... και η περίπτωση της Εθνικής Άμυνας. Μϊα ομιλία στο Γενικό Επιτελείο Στρατού.

1. Ψηφιακή Διακυβέρνηση και Διαλειτουργικότητα
Η περίπτωση της Εθνικής Άμυνας
Γιάννης Χαραλαμπίδης
Αν. Καθηγητής Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
yannisx@aegean.gr

2. Λίγα λόγια για μένα
• Καταγωγή από Σάμο – Δημοτικό στη Ν. Ιωνία Αττικής
• Γυμνάσιο – Λύκειο : Βαρβάκειος ΠΣ
• ΕΜΠ – Πτυχίο ΗΜ&ΜΥ (1991)
• ΕΜΠ – Διδακτορικό σε Software Engineering – MIS (1995)
• Στρατιωτική Θητεία: Στρ(ΥΠ) Λαμία – Ειδικός Επιστήμονας Πληροφορικής, 34 ΜΚ/ΤΑΞ, Υπεύθυνος Δικτύου ΥΕΘΑ
• Όμιλος Singular - Γενικός Διευθυντής (1997 – 2005)
• Ελληνικό Κέντρο Διαλειτουργικότητας (2006 – 2009)
• Πανεπιστήμιο Αιγαίου (2010 -)
• 2016: Ο 8ος πιο σημαντικός ερευνητής – συγγραφέας στο πεδίο της Ψηφιακής Διακυβέρνησης
• 2018: Στη λίστα των 100 πιο επιδραστικών ανθρώπων στην Ψηφιακή Διακυβέρνηση

3. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση: τι είναι ?
Ηλεκτρονική ή Ψηφιακή Διακυβέρνηση ονομάζουμε το κοινωνικό φαινόμενο
κατά το οποίο
η παροχή υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις,
η συνεργασία κράτους – πολιτών,
η λήψη αποφάσεων και η ανάπτυξη πολιτικής,
αλλά και η συνολική λειτουργία του Δημόσιου Τομέα,
υποστηρίζονται σημαντικά από Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών.

4. eGOV 1.0
1950 - 2010
GOV 2.0 GOV 3.0
Main Goal Better Services Openness &
Collaboration
Societal problem solving,
citizen well being,
optimization of resources
Main Method Connected
Governance
Open and
Collaborative
Governance
Smart Governance
Usual Application Level National National & Local Local to International
Key Tool Portal Social Media Ubiquitous Smart Services /
Devices / Apps
Key Obstacle / Risk Public Sector
Mentality
Public Sector
Mentality
Public Sector Mentality
Key ICT area Infrastructures &
Organisation
People & Data Machine Intelligence & IoT
Most needed discipline,
beyond ICT
Management Sociology Everything
Τρεις Γενιές Ψηφιακής Διακυβέρνησης

5. eGOV 1.0 eGOV 2.0
2000 -
GOV 3.0
Main Goal Better Services Openness &
Collaboration
Societal problem solving,
citizen well being,
optimization of resources
Main Method Connected
Governance
Open and
Collaborative
Governance
Smart Governance
Usual Application Level National National & Local Local to International
Key Tool Portal Social Media Ubiquitous Smart Services /
Devices / Apps
Key Obstacle / Risk Public Sector
Mentality
Public Sector
Mentality
Public Sector Mentality
Key ICT area Infrastructures &
Organisation
People & Data Machine Intelligence & IoT
Most needed discipline,
beyond ICT
Management Sociology Everything
Τρεις Γενιές Ψηφιακής Διακυβέρνησης

6. eGOV 1.0 eGOV 2.0 eGOV 3.0
2015 -
Main Goal Better Services Openness &
Collaboration
Societal problem solving,
citizen well being,
optimization of resources
Main Method Connected
Governance
Open and
Collaborative
Governance
Smart Governance,
disruptive use of
technologies
Usual Application Level National National & Local Local to International
Key Tool Portal Social Media Ubiquitous Smart Services /
Devices / Apps
Key Obstacle / Risk Public Sector
Mentality
Public Sector
Mentality
Public Sector Mentality
Key ICT area Infrastructures &
Organisation
People & Data Models, AI, IoT
Most needed discipline,
beyond ICT
Management Sociology Everything
Τρεις Γενιές Ψηφιακής Διακυβέρνησης

7. Διαλειτουργικότητα: τι είναι ?
Διαλειτουργικότητα ονομάζουμε το χαρακτηριστικό τεχνολογικών
αλλά και ανθρώπινων συστημάτων το οποίο επιτρέπει
την ανταλλαγή στοιχείων ανάμεσα στα συστήματα,
την αυτοματοποιημένη συνεργασία σε βάθος χρόνου για ένα κοινό
σκοπό
αλλά και την αυτόνομη, ανεξάρτητη λειτουργία τους
χωρίς ο χρήστης των συστημάτων να καταβάλλει κάποια ειδική
προσπάθεια …

8. Επίπεδα Διαλειτουργικότητας (EIF v3.0)

9. Τι το ειδικό ισχύει για την Άμυνα ?
• Σαν τομέας της δημόσιας διοίκησης η Εθνική Άμυνα υπόκειται σε όλες τις
στοχεύσεις αλλά και τεχνικές Ψηφιακού Μετασχηματισμού του γενικότερου
Δημόσιου Τομέα
• Τα γενικά πρότυπα διαλειτουργικότητας όμως δεν επαρκούν για να καλύψουν το
σύνολο των αμυντικών λειτουργιών (όπως ανάλογα συμβαίνει στην υγεία, στην
εκπαίδευση κλπ)
• Υπάρχει έτσι πλήθος ειδικών προτύπων και μεθοδολογιών για τη
διαλειτουργικότητα / διακλαδικότητα που καλύπτουν τις ειδικές ανάγκες
οπλικών συστημάτων και άλλων τεχνολογικών διατάξεων, στον τομέα της
Άμυνας

10. Η γενική ιδέα του Ψηφιακού Μετασχηματισμού της
Δημόσιας Διοίκησης
Θέσπιση Στόχων
Σχεδιασμός και
Υλοποίηση
Δράσεων
Αξιολόγηση και
επανασχεδιασμός
Παρούσα
Κατάσταση
Τεχνολογικές
Εξελίξεις
Διεθνής
Εμπειρία
Απόψεις
πολιτών και
επιχειρήσεων

11. 5 στόχοι για μια καλύτερη διακυβέρνηση: Το «ύψος των περιστάσεων»
1. Ένα κράτος χωρίς χαρτί (the paperless state)
Πλήρης κατάργηση του «χαρτιού» στη Δημόσια Διοίκηση (paperless state). Επί ποινή χρησιμοποίηση μόνο ηλεκτρονικών
μέσων για επικοινωνία και αρχειοθέτηση από όλους του Δημόσιους Υπαλλήλους. Χρήση χαρτιού μόνο από πολίτες τρίτης
ηλικίας και ευπαθών κοινωνικών ομάδων, μεταβατικά.
2. Ένα κράτος που παρέχει τις υπηρεσίες του εκ των προτέρων (the proactive state)
Όλες οι σημαντικές για τον πολίτη και την επιχείρηση υπηρεσίες παρέχονται ηλεκτρονικά, αυτοματοποιημένα, χωρίς ο
πολίτης ή η επιχείρηση να τις ζητήσει. Αν οι υπηρεσίες ξεκινούν με πρωτοβουλία του πολίτη, ο μέγιστος χρόνος εκτέλεσης
είναι 1 δευτερόλεπτο. Ο πολίτης ή η επιχείρηση λέει μόνο ποιος είναι και τι θέλει.
3. Ένα κράτος που μπορείς να εμπιστευτείς (the trusted state)
Όλες οι «ουρές» αιτημάτων για πολίτες και επιχειρήσεις, όσο υπάρχουν, όλες οι αποφάσεις, όλες οι αδειοδοτήσεις, όλα τα
μητρώα είναι ανοικτά και προσβάσιμα στο διαδίκτυο, με τήρηση της προστασίας ευαίσθητων δεδομένων των πολιτών.
Όπου υπάρχουν σαφείς κανόνες για τη λήψη μίας απόφασης, αυτή λαμβάνεται από κατάλληλο πληροφοριακό σύστημα,
αυτόματα και με διαφάνεια.
4. Ένα κράτος που μπορεί να αλλάζει (the changing state)
Για την καλύτερη αξιοποίηση των εξελίξεων στην τεχνολογία αλλά και στα μοντέλα διακυβέρνησης, μεγάλο ποσοστό των
δημόσιων υπαλλήλων και λειτουργών (στον ιδιωτικό τομέα το 50%, περίπου) ασχολούνται συστηματικά με τη σχεδίαση,
πειραματική ανάπτυξη, συνεχή αξιολόγηση και προώθηση νέων λύσεων και εφαρμογών.
5. Ένα κράτος που σε καλεί και σε έλκει να συνεργαστείς (the collaborative state)
Με κεντρική απόφαση και παρακολούθηση της υλοποίησης σε κάθε υπουργείο, οργανισμό, περιφέρεια και δήμο
προάγονται οι ανοικτές συνεργατικές δράσεις, με την εμπλοκή πολιτών και επιχειρήσεων από τα αρχικά στάδια.

12. Δράσεις άξονα Α : Οργανωσιακή Υποδομή
1. Μετασχηματισμός Διαδικασιών
• Σήμερα το κράτος παρέχει περίπου 2000 υπηρεσίες προς πολίτες και επιχειρήσεις, μέσω Δήμων (700),
περιφερειών (300), υπουργείων και επιβλεπόμενων οργανισμών (1000).
• Με βάση τα σημερινά δεδομένα στην ΕΕ, πρέπει να καταργηθούν / ενοποιηθούν περίπου οι μισές, να
αλλάξουν οι άλλες μισές ώστε να επιτρέπουν αυτοματοποιημένη και άμεση εκτέλεση, με συνεργασία
φορέων με ψηφιακά μέσα, μόνο.
• O μετασχηματισμός διαδικασιών υποστηρίζεται από κατάλληλα εργαλεία και μεθοδολογίες για τη μείωση
των συναρμοδιοτήτων και ταχεία προσαρμογή του αντίστοιχου νομικού πλαισίου, και συντονίζεται κεντρικά
και ανά βαθμό αυτοδιοίκησης.
• Το πιο σημαντικό: θέλουμε ανάπτυξη νέων υπηρεσιών για την ποιότητα ζωής πολιτών και την
παραγωγικότητα επιχειρήσεων
2. Μετασχηματισμός δεδομένων
• Σήμερα οι δημόσιες υπηρεσίες χρησιμοποιούν περίπου 10,000 διαφορετικές φόρμες και «τυποποιημένα»
έντυπα. Δεν υπάρχει κοινή αντίληψη και υπάρχει πολλαπλή τήρηση στοιχείων πολιτών και επιχειρήσεων.
• Με βάση τον ανασχεδιασμό των υπηρεσιών, και την αρχή της μοναδικής τήρησης δεδομένων, τα στοιχεία
πολιτών και επιχειρήσεων τηρούνται μόνο ηλεκτρονικά, με βάση διεθνή πρότυπα και μέσω διασυνδεδεμένων
κεντρικών μητρώων.
Άμυνα
Άμυνα

13. Δράσεις Άξονα Β: Τεχνολογικές Υποδομές
3. Υπηρεσιακή Αρχιτεκτονική του Δημόσιου Τομέα και αξιοποίηση υποδομών Cloud
• Σήμερα δεν υπάρχει σύνολο κανόνων για τα πληροφοριακά συστήματα κεντρικής και τοπικής
αυτοδιοίκησης. Περισσότεροι από 2,500 φορείς πρακτικά μπορούν να αποφασίζουν αυτόνομα για τα
πληροφοριακά συστήματά τους.
• Η υπηρεσιακή αρχιτεκτονική (κείμενο οδηγιών) στο Δημόσιο Τομέα ορίζει τις επιτρεπόμενες και
ενδεικνυόμενες τοπολογίες δικτύων, κεντρικών υποδομών και τοπικών εφαρμογών καλύπτοντας
συστήματα back office, front office, social media κλπ.
4. Πλαίσιο Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών και Διαλειτουργικότητας
• To (υπάρχον, από το 2009, ως νόμος τους κράτους) πλαίσιο, το οποίο καθορίζει πως πρέπει να
αναπτύσσονται πληροφοριακά συστήματα και υπηρεσίες στο Δημόσιο πρέπει να αναμορφωθεί με βάση τις
τρέχουσες εξελίξεις (EIF 3.0) και να αποκτήσει εξειδικεύσεις ανά τομέα και βαθμό αυτοδιοίκησης.
• Η εφαρμογή του πλαισίου, όπως και της υπηρεσιακής αρχιτεκτονικής, πρέπει να είναι βασική προϋπόθεση
για τη λειτουργία κάθε δημόσιου φορέα και οργανισμού.
5. Διαδικτυακές υπηρεσίες (web services) και δίαυλος επικοινωνίας
• Όλοι οι δημόσιοι φορείς αναπτύσσουν αυτοματοποιημένες διαδικτυακές υπηρεσίες προσβάσιμες από
συστήματα (web services), με βάση της προδιαγραφές του πλαισίου και ανάγκες για πρόσληψη / διάδοση
πληροφορίας, με βάση τις ανασχεδιασμένες διαδικασίες.
Άμυνα
Άμυνα

14. Δράσεις Άξονα Γ: Υποδομές συμμετοχής πολιτών
6. Ηλεκτρονική Ταυτότητα
• Όλοι οι πολίτες και επιχειρήσεις αποκτούν ηλεκτρονικό αναγνωριστικό (ένα ή περισσότερα,
διασυνδεόμενα) για την πρόσβαση στις νέες ψηφιακές υπηρεσίες.
7. Ανοικτά δεδομένα και ανοικτές υπηρεσίες
• Σε κάθε επίπεδο διοίκησης και αυτοδιοίκησης καθορίζονται τα δεδομένα που πρέπει να παρέχονται σε
κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη ή επιχείρηση, χωρίς κόστος ή με πολιτική χρέωσης.
• Αξιοποιώντας τις υποδομές cloud, καθορίζονται ανοικτές υπηρεσίες που παρέχουν δεδομένα και
επιτρέπουν διασύνδεση συστημάτων σε πραγματικό χρόνο
8. Υποδομές διαβούλευσης και δράσεις συνεργατικής ανάπτυξης
• Άναπτύσσονται κεντρικά και παραμετροποιούνται τοπικά, συστήματα ηλεκτρονικής διαβούλευσης και
συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων.
• Με διοικητικές δράσεις, κίνητρα αλλά και κατάλληλα συστήματα προάγεται η συμμετοχή πολιτών και
μικρών επιχειρήσεων στη επίλυση προβλημάτων και στην ανάπτυξη πρωτότυπων εφαρμογών.
Άμυνα
Άμυνα
Άμυνα

15. Δράσεις άξονα Δ: Εκπαίδευση και αλλαγή
9. Συνεχής εκπαίδευση δημόσιων υπαλλήλων
• Κατάρτιση χάρτη απαραίτητων ψηφιακών και οργανωτικών δεξιοτήτων ανά ρόλο, για όλες τις θέσεις
δημόσιων υπαλλήλων
• Συνεχής εκπαίδευση, με ψηφιακά μέσα κυρίως, σε σύντομους κύκλους.
• Αυτοματοποιημένη αξιολόγηση.
10. Παρακολούθηση εξελίξεων και πρωτότυπες εφαρμογές
• Θέσπιση ειδικών ομάδων εργασίας, σε συνεργασία με ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα για τον
πειραματισμό με νέες τεχνολογίες και μοντέλα διακυβέρνησης (π.χ. artificial intelligence, internet of things,
smart cities, mobile applications, sentiment analysis, electronic voting)
11. Διοίκηση της αλλαγής
• Κατανομή των στόχων ανά επίπεδο διοίκησης, οργανισμό και στέλεχος και καθορισμός τω κατάλληλων
δεικτών αποδοσης (KPI’s). Προσωποποίηση της ευθύνης θέσπιση κινήτρων και ποινών.
• Κεντρική και αποκεντρωμένη παρακολούθηση της προόδου. Λήψη αποφάσεων με πρόταση από
συστήματα παρακολούθησης, με βάση τα πραγματικά στοιχεία.
Άμυνα
Άμυνα

16. ‘Εστω ότι τα κάνουμε. Τι θα κερδίσουμε ;
• Το «κόστος της γραφειοκρατίας» για δημόσιο, ιδιωτικό τομέα και πολίτες:
• Υπολογίζεται από 8 έως 24 δις, ετήσια
• Μειώνει κάθετα την παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα
• Το «κόστος της διαφθοράς»
• Υπολογίζεται από 10 έως 33 δις, ετήσια
• Το κόστος των λάθος αποφάσεων, που λαμβάνονται καθημερινά χωρίς στοιχεία
• Το «κόστος της έλλειψης εμπιστοσύνης» πολιτών στο κράτος τους
• Το κόστος του να είσαι ο τελευταίος στην Ευρώπη, αν και μάλλον ο πιο έξυπνος λαός
• Ανυπολόγιστα …

17. Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση: υπάρχει γνώση ?
Περισσότερα από 10.000 άρθρα, μελέτες, εφαρμογές τα τελευταία 20 χρόνια
10 διεθνή συνέδρια, 100 ημερίδες, 5.000 σύνεδροι, 1000 δημοσιεύσεις σε ετήσια βάση
Αρωγοί κάθε κυβέρνησης και κάθε μεγάλου οργανισμού, σε 200 χώρες του κόσμου
10.000 ακαδημαϊκοί, ερευνητές, στελέχη επιχειρήσεων
6 Έλληνες στους πρώτους 50 ακαδημαϊκούς στον κόσμο
Ένας Έλληνας στις 100 πιο επιδραστικές προσωπικότητες στον κόσμο

18. Τo Kέντρο Έρευνας για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
www.dgrc.gr
Μια πολυδύναμη, συνεργατική ομάδα ειδικών στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση,
από το Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα
που ασχολούνται με την έρευνα, την εκπαίδευση και τις εφαρμογές της
Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
με στόχο να συμβάλλουν στην καλύτερη διακυβέρνηση στην Ελλάδα
υπό την αιγίδα του Εργαστηρίου Πληροφοριακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου
Αιγαίου, σε συνεργασία με οργανισμούς και επιχειρήσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό

19. Ποια είναι τα μέλη του ΚΕΗΔ ;
• Στελέχη του ΚΕΗΔ: ερευνητές Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, που έχουν πλήρη
απασχόληση στο Κέντρο (κατά κανόνα μέλη ΔΕΠ, μεταδιδάκτορες, υποψήφιοι
διδάκτορες)
• Συνεργάτες του ΚΕΗΔ: ερευνητές Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, στελέχη της
Δημόσιας Διοίκησης, ειδικοί πληροφορικής και διοίκησης που συμβάλλουν στην
ανάπτυξη υπηρεσιών σε μη μόνιμη βάση (κατά κανόνα μεταπτυχιακοί φοιτητές
και απόφοιτοι MSc Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης).
• Μέλη του ΚΕΗΔ: ενδιαφερόμενοι πολίτες, στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης ή
του ιδιωτικού τομέα, που έχουν πρόσβαση στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του
ΚΕΗΔ και συμβάλλουν στις δράσεις του. Η εγγραφή είναι ελεύθερη σε κάθε
ενδιαφερόμενο.
• Διεθνείς Ειδικοί: καταξιωμένοι ερευνητές και γνώστες της Ηλεκτρονικής
Διακυβέρνησης από πανεπιστήμια, επιχειρήσεις και οργανισμούς εκτός Ελλάδας
που συνεργάζονται με το ΚΕΗΔ

20. Τι κάνει σήμερα το ΚΕΗΔ ;
• Συμμετέχει σε ερευνητικά έργα στο πεδίο της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και
διαθέτει τα αποτελέσματά τους
• Αναπτύσσει εκπαιδευτικό υλικό και προγράμματα εκπαίδευσης στην Ηλεκτρονική
Διακυβέρνηση και τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό
• Αναλαμβάνει την πειραματική ανάπτυξη πρωτότυπων εφαρμογών, για φορείς της
Δημόσιας Διοίκησης
• Παρέχει εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε οργανισμούς ή συλλογικούς
φορείς της Δημόσιας Διοίκησης, σε θέματα Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
• Συγκεντρώνει, αναλύει, και δημοσιεύει τις εξελίξεις στο πεδίο της Ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης
• Αναπτύσσει, ταξινομεί και δημοσιεύει πρωτότυπες εργασίες και μελέτες για
σημαντικά, τρέχοντα ζητήματα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, στα Ελληνικά
(διαθέσιμες στα μέλη)

21. Το Μεταπτυχιακό στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
• Εξ΄ αποστάσεως μεταπτυχιακό πρόγραμμα 1,5 έτους, από το
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
• Το μόνο Μάστερ στην Ελλάδα για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
• Δυνατότητα παρακολούθησης ταυτόχρονα με εργασία (απογευματινά
μαθήματα)
• Δεν απαιτεί τεχνικές γνώσεις (π.χ. προγραμματισμός ΗΥ)
• Προσφέρει γνώση των οργανωτικών, των τεχνολογικών αλλά και των
νομικών ζητημάτων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης
• Ήδη το έχουν παρακολουθήσει περισσότερα από 100 άτομα, και
περισσότερα από 10 στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων
• Δείτε περισσότερα στο http://msc.icsd.aegean.gr/egov/

22. Ψηφιακή Διακυβέρνηση και Διαλειτουργικότητα
Η περίπτωση της Εθνικής Άμυνας
Γιάννης Χαραλαμπίδης
Αν. Καθηγητής Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης
Πανεπιστήμιο Αιγαίου
yannisx@aegean.gr