Xquang cot song

1. 1
X QUANG CỘT SỐNG
BS. Nguyễn Thị Thùy Linh
BM CĐHA – ĐHYD TP.HCM

2. 2
MỤC TIÊU
1. Nắm được kỹ thuật, mục đích khảo
sát và các mốc giải phẫu cơ bản
2. Biết trình tự phân tích phim X quang
cột sống
3. Chẩn đoán được một số bệnh lý cột
sống trên phim X quang: BTBS, thoái
hóa, u, viêm, chấn thương

3. 3
Cấu tạo CS: 7 ĐS cổ,
12 ĐS ngực, 5 ĐS lưng,
5 ĐS cùng, 4 ĐS cụt
Độ cong CS: ưỡn ở đoạn
cổ - lưng, gù ở đoạn
ngực
GIẢI PHẪU HỌC

4. 4
Cấu tạo ĐS:
thân-cuống-mảnh
sống; mỏm gai-
ngang-khớp
Cuống sống +
mảnh sống =
cung sống

5. 5

6. 6
Ống sống: thân+cung sống tạo thành
Chứa tủy sống, màng tủy, mạch máu
và rễ thần kinh

7. 7
KỸ THUẬT KHẢO SÁT
CS CỔ:
Thẳng: mỏm gai nằm giữa thân sống, xem
được C2 T1-2
Nghiêng: hai bờ sau đốt sống chồng lên
nhau, thấy rõ các mấu khớp, mỏm gai
Chếch: xem các lỗ liên hợp (C1-2 không có
lỗ liên hợp)
Há miệng: xem C1-C2
Thế nghiêng gập-ưỡn tối đa: xem độ vững
CS, bán trật khớp và tổn thương dây chằng

8. 8
CS NGỰC – LƯNG – CÙNG CỤT:
Thẳng
Nghiêng
Chếch: xem khuyết eo cung sau
Thế nghiêng gập-ưỡn tối đa
KỸ THUẬT KHẢO SÁT

9. 9
THẲNG – NGHIÊNG – CHẾCH

10. 10
CS CỔ THẲNG - NGHIÊNG
1
2
3
4
5
6
7
Mỏm ngang
Mỏm gai
Đĩa đệm

11. 11
6
7

12. 12
Thân sống
Cuống sống
Mỏm ngang
CỘT SỐNG CỔ NGHIÊNG
C 1 (đốt đội)
Mấu khớp trên của C 6
Mỏm gai
Mấu khớp dưới của C 6
C 2 (đốt trục)

13. 13
CHẾCH (P) CHẾCH (T)
Lỗ liên hợp C3-4(T)
Đĩa đệm C4-5
Cuống sống
Mấu khớp trên C7
Mấu khớp dưới C6
CS CỔ CHẾCH 3/4
C2-3
C3-4
C4-5
C5-6
C6-7
C7-T1

14. 14
KHI NGHI NGÔØ GAÕY C1,C2
CHUÏP TÖ THEÁ HAÙ MIEÄNG
Moûm
raêng
Khoái
beân C1
Khe khớp
C1-2

15. 15
Cúi
Thẳng
Ngửa

16. 16
COÄT SOÁNG THAÉT LÖNG
THAÚNG NGHIEÂNG CHEÁCH 3/4

17. 17
Cuống sống L3 (P)
Moûm gai
Moûm ngang L5
CSTL Thẳng

18. 18
Mấu khớp dưới
CSTL Nghiêng
L1
Đĩa đệm L1-2
Mấu khớp trên
Cuống sống

19. 19
CSTL Chếch
Mỏm ngang
Cuống sống
Mấu khớp trên
Mấu khớp dưới

20. 20
PHÂN TÍCH PHIM XQ CS
1. Sự thẳng hàng của cột sống
2. Xương
3. Đĩa đệm, mấu khớp
4. Phần mềm xung quanh

21. 21
SỰ THẲNG HÀNG CỦA CỘT SỐNG
1. Đường phần mềm
trước cột sống
2. Đường dọc phía
trước thân sống
3. Đường dọc phía
sau thân sống
4. Đường mảnh gai
5. Đường đỉnh các
mỏm gai
1. Máu tụ, áp-xe
2,3. Trật đốt sống
3,4. Đánh giá đường
kính ống sống
5. Tổn thương dây chằng

22. 22
ĐÁNH GIÁ XƯƠNG
Thân xương: chiều cao, hình dạng, đậm độ
Thành phần sau: mấu khớp trên – dưới,
mỏm gai, mỏm ngang, cuống sống, lỗ liên
hợp, khuyết eo
Đường kính trước sau ống sống (cổ >
13mm, lưng > 15mm)

23. 23
TRÌNH TỰ ĐÁNH GIÁ XƯƠNG
A. Thân
B. Cuống
C. Mỏm gai
D. Mấu khớp
E. Mỏm ngang

24. 24
SỤN KHỚP VÀ MÔ MỀM
Đĩa đệm: chiều cao và đậm độ
Thoái hóa hay trượt mấu khớp
Thay đổi mô mềm cạnh sống do u,
viêm, di căn, tụ máu…

25. 25
BỆNH LÝ CỘT SỐNG
1. Thay đổi trục cột sống
2. Thoái hóa cột sống
3. Chấn thương cột sống
4. Viêm cột sống
5. U cột sống
6. Bất thường bẩm sinh

26. 26
THAY ĐỔI TRỤC CỘT SỐNG
1. Gù, ưỡn: biến dạng CS theo chiều
trước-sau do bẩm sinh hay mắc phải
2. Vẹo CS: sang bên (P) hay (T), mức
độ bù trừ
3. Trượt đốt sống: so với trục CS (đoạn
dưới làm chuẩn) do hủy eo, thoái
hóa, chấn thương

27. 27
Phân độ trượt đốt
sống theo Meyerding
- Độ I: <25%
- Độ II: 25-50%
- Độ III: 50-75%
- Độ IV: 75-100%
THAY ĐỔI TRỤC CỘT SỐNG
12
3
4

28. 28
GÙ VẸO P CỘT NGỰC

29. 29
Trượt cột sống

30. 30

31. 31
THOÁI HÓA CỘT SỐNG
DẤU HIỆU CƠ BẢN:
Gai xương
Xơ xương dưới sụn
Hẹp đĩa đệm
DẤU HIỆU PHỤ:
Trượt đốt sống
Nang xương dưới sụn
Tụ khí đĩa đệm
Đóng vôi dây chằng dọc sau

32. 32
Gai
xươngHẹp đĩa
đệm
Xơ xương dưới sụn

33. 33

34. 34
Hẹp lỗ liên hợp C5-6(P)

35. 35
Đóng vôi dây chằng dọc sau

36. 36
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG
Không vững liên quan ≥ 2 cột
Cột trước: d/c dọc trước, 2/3 trước ĐS
Cột giữa: d/c dọc sau, 1/3 sau ĐS
Cột sau: các thành phần còn lại
Dấu hiệu:
Gãy mỏm: ngang, gai, khớp
Xẹp phía trước thân sống dạng hình chêm
Tăng đậm độ xương, mảnh xương chết
Đĩa đệm ít ảnh hưởng

37. 37

38. 38
Xẹp thân sống L1 và L4

39. 39
Gãy mỏm răng

40. 40
90% u cột sống là ác tính
Dấu hiệu cơ bản:
- Khuyết xương nhiều nơi, bờ không rõ
- Mất vỏ xương
- Không thấy cuống sống, mấu khớp, mỏm
gai do hủy xương
- Xẹp thân sống +/- hủy xương, tạo xương
- Tăng đậm độ thân sống trong u TLT di căn
U COÄT SOÁNG

41. 41
Khuyết cuống sống và mỏm ngang bên (T)
Hủy cung bên xương sườn

42. 42

43. 43Đa u tủy

44. 44

45. 45
Rộng lỗ liên hợp do u thần kinh

46. 46
DO VI TRÙNG:
o Xeïp, beà maët thaân soáng khoâng ñeàu
o Toån thöông vaø giaûm chieàu cao ñóa ñeäm.
o Toån thöông phaàn meàm caïnh soáng (+/-)
o Ít lieân quan ñeán cung sau cuûa coät soáng.
VIÊM CỘT SỐNG DÍNH KHỚP
VIEÂM COÄT SOÁNG

47. 47
Viêm thân sống – đĩa đệm

48. 48
Lao cột sống

49. 49
VIÊM CỘT SỐNG DÍNH KHỚP
- Trẻ, nam
- Tổn thương cột sống, khớp cùng
chậu
- Hình ảnh:
+ Thân sống hình vuông
+ Cầu gai
+ Dính các mấu khớp, thân sống
Cột sống dạng “cây tre”

50. 50
MỘT SỐ HÌNH ẢNH
BẤT THƯỜNG BẨM SINH

51. 51
HỘI CHỨNG KLIPPEL FEIL: Dính đốt sống cổ +/-
đốt sống bán phần, vẹo CS, dính xương sườn,..

52. 52
BẤT SẢN CUỐNG SỐNG BÊN T

53. 53
Thân sống không dính ở đường dọc
tạo hình “cánh bướm”

54. 54
Gai đôi cột sống (Spina bifida)

55. 55
H/c Morquio: 1/3
giữa phía trước
thân sống có dạng
“mỏ chim”
mucopolysaccharidosis type IV

56. 56
H/c Hurler: 1/3
dưới phía trước
thân sống có dạng
“mỏ chim”
mucopolysaccharidosis type I

57. 57