisindan-direnis
• Gezgin, U. B. (2013). Oyunlarda oyuncak olarak yaşamak. Çilek
Dergisi, Aralık 2013, sayı 6.
• Gezgin, U. B. (2013). “Ben bütün karanlıkları bunlarla yendim”:
Hasan Hüseyin’in ‘Kızılırmak’ şiiri (1966) üstüne. Hayal Dergisi,
sayı 47.
• Gezgin, U. B. (2013). Ferçler ve Zebler: ‘Binbir Gece Masalları’
üstünde bir içerik çözümlemesi denemesi . Evrensel Kültür
Dergisi, sayı 259, Temmuz 2013.
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 16

Ek Okumalar-3
• Gezgin, U. B. (2013). Türkiye Sineması’nda karlı bir doruk:
‘Ağrıdağı Efsanesi’ üstüne. Sekans Sinema Yazları Seçkisi 8.
Ankara: Phoenix Yayınevi.
http://www.idefix.com/kitap/sekans-sinema-yazilari-seckisi-
8-
kolektif/tanim.asp?sid=R80GQ0Y47S0SWCZNV2DA
• Gezgin, U.B. (2013). ‘Amerikan Güzeli’ (‘American Beauty’)
Filmi Neden Hâlâ İzlenebiliyor? Bianet, 7 Aralık 2013,
http://bianet.org/biamag/diger/151764-amerikan-guzeli-neden-
hala-izlenebiliyor
• Gezgin, U. B. (2013). İki Artı İki Beş Eder mi?: Arabesk Bir
Filmin Eleştirisi . Sinamatek Dergisi, sayı 12, s.70-77, Nisan
2013. http://www.sinematekdergi.com/12/SD-sayi12.pdf
• Gezgin, U. B. (2013). ‘Notre Dame’ın Kamburu’ ve
romanların film uyarlamaları üzerine. Sinematek Dergisi,
sayı 12, s.36-43, Nisan 2013.
http://sinematekdergi.com/12/
• http://www.sinematekdergi.com/12/SD-sayi12.pdf
• Gezgin, U. B. (2013). Yabandan Gelen Adam. Sinematek
Dergisi, sayı 11, Mart 2013, s. 42-55.
http://www.sinematekdergi.com/11/
• http://www.sinematekdergi.com/11/SD-sayi11.pdf
• Gezgin, U. B. (2012). Anlatıbilim açısından tarihyazımı.
Haberajans, 23 Mart 2012.
http://www.haberajans.com/anlatibilim-acisindan-tarihyazimi-
yazisi-2710.html
• Gezgin, U. B. (2011). Tarih(çilik) ve öykü(cülük): Nerede
nasıl ayrılıyorlar? İzinsiz Gösteri Dergisi, sayı 239 (Temmuz-
Ağustos 2011).
http://www.izinsizgosteri.net/new/?issue=64&page=1&co
ntent=541
• Gezgin, U. B. (2010). Futbol neden en yaygın spordur?
Resim sergilerine gidenlerin sayısı neden az? Ve dahası…
Cogito Dergisi, sayı 63 (Yaz 2010).
http://www.ykykultur.com.tr/dergi/?dizi=Cogito
• İzinsiz Gösteri Dergisi, sayı 199 (Kasım-Ekim 2009).
http://www.izinsizgosteri.net/new/?issue=58&page=1&co
ntent=479
• Gezgin, U. B. (2010). Asya-Pasifik’te Bu Hafta (148): Ho Çi
Min Kenti’nde sanat dünyası. Evrensel Gazetesi, 31 Ekim
2010. http://evrensel.net/ekhaber.php?haber_id=77518
•
• Gezgin, U. B. (2010). Asya-Pasifik’te Bu Hafta (120):
(Çöp)Sanat ve kent... Evrensel Gazetesi, 23 Mayıs 2010.
http://evrensel.net/ekhaber.php?haber_id=69747
• Gezgin, U. B. (2010). Sanatı değerlendirebilmek için 2 ölçüt:
Emek-yoğunluğu ve yeri-doldurulamazlık.
http://kultur.sol.org.tr/makaleler/ulas-basar-gezgin/sanati-degerlendirebilmek-
icin-iki-olcut-emek-yogunlugu-ve-yeri-doldurul
• Gezgin, U. B. (2009). Münevver Karabulut filmine katkı ve
anlatıbilim açısından Münevver Karabulut cinayeti. Günlük
Gazetesi, 25 Eylül.
http://www.gunlukgazetesi.com/haber.asp?haberid=79504
• Gezgin, U. B. (2009). Silent movies, cognition and
personality. Almanya: VDM Verlag.
http://www.amazon.com/Silent-Movies-Cognition-Basar-
Gezgin/dp/3639202694
12/9/2014 sanat psikolojisi - Doç.Dr. Ulaş Başar Gezgin 17