SlideShare a Scribd company logo

Podstawy finansów i zarządzania cz.1

•Download as PPTX, PDF•
•
C
cdr_krakow

Kurs internetowy CDR O/Kraków

Education
1 of 108
Podstawy finansów i zarządzania w przedsiębiorstwach zlokalizowanych na obszarach wiejskich
Finanse i zarządzanie w małych firmach – zagadnienia podstawowe
Cele małej firmy Ze względu na ograniczoność zasobów pieniężnych, materiałowych i siły roboczej, ważnym elementem systemu zarządzania małą firmą jest ustalenie priorytetów. Wyznaczanie priorytetów jest istotą działania małej firmy. Podstawowym celem działania małej firmy jest oczywiście korzyść finansowa, z którą związane są następujące inne cele pokonanie konkurencji maksymalizacja sprzedaży maksymalizacja udziału w rynku utrzymanie stabilnego wzrostu dochodów. Czym jest mała firma? Mała wiejska firma jest specyficznym rodzajem przedsiębiorstwa. Jest swego rodzaju „przedłużeniem” osobowości jej właściciela. Trudno określić, czym są małe przedsiębiorstwa. Przyjmuje się, że muszą one spełniać, co najmniej połowę z przedstawionych kryteriów: • kapitał finansujący działalność przedsiębiorstwa pochodzi od jednego lub najwyżej kilku właścicieli; • obszar, na którym działa przedsiębiorstwo, jest niewielki i ma lokalny charakter; • przedsiębiorstwo jest relatywnie małe w porównaniu z resztą z branży. Małe firmy łatwo można zlokalizować w najbliższej okolicy. Będą to zatem: • zakłady fryzjerskie • sklepy spożywcze, • piekarnie prowadzone przez ich właścicieli, • bary • zakłady usługowe • inne. Są to, zatem różnego rodzaju zakłady i firmy usługowe, sklepy, a także firmy transportowe, remontowe, a ostatnio coraz częściej oferujące usługi z zakresu technologii cyfrowych, Internetu, lokalnych sieci telekomunikacyjnych. Spektrum możliwości jest nieograniczenie duże, zależne od pomysłowości właścicieli. Finansowym celem zarządzania przedsiębiorstwem jest maksymalizacja jego wartości. W przypadku małych firm cel ten jest prawie niemożliwy do osiągnięcia. Dlatego w przypadku małych firm na leży mówić o maksymalizacji korzyści dla właściciela, czyli uzyskaniu niezależności finansowej, zyskaniu więcej czasu dla siebie i rodziny
Cechy małej firmy Cechy małej firmy łatwość adaptacji Można w niej ograniczyć wielkość kosztów stałych i dzięki temu dysponować większym marginesem manewrowania nimi. jest najczęściej interesem rodzinnym Jej szef nie jest menedżerem jak kierownik w dużej firmie. Jest on bezpośrednio związany z biznesem, często zatrudnia członków rodziny i znajomych. Dużą rolę odgrywa też często dziedziczenie. finansuje ona swoją działalność z własnych środków Mimo tego, że firma musi korzystać z usług banków. Wiele małych firm nie jest w stanie sprostać wymaganiom bankowym w kwestii przyznawania kredytów, Tymczasem niewiele osób, rozpoczynając działalność gospodarczą dysponuje środkami, mogącymi być zabezpieczeniem dla firmy
Czym jest zarządzanie? Zarządzanie jest zespołem działań (obejmujących planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi i kontrolowanie) skierowanych za zasoby (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) przedsiębiorstwa (innej organizacji) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny. Przy czym sprawny to wykorzystujący zasoby mądrze i bez zbędnego marnowania; skuteczny to działający z powodzeniem. R.W. Griffin Zarządzanie dotyczy przede wszystkim ludzi, jego celem jest takie współdziałanie wielu osób, które potrafi zneutralizować słabości i maksymalnie wykorzystać talenty i silne strony uczestników. P. Drucker Definicja ogólna zarządzania - (ang. Management) jest to proces doprowadzenia do wykonania określonych rzeczy sprawnie i skutecznie wspólnie z innymi ludźmi i poprzez nich. Zarządzanie składa się z 4 podstawowych elementów: Sprawnie - wykonywanie zadań w sposób poprawny a odnosi się do stosunku między nakładami i wynikami wiąże się to z dążeniem do minimalizacji kosztów Skutecznie - wykonywanie odpowiedniego zadania co w organizacjach prowadzi do osiągnięcia celu. Planowanie 1. definiowanie celów 2. ustalanie strategii 3. opracowanie planów cząstkowych do koordynacji czynności Organizowanie to ustalenie 1. co należy robić 2. jak to zrobić 3. kto ma to robić Kierowanie 1. kierowanie wszystkimi zainteresowanymi 2. motywowanie ich 3. rozstrzyganie konfliktów Kontrola monitorowanie czynności aby upewnid się że są one wykonywane zgadnie z planem Zarządzanie
Zarządzanie w przedsiębiorstwach Nakłady z otoczenia: • Zasoby ludzkie • Zasoby finansowe • Zasoby fizyczne • Zasoby informacyjne Cele osiągnięte: • Sprawnie • Skutecznie Planowanie i podejmowa- nie decyzji Organizowa- nie Kontrolowa- nie Przewodze- nie (kierowanie)
Fazy procesu zarządzania. Planowanie i podejmowanie decyzji Organizowanie Kontrolowanie Przewodzenie i motywowanie
Proces zarządzania Na wcześniejszym rysunku: • strzałki (tłusty druk), pokazują jak w teorii opisywane i wykonywane powinny być podstawowe funkcje zarządzania. Chodzi tu przede wszystkim o to, aby każda z funkcji następowała kolejno po sobie. • cienkie strzałki obrazują prawdziwe realia zarządzania przedsiębiorstwem. Tu każda z faz zarządzania może wystąpić niezależnie od kolejności ujętej w teorii. W zależności od sytuacji planowanie może przeobrazić się bezpośrednio w motywowanie czy kontrolowanie. Podobnie może stać się z pozostałymi funkcjami zarządzania. Planowanie działalności przedsiębiorstwa polega na przedstawieniu celów, które firma ma zamiar zrealizować oraz strategii, według których będzie dążyć do osiągnięcia tych celów w z góry określonym czasie. Oznacza to ciągłe podejmowanie jak najbardziej trafnych decyzji. Planowanie jest swego rodzaju funkcją decyzyjną, polegającą na wyborze odpowiedniego w danej chwili działania, spośród dostępnych możliwości. W działalności przedsiębiorstwa planowanie i podejmowanie decyzji ma ogromne znaczenie, ponieważ jest źródłem cennych informacji i wskazówek mogących mieć wpływ na poprawę sprawności zarządzania w przyszłych działaniach przedsiębiorstwa. Przygotowaniem prowadzącym do realizacji celów powinno być: Dlatego, aby nie zapomnieć o żadnym z tych elementów, należy zdać sobie sprawę jak powinniśmy postępować. Dobrym sposobem jest opracowanie planu. przeprowadzenie prognoz dotyczących potencjalnych odbiorców, czyli zapoznanie się z ich wymaganiami i potrzebami dogłębne przeprowadzenie analizy kosztów. To pozwoli ustalić cenę i wyciągnąć wnioski np. czy dana inwestycja będzie opłacalna. zanalizowanie otoczenia i działania systemów produkcyjnych/świadczenia usług
Cechu dobrego planu . Dobry plan celowy wykonalny zgodny wewnętrznie czytelny elastyczny wybiegający w przyszłość terminowy kompletny Dobry plan powinien być: celowy – wybór odpowiedniego środka prowadzi do zamierzonego celu, wykonalny – realny przy dostępnych środkach i w określonych warunkach, zgodny wewnętrznie – cele nie są sprzeczne i nie przeszkadzają sobie nawzajem, czytelny – zrozumiały i ścisły, elastyczny – powinna istnieć możliwość jego modyfikacji w przypadku zmiany środków lub warunk wybiegający w przyszłość – w granicach możliwości przewidywania, terminowy – określający termin realizacji celów pośrednich i głównych, kompletny – obejmujący całość działań Dobry plan powinien być:
S(zczegółówy) Szczegółowy -zawierający konkretny przekaz. Prosty – jego zrozumienie nie powinno stanowić kłopotu, sformułowanie powinno być jednoznaczne i nie pozostawiające miejsca na luźną interpretację. M(ierzalny) Mierzalny tak sformułowany, by można było liczbowo wyrazić stopień realizacji celu, lub przynajmniej umożliwić jednoznaczną "sprawdzalność" jego realizacji. A(mbitny) Ambitny ale osiągalny. Cel zbyt ambitny podkopuje wiarę w jego osiągnięcie i tym samym motywację do jego realizacji. Atrakcyjny – aby nie był nudny oraz wzbudzał ciekawość i chęć do działania. Cel musi być stosunkowo trudny do osiągnięcia, musi stawiać wysoko poprzeczkę, ale jednocześnie być w zgodzie z postulatem osiągalności. R(ealistyczny) Realistyczny – aby był możliwy do osiągnięcia (poziom celów a także ich realizacja znacznie różni się w każdej metodyce). Istotny – cel powinien być ważnym krokiem naprzód, jednocześnie musi stanowić określoną wartość dla tego, kto będzie go realizował, T(erminowy) Określony w czasie, terminowy – cel powinien mied dokładnie określony horyzont czasowy w jakim zamierzamy go osiągnąd. W jaki sposób formułować cele? Bardzo przydatna jest tu koncepcja SMART będąca zbiorem pięciu postulatów dotyczących cech, którymi powinien się charakteryzować poprawnie sformułowany cel. Kiedy wiemy już, co chcemy dalej robić, musimy tak zorganizować posiadane zasoby, aby nasz plan został zrealizowany. Należy tak decydować, aby w jak najlepszy sposób pogrupować działania i zasoby. Ułatwieniem będzie zdefiniowanie i uporządkowanie czynności oraz pogrupowanie ich w większe sekwencje. Aby zdobyć określony cel należy tak pokierować posiadanymi zasobami ludzkimi, by ich praca była lepsza i efektywniejsza, można zastosować jeden z elementów zarządzania, jakim jest motywowanie. Wyniki, które zostaną osiągnięte przez danego pracownika przedsiębiorcy analizują i wyciągają odpowiednie wnioski. Jeżeli pracownikowi brakuje zdolności, jest zbyt mało wykwalifikowany na danym stanowisku pracy, przedsiębiorca może poddać go szkoleniu lub w ostateczności zastąpić innym pracownikiem. Przedsiębiorca nie byłby w stanie ocenić osiąganych wyników z punktu widzenia stopnia realizacji wyznaczonych celów bez kontroli. Jej celem jest stworzenie możliwości oceny pozycji przedsiębiorstwa porównując z tym, co chce się osiągnąć. Kontrolę można przeprowadzić w każdej chwili, używając jednego lub kilku mierników. Kontroli można poddać wszystkie obszary działalności przedsiębiorstwa. Pozwala ona na bieżąco i w sposób ciągły przyzwyczajać się do nowych korzystnych/niekorzystnych warunków, eliminuje nawarstwianie się błędów, pomaga uporać się ze skomplikowanymi sytuacjami oraz ograniczać koszty.
Czym są finanse? . Wszystkie przedsiębiorstwa mają ten sam cel główny, jakim jest przetrwanie i rozwój. Jednym z warunków przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa jest dobre ZARZĄDZANIE FINANSAMI. Finanse to ogół procesów związanych z gromadzeniem, rozporządzaniem i wydawaniem pieniądza oraz jego odpowiedników. Podział finansów Kryterium podmiotowe finanse gospodarstw domowych finanse publiczne finanse banków finanse ubezpieczeń finanse przedsiębiorstw Kryterium przedmiotowe Stany pieniądza zasoby pieniądza, podejście statyczne Strumienie (przepływy pieniężne, podejście dynamiczne W trakcie szkolenia będziemy się zajmować tematyką związaną z finansami przedsiębiorstw. Co powinniśmy rozumieć pod tym pojęciem? Finanse przedsiębiorstw to obszar finansów zajmujący się decyzjami finansowymi podejmowanymi przez przedsiębiorstwa oraz narzędziami i analizami pomagającymi podjąć owe decyzje. Głównym celem zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest maksymalizacja korzyści właścicieli.
Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa to proces decyzyjny podporządkowany realizacji celu głównego, który opiera się na wykorzystywaniu różnego rodzaju instrumentów, technik, kryteriów i reguł do sterowania przebiegiem procesów i zjawisk związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych postawionych do dyspozycji przedsiębiorstwa w sposób umożliwiający zagospodarowanie tych zasobów jak najbardziej efektywnie. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa zajmuje się analizą (oceną) tego co BĘDZIE w PRZYSZŁOŚCI, jakie będą skutki finansowe dziś podejmowanych decyzji. DziśWczoraj Jutro Rachunkowość i analiza finansowa Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa Czym zajmuje się zarządzanie finansami przedsiębiorstwa? Polega ono więc na pozyskiwaniu źródeł finansowania działalności firmy (kapitałów) oraz lokowaniu ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację strategicznego celu firmy. Opowiadaniem [sprawozdaniem] o tym JAK BYŁO i JAK JEST zajmuje się rachunkowość. Oceną tego co było zajmuje się analiza finansowa.
Proces zarządzania finansami firmy Proces zarządzania finansami firmy składa się z dwóch zasadniczych sfer i sprowadza się do konieczności podejmowania dwóch grup decyzji: Decyzje Decyzje inwestycyjne Decyzje finansowe. Decyzje inwestycyjne to decyzje, w wyniku których kształtowana jest wielkość i struktura rzeczowych aktywów niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej. •rezultatem tych decyzji są więc tak zwane inwestycje rzeczowe. Decyzjami inwestycyjnymi są także decyzje o wielkości i strukturze aktywów finansowych • to są tzw. inwestycje finansowe. •Wynika więc z tego, że decyzje inwestycyjne w gruncie rzeczy dotyczą wykorzystywania kapitału. Decyzje finansowe dotyczą pozyskiwania źródeł sfinansowania aktywów, a więc ich rozmiarów, rodzaju i struktury. Są więc to decyzje o gromadzeniu (pozyskiwaniu) kapitału.
Decyzje finansowe i inwestycyjne a wartość pieniądza w czasie Dysponowanie zasobami pieniądza stwarza ich posiadaczom możliwość realizacji zamierzeń konsumpcyjnych lub zainwestowania posiadanych zasobów w przedsięwzięcia przynoszące dochody. Czas w jakim otrzymujemy dochody, nie jest więc obojętny. Im wcześniej te dochody uzyskujemy, tym wcześniej możemy zrealizować nasze zamierzenia konsumpcyjne lub inwestycyjne. Jeśli zatem mamy do wyboru zainkasowanie określonej kwoty w różnych momentach, to racjonalnie rzecz biorąc należy przedkładać ten wariant, który zapewnia wcześniejszy dochód. Późniejsze otrzymanie tego dochodu powoduje powstanie tzw. kosztów utraconych możliwości bądź to w formie odroczonej konsumpcji, bądź też nieuzyskanego dochodu, który moglibyśmy uzyskać, gdybyśmy dochód otrzymali wcześniej. Im większe koszty utraconych możliwości, tym bardziej cenne są te inwestycje, które przynoszą dochód wcześniej. Zjawisko zmiany wartości pieniądza w czasie wynika więc z działania trzech czynników: wpływu ryzyka psychologicznej skłonności do bieżącej konsumpcji płynność pieniądza posiadanego obecnie Pieniądze otrzymane dzisiaj to zdarzenie pewne, dlatego (mimo tej samej siły nabywczej) posiadają one większą wartość niż pieniądze, które mamy otrzymać w przyszłości Polega ona na tym, że nawet przy założeniu zerowej inflacji, ludzie uważają otrzymanie tej samej kwoty dziś za bardziej wartościowe, niż otrzymanie jej później (mimo tego, że w obu przypadkach siła nabywcza pieniądza będzie taka sama) Możliwość inwestowania i osiągania przez to określonych korzyści, jakich nie dałoby się osiągnąć przy późniejszym otrzymaniu środków Związek między kosztami utraconych możliwości a rozkładem dochodów w czasie określany jest problemem wartości pieniądza w czasie. Podejmowane w przedsiębiorstwach decyzje inwestycyjne oraz decyzje dotyczące angażowania pieniądza w instrumenty rynku finansowego muszą być oparte na rachunku, który uwzględnia czynnik czasu. Techniki i narzędzia stosowane do określania wartości pieniądza w czasie należą do podstawowych narzędzi analizy finansowej. Rozwiązanie problemu wartości pieniądza w czasie polega na analizowaniu związków między czterema zmiennymi. Są to: •wartość terazniejsza (PV), •wartość przyszła (FV), •stopa dyskontowa (lub procent) (k) •czas (t). . Inflacja – proces wzrostu ogólnego poziomu cen
Wartość teraźniejsza i wartość przyszła Inwestowanie przez firmy na rynku finansowym lub nabywanie aktywów rzeczowych polega na wydatkowaniu środków pieniężnych dzisiaj w zamian za „strumień” przyszłych dochodów. Ocena efektywności dostępnych możliwości inwestowania musi zatem polegać na porównaniu wartości koniecznych nakładów z wartością „strumienia” oczekiwanych dochodów. Ponieważ strumień wydatków i dochodów ponoszonych i otrzymywanych później przedstawia niższą wartość niż strumień wydatków i dochodów ponoszonych i otrzymywanych wcześniej, toteż przeprowadzany rachunek musi ten fakt uwzględnić, jeżeli chcemy podejmować racjonalne decyzje inwestycyjne. Metodą pozwalająca na doprowadzenie wydatków i dochodów ponoszonych i uzyskiwanych w różnych momentach okresu obliczeniowego do porównywalności na początek tego okresu jest metoda dyskonta, która polega na przemnożeniu nominalnej wartości strumienia wydatków i dochodów ponoszonych i uzyskiwanych w różnych okresach (latach) przez odpowiednie współczynniki dyskontowe. Wartość przyszła jest to wartość zainwestowanej kwoty w określonym punkcie czasu w przyszłości. Do obliczenia wartości przyszłej konieczne są dane dotyczące: • wielkości zainwestowanej kwoty, •okresu na jaki kwota ta ma być zainwestowana oraz •stopy procentowej. Podstawowe równanie, pozwalające obliczyć wartość przyszłą ma następującą postać FVn=PV*(1+k)^n W praktyce najczęściej występują dwa przypadki: 1. Jednoazowej inwestycji 2. Wielokrotnych wydatków inwestycyjnych w trakcie określonej liczby lat gdzie: FVn – przyszła wartość kwoty po upływie n okresów, PV – początkowa wartość kwoty pieniężnej, k – stopa procentowa dla danego okresu, n – ilość okresów.
Stopa procentowa Stopa procentowa – cena po której wierzyciel jest skłonny udostępnić środki pieniężne dłużnikowi na określony czas, a dłużnik gotów jest zapłacić tę cenę za prawo dysponowania tymi środkami. W rozważaniach dotyczących decyzji finansowych podstawowe znaczenie ma nominalna - wolna od ryzyka stopa procentowa. Na wartość tej stopy składają się dwa elementy: • realna stopa procentowa • premia inflacyjna. Realna stopa procentowa pozostaje w ścisłym związku z takimi wielkościami ekonomicznymi, jak na przykład • wielkość popytu i podaży pieniądza, • poziom dochodu narodowego, • skala inwestycji, • aktywność gospodarcza. Zależność między nominalną stopą procentową a realną stopą procentową i stopą inflacji obrazuje następująca formuła: Pn=pr+i+pr*i Kiedy stopa inflacji jest relatywnie niska, to znaczenie ostatniego składnika (pr*i) wyżej przedstawionej formuły jest niewielkie, dlatego z reguły jest on pomijany. W takim przypadku na wartość nominalną stopy procentowej wpływają istotnie tylko dwa pierwsze składniki. stanowi rekompensatę dla inwestora za opóźnienie konsumpcji. Odroczenie konsumpcji może mieć miejsce tylko wtedy, gdy inwestor w przyszłości będzie mógł zrealizować lepsze zaspokojenie swoich potrzeb.premia inflacyjna jest rekompensatą dla inwestora za przewidywaną utratę siły nabywczej pieniądza w okresie zaangażowania kapitału.
Stopy procentowe a ryzyko Kolejnym ważnym elementem stopy procentowej jest poziom ryzyka. Zazwyczaj poziom ryzyka wykazuje analogiczny kierunek zmian jak poziom prawdopodobieństwa utraty zaangażowanych kapitałów. Prawdopodobieństwo to zależy od takich czynników jak: • charakter dłużnika (forma organizacyjno – prawna, rodzaj jego działalności) • ocena kondycji finansowej dłużnika , jego zdolność płatnicza i wiarygodność kredytowa • okres angażowania kapitału Okres angażowania kapitału wpływa na poziom ryzyka. Jego wydłużanie powoduje wzrost niepewności a tym samym wzrost poziomu ryzyka. Stopy procentowe Okres angażowania kapitału Krótkoterminowe charakteryzują się z reguły mniejszą stabilnością oraz niższym poziomem Długoterminowe charakteryzują się z reguły większą stabilnością oraz wyższym poziomem Poziom stabilności Stałe niezmienne w całym okresie umowy Zmienne podlegające zmianom w zależności od sytuacji na rynkach finansowych
Finansowanie działalności firmy
Finansowanie przedsiębiorstwa w różnych fazach rozwoju W początkowej fazie funkcjonowania przedsiębiorstwa wymaga ono stałego zasilania w kapitał, a jego źródła – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne – są zazwyczaj ograniczone. Duże ryzyko operacyjne związane z nową inicjatywą gospodarczą oraz ujemne zazwyczaj przepływy pieniężne netto (czyli przewaga „odpływu” pieniądza z przedsiębiorstwa), przy braku dochodów lub niskiej zyskowności, zniechęcają potencjalnych wierzycieli do finansowania przedsiębiorstwa. Posiadany kapitał jest głównie kapitałem własnym. Dodatkowe, zewnętrzne źródła finansowania, uzupełniające kapitał własny, to przede wszystkim zobowiązania wobec dostawców oraz – bardzo rzadko – kredyty bankowe, najczęściej krótkoterminowe. Na tym etapie rozwoju przedsiębiorstwo albo nie osiąga zysków, albo niewielki wypracowany dodatni wynik finansowy inwestuje w całości w przedsiębiorstwo . W fazie wzrostu zazwyczaj dość gwałtownie rosną przychody ze sprzedaży, wzrasta jej rentowność i pojawiają się dodatnie operacyjne (a więc związane z wykonywaną działalnością gospodarczą) przepływy pieniężne netto. Zyski wypracowywane w tej fazie są najczęściej reinwestowane w dalszy rozwój przedsiębiorstwa,. Przedsiębiorstwo w tej fazie zgłasza duże zapotrzebowanie na kapitał ze źródeł zewnętrznych. Ponieważ ryzyko takiej działalności jest wciąż dość wysokie, potencjalni wierzyciele uwzględniają to w swoich ofertach finansowania. Kredyt bankowy dla przedsiębiorstwa znajdującego się w fazie wzrostu jest zazwyczaj drogi. Udział długu w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa nie jest więc duży, nadal jest ona finansowana przede wszystkim kapitałem własnym. W fazie dojrzałości przychody ze sprzedaży oraz rentowność prowadzonej działalności są stabilne i wysokie; jednocześnie zmniejszają się nakłady inwestycyjne w porównaniu z poprzednimi fazami cyklu życia przedsiębiorstwa (służą one odtworzeniu zniszczonego majątku bądź też jego udoskonaleniu, modernizacji, a nie rozwojowi). W tej fazie przedsiębiorstwo ma dużo mniejsze zapotrzebowanie na nowy kapitał, zwłaszcza ze źródeł zewnętrznych. Wzrost aktywów przedsiębiorstwa może być więc w dużej mierze finansowany ze źródeł wewnętrznych (z wypracowanych zysków). W wielu przypadkach fazę dojrzałości udaje się wydłużyć lub w efekcie przeprowadzonej restrukturyzacji rozwojowej przejść z fazy dojrzałości ponownie do fazy wzrostu. Jeżeli jednak podjęte działania nie przynoszą spodziewanych rezultatów, przedsiębiorstwo wchodzi w fazę schyłkową, w której dochodzi do ograniczenia działalności lub nawet do likwidacji firmy. Charakterystyczny dla tej fazy cyklu życia przedsiębiorstwa jest spadek sprzedaży i jej rentowności i zmniejszanie się dodatnich operacyjnych przepływów pieniężnych netto (czyli „dopływu” gotówki do firmy). Mimo to brak możliwości rozwojowych powoduje, że przedsiębiorstwo zamiast potrzeb w zakresie finansowania odnotowuje bardzo często nadwyżki kapitału
Kapitały długoterminowe • Bankowe kredyty długoterminowe • Poręczenia kredytowe • Leasing • Franchising • Dotacje i subwencje • Środki z funduszy pomocowych • Pożyczki od rodziny i znajomych Kapitały krótkoterminowe • Bankowe kredyty krótkoterminowe • Zobowiązania odnawialne • Kredyty od dostawców / zaliczki od odbiorców • Faktoring • Pożyczki z sektora pozabankowego (fundusze pożyczkowe, pożyczki z rejonowych urzędów pracy) • Krótkoterminowe papiery dłużne • Pożyczki od rodziny i znajomych Źródła kapitałów obcych w przedsiębiorstwie Większość z tych źródeł jest dostępna dla małych przedsiębiorstw, ale nie o wszystkich wiedzą właściciele tych firm
Kredyt bankowy Kredyt bankowy – umowa zawarta w formie pisemnej pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas, a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek. TYLKO BANKI MOGĄ UDZIELAĆ KREDYTÓW Atrakcyjność kredytu zależy w głównej mierze od ceny, którą określa oprocentowanie kredytu.  Stopa procentowa jest ceną, jaką kredytobiorca jest skłonny zapłacić kredytodawcy za dysponowanie przez pewien czas pożyczonymi środkami pieniężnymi.  Wielkość stopy procentowej kształtuje się pod wpływem podaży funduszy pożyczkowych oraz popytu na nie. W gospodarce rynkowej oprocentowanie kredytu jest kształtowane przede wszystkim pod wpływem stopy inflacji, działania banku centralnego oraz czynników określających poziom stopy procentowej danej transakcji.  W warunkach inflacji następuje obniżenie siły nabywczej pieniądza. Aby kredytodawca otrzymał realny dochód, musi ustalić tzw. realną stopę procentową, czyli nadwyżkę stopy procentowej nad stopą inflacji. Na podaż funduszy pieniężnych znaczny wpływ wywiera bank centralny przez swoją działalność regulacyjną, czyli poprzez ustalanie wysokości stóp bazowych (stopy kredytu redyskontowego i stopy kredytu lombardowego), poziomu obowiązkowych rezerw i tzw. operacje otwartego rynku (czyli transakcje zawierane przez bank centralny na wolnym rynku). Banki komercyjne, ustalając najniższy poziom stóp oprocentowania kredytów, uwzględniają dochodowość bonów pieniężnych emitowanych przez NBP . Na ogół poziom stóp procentowych kredytów kształtuje się powyżej stopy ich dochodowości. Tylko w pewnych sytuacjach, tzn. w przypadku utrudnionego dostępu do papierów wartościowych i stosunkowo małego popytu na kredyty bankowe, banki komercyjne mogą doprowadzić do obniżenia stopy oprocentowania kredytów poniżej stopy dochodowości bonów. Dla banków komercyjnych punktem wyjścia do określenia stóp procentowych kredytów jest koszt pozyskania pieniądza, wyznaczony przez koszt uzyskania depozytów. Koszt pozyskania depozytów jest wyższy od stawki płaconej klientom ze względu na obowiązkowe rezerwy przekazywane do banku centralnego na nieoprocentowany rachunek. Ze względu na fakt, że podstawowymi transakcjami na rynku pieniężnym są operacje zawierane między bankami, ogólny poziom stóp procentowych odzwierciedla średnia stopa procentowa dla transakcji międzybankowych. W Polsce są publikowane, np. stopy WIBOR i WIBID.
Kredyt bankowy Stopa WIBOR (Warsaw inter-bank offered rate) oznacza średnią stopę oprocentowania, po jakiej banki skłonne są udzielać pożyczek nnym bankom Stopa WIBID (Warsaw inter-bank bid rate) oznacza średnią stopę oprocentowania, jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków. Na stopę procentową wpływają również czynniki określające poziom stopy procentowej danej transakcji, czyli jest to związane przede wszystkim z jakością biorcy środków pieniężnych. Banki udzielają kredytów przedsiębiorstwom mającym zdolność kredytową, Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty całkowitych zobowiązań związanych z kredytem w ustalonych terminach płatności. Zdolność kredytową mają przedsiębiorstwa, których bieżące i prognozowane wyniki finansowe oraz stan majątkowy zapewniają wypłacalność. Banki oceniają zdolność kredytową przedsiębiorstwa w okresie do upływu terminu spłaty kredytu. Stosują one zazwyczaj zbliżone procedury prowadzące do oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa.  pierwszy etap to przede wszystkim weryfikacja wiarygodności posiadanych materiałów i informacji, wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości, uzyskanie z innych instytucji opinii o przedsiębiorstwie (np. banki, z którymi przedsiębiorstwo dotychczas współpracuje, urzędy skarbowe, partnerzy handlowi, stowarzyszenia branżowe i regionalne), przeprowadzenie inspekcji w siedzibie podmiotu gospodarczego.  Drugi etap prac to ocena formalno - prawna podmiotu i jego działalności. Polega ona na poznaniu formy prawnej przedsiębiorstwa, sprawdzeniu, czy ma ono możliwość podejmowania czynności prawnych oraz zakresu i charakteru zaciąganych zobowiązań.  Kolejny etap to analiza ekonomiczno-finansową przedsiębiorstwa,. Wiarygodność kredytowa określa możliwości w zakresie spłaty bieżących kosztów finansowych związanych z zaangażowaniem kredytów i pożyczek, a dokładniej określa, czy zyski są wystarczające na pokrycie odsetek oraz rat kapitałowych w wymaganych erminach. Ogólnie można stwierdzić że wiarygodność kredytowa danej firmy jest tym większa, im charakteryzujące ją ryzyko kredytowe jest mniejsze, a szanse powodzenia finansowanego projektu i zdolność do generowania zysków są większe.
Kredyt bankowy jako źródło finansowania firmy Kredytowanie stanowi ważne, uzupełniające wobec finansowania własnego, źródło pokrycia potrzeb • operacyjnych - związanych z bieżącym powadzeniem działalności gospodarczej • inwestycyjno-rozwojowych firmy Kredyt jest elastyczną formą finansowania – można go swobodnie kształtować w zależności od sytuacji ekonomicznej firmy. Z wykorzystaniem kredytu związany jest tzw. efekt tarczy podatkowej – umożliwia on wliczenie odsetek od kredytu w koszty uzyskania przychodów przedsiębiorstwa, co powoduje zmniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym i w rezultacie zmniejszenie efektywnego kosztu kredytu. Możliwości finansowania małych przedsiębiorstw kredytem zależą od oceny wiarygodności oraz zdolności kredytowej danego przedsiębiorstwa, a zatem i od poziomu reprezentowanego przez niego ryzyka kredytowego. Drobne przedsiębiorstwa charakteryzują się określonym, specyficznym ryzykiem kredytowym, które w ocenie banków może skutecznie utrudniać dostęp do kredytów. Na ryzyko kredytowe małych przedsiębiorstw składają się m.in.: Ryzyko kredytowe małych przedsiębiorstw niedostateczny zakres dostępnych informacji ekonomiczno- finansowych, dostarczanych bankom przez potencjalnego kredytobiorcę mały wolumen kapitału własnego, który jest zainwestowany w dane przedsiębiorstwo bardzo często występujące problemy z utrzymaniem płynności finansowej wysoki wskaźnik bankructw oraz upadłości charakterystyczny dla sektora małych przedsiębiorstw spekulacyjny charakter wielu przedsięwzięć gospodarczych realizowanych przez małe przedsiębiorstwa dużo większa skłonność do podejmowania ryzykownych projektów niż w dużych przedsiębiorstwach niedostateczne zabezpieczenia kredytowe oferowane bankom Wszystko to sprawia, że małe przedsiębiorstwa mają ograniczone możliwości pozyskiwania kapitałów zewnętrznych w formie kredytów bankowych, stanowią one bowiem dla instytucji finansowych grupę klientów o dużym ryzyku.
Koszt kredytu bankowego – przykład Kwota kredytu bankowego zaciągniętego przez przedsiębiorstwo wynosi 10 000 PLN, a oprocentowanie — 11% rocznie. Przedsiębiorstwo spłaci cały długi jednorazowo, wraz z odsetkami, po upływie jednego roku. Kwota odsetek należnych bankowi kkb (koszt kredytu bankowego) wyniesie: kkb = 11 % x 10 000 = 1100 PLN. Wydatek przedsiębiorstwa z tytułu odsetek od udzielonego mu kredytu będzie równy 1100 PLN. Dla przedsiębiorstwa rzeczywisty koszt wykorzystania długu (klkb) będzie jednak mniejszy, co jest związane z działaniem omawianej już dźwigni finansowej. Ilustruje to poniższy przykład: Przyjmując, że przedsiębiorstwo płaci 30-procentowy podatek dochodowy, oszczędności podatkowe będą stanowić 0,30 wartości nominalnej stopy procentowej (11%), czyli ceny kredytu. Rzeczywisty koszt kredytu (kTkb) w wysokości 10 000 PLN poniesiony przez przedsiębiorstwo wyniesie więc: krkb = 11% - 11 % x 0,30 = 11% x (l - 0,30) = 11% x 0,70 = 7,7%, stąd: 7.7% x 10 000 = 770 PLN, a nie 1100 PLN . Możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania kwoty odsetek, należnych bankowi z tytułu udzielonego kredytu, w znacznym stopniu zmniejsza ciężar kosztów zadłużenia, faktycznie ponoszonych przez kredytobiorcę. Mechanizm ten jest często określany terminem „tarczy podatkowej" lub „osłony podatkowej". Ogólny wzór na obliczenie rzeczywistego kosztu długu ponoszonego przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem korzyści podatkowych, ma postać: ki=kn.k.b.(1-T), gdzie: ki — koszt kredytu bankowego ponoszony przez inwestora, knkb — nominalny koszt kredytu bankowego (stopa procentowa), T — stopa podatku dochodowego. W przedsiębiorstwie, które w okresie obsługiwania kredytu (płacenia odsetek) nie płaci podatku (np. wykazało stratę brutto), rzeczywisty koszt zaciągniętego długu jest równy jego cenie nominalnej — nie ma zysku brutto stanowiącego podstawę opodatkowania i w konsekwencji nie ma od czego odpisać kwoty odsetek. Korzyści podatkowe z tytułu odliczania kosztu kredytu od podstawy opodatkowania powodują, że kredyt bankowy, w porównaniu z innymi dostępnymi formami finansowania, jest dla przedsiębiorstwa względnie atrakcyjnym źródłem kapitału. Przedsiębiorcy nie powinni jednak zapominać o ryzyku, jakie towarzyszy finansowaniu długiem, które rośnie wraz ze wzrostem udziału długu w finansowaniu przedsiębiorstwa.
Kredyt bankowy Ze względu na zwiększone ryzyko kredytowe dla struktury kapitału drobnych przedsiębiorstw charakterystyczny jest niski udział kredytu bankowego, np. udział kredytu bankowego w finansowaniu działalności bieżącej drobnych przedsiębiorstw wynosi ok. 13%, Z kolei udział kredytu bankowego w finansowaniu działalności inwestycyjnej drobnych przedsiębiorstw kształtuje się na poziomie 8%, Koszty pozyskania kredytów z polskiego sektora bankowego zależą m.in. od takich czynników, jak: Występujące w tym zakresie różnice (dochodzące nawet do 3-4%) powodują, ze każdy przedsiębiorca musi mieć wiedzę o ofercie poszczególnych banków i o stopniu ich konkurencyjności. Przy wyborze banku przedsiębiorca powinien oceniać zarówno • koszty obsługi kredytu (w tym możliwości uzyskania preferencyjnego oprocentowania), jak i  szybkość jego uzyskania  wymagane procedury dokumentacyjne  elastyczność w formułowaniu harmonogramu spłat rat kapitałowych i odsetek  wymagane formy zabezpieczenia kredytu. Dla drobnych przedsiębiorców szczególnie dotkliwy jest brak posiadanych przez biorcę kredytu zabezpieczeń, co najczęściej zamyka mu dostęp do kredytów bankowych. stopa oprocentowania kredytu prowizje opłaty manipulacyjne koszty związane z wcześniejszą spłatą kredytu Koszty pozyskania kredytu
Czynnikami decydującymi o wyborze przez bank formy zabezpieczenia kredytu są: • rodzaj i wielkość kredytu • okres spłaty • stan majątkowy kredytobiorcy i jego status prawny - wyższe zabezpieczenia i ich większa liczba są wymagane od przedsiębiorstw nowo uruchamianych niż od firm z określonym doświadczeniem biznesowym. Podsumowując, z oceną możliwości pozyskania kredytów bankowych jako zewnętrznych źródeł finansowania nierozerwalnie związane są trzy kwestie: szeroko rozumiana sytuacja finansowa drobnego przedsiębiorstwa stwarzająca sprzyjające warunki do spłaty kredytu wraz z odsetkami w przyjętym okresie koszt uzyskania kredytu wymagane przez bank zabezpieczenie kredytu. nie najniższy dla drobnych przedsiębiorstw koszt kredytu i uciążliwe procedury jego uzyskania w połączeniu z koniecznością stanowienia wysokich zabezpieczeń utrudniają drobnemu przedsiębiorcy dostęp do wsparcia kredytowego, co w konsekwencji ogranicza możliwości rozwoju takich przedsiębiorstw oraz ich konkurencyjność. Kredyt bankowy Podstawowe prawne rodzaje zabezpieczeń kredytu zabezpieczenie osobiste zabezpieczenie rzeczowe osoba dająca zabezpieczenie odpowiada za spłatę kredytu całym swoim majątkiem (np. weksel własny in blanco, poręczenie wekslowe – awal, gwarancja bankowa, cesja wierzytelności, pełnomocnictwo) odpowiedzialność osoby udzielającej zabezpieczenia ogranicza się do konkretnych składników jej majątku (np. zastaw ogólny, bankowy zastaw rejestrowy, zastaw na prawach, przewłaszczenie, kaucja, blokada środków na rachunkach bankowych, hipoteka).
Rodzaje kredytów Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. art. 69 ust. 1 Prawa Bankowego przedmiotu kredytu formy kredytu sposobu wykorzystania i spłaty kredytu okresu kredytowania kredytobiorcy waluty kredytu sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu zasad oprocentowania częstotliwości wykorzystania i spłaty kredytu preferencyjności W praktyce bankowej dzieli się kredyty według różnego rodzaju kryteriów: Według przedmiotu kredytowania wyróżnia się następujące rodzaje kredytów: obrotowe – przeznaczone na finansowanie bieżących potrzeb kredytobiorcy, związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, np. z zakupem materiałów, surowców, opłatą energii, zapłatą wynagrodzeń; powoduje on zwiększenie środków obrotowych kredytobiorcy; inwestycyjne – przeznaczone na finansowanie nakładów, których celem jest stworzenie lub powiększenie już istniejącego majątku trwałego; na finansowanie określonych projektów inwestycyjnych, przy czym spłata jest dostosowana do przepływów pieniężnych. Przyjmując za kryterium formę kredytu, można je podzielić na kredyty: w rachunku bieżącym – wykorzystanie kredytu następuje przez przekroczenie salda na rachunku bieżącym kredytobiorcy o kwotę ustaloną w umowie; w rachunku kredytowym – kredyt jest wykorzystywany za pośrednictwem rachunku kredytowego, który nie służy do rozliczeń pieniężnych, a jedynie do ewidencjonowania, wykorzystania i spłaty kredytu
Rodzaje kredytu W zależności od sposobu wykorzystania i spłaty kredytu można wyróżnić: • w formie doraźnej transakcji (docelowe) – przeznaczone na sfinansowanie w okresie obowiązywania umowy jednej lub kilku ściśle określonych transakcji; • w formie linii kredytowej (odnawialnej/nieodnawialnej) –  kredyt, którym w ramach oznaczonego w umowie limitu kredytowego można finansować w okresie obowiązywania umowy wiele dokonywanych sukcesywnie, powtarzalnych transakcji, bez określania w umowie obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytu w postaci transz.  ustalony jest jedynie pułap, do którego kredytobiorca może się zadłużyć.  kredyt może być spłacony w dowolnej chwili w całości lub w części w wysokości dogodnej dla kredytobiorcy  każdy wpływ na rachunek zmniejsza zadłużenie, ustalony jest jedynie ostateczny termin spłaty kredytu;  w przypadku linii nieodnawialnej kredytu każda wpłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu kredytu, do wysokości którego kredytobiorca może się zadłużyć;  w przypadku linii odnawialnej każda spłata całości lub części kredytu powoduje jego odnowienie o spłaconą kwotę kredytu i może być on wielokrotnie wykorzystywany aż do wygaśnięcia umowy; • rolowane – wielokrotnie przedłużanie przez bank terminu spłaty przez okres oznaczony w umowie kredytu oraz w określonych w umowie terminach; • pomostowe – udzielane, gdy klient potrzebuje środków finansowych jeszcze przed udzieleniem mu kredytu zasadniczego, w wysokości pełnej sumy docelowej lub części tej sumy; w momencie uzyskania kredytu zasadniczego spłacany jest z niego kredyt pomostowy. Biorąc pod uwagę długość okresu kredytowania, wyróżnia się kredyty: • krótkoterminowe – udzielane najczęściej na okres do 1 roku • średnioterminowe - udzielane najczęściej na okres do 5 lat • długoterminowe – udzielane najczęściej na okres powyżej 5 lat. Ze względu na walutę kredytu wyróżnia się kredyty: • złotowe – udzielane i wypłacane w złotych polskich • dewizowe – udzielane w walutach obcych. Ze względu na formę prawnego zabezpieczenia kredyty można podzielić na: • zabezpieczone osobiście • zabezpieczone rzeczowo.
W zależności od zasad oprocentowania mamy do czynienia z kredytami: o stałym oprocentowaniu – zachowują stałą stopę oprocentowania przez cały okres obowiązywania umowy kredytu (kredyty krótkoterminowe oraz kredyty, w których odsetki są naliczane z góry) o zmiennym oprocentowaniu – stopa oprocentowania rośnie lub maleje w zależności od zmian, jakim podlega oprocentowanie kredytów w okresie kredytowania. Częstotliwość wykorzystania i spłaty kredytu umożliwia podział kredytów na: wykorzystywane jednorazowo lub w transzach – w przypadku kredytów wykorzystywanych jednorazowo cała kwota kredytu jest wykorzystywana w jednym terminie oznaczonym w umowie kredytu; wykorzystanie w transzach następuje, gdy kwota kredytu jest wykorzystywana w wielu częściach spłacane jednorazowo lub w ratach – w przypadku kredytów spłacanych jednorazowo cała kwota kredytu jest spłacana w jednym terminie ustalonym w umowie kredytu; kredyt może być również spłacany w ratach uzależnionych od warunków umowy kredytowej. Biorąc pod uwagę kryterium preferencyjności, wyróżnia się kredyty: komercyjne – udzielane przez banki na warunkach pełnej opłacalności, bez jakichkolwiek udogodnień dla kredytobiorców preferencyjne – udzielane na korzystniejszych warunkach niż kredyty komercyjne, przeznaczone dla określonej grupy kredytobiorców na ściśle określone cele; koszt kredytu preferencyjnego jest niższy od kosztu kredytu komercyjnego, a różnica jest zwracana bankom z funduszy rządowych. Innymi, rozpowszechnionymi formami kredytowania przedsiębiorstw są kredyty: dyskontowe - W przypadku kredytu dyskontowego zakupiony od przedsiębiorstwa weksel zostaje przekształcony poprzez kredyt bankowy na pieniądz w postaci zapisu na rachunku bankowym firmy; bank nie płaci za weksel jego nominalnej kwoty, lecz potrąca z góry określony procent od kwoty weksla (tzw. dyskonto); kredyt dyskontowy umożliwia przedsiębiorstwu wcześniejsze uzyskanie gotówki w przypadku sprzedaży, w której przyjęto zapłatę wekslem od odbiorcy. akceptacyjne - kredyt akceptacyjny jest to kredyt krótkoterminowy uwzględniający postanowienia prawa wekslowego, stanowi pewną odmianę kredytu dyskontowego. Podstawę jego uruchomienia stanowi umowa, na mocy której bank zobowiązuje się do akceptowania wystawionych na niego weksli przez osobę do tego upoważnioną i zgodnie z warunkami tej umowy. Kredyt akceptacyjny jest kredytem udzielanym do około 6 miesięcy,
Kredyt kupiecki Udzielenie kredytu kupieckiego, nazywanego także kredytem handlowym lub pożyczką pieniężną, oznacza odroczenie przez dostawcę płatności odbiorcy za zakupione wyroby. Odroczenie to wiąże się z udzieleniem zgody na udzielenie odbiorcy kredytu, którego okres może się kształtować od kilku do kilkudziesięciu dni, zwykle od 30 do 120 dni. kredyt odbiorcy (tzw. zaliczkq) w tym przypadku zaliczka ma pełnić rolę gwaranta wywiązania się ze świadczenia płatności przez odbiorcę; w momencie gdy klient nie wywiąże się ze świadczenia płatności, zaliczka pozostaje u sprzedawcy; w większości sytuacji zaliczka nie odzwierciedla całej kwoty płatności, lecz tylko określoną jej część kredyt dostawcy polega na faktycznym odroczeniu przez sprzedawcę, mającego odpowiedni potencjał finansowy, terminu płatności za towary lub usługę odbiorcy; dostawca określa termin płatności w zależności od tego, jaki poziom ryzyka jest przyporządkowany konkretnemu odbiorcy Podejście techniczne odroczenie płatności o charakterze manipulacyjnym, które jest traktowane na równi ze sprzedażą gotówkową; termin płatności jest w tym przypadku bardzo krótki i liczy kilka dni; związany jest z czysto operacyjnymi aspektami rozliczeń (jak np. wystawienie faktury, przepływ środków z rachunku odbiorcy na rachunek dostawcy itp.) Podejście handlowe faktyczne odroczenie płatności na z góry ustalony w umowie termin; kredyt handlowy charakteryzuje się odroczeniem zapłaty większym od wynikającego z czynności manipulacyjnych Na długość terminu płatności wpływają m.in. takie czynniki, jak: branża, w której działa dane przedsiębiorstwo charakter produktu (jakość, indywidualność/standardowość), specyfika firmy (wielkość dostawcy na rynku, pozycja w łańcuchu dostaw, konkurencyjność) relacje z odbiorcami (częstotliwość i powtarzalność dostaw) dostępność do źródeł finansowania (zarówno odbiorcy, jak i dostawcy). Decydując się na wykorzystanie kredytu kupieckiego jako źródła finansowania, przedsiębiorstwo powinno pamiętać o jego sporych kosztach. Bardzo często dostawcy w zamian za wcześniejsze uregulowanie płatności oferują bowiem skonto (upust) – wielkość skonta należy wówczas porównać z odsetkami od kredytu zaciągniętego na wcześniejszą spłatę należności dostawcy. Różnica między ceną pierwotną a ceną po upuście to koszt, jaki odbiorca płaci za uzyskanie kredytu u dostawcy (za odroczenie w czasie terminu płatności). Firma powinna zawsze analizować koszt kredytu kupieckiego w ujęciu rocznym, gdyż łatwiej jest go porównywać z kosztem alternatywnego źródła finansowania.
Finansowanie drobnych przedsiębiorstw pożyczkami Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. (art. 520 Kodeksu cywilnego) Pożyczkę bankową można zdefiniować jako umowę, na mocy której bank zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy oraz zapłacić bankowi odsetki. W praktyce nie ma istotnych różnic między umową kredytową a umową pożyczki bankowej • obydwie mają charakter konsensualny (będący wynikiem zgodnych oświadczeń woli obu stron), dwustronny i dwustronnie zobowiązujący; • w obu przypadkach taki sam jest również przedmiot świadczenia. Z powodu dużych podobieństw między umową kredytową a umową pożyczki bankowej niełatwo jest rozstrzygnąć, czy w konkretnej sytuacji bank udzielił kredytu czy pożyczki. Mając jednak na uwadze umowę pożyczki w ujęciu ogólnym (a nie typową pożyczkę bankową), można wskazać na określone modelowe różnice między kredytem a pożyczką: Tylko banki mają prawo udzielać kredytu. Mogą również udzielać pożyczek, podobnie jak inni pożyczkodawcy. Kredyt Pożyczka Przedmiot umowy środki pieniężne środki pieniężne lub rzeczy Forma udostępniania oddanie środków pieniężnych do czasowej dyspozycji przeniesienie własności przedmiotu pożyczki Udzielający bank osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych Forma umowy zawsze w formie pisemnej w formie ustnej lub pisemnej Cel wykorzystania najczęściej ściśle określony dowolny Oprocentowanie z reguły występuje nie zawsze jest konieczne
Fundusze poręczeń kredytowych Fundusze poręczeń kredytowych są nienastawionymi na zysk jednostkami parabankowymi, wspomagającymi lokalny rozwój społeczno-ekonomiczny. Świadczą one pomoc finansową w formie poręczeń dla małych rozwojowych firm niemających wystarczającej historii kredytowej lub zabezpieczeń wymaganych przez bank komercyjny. Poręczenia są więc instrumentem pośredniego zaspokajania potrzeb kapitałowych przedsiębiorstwa. Instytucja udzielająca poręczenia ułatwia przedsiębiorstwu dostęp do kredytów oraz pożyczek bankowych, przyjmując na siebie gwarancję spłaty udzielonych kredytów w razie niewypłacalności przedsiębiorstwa. Poręczenia kredytowe są więc dogodną formą uwiarygodnienia kontrahenta, który nie posiada własnych zabezpieczeń dla pozyskiwanego kredytu bankowego. Fundusze poręczeniowe pełnią wobec przedsiębiorstwa następujące funkcje: zmniejszają ryzyko jego finansowania dają zabezpieczenie pod zaciągane kredyty bankowe pomagają w tworzeniu historii kredytowej firmy weryfikują podstawy ekonomiczno-finansowe biznesplanów sporządzanych przez przedsiębiorstwa ułatwiają bankom dostęp do informacji o danym podmiocie gospodarczym. Specyficznym rodzajem funduszu poręczeniowego jest Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych przy Banku Gospodarstwa Krajowego. Ma on zasięg ogólnokrajowy i jest finansowany przez państwo. Działa również na odmiennych zasadach. Poręczenia udzielane są praktycznie tylko sektorowi MSP, spośród których ponad 95% liczby poręczeń i ok. 90% wartości poręczeń uzyskują mikro i małe przedsiębiorstwa; W ramach nowego programu Bank Gospodarstwa Krajowego udziela małym i średnim przedsiębiorstwom poręczeń na kredyty obrotowe oferowane przez banki komercyjne. Fundusz Banku Gospodarstwa Krajowego umożliwia udzielenie gwarancji do kwoty 30 mld zł (w 2013 r). Z pomocy mogą korzystać przedsiębiorcy należący do sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Maksymalna kwota takiej gwarancji wynosi 3,5 mln złotych, ale nie więcej niż 60 procent kwoty kredytu. Pozwala to na wzięcie kredytu w wysokości 6 mln złotych. Firmy, którym BGK udzieli gwarancji, będą mogły przeznaczyć kredyt na finansowanie swojej działalności bieżącej. Gwarancję można uzyskać w tym samym banku, w którym przedsiębiorca ubiegają się o kredyt. Uzyskanie gwarancji nie jest skomplikowane od strony formalnej. Do końca bieżącego roku od gwarancji nie będzie pobierana prowizja. Za kolejny okres roczny prowizja będzie się zaś kształtować poniżej stawek rynkowych. Program ten funkcjonuje na terenie całej Polski
Alternatywne instrumenty finansowania Ograniczony dostęp do źródeł finansowania stanowi istotną barierę zarówno w procesie powstawania drobnych przedsiębiorstw, jak i ich rozwoju. Poziom prywatnych oszczędności oraz majątek prywatny będący w dyspozycji potencjalnego przedsiębiorcy są na ogół niewystarczające do podjęcia działalności gospodarczej na szeroką skalę. Zachowawcza polityka kredytowa banków wobec niewielkich przedsiębiorstw oraz często niedostateczna w stosunku do potrzeb wielkość kapitału zgromadzonego przez fundusze pożyczkowe stanowią podstawowe ograniczenia w pozyskiwaniu środków finansowych przez takie firmy. W przypadku większości małych przedsiębiorców mamy bowiem do czynienia z: • brakiem historii kredytowej lub zbyt krótką historią kredytową • brakiem lub niedostatecznym doświadczeniem biznesowym • niewystarczającym zabezpieczeniem kredytu lub pożyczki • niechęcią banków do udzielania kredytów na niewielkie kwoty, • nieco probleamtycznym kosztem kredytu bankowego. Dlatego warto rozważyć wykorzystanie alternatywnych instrumentów finansowania działalności oraz poznać potencjalne korzyści wynikające z ich stosowania. Faktoring Istota faktoringu polega na tym, że wyspecjalizowana instytucja (bank lub spółka faktoringowa, czyli tzw. faktor) odkupuje pieniężne i bezsporne wierzytelności różnych podmiotów gospodarczych (faktorantów), co oznacza w praktyce zaliczkowanie tych podmiotów do czasu wpływu płatności należności. Faktoring ma zatem miejsce wtedy, gdy wyspecjalizowana instytucja reguluje należności i następnie sama zajmuje się wyegzekwowaniem ich od dłużnika faktoringowego, oraz gdy świadczy dodatkowe usługi na rzecz zbywcy wierzytelności. Faktoring jest traktowany jako alternatywne w stosunku do kredytu obrotowego oraz kredytu kupieckiego źródło finansowania cyklu rozliczeniowego między dostawcą i odbiorcą. Odgrywa on coraz bardziej znaczącą rolę w krótkoterminowym finansowaniu. Dostawca towaru, który udziela kredytu kupieckiego odbiorcy, w momencie realizacji dostawy do odbiorcy, przedstawia faktorowi do wykupienia fakturę na określoną wartość należności; otrzymuje natychmiast 70-90% jej wartości; resztę należności pomniejszoną o prowizję faktora uzyskuje po zapłaceniu jej przez odbiorcę. Za swoje usługi faktor pobiera odpowiednie wynagrodzenie.W warunkach polskiego rynku opłata prowizyjna wynosi w granicach 1-3% wartości faktury (aczkolwiek możliwe są w tym zakresie inne ustalenia).
Alternatywne instrumenty finansowania Początkowo przedmiotem umowy faktoringowej było tylko pośrednictwo instytucji faktoringowych między dostawcą i jego wierzycielem, funkcjonujące na zasadzie umowy komisu. Obecnie przedmiot faktoringu obejmuje cesję wierzytelności oraz wiele usług dodatkowych, przy czym muszą wystąpić co najmniej dwie usługi dodatkowe, w przeciwnym wypadku taka umowa jest bowiem traktowana jako cesja wierzytelności, w związku z którą powstaje obowiązek wniesienia odpowiednich opłat skarbowych. Przedmiotem cesji w faktoringu są te wierzytelności, które: • wynikają z obrotu gospodarczego między przedsiębiorstwami, • mają charakter pieniężny • są raczej krótkoterminowe (tj. o zapadalności do 1 roku Najczęściej jednak termin płatności waha się w granicach 14-120 dni) W praktyce należności są uzyskiwane przez faktoranta przed terminem ich płatności, stąd między sprzedającymi należności a instytucją faktoringową powstaje stosunek kredytowy - w tym sensie instytucje faktoringowe pełnią funkcję bieżącego finansowania przedsiębiorstw. Zastosowanie umowy faktoringowej przez przedsiębiorstwo przyspiesza w nim krążenie kapitału, zwiększa dostępność środków finansowych, sprzyjając podniesieniu poziomu wypłacalności firmy oraz jej płynności; w określonych warunkach staje się to bardzo korzystnym miernikiem oceny sytuacji finansowej firmy. Przedsiębiorstwa, chcąc zdobyć klientów i zwiększać wielkość swoich obrotów, stosują dłuższe niż konkurencja terminy płatności. W tej sytuacji utrzymanie wypłacalności i płynności finansowej przedsiębiorstw jest możliwe albo przez zaciągnięcie kredytu obrotowego w banku, albo właśnie przez faktoring, który w określonych warunkach jest źródłem bardziej efektywnym i bezpieczniejszym, pozwala bowiem na elastyczne kształtowanie terminów płatności zarówno względem odbiorców firmy, jak i jej dostawców.
Alternatywne instrumenty finansowania Bankowy kredyt obrotowy Faktoring nie eliminuje ryzyka nieterminowego wywiązywania się dłużnika z płatności firma korzystająca z umowy faktoringu może się zabezpieczyć przed ryzykiem niewywiązywania się dłużnika z płatności. W ten sposób ma szansę bardziej precyzyjnie planować swoją działalność operacyjną dzięki otrzymywaniu środków pieniężnych w terminach przez siebie określonych. Dodatkową korzyścią może być scedowanie na faktora monitorowania spływu należności oraz ich windykowania. nie można dzięki niemu finansować rosnących potrzeb na kapitał obrotowy w firmie; ponieważ powoduje to pogorszenie relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych w przedsiębiorstwie i w efekcie ogranicza możliwość zaciągania kolejnych kredytów. można dzięki niemu finansować rosnące potrzeby na kapitał obrotowy (pracujący) w firmie zaciągnięcie kredytu bankowego powoduje zmiany zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów bilansu firmy: po stronie aktywów rośnie wielkość środków pieniężnych, a po stronie pasywów rośnie wielkość kapitału obcego stosowanie faktoringu wywołuje w firmie zmiany jedynie w pozycjach aktywów bilansu przedsiębiorstwa (następuje zmiana należności na środki pieniężne). firmy uzyskują niższe wskaźniki rentowności majątku oraz mają gorsze wskaźniki ogólnego zadłużenia mimo porównywalnych kosztów finansowych firmy uzyskują wyższe wskaźniki rentowności majątku oraz mają korzystniejsze wskaźniki ogólnego zadłużenia. Uzyskane dzięki faktoringowi środki pieniężne mogą być wykorzystane na otrzymanie u dostawców rabatów przy zakupach gotówkowych, co z kolei daje firmom dużą swobodę w kształtowaniu cen na swoje produkty czy usługi oraz w określaniu terminów płatności. Zwiększa to konkurencyjność przedsiębiorstwa oraz jego płynność finansową. otrzymanie kredytu wiąże się z bieżącym spłacaniem rat i odsetek, co zawsze dla przedsiębiorstwa oznacza wycofanie części środków finansowych z obrotu gospodarczego uzyskane dzięki faktoringowi środki pieniężne mogą być wykorzystane na otrzymanie u dostawców rabatów przy zakupach gotówkowych, co z kolei daje firmom dużą swobodę w kształtowaniu cen na swoje produkty czy usługi oraz w określaniu terminów płatności – zwiększa to konkurencyjność przedsiębiorstwa oraz jego płynność finansową - skróceniu ulega bowiem cykl obrotu należnościami wystąpienie do banku o udzielenie kredytu obrotowego wiąże się każdorazowo z wypełnieniem procedury bankowej wymaganej przez konkretny bank, umowa faktoringowa zawierana między przedsiębiorstwem a instytucją faktoringową ma zazwyczaj długoterminowy charakter i zawiera klauzulę o jej automatycznym odnawianiu, chyba że strony umowy postanowią inaczej; możliwe jest zatem skrócenie czasu poświęconego na załatwianie formalności, skróceniu ulega również czas oczekiwania faktoranta na środki finansowe. zawsze wymagane jest przedstawienie formy zabezpieczenia. umowa faktoringowa nie wymaga przedstawienia przez faktoranta żadnego zabezpieczenia
Zalety i wady faktoringu Faktoring jest z reguły nieco droższy niż kredyt bankowy - wynika to z opłat pobieranych przez instytucje faktoringowe za świadczenie swoich usług. Należą do nich: • odsetki faktoringowe, naliczane z góry metodą dyskontową od wartości wykupywanej wierzytelności za dany cykl rozliczeniowy, według obowiązującej stawki WIBOR + marża: potrącanie odsetek z góry sprawia, że koszt faktoringu jest relatywnie większy niż koszt kredytu; • marża faktoringowa z tytułu wykonywanych dodatkowych czynności; jej wysokość jest z reguły negocjowana; • prowizja operacyjna, która potrącana jest każdorazowo od kwoty wykupywanej faktury i wynosi 0,1-3% (jej wysokość podlega negocjacji); • (często) prowizja przygotowawcza, liczona jako procent kwoty limitu odnawialnego ustalonego dla danej firmy; zazwyczaj jest ona pobierana w dniu wykupu pierwszej faktury. Korzyści płynące dla przedsiębiorstwa z zastosowania umowy faktoringowej mogą stanowić zachętę do częstszego sięgania przez małe firmy po ten krótkoterminowy instrument finansowania działalności gospodarczej. Każdorazowo należy zapoznać się z ofertą wielu instytucji faktoringowych i dokonać wyboru tej, która najlepiej dostosuje ją do aktualnych potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa oraz pozwoli uzyskać oczekiwane efekty ekonomiczne. WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) – wysokośd oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym. Ocena faktoringu Zalety wady zwiększenie obrotów firmy bez angażowania dodatkowego finansowania zewnętrznego relatywnie wysokie koszty usług administracyjnych przyspieszenie cyklu rotacji (obrotu) należności i poprawienie płynności finansowej przedsiębiorstwa uzależnienie od firmy faktoringowej możliwość dzielenia się z faktorem ryzykiem niewypłacalności dłużnika osłabienie więzi przedsiębiorstwa z klientami (odbiorcami towarów/usług) zmniejszenie zapotrzebowania na środki obrotowe możliwe problemy z bieżącym przepływem informacji między faktorem a faktorantem poprawienie relacji aktywów bieżących do zobowiązań bieżących firmy konieczność reorganizacji obiegu dokumentów w podmiocie gospodarczym przekazanie faktorowi wielu czynności związanych z rejestrowaniem, monitorowaniem i ściąganiem należności, fachowe doradztwo firm faktoringowych przedsiębiorstwo korzystające z usług faktoringowych jest postrzegane jako firma mająca problemy finansowe, która, sprzedając swoje należności instytucji faktoringowej, próbuje poprawić płynność finansową; taka opinia może przyczynić się do pogorszenia reputacji firmy zwiększenie dostępności innych źródeł finansowania istnieje ryzyko, że dłużnik zrezygnuje ze współpracy z dostawcą, gdy dowie się, że została zawarta umowa faktoringu.
Franchising jako instrument finansowania Specyficznym instrumentem długoterminowego finansowania firm jest umowa franchisingu; samo słowo franchising oznacza dosłownie „bycie wolnym”- w takim sensie koncepcja ta oferuje wolność w prowadzeniu i zarządzaniu własną firmą. W umowie franchisingu jedna ze stron przyznaje drugiej, w zamian za wynagrodzenie, prawo do eksploatacji do celów rynkowych praw dotyczących dóbr lub usług. Dawcą jest z reguły firma dobrze znana na rynku, o ugruntowanej pozycji rynkowej, niekoniecznie zaliczająca się do grona wielkich korporacji. Partnerami we franchisingu są: • franchisingodawca – firma posiadająca wartość niematerialną lub rzeczową, np. znak towarowy, markę firmy, procedury produkcji, know how, rozwiązania organizacyjne, będące przedmiotem franchisingu, • franchisingobiorca – małe przedsiębiorstwo, niemające najczęściej większego kapitału, profesjonalnych zdolności marketingowych, zweryfikowanych przez rynek procesów produkcyjnych itp., ubiegające się o prawo do eksploatacji przedmiotu franchisingu. Jak pokazują statystyki, z jednej strony franchising stanowi doskonałą okazję dla drobnych przedsiębiorstw do rozpoczęcia działalności i zbudowania potencjału konkurencyjnego, pozytywnie weryfikowanego na rynku, z drugiej zaś strony jest szybką formą ekspansji rynkowej i szansą na upowszechnienie znaku firmowego dla założycieli systemów franchisingowych. Ułatwia bowiem minimalizację ryzyka poprzez świadomą rezygnację z części potencjalnego zysku i przekazanie prawa do prowadzenia analogicznego interesu osobom trzecim. Franchising stanowi dla franchisingodawcy źródło pozyskania zewnętrznych środków finansowych będących w dyspozycji biorców licencji na rozwój sprawdzonej oferty produktowej/usługowej. Ponadto jest doskonałym sposobem zorganizowania przedsiębiorstwa, które poprzez jasny układ sieciowy może funkcjonować w efektywny sposób na wielu, często oddalonych od siebie, rynkach, osiągając korzyści skali działania. Z punktu widzenia franchisingobiorców jest on sposobem rozwoju działalności gospodarczej na podstawie uznanego, wiarygodnego know-how, który dla wielu przedsiębiorców kupujących licencje franchisingowe jest najtrudniejszą do samodzielnego pokonania barierą wejścia na rynek; oznacza zatem zmniejszone ryzyko podjęcia działalności gospodarczej wynikające z reputacji dawcy, a ponadto pewność i stałość zaopatrzenia w surowce, półprodukty, korzyści techniczne i technologiczne z tytułu prowadzonych przez dawcę badań oraz ochronę przed konkurencją. Często jest tak że wydatki związane z zakupem licencji franchisingowej są niższe od kosztu alternatywnego, jakim w tym przypadku są środki finansowe niezbędne do stworzenia własnej koncepcji biznesu, wykreowania silnej marki oraz szybkiego i sprawnego jej wprowadzenia na wymagający rynek.
Franchising jako instrument finansowania Franchising oznacza cały zakres stosunków ekonomicznych, w ramach których właściciel produktu, procesu lub nazwy zezwala innej firmie (osobie) na prowadzenie określonej działalności w zamian za ustaloną opłatę. Można wyróżnić dwa elementy konstytuujące franchising: • pakiet praw własności przemysłowej lub intelektualnej związany ze znakami towarowymi, wzorami użytkowymi i zdobniczymi, szyldami sklepowymi, nazwami handlowymi, prawami autorskimi, know how i patentami, • czynność prawną polegającą na udostępnieniu tego pakietu do korzystania w celu odsprzedaży dóbr i świadczenia usług końcowym użytkownikom. Franchising jest to pełny system prowadzenia biznesu, w którym biorca licencji może liczyć ze strony dawcy licencji na systematyczną opiekę – na szkolenia, kampanie promocyjne wspierające sprzedaż czy na udostępnianie rozwiązań organizacyjno- zarządczych. Za tę pomoc biorca przekazuje franchisingodawcy tzw. opłatę wstępną za udzielenie licencji, a potem przez cały okres trwania kontraktu wpłaca na rzecz dawcy określony procent swoich obrotów (są przedmiotem negocjacji i zależą od konkretnej sieci). Opłata cykliczna może też obejmować inne, określone w umowie konkretne płatności, np. opłatę rozwojową wnoszoną za prawo rozwijania sieci na danym terenie, honorarium płacone za prawo użytkowania znaku firmowego dawcy oraz za wykorzystywanie koncepcji jego biznesu, wpłaty na fundusz reklamowy, opłaty za odnowienie umowy. Środki te są wykorzystywane na rzecz całej sieci i służą wszystkim biorcom licencji. Przeznaczane są one m.in. na badania marketingowe, opracowywanie koncepcji nowych produktów i akcje reklamowe. Dla dawcy opłaty franchisingowe mogą stanowić określone źródło kapitału, niekiedy dość znaczące, jeśli występuje np. kilkudziesięciu lub kilkuset biorców. Główną ideą franchisingu jest wyjątkowość pomysłu, na którym oparte jest działanie franchisingodawcy. Nie musi to być najnowsza technologia, zazwyczaj są to proste rozwiązania organizacyjne, np. idea restauracji fast food (McDonald’s), wyspecjalizowany proces produkcyjny lub usługowy (sieć salonów fryzjerskich Jean Louis David, Instytuty Dr Ireny Eris) lub precyzyjnie określona oferta handlowa (sieć sklepów Drogeria Natura) i tym podobne. Pomysłodawca przeważnie ubezpiecza koncepcję, na której opiera rozwój sieci poprzez uzyskanie patentu. Najbardziej znane polskie firmy, których ekspansja opiera się na idei franchisingu, to m.in.: specjalistyczne sklepy z kawą Pożegnanie z Afryką, pizzerie Pizza Dominium, luksusowe cukiernie A. Blikle, sieci handlowe Chata Polska, Piotr i Paweł, Groszek, sklepy obuwnicze Ambra, prywatny operator pocztowy InPost.
Leasing Zawarcie umowy leasingu jest szczególną formą finansowania przedsiębiorstwa kapitałem obcym. Umowa leasingu jest umową cywilnoprawną, nazwaną (posiadającą szczególną regulację ustawową) i chronioną prawem. Strony umowy Leasingodawca (finansujący) zobowiązujesię nabyd rzecz od oznaczonegozbywcy (sprzedawca, producent itp.) na warunkach określonych w umowie i oddad ją korzystającemu (leasingobiorcy)do używania i pobieraniapożytków (korzyści)przez okres umowy. Leasingobiorca (korzystający) jest zobowiązany płacid finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężnerówne co najmniej cenie lub wynagrodzeniuz tytułu nabycia rzeczy przez finansującego leasing operacyjny zwrot finansującemu przedmiotu leasingu leasing finansowy umowy leasingowe mogą przewidywad przeniesieniena korzystającego własności przedmiotu leasingu Leasing jest coraz bardziej powszechnym źródłem długoterminowego finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych oraz wzrostu majątku przedsiębiorstwa. Jest on formą pozyskiwania różnego rodzaju dóbr inwestycyjnych na podstawie długoterminowej umowy, w której dawca zobowiązuje się oddać do dyspozycji biorcy określone dobra w zamian za ustalone opłaty. W ten sposób można przyspieszyć rozwój każdej firmy, nie angażując w ten proces od razu znacznego kapitału – ważniejsze od własności jest bowiem używanie rzeczy i osiąganie z nich pożytków gospodarczych. Istnieje wiele rodzajów i form transakcji leasingowych – jedne z nich są częściej stosowane, inne cieszą się mniejszą popularnością. Ze względu na charakter umowy prawnej możemy wyodrębnić: • Leasing operacyjny - (eksploatacyjny, bieżący) polega na oddaniu określonego dobra w użytkowanie na określony czas, zazwyczaj krótszy niż okres pełnej amortyzacji wartości tego dobra (czyli może ono być oddawane w leasing wielokrotnie). Leasingobiorca w ramach umowy leasingu operacyjnego jest zobowiązany do płatności rat leasingowych, na które składają się dwa elementy: rata wartości urządzenia oraz oprocentowanie tej wartości – stanowią one koszty uzyskania przychodów u leasingobiorcy. Natomiast leasingodawca jako właściciel przedmiotu leasingu nadal wykazuje go w bilansie i dokonuje odpisów amortyzacyjnych; ponadto ponosi koszty napraw, serwisu technicznego oraz ubezpieczenia przedmiotu leasingu. • Leasing finansowy (kapitałowy lub inwestycyjny) ma charakter długoterminowy, a okres obowiązywania takiej umowy jest zbliżony do pełnej amortyzacji wartości przedmiotu leasingu. Dotyczy zazwyczaj dóbr inwestycyjnych o większej wartości niż w przypadku umowy leasingu operacyjnego, z reguły nie ma również możliwości wypowiedzenia umowy przed terminem zakończenia jej obowiązywania. Koszty eksploatacji urządzenia, ryzyko jego zestarzenia się moralnego itp. ponosi tutaj leasingobiorca. Leasing zwrotny - polega na sprzedaży wytworzonego dobra inwestycyjnego(nieruchomości) spółce leasingowej przy jednoczesnym zawarciu umowy leasingu na wykorzystywanie tego dobra. Z tego typu leasingu korzystają głównie przedsiębiorstwa produkcyjne, które w danym momencie odczuwają brak płynności finansowej, nie mają środków finansowych na bieżące opłacanie procesów gospodarczych oraz nie są w stanie pozyskać środków finansowych z innych źródeł. Dzięki sprzedaży takiego środka produkcji (nieruchomości) firmie leasingowej przedsiębiorstwa uzyskują natychmiastowy dopływ gotówki, a poprzez leasing zwrotny mogą nadal użytkować dany przedmiot leasingu.
Leasing operacyjny a leasing finansowy - porównanie Leasing operacyjny Leasing finansowy okres umowy jest krótszy od okresu eksploatacji przedmiotu leasingu okres umowy jest zbliżony do okresu ekonomicznego zużycia przedmiotu leasingu koszty amortyzacji, konserwacji i remontów przedmiotu leasingu ponosi leasingodawca koszty amortyzacji, konserwacji i remontów przedmiotu leasingu ponosi leasingobiorca, a jeżeli pokrywa je leasingodawca, to za dodatkową opłatą opłaty leasingowe składające się z części kapitałowej i części odsetkowej w całości są zaliczane do kosztów leasingobiorcy tylko część odsetkowa jest zaliczana w ciężar kosztów operacyjnych leasingobiorcy, część kapitałowa opłaty leasingowej jest pokrywana z zysku netto leasingobiorcy,(nie jest kosztem) opłaty leasingowe nie pokrywają pełnej wartości przedmiotu leasingu opłaty leasingowe pokrywają w pełni wartość przedmiotu leasingu przedmiot leasingu nie jest składnikiem aktywów leasingobiorcy, wykazywany jest w bilansie leasingodawcy przedmiot leasingu jest składnikiem aktywów leasingobiorcy podatek VAT jest naliczany wraz z każdą opłatą leasingową podatek VAT jest naliczany jednorazowo od pełnej wartości przedmiotu leasingu możliwe jest odstąpienie od umowy przed jej wygaśnięciem wcześniejsze odstąpienie od umowy wymaga zapłaty odszkodowania dawcy przedmiotu leasingu
Leasing Biorąc pod uwagę możliwość wykorzystania leasingu w przedsiębiorstwie, należy dokonać analizy porównawczej ofert różnych firm leasingowych. Powinna ona uwzględniać następujące elementy: • oszacowanie wartości przedmiotu leasingu z dnia umowy • ustalenie wysokości opłaty początkowej wnoszonej przez leasingobiorcę (najczęściej jest 10-20%) • określenie długości okresu obowiązywania umowy • określenie wysokości opłat miesięcznych związanych z obsługą umowy leasingowej • ustalenie szacunkowej wartości przedmiotu leasingu na koniec umowy • ustalenie, czy raty leasingowe mają charakter stały czy zmienny • określenie wysokości odsetek karnych płaconych za nieterminowe dokonywanie płatności leasingowych • wskazanie strony umowy, która ponosi koszty napraw i remontów przedmiotu leasingu • ustalenie strony umowy, która dokonuje ubezpieczenia przedmiotu leasingu, oraz zakresu tego ubezpieczenia • ustalenie warunków wypowiedzenia umowy przez obie strony • określenie warunków zakończenia umowy • ustalenie, jaka dokumentacja ze strony leasingobiorcy jest niezbędna dla leasingodawcy, aby doszło do zawarcia umowy. Porównanie ofert według powyższych kryteriów powinno doprowadzić do wyboru tej oferty, która w danych warunkach rynkowych jest najbardziej korzystna dla danego przedsiębiorstwa. . Warunki Warunkiem zawarcia umowy leasingu jest przedstawienie przez korzystającego odpowiedniego zabezpieczenia transakcji leasingowej. Podstawowym zabezpieczeniem jest przedmiot leasingu, który jest własnością finansującego przez cały okres trwania umowy. Poza tym w większości transakcji standardowym zabezpieczeniem jest weksel in blanco wystawiony przez korzystającego. Często stosowane jest również zabezpieczenie w formie rzeczowego majątku klienta, na przykład hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy, kaucja gwarancyjna, gwarancja odkupu przedmiotu leasingu przez dostawcę, przewłaszczenie. Z reguły zawarcie umowy leasingowej jest uwarunkowane wniesieniem czynszu inicjalnego. Leasingobiorca jest zobowiązany do przedstawienia szeregu dokumentów związanych z działalnością gospodarczą. Konkretne dokumenty, jakich zażąda firma leasingowa zależą zawsze od jej wewnętrznych uregulowań i przyjętych procedur. Materiałuzupełniającydlazainteresowanych
Zalety i wady leasingu ZALETY WADY stanowi instrument finansowania potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstwa Przedmiot leasingu nie jest własnością leasingobiorcy; sprzyja prowadzeniu inwestycji przy minimalnym początkowym zaangażowaniu własnych środków Istnieje możliwość poniesienia strat przez finansującego (leasingodawcę) w przypadku braku popytu na jego usługi ułatwia dostęp do środków produkcji przy braku własnych zasobów kapitałowych Korzystający (leasingobiorca) może ponieść straty w sytuacji, gdy nie ma popytu na produkowane przez niego dobra wytwarzane przy użyciu wyleasingowanego środka sprzyja zmniejszeniu ryzyka inwestycyjnego, które obciąża przede wszystkim właściciela środków produkcji, a w mniejszym zakresie ich użytkownika Korzystający ponosi odpowiedzialność za przedmiot, który nie jest jego własnością stwarza możliwość pozyskania oferty leasingowej dopasowanej do indywidualnych oczekiwań oraz potrzeb uwzględniających realia działalności gospodarczej prowadzonej przez leasingobiorcę zwiększa elastyczność działania, innowacyjność oraz konkurencyjność leasingobiorcy daje możliwość swobodnego kształtowania wysokości i rozkładu w czasie opłat leasingowych, z uwzględnieniem zdolności płatniczych leasingobiorcy stwarza możliwość pozyskania kapitału, który charakteryzuje się stałym oprocentowaniem nie powoduje wzrostu zadłużenia leasingobiorcy, a tym samym nie ogranicza dostępu do innych form jego finansowania - sprzyja zwiększeniu płynności finansowej leasingobiorcy sprzyja uzyskiwaniu korzyści bilansowych oraz podatkowych przez leasingobiorcę.
Aktywa Do prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstwo wykorzystuje majątek, który nosi nazwę aktywów. „aktywa to kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeo, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych” Aktywa Aktywa trwałe charakteryzuje je termin realizacji dłuższy niż 12 miesięcy wartości niematerialne i prawne środki trwałe i środki trwałe w budowie należności długoterminowe długoterminowe rozliczenia międzyokresowe inwestycje długoterminowe Aktywa obrotowe cechuje je ciągły ruch, co wpływa na termin ich realizacji zamykający się w okresie 12 miesięcy. należności krótkoterminowe inwestycje krótkoterminowe (aktywa finansowe) rzeczowe aktywa obrotowe krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Podstawy analizy finansowej przedsiębiorstwa
Aktywa trwałe •Nabyte przez jednostkę prawa majątkowe zaliczane do aktywów trwałych nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Zaliczamy tu: •patenty •licencje, •programy komputerowe, •znaki towarowe Wartości niematerialne i prawne •To składnik aktywów o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletny i zdatny do użytku w momencie ich przyjęcia do eksploatacji, przeznaczony na własne potrzeby jednostki lub oddany do używania innym jednostkom na podstawie najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. •Środkami trwałymi są w szczególności: •grunty, •budynki, •urządzenia techniczne, •środki transportu Środki trwałe i środki trwałe w budowie •Należne przedsiębiorstwu kwoty pieniężne od osób trzecich, których zapłata nastąpi po upływie 12 miesięcy Należności długoterminowe •Aktywa finansowe i rzeczowe nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. W ich skład wchodzą •nieruchomości, •wartości niematerialne i prawne •długoterminowe aktywa finansowe. Inwestycje długoterminowe •Są to księgowe koszty uzyskania przychodów w okresach przyszłych Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa obrotowe •Zaliczamy tu •zapasy materiałów, półproduktów i produktów w toku, produktów gotowych, towarów surowce •zaliczki na dostawy. •Zapasy wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto na dzień bilansowy. Rzeczowe aktywa obrotowe •Są to kwoty, które odbiorcy są winni za zakupione i niezapłacone dobra. Normalny termin ich spłaty to krócej niż jeden rok. Zaliczamy tu płatności z tytułu dostaw i usług w okresie do i powyżej 12 miesięcy oraz z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń. W bilansie, należności są wyceniane w kwocie wymaganej do zapłaty. W trakcie analizowania sytuacji przedsiębiorstwa, interpretacja tej pozycji bywa kłopotliwa. Powodem jest trudność w dokonaniu oceny ściągalności należności od dłużników Należności krótkoterminowe •W ich skład wchodzą krótkoterminowe aktywa finansowe i inne. Zalicza się do nich: • udzielone pożyczki krótkoterminowe, środki pieniężne i •inne aktywa pieniężne takie jak czeki i weksle obce, udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, •krótkoterminowe papiery dłużne (obce), •inne inwestycje krótkoterminowe. •Przedsiębiorstwo dokonuje takich inwestycji po to, aby uzyskać dodatkowe korzyści, często w postaci przychodów finansowych. •Krótkoterminowe papiery dłużne są ujawniane w bilansie według cen nabycia. W przypadku ich sprzedaży, różnicę między ich ceną zbycia a ceną nabycia zalicza się do przychodów lub kosztów z operacji finansowych. Środki pieniężne wyceniane są według wartości nominalnej. Inwestycje krótkoterminowe (aktywa finansowe) •Chodzi tu o rozliczenia czynne. Związane są one z nakładami, które były poniesione w okresie poprzedzającym okres w którym się je rozlicza w ciężar kosztów. Zalicza się do nich wszelkiego rodzaju wydatki poniesione z góry, które są rozliczane w okresach następnych Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Kapitał przedsiębiorstwa Kapitał, czyli pewna suma pieniędzy, stanowi podstawę rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa oraz umożliwia jego funkcjonowanie. Wysokość kapitału zależy od formy prawno – organizacyjnej przedsiębiorstwa Kapitał przedsiębiorstwa Kryterium pochodzenia zewnętrzne wewnętrzne Kryterium czasu wykorzystania długoterminowe krótkoterminowe Kryterium własności własne obce Zestawienie wszystkich źródeł finansowania nosi nazwę struktury finansowania firmy i jest ujmowane w bilansie przedsiębiorstwa. Zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości źródła finansowania ujmuje się w pasywach w bilansie i wyróżnia następujące pozycje: • kapitały (fundusze własne), • rezerwy, • zobowiązania długoterminowe, • zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne, • rozliczenia międzyokresowe. Kryterium podziału kapitałów w bilansie jest źródło ich pochodzenia – wyróżnia się zatem finansowanie własne i obce. Wyróżnia się również finansowanie wewnętrzne i zewnętrzne.
Kapitał przedsiębiorstwa Pasywa pokazują źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa, zobowiązania przedsiębiorstwa zaciągnięte na zakup środków trwałych lub obrotowych. Kapitały własne to np. fundusz zgromadzony przez właściciela (-li)a kapitały obce to np. kredyty bankowe i inne, zobowiązania wobec dostawców i Skarbu Państwa. Pasywa Kapitał własny – fundusz zgromadzony przez wspólników, zatrzymany zysk Zobowiązania długoterminowe – kredyty bankowe Zobowiązania bieżące – zobowiązania wobec dostawców i Skarbu Państwa
Bilans Bilans jest to zestawienie aktywów i pasywów przedsiębiorstwa na dany dzień, nazywany dniem bilansowym (np. na koniec danego roku obrotowego). Przedstawiane w bilansie • aktywa są to kontrolowane przez firmę zasoby. • pasywa natomiast pokazują wszystkie źródła finansowania tych zasobów. Zgodnie z zasadą bilansową suma aktywów zawsze równa jest sumie pasywów (wszystkie posiadane przez firmę aktywa są sfinansowane z jakiegoś źródła). Równość aktywów i pasywów wynika również ze stosowanej w księgowości zasady podwójnego zapisu. Bilans tworzony jest zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości. W Polsce przedsiębiorstwa prowadzące pełną księgowość zobowiązane są do sporządzania bilansu zgodnie z Ustawą o Rachunkowości. Bilans jest „fotografią” przedsiębiorstwa w danym momencie działalności. Dwustronne ujęcie majątku w BILANSIE, wynika z zastosowania dwóch różnych przekrojów: • Rzeczowego - polega na grupowaniu majątku według: jego występowania oraz funkcji jaką spełnia. Wynikiem „zastosowania” przekroju rzeczowego są AKTYWA • Finansowego - przedstawia wartość majątku według źródeł jego finansowania. Wynikiem „zastosowania” przekroju finansowego są PASYWA W bilansie aktywa są uporządkowane według stopnia płynności, to znaczy od najmniej do najbardziej płynnych. Kryterium uporządkowania pasywów jest termin ich wymagalności. Dlatego ułożone są od kapitałów własnych do zobowiązań krótkoterminowych. BILANS AKTYWA PASYWA A. AKTYWA TRWAŁE I. Wartości niematerialne i prawne. II. Rzeczowe aktywa trwałe. III. Należności długoterminowe. IV. Inwestycje długoterminowe. V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. B. AKTYWA OBROTOWE I. Zapasy. II. Należności krótkoterminowe. III. Inwestycje krótkoterminowe. IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. A. KAPITAŁ WŁASNY I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) B. KAPITAŁ OBCY p ł y n n o ś ć w y m a g a l n o
Rachunek zysków i strat Rachunek zysków i strat pokazuje dokonania jednostki w danym okresie. Zawiera istotną informację o rentowności jednostki. Jego istota polega na przeciwstawieniu przychodom ( i zyskom nadzwyczajnym) z różnych rodzajów działalności współmiernych do nich kosztów (i strat nadzwyczajnych), uzyskując w efekcie wynik finansowy (zysk lub stratę) brutto, który skorygowany o obowiązkowe zmniejszenia wyniku brutto (np. podatek dochodowy) pozwala na uzyskanie kwoty wyniku netto za dany okres. • rachunek zysków i strat może być sporządzony w wersji porównawczej lub kalkulacyjnej. • w obu wariantach rachunek zysków i strat sporządzony jest metodą drabinkową charakteryzującą się tym, że od każdego rodzaju przychodu odejmowany jest koszt tego samego typu. • różnica ujawnia się w prezentacji kosztów dotyczących podstawowej działalności operacyjnej. + Przychody ze sprzedaży netto - Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów = Zysk/strata na sprzedaży (brutto) - Koszty ogólne zarządu - Koszty sprzedaży = Zysk/strata na sprzedaży (netto) + Pozostałe przychody operacyjne - Pozostałe koszty operacyjne = Zysk/strata na działalności operacyjnej (EBIT) + Przychody finansowe - Koszty finansowe = Zysk/strata na działalności gospodarczej + Zyski nadzwyczajne - Straty nadzwyczajne = Zysk/strata brutto - Podatek dochodowy = Zysk/strata netto Wariant kalkulacyjny Wariant porównawczy sumie przychodów ze sprzedaży produktów – przeciwstawiane są koszty wytworzenia sprzedanych produktów, oraz całość kosztów sprzedaży (handlowych) i ogólnego zarządu Koszt własny sprzedaży: • Koszt wytworzenia sprzedanych produktów • Koszty zarządu • Koszty sprzedaży sumie przychodów ze sprzedaży produktów, skorygowanych o przyrost lub zmniejszenie stanu zapasów produkcji gotowej i niezakończonej oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów, jak też zwiększonych o koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby - przeciwstawiana jest suma kosztów według rodzajów działalności operacyjnej Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat
Rachunek zysków i strat Pozostała działalność operacyjna - zalicza się tu przychody i koszty pośrednio związane z działalnością jednostki. Pozostałe przychody operacyjne: • przychody ze sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie i wartości niematerialnych i prawnych, • przychody związane z likwidacją środków trwałych, • otrzymane kary, grzywny i odszkodowania, • otrzymane subwencje, dopłaty, darowizny, • zweryfikowane nadwyżki inwentaryzacyjne. Przychody finansowe: • przychody z udziałów wniesionych do obcych jednostek w formie otrzymanych dywidend, • odsetki otrzymane i należne od należności niespłaconych w terminie przez odbiorców, • odsetki i prowizje otrzymane od środków i lokat na rachunku bankowym, • opłaty i odsetki otrzymane z tytułu leasingu finansowego, • prowizje i odsetki od udzielonych pożyczek, • dodatnie różnice kursowe, • przedawnione i umorzone zobowiązania, Zdarzenia nadzwyczajne: zyski i straty nadzwyczajne to powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia , poza działalnością operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Zalicza się wyniki powstałe wskutek zdarzeń losowych Obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego: podatek dochodowy wykazywany w rachunku zysków i strat ustala się od wyniku księgowego brutto, po uwzględnieniu trwałych różnic pomiędzy wynikiem rachunkowym a podatkowym. Trwałe różnice wynikają z faktu iż nie wszystkie koszty i przychody są uznane przez prawo podatkowe. Pozostałe koszty operacyjne: • wartość netto sprzedanych środków trwałych, środków trwałych w budowie i wartości niematerialnych i prawnych, • wartość netto oraz koszty likwidacji środków trwałych, • odpisane, przedawnione i umorzone należności, • zapłacone kary, grzywny i odszkodowania, • wartość netto aktywów przekazywanych nieodpłatnie, • niezawinione szkody, niedobory, • koszty postępowanie sądowego, egzekucyjnego, Koszty finansowe: • wartość w cenie nabycia sprzedanych udziałów,, • odsetki oraz prowizje zapłacone i zarachowane, • dyskonto płacone przy sprzedaży weksli ,czeków, • odsetki i opłaty związane z leasingiem finansowym, • odpisy aktualizujące, • ujemne różnice kursowe, • płacone prowizje,
NPV NPV Wartośd zaktualizowana netto (NPV - Net Present Value), umożliwia ustalenie obecnej wartości wpływów i wydatków pieniężnych związanych z ocenianym przedsięwzięciem. W celu jej wyznaczenia należy: • znaleźd wartośd zdyskontowaną wszystkich przepływów pieniężnych (wpływy i wypływy dyskontuje się za pomocą stopy procentowej będącej odzwierciedleniem kosztu kapitału), • zsumowad zaktualizowane przepływy pieniężne. Wynik sumowania traktuje się jako NPV projektu. Jeśli NPV > 0, wtedy projekt może byd realizowany, a gdy NPV < 0 to nie powinno się go wdrażad.Wartośd NPV to zaktualizowane na moment dokonywania oceny, korzyści jakie przedsiębiorstwu może przynieśd realizacja projektu. Metoda NPV uwzględnia prawidłowo przepływy pieniężne, również niekonwencjonalne, przez cały okres życia projektu. Uwzględnia wpływ czasu na wartośd pieniądza, i informuje w bezpośredni sposób o tym, jaki wpływ ma projekt na wartośd przedsiębiorstwa. Posługiwanie się kryterium NPV do oceniania projektu przedstawia się następująco: • jeśli NPV < 0, to projekt jest niekorzystny, • jeśli NPV = 0, to projekt nie jest korzystny, • jeśli NPV > 0, to projekt jest korzystny. Stopę dyskontową k, w metodzie NPV definiuje się: • jako minimalną stopę zwrotu z przedsięwzięcia (jej niezrealizowanie pociąga za sobą spadek wartości przedsiębiorstwa), albo: • jako stopę zwrotu możliwą do uzyskania na rynku (w wyniku inwestowania w projekty o ryzyku zbliżonym do ryzyka projektu badanego), albo: • jako koszt kapitału koniecznego do sfinansowania projektu o znanym ryzyku. n t t t n n k CF k CF k CF CFNPV 0 1 1 0 )1()1( ... )1(
Koszty w przedsiębiorstwie Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga ponoszenia kosztów: Koszt produkcji to suma zużytych czynników wytwórczych wyrażona w pieniądzu. Głównymi czynnikami wytwórczymi są: • czynniki materialne (ziemia, kapitał), • czynniki osobowe (praca). Ze względu na rodzaj zużytego czynnika produkcji koszty dzielimy na: • koszty materialne (KM), • koszty osobowe (KO). Suma kosztów materialnych i osobowych daje koszty całkowite (KC): KC = KM + KO Ze względu na zależność między kosztami a rozmiarami produkcji koszty dzieli się na: • koszty stałe (KS), • koszty zmienne (KZ). Suma kosztów stałych i zmiennych daje koszty całkowite (KC): KC = KS + KZ Jeżeli od ceny sprzedawanego wyrobu odejmiemy koszty zmienne, to otrzyma się dochodowość produktu (jednostkową marżę brutto) Kosztami stałymi są koszty, które przedsiębiorstwo musi ponosić niezależnie od tego, czy i ile wytwarza. Zaliczyć tu można np. koszty ogólnego zarządu przedsiębiorstwa, koszty amortyzacji, część płac, niezależnych od ilości wytwarzanej produkcji. Nawet jeżeli przedsiębiorstwo w ogóle nie wytwarzałoby żadnej produkcji, musiałoby tego rodzaju koszty ponosić. Koszty te są stałe co do kwoty, jeżeli natomiast określimy, ile z tej grupy kosztów przypada na jednostkę wytworzonej przez przedsiębiorstwo produkcji, to wielkość ta jest uzależniona od ilości produktów, jakie zostały wyprodukowane. Im większa produkcja, tym mniejszy koszt stały przypadający na każdą jej jednostkę. Drugą grupą kosztów są koszty zmienne. Są to koszty, które zmieniają się wraz ze zmianą ilości produkcji wytworzonej przez przedsiębiorstwo. Im większa produkcja, tym oczywiście większa kwota tych kosztów, jednak koszt zmienny wytworzenia jednostki produkcji jest wielkością stałą.Aby taki produkt powstał, zawsze jest bowiem potrzebna taka sama ilość surowców, energii, pracy itd.. Zależność kosztów stałych od wielkości produkcji Zależność kosztów zmiennych od wielkości produkcji Podział kosztów na stałe i zmienne jest dla przedsiębiorstwa istotny, ponieważ udział kosztów stałych w kosztach ogółem wpływa m.in. na to, czy przedsiębiorstwo będzie przynosiło zysk, czy też ponosiło stratę. Zobaczmy to na prostym przykładzie liczbowym
Koszty stałe i zmienne - przykład Przedsiębiorstwo wytwarza produkt, który może sprzedawać po cenie (c) 8 PLN za sztukę. Jego koszty stałe (ks) wynoszą 80 000 PLN, a jednostkowe koszty zmienne (kz) kształtują się na poziomie 6 PLN. W takiej sytuacji, jeżeli przedsiębiorstwo będzie produkowało mniej niż 40 000 sztuk wyrobu, koszty całkowite będą wyższe niż przychody ze sprzedaży. Gdyby np. produkcja (P) wynosiła 30 000 sztuk, wówczas łączne koszty kształtowałyby się następująco: kzxP+kS = 6 PLNx30 000 + 80 000 PLN = 260 000 PLN, a przychody wynosiłyby: c x P = 8 PLNx30 000 = 240 000 PLN. Przedsiębiorstwo poniosłoby więc stratę w wysokości 20 000 PLN. Jeżeli chcemy wiedzieć, jaką liczbę produktów przedsiębiorstwo powinno wytwarzać, aby uzyskane przychody były co najmniej równe kosztom własnym, to można to obliczyć w następujący sposób: P= ks/(c-kz)= 80000/(8-6) PLN=40000 PLN Zależność między wielkością sprzedaży a poziomem zysku operacyjnego została przedstawiona na wykresie poniżej. W punkcie A, w którym produkcja przedsiębiorstwa wynosi 40 000 sztuk, następuje zrównanie kosztów całkowitych (kC) z całkowitymi przychodami (P). Przy takiej produkcji przedsiębiorstwo wprawdzie nie realizuje dodatniego wyniku finansowego, ale też nie przynosi strat. Punkt ten jest nazywany punktem wyrównania (PW). W naszym przykładzie przedsiębiorstwo osiąga go przy produkcji 40 000 sztuk wyrobu. Przy produkcji mniejszej będzie ono ponosiło straty, natomiast na zysk operacyjny (dodatni wynik finansowy) będzie mogło liczyć wówczas, gdy sprzedaż przekroczy 40 000 sztuk wyrobu. Zależność między zyskiem operacyjnym a kosztami i wielkością sprzedaży przedsiębiorstwa: Poziom kosztów stałych wpływa również na to, jak szybko zwiększa się zysk operacyjny przedsiębiorstwa, gdy wzrasta jego sprzedaż. Wraz ze wzrostem ilości (a więc i wartości) sprzedaży koszty te rozkładają się na coraz większą liczbę wytwarzanych produktów, a więc na jednostkę przypada ich coraz mniej. W związku z tym rośnie jednostkowy zysk. Im wyższy poziom kosztów stałych, tym szybciej zwiększa się zysk operacyjny wraz ze wzrostem produkcji. Należy jednak pamiętać, że prawo to działa również w odwrotnym kierunku. Wpływ ten nazywamy działaniem dźwigni operacyjnej. Dla jego zilustrowania posłużymy się również przykładem liczbowym.
Przyjmijmy, że mamy dwa przedsiębiorstwa, wytwarzające ten sam produkt, ale w których różny jest poziom kosztów stałych i jednostkowych kosztów zmiennych . Przedsiębiorstwa A i B wytwarzają produkt, który może być sprzedawany po 8 PLN za sztukę. W przedsiębiorstwie A koszty stałe wynoszą jednak 8000 PLN, natomiast w przedsiębiorstwie B aż 24000 PLN. Jednostkowe koszty zmienne też są różne. W przedsiębiorstwie A, aby wytworzyć jednostkę produktu, trzeba ponieść nakłady w wysokości 6 PLN, a w przedsiębiorstwie B — 4 PLN. Zobaczmy, jak będzie się zmieniał poziom zysku operacyjnego wraz ze wzrostem sprzedaży w obu przedsiębiorstwach Wraz ze zwiększaniem sprzedaży w obu przedsiębiorstwach poprawie ulega wynik finansowy. Przedsiębiorstwo B musi jednak sprzedać więcej jednostek produktu, aby nastąpiło zrównanie przychodów ze sprzedaży z kosztami własnymi. Liczba ta wynosi 6000 sztuk, podczas gdy w przedsiębiorstwie A zrównanie to następuje przy sprzedaży 4000 sztuk wyrobu. Zobaczmy jednak, co będzie się działo w obu przedsiębiorstwach, jeżeli w każdym z nich produkcja wzrośnie ze 10000 do 12000 sztuk. W przedsiębiorstwie A taki wzrost sprzedaży (o 20%) spowoduje, że zysk operacyjny (Z ) zwiększy się ze 12000 do 16000 PLN, a więc o 33,3%. W podobnej sytuacji w przedsiębiorstwie B (wzrost sprzedaży o 20%) zysk operacyjny zwiększy się ze 16000 do 24000 PLN, a więc o 50%. Wielkość, która informuje nas o tym, o ile procent wzrasta zysk operacyjny przedsiębiorstwa, jeżeli jego przychody ze sprzedaży zwiększają się o 1%, nazywamy poziomem (stopniem) dźwigni operacyjnej. Możemy ją obliczyć na podstawie wzoru: Poziom dźwigni operacyjnej = (Zmiana na zysku operacyjnym / zysk operacyjny w momencie wcześniejszym)/(Zmiana przychodów*cena)/(przychód w momencie wcześniejszym *cena) = (Zmiana na zysku operacyjnym / zysk operacyjny w momencie wcześniejszym)/(Zmiana przychodów/przychód w momencie wcześniejszym ) Dźwignia operacyjna - przykład Sprzedaż Przychody Koszty ogółem Zysk operacyjny Koszty ogółem Zysk operacyjny Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B 0 0 8 -8 24 -24 2 16 20 -4 32 -16 4 32 32 0 40 -8 6 48 44 4 48 0 8 64 56 8 56 8 10 80 68 12 64 16 12 96 80 16 72 24 14 112 92 20 80 32
Dźwignia operacyjna - przykład Obliczmy teraz poziom dźwigni operacyjnej w obu przedsiębiorstwach. W przedsiębiorstwie A będzie on wynosił: [(16000-12000)/12000]/(96000-80000)/80000=0,333/0,2=1,6 Oznacza to, że wzrost przychodów ze sprzedaży o 1% powoduje, że zysk operacyjny przedsiębiorstwa A zwiększa się o 1,67%. Dźwignia operacyjna w przedsiębiorstwie B będzie natomiast kształtowała się na poziomie: [(24000-16000)/16000]/(96000-80000)/80000=0,5/0,2=2,5 W tym przedsiębiorstwie wzrost sprzedaży o 1% spowoduje zwiększenie zysku operacyjnego o 2,5%. Tak więc poziom dźwigni operacyjnej w przedsiębiorstwie B jest wyższy niż w przedsiębiorstwie A.
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1
Podstawy finansów i zarządzania cz.1

Recommended

Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)
Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)
Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)Mrtinez86
 
Wstęp do oligofrenopedagogiki
Wstęp do oligofrenopedagogikiWstęp do oligofrenopedagogiki
Wstęp do oligofrenopedagogikiMrtinez86
 
Koncepcje psychologiczne
Koncepcje psychologiczneKoncepcje psychologiczne
Koncepcje psychologiczneknbb_mat
 
Kompetencje nauczyciela prezentacja
Kompetencje nauczyciela prezentacjaKompetencje nauczyciela prezentacja
Kompetencje nauczyciela prezentacjaGrzegorzP
 
Prezentacja
PrezentacjaPrezentacja
PrezentacjaKatarzyna Jankowska
 
Teoria więzi john bowlby
Teoria więzi john bowlbyTeoria więzi john bowlby
Teoria więzi john bowlbyEmilia Górska
 
Młodszy wiek szkolny
Młodszy wiek szkolnyMłodszy wiek szkolny
Młodszy wiek szkolnyMagdalena Głuchowska
 
Zasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnej
Zasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnejZasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnej
Zasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnejAlicja Wujec Kaczmarek
 

Recommended

Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)
Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)
Koncepcja zorientowana na zarządzanie jakością (zachowania organizacyjne)Mrtinez86
 
Wstęp do oligofrenopedagogiki
Wstęp do oligofrenopedagogikiWstęp do oligofrenopedagogiki
Wstęp do oligofrenopedagogikiMrtinez86
 
Koncepcje psychologiczne
Koncepcje psychologiczneKoncepcje psychologiczne
Koncepcje psychologiczneknbb_mat
 
Kompetencje nauczyciela prezentacja
Kompetencje nauczyciela prezentacjaKompetencje nauczyciela prezentacja
Kompetencje nauczyciela prezentacjaGrzegorzP
 
Prezentacja
PrezentacjaPrezentacja
PrezentacjaKatarzyna Jankowska
 
Teoria więzi john bowlby
Teoria więzi john bowlbyTeoria więzi john bowlby
Teoria więzi john bowlbyEmilia Górska
 
Młodszy wiek szkolny
Młodszy wiek szkolnyMłodszy wiek szkolny
Młodszy wiek szkolnyMagdalena Głuchowska
 
Zasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnej
Zasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnejZasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnej
Zasady tworzenia i funkcjonowanie klasy integracyjnejAlicja Wujec Kaczmarek
 
Prezentacja rozwój dziecka
Prezentacja rozwój dzieckaPrezentacja rozwój dziecka
Prezentacja rozwój dzieckaFizjoplaner.pl
 
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej Mrtinez86
 
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. ŚliwerskiPedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerskiknbb_mat
 
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowoMetodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowoMartinez1986pl
 
Wizerunek nauczyciela
Wizerunek nauczycielaWizerunek nauczyciela
Wizerunek nauczycielaInstytut_Edukacji_Pozytywnej
 
Wpływ społeczny
Wpływ społecznyWpływ społeczny
Wpływ społecznyAnna Meslin
 
Motywowanie Psychologia Zarzadzania
Motywowanie Psychologia ZarzadzaniaMotywowanie Psychologia Zarzadzania
Motywowanie Psychologia ZarzadzaniaJaroslaw Kozlowski
 
Pielęgnacja noworodków i niemowląt
Pielęgnacja noworodków i niemowlątPielęgnacja noworodków i niemowląt
Pielęgnacja noworodków i niemowlątAgata Kwiatkowska
 
Wiek przedszkolny prezentacja
Wiek przedszkolny prezentacjaWiek przedszkolny prezentacja
Wiek przedszkolny prezentacjaAnna Zięty
 
Personel wiezienny i jego funkcje
Personel wiezienny i jego funkcjePersonel wiezienny i jego funkcje
Personel wiezienny i jego funkcjemartaa192
 
Układ ruchu
Układ ruchuUkład ruchu
Układ ruchuPanera1022
 
Zakończenie przykład
Zakończenie przykładZakończenie przykład
Zakończenie przykładSzkoła Podstawowa w Kotomierzu
 
Autyzm
AutyzmAutyzm
AutyzmSzkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi
 
Zadania rozwojowe
Zadania rozwojoweZadania rozwojowe
Zadania rozwojowePaula Pilarska
 
Terapia systemowa
Terapia systemowaTerapia systemowa
Terapia systemowaDagmara Lec
 
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...Aga Szajda
 
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuJak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuSabina Cisek
 
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi
 
Konformizm dodac
Konformizm dodacKonformizm dodac
Konformizm dodacmalbor25
 
Rozwój prenatalny
Rozwój prenatalnyRozwój prenatalny
Rozwój prenatalnyPaula Pilarska
 
Zpc na moodla
Zpc na moodlaZpc na moodla
Zpc na moodladzidal
 
Zintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of Inspiration
Zintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of InspirationZintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of Inspiration
Zintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of InspirationFundacja Rozwoju Menedżerskiego - Manage or Die
 

More Related Content

What's hot

Prezentacja rozwój dziecka
Prezentacja rozwój dzieckaPrezentacja rozwój dziecka
Prezentacja rozwój dzieckaFizjoplaner.pl
 
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej Mrtinez86
 
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. ŚliwerskiPedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerskiknbb_mat
 
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowoMetodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowoMartinez1986pl
 
Wpływ społeczny
Wpływ społecznyWpływ społeczny
Wpływ społecznyAnna Meslin
 
Motywowanie Psychologia Zarzadzania
Motywowanie Psychologia ZarzadzaniaMotywowanie Psychologia Zarzadzania
Motywowanie Psychologia ZarzadzaniaJaroslaw Kozlowski
 
Pielęgnacja noworodków i niemowląt
Pielęgnacja noworodków i niemowlątPielęgnacja noworodków i niemowląt
Pielęgnacja noworodków i niemowlątAgata Kwiatkowska
 
Wiek przedszkolny prezentacja
Wiek przedszkolny prezentacjaWiek przedszkolny prezentacja
Wiek przedszkolny prezentacjaAnna Zięty
 
Personel wiezienny i jego funkcje
Personel wiezienny i jego funkcjePersonel wiezienny i jego funkcje
Personel wiezienny i jego funkcjemartaa192
 
Terapia systemowa
Terapia systemowaTerapia systemowa
Terapia systemowaDagmara Lec
 
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...Aga Szajda
 
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuJak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuSabina Cisek
 
Konformizm dodac
Konformizm dodacKonformizm dodac
Konformizm dodacmalbor25
 

What's hot (20)

Prezentacja rozwój dziecka
Prezentacja rozwój dzieckaPrezentacja rozwój dziecka
Prezentacja rozwój dziecka
 
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
Pedagogika w ujęciu Marii Grzegorzewskiej
 
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. ŚliwerskiPedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
Pedagogika - Z. Kwieciński, B. Śliwerski
 
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowoMetodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
Metodyka nauczania i wychowania głębiej upośledzonych umysłowo
 
Wizerunek nauczyciela
Wizerunek nauczycielaWizerunek nauczyciela
Wizerunek nauczyciela
 
Wpływ społeczny
Wpływ społecznyWpływ społeczny
Wpływ społeczny
 
Motywowanie Psychologia Zarzadzania
Motywowanie Psychologia ZarzadzaniaMotywowanie Psychologia Zarzadzania
Motywowanie Psychologia Zarzadzania
 
Pielęgnacja noworodków i niemowląt
Pielęgnacja noworodków i niemowlątPielęgnacja noworodków i niemowląt
Pielęgnacja noworodków i niemowląt
 
Wiek przedszkolny prezentacja
Wiek przedszkolny prezentacjaWiek przedszkolny prezentacja
Wiek przedszkolny prezentacja
 
Personel wiezienny i jego funkcje
Personel wiezienny i jego funkcjePersonel wiezienny i jego funkcje
Personel wiezienny i jego funkcje
 
Układ ruchu
Układ ruchuUkład ruchu
Układ ruchu
 
Zakończenie przykład
Zakończenie przykładZakończenie przykład
Zakończenie przykład
 
Autyzm
AutyzmAutyzm
Autyzm
 
Zadania rozwojowe
Zadania rozwojoweZadania rozwojowe
Zadania rozwojowe
 
Terapia systemowa
Terapia systemowaTerapia systemowa
Terapia systemowa
 
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych...
 
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z InternetuJak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
Jak pozyskac rzetelna bezplatna informacje z Internetu
 
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych - praca z dzieckiem niepełnospraw...
 
Konformizm dodac
Konformizm dodacKonformizm dodac
Konformizm dodac
 
Rozwój prenatalny
Rozwój prenatalnyRozwój prenatalny
Rozwój prenatalny
 

Similar to Podstawy finansów i zarządzania cz.1

Zpc na moodla
Zpc na moodlaZpc na moodla
Zpc na moodladzidal
 
Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012
Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012
Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012Grant Thornton
 
Przewodnik po skutecznym rozwoju pracowników
Przewodnik po skutecznym rozwoju pracownikówPrzewodnik po skutecznym rozwoju pracowników
Przewodnik po skutecznym rozwoju pracownikówemplo
 
Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2
Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2
Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2Przemyslaw Wasiewicz ? ?
 
8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje
8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje
8. Moduł VIII – Finanse i inwestycjeToTCOOPiTech
 
O nowych zjawiskach na rynku strategii
O nowych zjawiskach na rynku strategiiO nowych zjawiskach na rynku strategii
O nowych zjawiskach na rynku strategiiGrzegorz Osóbka
 
Palladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowie
Palladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowiePalladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowie
Palladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowieFabrizio Rotunno
 
5. Moduł V – Planowanie strategiczne
5. Moduł V – Planowanie strategiczne5. Moduł V – Planowanie strategiczne
5. Moduł V – Planowanie strategiczneToTCOOPiTech
 
Zespół ZarząDzajacy Firmą
Zespół ZarząDzajacy FirmąZespół ZarząDzajacy Firmą
Zespół ZarząDzajacy FirmąZacznij Biz
 

Similar to Podstawy finansów i zarządzania cz.1 (20)

Zpc na moodla
Zpc na moodlaZpc na moodla
Zpc na moodla
 
Zintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of Inspiration
Zintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of InspirationZintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of Inspiration
Zintegrowany system Lean Management - Manage or Die Collection of Inspiration
 
3 biznesplan
3 biznesplan3 biznesplan
3 biznesplan
 
Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012
Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012
Grant Thornton Magazyn PLUS - Doradztwo gospodarcze 10.2012
 
Przewodnik po skutecznym rozwoju pracowników
Przewodnik po skutecznym rozwoju pracownikówPrzewodnik po skutecznym rozwoju pracowników
Przewodnik po skutecznym rozwoju pracowników
 
Zarządzanie przez cele. Teoria i praktyka - Manage or Die Collection of inspi...
Zarządzanie przez cele. Teoria i praktyka - Manage or Die Collection of inspi...Zarządzanie przez cele. Teoria i praktyka - Manage or Die Collection of inspi...
Zarządzanie przez cele. Teoria i praktyka - Manage or Die Collection of inspi...
 
Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2
Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2
Rozwój organizacji poprzez rozwój efektywności pracowników_v.2
 
8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje
8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje
8. Moduł VIII – Finanse i inwestycje
 
O nowych zjawiskach na rynku strategii
O nowych zjawiskach na rynku strategiiO nowych zjawiskach na rynku strategii
O nowych zjawiskach na rynku strategii
 
Leadership pl
Leadership plLeadership pl
Leadership pl
 
Palladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowie
Palladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowiePalladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowie
Palladium webinar 1g13-inwestorzy i menedżerowie
 
Leadership pl
Leadership plLeadership pl
Leadership pl
 
Planowanie strategiczne jako narzędzie realizacji celów organizacji
Planowanie strategiczne jako narzędzie realizacji celów organizacjiPlanowanie strategiczne jako narzędzie realizacji celów organizacji
Planowanie strategiczne jako narzędzie realizacji celów organizacji
 
Jak napisać skuteczny biznesplan
Jak napisać skuteczny biznesplanJak napisać skuteczny biznesplan
Jak napisać skuteczny biznesplan
 
Kluczowe kompetencje organizacyjne - Manage or Die Inspiration
Kluczowe kompetencje organizacyjne - Manage or Die InspirationKluczowe kompetencje organizacyjne - Manage or Die Inspiration
Kluczowe kompetencje organizacyjne - Manage or Die Inspiration
 
Efektywna organizacja - Manage or Die Inspiration
Efektywna organizacja - Manage or Die InspirationEfektywna organizacja - Manage or Die Inspiration
Efektywna organizacja - Manage or Die Inspiration
 
Zarzadzanie
ZarzadzanieZarzadzanie
Zarzadzanie
 
5. Moduł V – Planowanie strategiczne
5. Moduł V – Planowanie strategiczne5. Moduł V – Planowanie strategiczne
5. Moduł V – Planowanie strategiczne
 
Zarzadzanie2
Zarzadzanie2Zarzadzanie2
Zarzadzanie2
 
Zespół ZarząDzajacy Firmą
Zespół ZarząDzajacy FirmąZespół ZarząDzajacy Firmą
Zespół ZarząDzajacy Firmą
 

Podstawy finansów i zarządzania cz.1

  • 1. Podstawy finansów i zarządzania w przedsiębiorstwach zlokalizowanych na obszarach wiejskich
  • 2. Finanse i zarządzanie w małych firmach – zagadnienia podstawowe
  • 3. Cele małej firmy Ze względu na ograniczoność zasobów pieniężnych, materiałowych i siły roboczej, ważnym elementem systemu zarządzania małą firmą jest ustalenie priorytetów. Wyznaczanie priorytetów jest istotą działania małej firmy. Podstawowym celem działania małej firmy jest oczywiście korzyść finansowa, z którą związane są następujące inne cele pokonanie konkurencji maksymalizacja sprzedaży maksymalizacja udziału w rynku utrzymanie stabilnego wzrostu dochodów. Czym jest mała firma? Mała wiejska firma jest specyficznym rodzajem przedsiębiorstwa. Jest swego rodzaju „przedłużeniem” osobowości jej właściciela. Trudno określić, czym są małe przedsiębiorstwa. Przyjmuje się, że muszą one spełniać, co najmniej połowę z przedstawionych kryteriów: • kapitał finansujący działalność przedsiębiorstwa pochodzi od jednego lub najwyżej kilku właścicieli; • obszar, na którym działa przedsiębiorstwo, jest niewielki i ma lokalny charakter; • przedsiębiorstwo jest relatywnie małe w porównaniu z resztą z branży. Małe firmy łatwo można zlokalizować w najbliższej okolicy. Będą to zatem: • zakłady fryzjerskie • sklepy spożywcze, • piekarnie prowadzone przez ich właścicieli, • bary • zakłady usługowe • inne. Są to, zatem różnego rodzaju zakłady i firmy usługowe, sklepy, a także firmy transportowe, remontowe, a ostatnio coraz częściej oferujące usługi z zakresu technologii cyfrowych, Internetu, lokalnych sieci telekomunikacyjnych. Spektrum możliwości jest nieograniczenie duże, zależne od pomysłowości właścicieli. Finansowym celem zarządzania przedsiębiorstwem jest maksymalizacja jego wartości. W przypadku małych firm cel ten jest prawie niemożliwy do osiągnięcia. Dlatego w przypadku małych firm na leży mówić o maksymalizacji korzyści dla właściciela, czyli uzyskaniu niezależności finansowej, zyskaniu więcej czasu dla siebie i rodziny
  • 4. Cechy małej firmy Cechy małej firmy łatwość adaptacji Można w niej ograniczyć wielkość kosztów stałych i dzięki temu dysponować większym marginesem manewrowania nimi. jest najczęściej interesem rodzinnym Jej szef nie jest menedżerem jak kierownik w dużej firmie. Jest on bezpośrednio związany z biznesem, często zatrudnia członków rodziny i znajomych. Dużą rolę odgrywa też często dziedziczenie. finansuje ona swoją działalność z własnych środków Mimo tego, że firma musi korzystać z usług banków. Wiele małych firm nie jest w stanie sprostać wymaganiom bankowym w kwestii przyznawania kredytów, Tymczasem niewiele osób, rozpoczynając działalność gospodarczą dysponuje środkami, mogącymi być zabezpieczeniem dla firmy
  • 5. Czym jest zarządzanie? Zarządzanie jest zespołem działań (obejmujących planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi i kontrolowanie) skierowanych za zasoby (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) przedsiębiorstwa (innej organizacji) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny. Przy czym sprawny to wykorzystujący zasoby mądrze i bez zbędnego marnowania; skuteczny to działający z powodzeniem. R.W. Griffin Zarządzanie dotyczy przede wszystkim ludzi, jego celem jest takie współdziałanie wielu osób, które potrafi zneutralizować słabości i maksymalnie wykorzystać talenty i silne strony uczestników. P. Drucker Definicja ogólna zarządzania - (ang. Management) jest to proces doprowadzenia do wykonania określonych rzeczy sprawnie i skutecznie wspólnie z innymi ludźmi i poprzez nich. Zarządzanie składa się z 4 podstawowych elementów: Sprawnie - wykonywanie zadań w sposób poprawny a odnosi się do stosunku między nakładami i wynikami wiąże się to z dążeniem do minimalizacji kosztów Skutecznie - wykonywanie odpowiedniego zadania co w organizacjach prowadzi do osiągnięcia celu. Planowanie 1. definiowanie celów 2. ustalanie strategii 3. opracowanie planów cząstkowych do koordynacji czynności Organizowanie to ustalenie 1. co należy robić 2. jak to zrobić 3. kto ma to robić Kierowanie 1. kierowanie wszystkimi zainteresowanymi 2. motywowanie ich 3. rozstrzyganie konfliktów Kontrola monitorowanie czynności aby upewnid się że są one wykonywane zgadnie z planem Zarządzanie
  • 6. Zarządzanie w przedsiębiorstwach Nakłady z otoczenia: • Zasoby ludzkie • Zasoby finansowe • Zasoby fizyczne • Zasoby informacyjne Cele osiągnięte: • Sprawnie • Skutecznie Planowanie i podejmowa- nie decyzji Organizowa- nie Kontrolowa- nie Przewodze- nie (kierowanie)
  • 7. Fazy procesu zarządzania. Planowanie i podejmowanie decyzji Organizowanie Kontrolowanie Przewodzenie i motywowanie
  • 8. Proces zarządzania Na wcześniejszym rysunku: • strzałki (tłusty druk), pokazują jak w teorii opisywane i wykonywane powinny być podstawowe funkcje zarządzania. Chodzi tu przede wszystkim o to, aby każda z funkcji następowała kolejno po sobie. • cienkie strzałki obrazują prawdziwe realia zarządzania przedsiębiorstwem. Tu każda z faz zarządzania może wystąpić niezależnie od kolejności ujętej w teorii. W zależności od sytuacji planowanie może przeobrazić się bezpośrednio w motywowanie czy kontrolowanie. Podobnie może stać się z pozostałymi funkcjami zarządzania. Planowanie działalności przedsiębiorstwa polega na przedstawieniu celów, które firma ma zamiar zrealizować oraz strategii, według których będzie dążyć do osiągnięcia tych celów w z góry określonym czasie. Oznacza to ciągłe podejmowanie jak najbardziej trafnych decyzji. Planowanie jest swego rodzaju funkcją decyzyjną, polegającą na wyborze odpowiedniego w danej chwili działania, spośród dostępnych możliwości. W działalności przedsiębiorstwa planowanie i podejmowanie decyzji ma ogromne znaczenie, ponieważ jest źródłem cennych informacji i wskazówek mogących mieć wpływ na poprawę sprawności zarządzania w przyszłych działaniach przedsiębiorstwa. Przygotowaniem prowadzącym do realizacji celów powinno być: Dlatego, aby nie zapomnieć o żadnym z tych elementów, należy zdać sobie sprawę jak powinniśmy postępować. Dobrym sposobem jest opracowanie planu. przeprowadzenie prognoz dotyczących potencjalnych odbiorców, czyli zapoznanie się z ich wymaganiami i potrzebami dogłębne przeprowadzenie analizy kosztów. To pozwoli ustalić cenę i wyciągnąć wnioski np. czy dana inwestycja będzie opłacalna. zanalizowanie otoczenia i działania systemów produkcyjnych/świadczenia usług
  • 9. Cechu dobrego planu . Dobry plan celowy wykonalny zgodny wewnętrznie czytelny elastyczny wybiegający w przyszłość terminowy kompletny Dobry plan powinien być: celowy – wybór odpowiedniego środka prowadzi do zamierzonego celu, wykonalny – realny przy dostępnych środkach i w określonych warunkach, zgodny wewnętrznie – cele nie są sprzeczne i nie przeszkadzają sobie nawzajem, czytelny – zrozumiały i ścisły, elastyczny – powinna istnieć możliwość jego modyfikacji w przypadku zmiany środków lub warunk wybiegający w przyszłość – w granicach możliwości przewidywania, terminowy – określający termin realizacji celów pośrednich i głównych, kompletny – obejmujący całość działań Dobry plan powinien być:
  • 10. S(zczegółówy) Szczegółowy -zawierający konkretny przekaz. Prosty – jego zrozumienie nie powinno stanowić kłopotu, sformułowanie powinno być jednoznaczne i nie pozostawiające miejsca na luźną interpretację. M(ierzalny) Mierzalny tak sformułowany, by można było liczbowo wyrazić stopień realizacji celu, lub przynajmniej umożliwić jednoznaczną "sprawdzalność" jego realizacji. A(mbitny) Ambitny ale osiągalny. Cel zbyt ambitny podkopuje wiarę w jego osiągnięcie i tym samym motywację do jego realizacji. Atrakcyjny – aby nie był nudny oraz wzbudzał ciekawość i chęć do działania. Cel musi być stosunkowo trudny do osiągnięcia, musi stawiać wysoko poprzeczkę, ale jednocześnie być w zgodzie z postulatem osiągalności. R(ealistyczny) Realistyczny – aby był możliwy do osiągnięcia (poziom celów a także ich realizacja znacznie różni się w każdej metodyce). Istotny – cel powinien być ważnym krokiem naprzód, jednocześnie musi stanowić określoną wartość dla tego, kto będzie go realizował, T(erminowy) Określony w czasie, terminowy – cel powinien mied dokładnie określony horyzont czasowy w jakim zamierzamy go osiągnąd. W jaki sposób formułować cele? Bardzo przydatna jest tu koncepcja SMART będąca zbiorem pięciu postulatów dotyczących cech, którymi powinien się charakteryzować poprawnie sformułowany cel. Kiedy wiemy już, co chcemy dalej robić, musimy tak zorganizować posiadane zasoby, aby nasz plan został zrealizowany. Należy tak decydować, aby w jak najlepszy sposób pogrupować działania i zasoby. Ułatwieniem będzie zdefiniowanie i uporządkowanie czynności oraz pogrupowanie ich w większe sekwencje. Aby zdobyć określony cel należy tak pokierować posiadanymi zasobami ludzkimi, by ich praca była lepsza i efektywniejsza, można zastosować jeden z elementów zarządzania, jakim jest motywowanie. Wyniki, które zostaną osiągnięte przez danego pracownika przedsiębiorcy analizują i wyciągają odpowiednie wnioski. Jeżeli pracownikowi brakuje zdolności, jest zbyt mało wykwalifikowany na danym stanowisku pracy, przedsiębiorca może poddać go szkoleniu lub w ostateczności zastąpić innym pracownikiem. Przedsiębiorca nie byłby w stanie ocenić osiąganych wyników z punktu widzenia stopnia realizacji wyznaczonych celów bez kontroli. Jej celem jest stworzenie możliwości oceny pozycji przedsiębiorstwa porównując z tym, co chce się osiągnąć. Kontrolę można przeprowadzić w każdej chwili, używając jednego lub kilku mierników. Kontroli można poddać wszystkie obszary działalności przedsiębiorstwa. Pozwala ona na bieżąco i w sposób ciągły przyzwyczajać się do nowych korzystnych/niekorzystnych warunków, eliminuje nawarstwianie się błędów, pomaga uporać się ze skomplikowanymi sytuacjami oraz ograniczać koszty.
  • 11. Czym są finanse? . Wszystkie przedsiębiorstwa mają ten sam cel główny, jakim jest przetrwanie i rozwój. Jednym z warunków przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa jest dobre ZARZĄDZANIE FINANSAMI. Finanse to ogół procesów związanych z gromadzeniem, rozporządzaniem i wydawaniem pieniądza oraz jego odpowiedników. Podział finansów Kryterium podmiotowe finanse gospodarstw domowych finanse publiczne finanse banków finanse ubezpieczeń finanse przedsiębiorstw Kryterium przedmiotowe Stany pieniądza zasoby pieniądza, podejście statyczne Strumienie (przepływy pieniężne, podejście dynamiczne W trakcie szkolenia będziemy się zajmować tematyką związaną z finansami przedsiębiorstw. Co powinniśmy rozumieć pod tym pojęciem? Finanse przedsiębiorstw to obszar finansów zajmujący się decyzjami finansowymi podejmowanymi przez przedsiębiorstwa oraz narzędziami i analizami pomagającymi podjąć owe decyzje. Głównym celem zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest maksymalizacja korzyści właścicieli.
  • 12. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa to proces decyzyjny podporządkowany realizacji celu głównego, który opiera się na wykorzystywaniu różnego rodzaju instrumentów, technik, kryteriów i reguł do sterowania przebiegiem procesów i zjawisk związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych postawionych do dyspozycji przedsiębiorstwa w sposób umożliwiający zagospodarowanie tych zasobów jak najbardziej efektywnie. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa zajmuje się analizą (oceną) tego co BĘDZIE w PRZYSZŁOŚCI, jakie będą skutki finansowe dziś podejmowanych decyzji. DziśWczoraj Jutro Rachunkowość i analiza finansowa Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa Czym zajmuje się zarządzanie finansami przedsiębiorstwa? Polega ono więc na pozyskiwaniu źródeł finansowania działalności firmy (kapitałów) oraz lokowaniu ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację strategicznego celu firmy. Opowiadaniem [sprawozdaniem] o tym JAK BYŁO i JAK JEST zajmuje się rachunkowość. Oceną tego co było zajmuje się analiza finansowa.
  • 13. Proces zarządzania finansami firmy Proces zarządzania finansami firmy składa się z dwóch zasadniczych sfer i sprowadza się do konieczności podejmowania dwóch grup decyzji: Decyzje Decyzje inwestycyjne Decyzje finansowe. Decyzje inwestycyjne to decyzje, w wyniku których kształtowana jest wielkość i struktura rzeczowych aktywów niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej. •rezultatem tych decyzji są więc tak zwane inwestycje rzeczowe. Decyzjami inwestycyjnymi są także decyzje o wielkości i strukturze aktywów finansowych • to są tzw. inwestycje finansowe. •Wynika więc z tego, że decyzje inwestycyjne w gruncie rzeczy dotyczą wykorzystywania kapitału. Decyzje finansowe dotyczą pozyskiwania źródeł sfinansowania aktywów, a więc ich rozmiarów, rodzaju i struktury. Są więc to decyzje o gromadzeniu (pozyskiwaniu) kapitału.
  • 14. Decyzje finansowe i inwestycyjne a wartość pieniądza w czasie Dysponowanie zasobami pieniądza stwarza ich posiadaczom możliwość realizacji zamierzeń konsumpcyjnych lub zainwestowania posiadanych zasobów w przedsięwzięcia przynoszące dochody. Czas w jakim otrzymujemy dochody, nie jest więc obojętny. Im wcześniej te dochody uzyskujemy, tym wcześniej możemy zrealizować nasze zamierzenia konsumpcyjne lub inwestycyjne. Jeśli zatem mamy do wyboru zainkasowanie określonej kwoty w różnych momentach, to racjonalnie rzecz biorąc należy przedkładać ten wariant, który zapewnia wcześniejszy dochód. Późniejsze otrzymanie tego dochodu powoduje powstanie tzw. kosztów utraconych możliwości bądź to w formie odroczonej konsumpcji, bądź też nieuzyskanego dochodu, który moglibyśmy uzyskać, gdybyśmy dochód otrzymali wcześniej. Im większe koszty utraconych możliwości, tym bardziej cenne są te inwestycje, które przynoszą dochód wcześniej. Zjawisko zmiany wartości pieniądza w czasie wynika więc z działania trzech czynników: wpływu ryzyka psychologicznej skłonności do bieżącej konsumpcji płynność pieniądza posiadanego obecnie Pieniądze otrzymane dzisiaj to zdarzenie pewne, dlatego (mimo tej samej siły nabywczej) posiadają one większą wartość niż pieniądze, które mamy otrzymać w przyszłości Polega ona na tym, że nawet przy założeniu zerowej inflacji, ludzie uważają otrzymanie tej samej kwoty dziś za bardziej wartościowe, niż otrzymanie jej później (mimo tego, że w obu przypadkach siła nabywcza pieniądza będzie taka sama) Możliwość inwestowania i osiągania przez to określonych korzyści, jakich nie dałoby się osiągnąć przy późniejszym otrzymaniu środków Związek między kosztami utraconych możliwości a rozkładem dochodów w czasie określany jest problemem wartości pieniądza w czasie. Podejmowane w przedsiębiorstwach decyzje inwestycyjne oraz decyzje dotyczące angażowania pieniądza w instrumenty rynku finansowego muszą być oparte na rachunku, który uwzględnia czynnik czasu. Techniki i narzędzia stosowane do określania wartości pieniądza w czasie należą do podstawowych narzędzi analizy finansowej. Rozwiązanie problemu wartości pieniądza w czasie polega na analizowaniu związków między czterema zmiennymi. Są to: •wartość terazniejsza (PV), •wartość przyszła (FV), •stopa dyskontowa (lub procent) (k) •czas (t). . Inflacja – proces wzrostu ogólnego poziomu cen
  • 15. Wartość teraźniejsza i wartość przyszła Inwestowanie przez firmy na rynku finansowym lub nabywanie aktywów rzeczowych polega na wydatkowaniu środków pieniężnych dzisiaj w zamian za „strumień” przyszłych dochodów. Ocena efektywności dostępnych możliwości inwestowania musi zatem polegać na porównaniu wartości koniecznych nakładów z wartością „strumienia” oczekiwanych dochodów. Ponieważ strumień wydatków i dochodów ponoszonych i otrzymywanych później przedstawia niższą wartość niż strumień wydatków i dochodów ponoszonych i otrzymywanych wcześniej, toteż przeprowadzany rachunek musi ten fakt uwzględnić, jeżeli chcemy podejmować racjonalne decyzje inwestycyjne. Metodą pozwalająca na doprowadzenie wydatków i dochodów ponoszonych i uzyskiwanych w różnych momentach okresu obliczeniowego do porównywalności na początek tego okresu jest metoda dyskonta, która polega na przemnożeniu nominalnej wartości strumienia wydatków i dochodów ponoszonych i uzyskiwanych w różnych okresach (latach) przez odpowiednie współczynniki dyskontowe. Wartość przyszła jest to wartość zainwestowanej kwoty w określonym punkcie czasu w przyszłości. Do obliczenia wartości przyszłej konieczne są dane dotyczące: • wielkości zainwestowanej kwoty, •okresu na jaki kwota ta ma być zainwestowana oraz •stopy procentowej. Podstawowe równanie, pozwalające obliczyć wartość przyszłą ma następującą postać FVn=PV*(1+k)^n W praktyce najczęściej występują dwa przypadki: 1. Jednoazowej inwestycji 2. Wielokrotnych wydatków inwestycyjnych w trakcie określonej liczby lat gdzie: FVn – przyszła wartość kwoty po upływie n okresów, PV – początkowa wartość kwoty pieniężnej, k – stopa procentowa dla danego okresu, n – ilość okresów.
  • 16. Stopa procentowa Stopa procentowa – cena po której wierzyciel jest skłonny udostępnić środki pieniężne dłużnikowi na określony czas, a dłużnik gotów jest zapłacić tę cenę za prawo dysponowania tymi środkami. W rozważaniach dotyczących decyzji finansowych podstawowe znaczenie ma nominalna - wolna od ryzyka stopa procentowa. Na wartość tej stopy składają się dwa elementy: • realna stopa procentowa • premia inflacyjna. Realna stopa procentowa pozostaje w ścisłym związku z takimi wielkościami ekonomicznymi, jak na przykład • wielkość popytu i podaży pieniądza, • poziom dochodu narodowego, • skala inwestycji, • aktywność gospodarcza. Zależność między nominalną stopą procentową a realną stopą procentową i stopą inflacji obrazuje następująca formuła: Pn=pr+i+pr*i Kiedy stopa inflacji jest relatywnie niska, to znaczenie ostatniego składnika (pr*i) wyżej przedstawionej formuły jest niewielkie, dlatego z reguły jest on pomijany. W takim przypadku na wartość nominalną stopy procentowej wpływają istotnie tylko dwa pierwsze składniki. stanowi rekompensatę dla inwestora za opóźnienie konsumpcji. Odroczenie konsumpcji może mieć miejsce tylko wtedy, gdy inwestor w przyszłości będzie mógł zrealizować lepsze zaspokojenie swoich potrzeb.premia inflacyjna jest rekompensatą dla inwestora za przewidywaną utratę siły nabywczej pieniądza w okresie zaangażowania kapitału.
  • 17. Stopy procentowe a ryzyko Kolejnym ważnym elementem stopy procentowej jest poziom ryzyka. Zazwyczaj poziom ryzyka wykazuje analogiczny kierunek zmian jak poziom prawdopodobieństwa utraty zaangażowanych kapitałów. Prawdopodobieństwo to zależy od takich czynników jak: • charakter dłużnika (forma organizacyjno – prawna, rodzaj jego działalności) • ocena kondycji finansowej dłużnika , jego zdolność płatnicza i wiarygodność kredytowa • okres angażowania kapitału Okres angażowania kapitału wpływa na poziom ryzyka. Jego wydłużanie powoduje wzrost niepewności a tym samym wzrost poziomu ryzyka. Stopy procentowe Okres angażowania kapitału Krótkoterminowe charakteryzują się z reguły mniejszą stabilnością oraz niższym poziomem Długoterminowe charakteryzują się z reguły większą stabilnością oraz wyższym poziomem Poziom stabilności Stałe niezmienne w całym okresie umowy Zmienne podlegające zmianom w zależności od sytuacji na rynkach finansowych
  • 19. Finansowanie przedsiębiorstwa w różnych fazach rozwoju W początkowej fazie funkcjonowania przedsiębiorstwa wymaga ono stałego zasilania w kapitał, a jego źródła – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne – są zazwyczaj ograniczone. Duże ryzyko operacyjne związane z nową inicjatywą gospodarczą oraz ujemne zazwyczaj przepływy pieniężne netto (czyli przewaga „odpływu” pieniądza z przedsiębiorstwa), przy braku dochodów lub niskiej zyskowności, zniechęcają potencjalnych wierzycieli do finansowania przedsiębiorstwa. Posiadany kapitał jest głównie kapitałem własnym. Dodatkowe, zewnętrzne źródła finansowania, uzupełniające kapitał własny, to przede wszystkim zobowiązania wobec dostawców oraz – bardzo rzadko – kredyty bankowe, najczęściej krótkoterminowe. Na tym etapie rozwoju przedsiębiorstwo albo nie osiąga zysków, albo niewielki wypracowany dodatni wynik finansowy inwestuje w całości w przedsiębiorstwo . W fazie wzrostu zazwyczaj dość gwałtownie rosną przychody ze sprzedaży, wzrasta jej rentowność i pojawiają się dodatnie operacyjne (a więc związane z wykonywaną działalnością gospodarczą) przepływy pieniężne netto. Zyski wypracowywane w tej fazie są najczęściej reinwestowane w dalszy rozwój przedsiębiorstwa,. Przedsiębiorstwo w tej fazie zgłasza duże zapotrzebowanie na kapitał ze źródeł zewnętrznych. Ponieważ ryzyko takiej działalności jest wciąż dość wysokie, potencjalni wierzyciele uwzględniają to w swoich ofertach finansowania. Kredyt bankowy dla przedsiębiorstwa znajdującego się w fazie wzrostu jest zazwyczaj drogi. Udział długu w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa nie jest więc duży, nadal jest ona finansowana przede wszystkim kapitałem własnym. W fazie dojrzałości przychody ze sprzedaży oraz rentowność prowadzonej działalności są stabilne i wysokie; jednocześnie zmniejszają się nakłady inwestycyjne w porównaniu z poprzednimi fazami cyklu życia przedsiębiorstwa (służą one odtworzeniu zniszczonego majątku bądź też jego udoskonaleniu, modernizacji, a nie rozwojowi). W tej fazie przedsiębiorstwo ma dużo mniejsze zapotrzebowanie na nowy kapitał, zwłaszcza ze źródeł zewnętrznych. Wzrost aktywów przedsiębiorstwa może być więc w dużej mierze finansowany ze źródeł wewnętrznych (z wypracowanych zysków). W wielu przypadkach fazę dojrzałości udaje się wydłużyć lub w efekcie przeprowadzonej restrukturyzacji rozwojowej przejść z fazy dojrzałości ponownie do fazy wzrostu. Jeżeli jednak podjęte działania nie przynoszą spodziewanych rezultatów, przedsiębiorstwo wchodzi w fazę schyłkową, w której dochodzi do ograniczenia działalności lub nawet do likwidacji firmy. Charakterystyczny dla tej fazy cyklu życia przedsiębiorstwa jest spadek sprzedaży i jej rentowności i zmniejszanie się dodatnich operacyjnych przepływów pieniężnych netto (czyli „dopływu” gotówki do firmy). Mimo to brak możliwości rozwojowych powoduje, że przedsiębiorstwo zamiast potrzeb w zakresie finansowania odnotowuje bardzo często nadwyżki kapitału
  • 20. Kapitały długoterminowe • Bankowe kredyty długoterminowe • Poręczenia kredytowe • Leasing • Franchising • Dotacje i subwencje • Środki z funduszy pomocowych • Pożyczki od rodziny i znajomych Kapitały krótkoterminowe • Bankowe kredyty krótkoterminowe • Zobowiązania odnawialne • Kredyty od dostawców / zaliczki od odbiorców • Faktoring • Pożyczki z sektora pozabankowego (fundusze pożyczkowe, pożyczki z rejonowych urzędów pracy) • Krótkoterminowe papiery dłużne • Pożyczki od rodziny i znajomych Źródła kapitałów obcych w przedsiębiorstwie Większość z tych źródeł jest dostępna dla małych przedsiębiorstw, ale nie o wszystkich wiedzą właściciele tych firm
  • 21. Kredyt bankowy Kredyt bankowy – umowa zawarta w formie pisemnej pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas, a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek. TYLKO BANKI MOGĄ UDZIELAĆ KREDYTÓW Atrakcyjność kredytu zależy w głównej mierze od ceny, którą określa oprocentowanie kredytu.  Stopa procentowa jest ceną, jaką kredytobiorca jest skłonny zapłacić kredytodawcy za dysponowanie przez pewien czas pożyczonymi środkami pieniężnymi.  Wielkość stopy procentowej kształtuje się pod wpływem podaży funduszy pożyczkowych oraz popytu na nie. W gospodarce rynkowej oprocentowanie kredytu jest kształtowane przede wszystkim pod wpływem stopy inflacji, działania banku centralnego oraz czynników określających poziom stopy procentowej danej transakcji.  W warunkach inflacji następuje obniżenie siły nabywczej pieniądza. Aby kredytodawca otrzymał realny dochód, musi ustalić tzw. realną stopę procentową, czyli nadwyżkę stopy procentowej nad stopą inflacji. Na podaż funduszy pieniężnych znaczny wpływ wywiera bank centralny przez swoją działalność regulacyjną, czyli poprzez ustalanie wysokości stóp bazowych (stopy kredytu redyskontowego i stopy kredytu lombardowego), poziomu obowiązkowych rezerw i tzw. operacje otwartego rynku (czyli transakcje zawierane przez bank centralny na wolnym rynku). Banki komercyjne, ustalając najniższy poziom stóp oprocentowania kredytów, uwzględniają dochodowość bonów pieniężnych emitowanych przez NBP . Na ogół poziom stóp procentowych kredytów kształtuje się powyżej stopy ich dochodowości. Tylko w pewnych sytuacjach, tzn. w przypadku utrudnionego dostępu do papierów wartościowych i stosunkowo małego popytu na kredyty bankowe, banki komercyjne mogą doprowadzić do obniżenia stopy oprocentowania kredytów poniżej stopy dochodowości bonów. Dla banków komercyjnych punktem wyjścia do określenia stóp procentowych kredytów jest koszt pozyskania pieniądza, wyznaczony przez koszt uzyskania depozytów. Koszt pozyskania depozytów jest wyższy od stawki płaconej klientom ze względu na obowiązkowe rezerwy przekazywane do banku centralnego na nieoprocentowany rachunek. Ze względu na fakt, że podstawowymi transakcjami na rynku pieniężnym są operacje zawierane między bankami, ogólny poziom stóp procentowych odzwierciedla średnia stopa procentowa dla transakcji międzybankowych. W Polsce są publikowane, np. stopy WIBOR i WIBID.
  • 22. Kredyt bankowy Stopa WIBOR (Warsaw inter-bank offered rate) oznacza średnią stopę oprocentowania, po jakiej banki skłonne są udzielać pożyczek nnym bankom Stopa WIBID (Warsaw inter-bank bid rate) oznacza średnią stopę oprocentowania, jaką banki zapłacą za środki przyjęte w depozyt od innych banków. Na stopę procentową wpływają również czynniki określające poziom stopy procentowej danej transakcji, czyli jest to związane przede wszystkim z jakością biorcy środków pieniężnych. Banki udzielają kredytów przedsiębiorstwom mającym zdolność kredytową, Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty całkowitych zobowiązań związanych z kredytem w ustalonych terminach płatności. Zdolność kredytową mają przedsiębiorstwa, których bieżące i prognozowane wyniki finansowe oraz stan majątkowy zapewniają wypłacalność. Banki oceniają zdolność kredytową przedsiębiorstwa w okresie do upływu terminu spłaty kredytu. Stosują one zazwyczaj zbliżone procedury prowadzące do oceny zdolności kredytowej przedsiębiorstwa.  pierwszy etap to przede wszystkim weryfikacja wiarygodności posiadanych materiałów i informacji, wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości, uzyskanie z innych instytucji opinii o przedsiębiorstwie (np. banki, z którymi przedsiębiorstwo dotychczas współpracuje, urzędy skarbowe, partnerzy handlowi, stowarzyszenia branżowe i regionalne), przeprowadzenie inspekcji w siedzibie podmiotu gospodarczego.  Drugi etap prac to ocena formalno - prawna podmiotu i jego działalności. Polega ona na poznaniu formy prawnej przedsiębiorstwa, sprawdzeniu, czy ma ono możliwość podejmowania czynności prawnych oraz zakresu i charakteru zaciąganych zobowiązań.  Kolejny etap to analiza ekonomiczno-finansową przedsiębiorstwa,. Wiarygodność kredytowa określa możliwości w zakresie spłaty bieżących kosztów finansowych związanych z zaangażowaniem kredytów i pożyczek, a dokładniej określa, czy zyski są wystarczające na pokrycie odsetek oraz rat kapitałowych w wymaganych erminach. Ogólnie można stwierdzić że wiarygodność kredytowa danej firmy jest tym większa, im charakteryzujące ją ryzyko kredytowe jest mniejsze, a szanse powodzenia finansowanego projektu i zdolność do generowania zysków są większe.
  • 23. Kredyt bankowy jako źródło finansowania firmy Kredytowanie stanowi ważne, uzupełniające wobec finansowania własnego, źródło pokrycia potrzeb • operacyjnych - związanych z bieżącym powadzeniem działalności gospodarczej • inwestycyjno-rozwojowych firmy Kredyt jest elastyczną formą finansowania – można go swobodnie kształtować w zależności od sytuacji ekonomicznej firmy. Z wykorzystaniem kredytu związany jest tzw. efekt tarczy podatkowej – umożliwia on wliczenie odsetek od kredytu w koszty uzyskania przychodów przedsiębiorstwa, co powoduje zmniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym i w rezultacie zmniejszenie efektywnego kosztu kredytu. Możliwości finansowania małych przedsiębiorstw kredytem zależą od oceny wiarygodności oraz zdolności kredytowej danego przedsiębiorstwa, a zatem i od poziomu reprezentowanego przez niego ryzyka kredytowego. Drobne przedsiębiorstwa charakteryzują się określonym, specyficznym ryzykiem kredytowym, które w ocenie banków może skutecznie utrudniać dostęp do kredytów. Na ryzyko kredytowe małych przedsiębiorstw składają się m.in.: Ryzyko kredytowe małych przedsiębiorstw niedostateczny zakres dostępnych informacji ekonomiczno- finansowych, dostarczanych bankom przez potencjalnego kredytobiorcę mały wolumen kapitału własnego, który jest zainwestowany w dane przedsiębiorstwo bardzo często występujące problemy z utrzymaniem płynności finansowej wysoki wskaźnik bankructw oraz upadłości charakterystyczny dla sektora małych przedsiębiorstw spekulacyjny charakter wielu przedsięwzięć gospodarczych realizowanych przez małe przedsiębiorstwa dużo większa skłonność do podejmowania ryzykownych projektów niż w dużych przedsiębiorstwach niedostateczne zabezpieczenia kredytowe oferowane bankom Wszystko to sprawia, że małe przedsiębiorstwa mają ograniczone możliwości pozyskiwania kapitałów zewnętrznych w formie kredytów bankowych, stanowią one bowiem dla instytucji finansowych grupę klientów o dużym ryzyku.
  • 24. Koszt kredytu bankowego – przykład Kwota kredytu bankowego zaciągniętego przez przedsiębiorstwo wynosi 10 000 PLN, a oprocentowanie — 11% rocznie. Przedsiębiorstwo spłaci cały długi jednorazowo, wraz z odsetkami, po upływie jednego roku. Kwota odsetek należnych bankowi kkb (koszt kredytu bankowego) wyniesie: kkb = 11 % x 10 000 = 1100 PLN. Wydatek przedsiębiorstwa z tytułu odsetek od udzielonego mu kredytu będzie równy 1100 PLN. Dla przedsiębiorstwa rzeczywisty koszt wykorzystania długu (klkb) będzie jednak mniejszy, co jest związane z działaniem omawianej już dźwigni finansowej. Ilustruje to poniższy przykład: Przyjmując, że przedsiębiorstwo płaci 30-procentowy podatek dochodowy, oszczędności podatkowe będą stanowić 0,30 wartości nominalnej stopy procentowej (11%), czyli ceny kredytu. Rzeczywisty koszt kredytu (kTkb) w wysokości 10 000 PLN poniesiony przez przedsiębiorstwo wyniesie więc: krkb = 11% - 11 % x 0,30 = 11% x (l - 0,30) = 11% x 0,70 = 7,7%, stąd: 7.7% x 10 000 = 770 PLN, a nie 1100 PLN . Możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania kwoty odsetek, należnych bankowi z tytułu udzielonego kredytu, w znacznym stopniu zmniejsza ciężar kosztów zadłużenia, faktycznie ponoszonych przez kredytobiorcę. Mechanizm ten jest często określany terminem „tarczy podatkowej" lub „osłony podatkowej". Ogólny wzór na obliczenie rzeczywistego kosztu długu ponoszonego przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem korzyści podatkowych, ma postać: ki=kn.k.b.(1-T), gdzie: ki — koszt kredytu bankowego ponoszony przez inwestora, knkb — nominalny koszt kredytu bankowego (stopa procentowa), T — stopa podatku dochodowego. W przedsiębiorstwie, które w okresie obsługiwania kredytu (płacenia odsetek) nie płaci podatku (np. wykazało stratę brutto), rzeczywisty koszt zaciągniętego długu jest równy jego cenie nominalnej — nie ma zysku brutto stanowiącego podstawę opodatkowania i w konsekwencji nie ma od czego odpisać kwoty odsetek. Korzyści podatkowe z tytułu odliczania kosztu kredytu od podstawy opodatkowania powodują, że kredyt bankowy, w porównaniu z innymi dostępnymi formami finansowania, jest dla przedsiębiorstwa względnie atrakcyjnym źródłem kapitału. Przedsiębiorcy nie powinni jednak zapominać o ryzyku, jakie towarzyszy finansowaniu długiem, które rośnie wraz ze wzrostem udziału długu w finansowaniu przedsiębiorstwa.
  • 25. Kredyt bankowy Ze względu na zwiększone ryzyko kredytowe dla struktury kapitału drobnych przedsiębiorstw charakterystyczny jest niski udział kredytu bankowego, np. udział kredytu bankowego w finansowaniu działalności bieżącej drobnych przedsiębiorstw wynosi ok. 13%, Z kolei udział kredytu bankowego w finansowaniu działalności inwestycyjnej drobnych przedsiębiorstw kształtuje się na poziomie 8%, Koszty pozyskania kredytów z polskiego sektora bankowego zależą m.in. od takich czynników, jak: Występujące w tym zakresie różnice (dochodzące nawet do 3-4%) powodują, ze każdy przedsiębiorca musi mieć wiedzę o ofercie poszczególnych banków i o stopniu ich konkurencyjności. Przy wyborze banku przedsiębiorca powinien oceniać zarówno • koszty obsługi kredytu (w tym możliwości uzyskania preferencyjnego oprocentowania), jak i  szybkość jego uzyskania  wymagane procedury dokumentacyjne  elastyczność w formułowaniu harmonogramu spłat rat kapitałowych i odsetek  wymagane formy zabezpieczenia kredytu. Dla drobnych przedsiębiorców szczególnie dotkliwy jest brak posiadanych przez biorcę kredytu zabezpieczeń, co najczęściej zamyka mu dostęp do kredytów bankowych. stopa oprocentowania kredytu prowizje opłaty manipulacyjne koszty związane z wcześniejszą spłatą kredytu Koszty pozyskania kredytu
  • 26. Czynnikami decydującymi o wyborze przez bank formy zabezpieczenia kredytu są: • rodzaj i wielkość kredytu • okres spłaty • stan majątkowy kredytobiorcy i jego status prawny - wyższe zabezpieczenia i ich większa liczba są wymagane od przedsiębiorstw nowo uruchamianych niż od firm z określonym doświadczeniem biznesowym. Podsumowując, z oceną możliwości pozyskania kredytów bankowych jako zewnętrznych źródeł finansowania nierozerwalnie związane są trzy kwestie: szeroko rozumiana sytuacja finansowa drobnego przedsiębiorstwa stwarzająca sprzyjające warunki do spłaty kredytu wraz z odsetkami w przyjętym okresie koszt uzyskania kredytu wymagane przez bank zabezpieczenie kredytu. nie najniższy dla drobnych przedsiębiorstw koszt kredytu i uciążliwe procedury jego uzyskania w połączeniu z koniecznością stanowienia wysokich zabezpieczeń utrudniają drobnemu przedsiębiorcy dostęp do wsparcia kredytowego, co w konsekwencji ogranicza możliwości rozwoju takich przedsiębiorstw oraz ich konkurencyjność. Kredyt bankowy Podstawowe prawne rodzaje zabezpieczeń kredytu zabezpieczenie osobiste zabezpieczenie rzeczowe osoba dająca zabezpieczenie odpowiada za spłatę kredytu całym swoim majątkiem (np. weksel własny in blanco, poręczenie wekslowe – awal, gwarancja bankowa, cesja wierzytelności, pełnomocnictwo) odpowiedzialność osoby udzielającej zabezpieczenia ogranicza się do konkretnych składników jej majątku (np. zastaw ogólny, bankowy zastaw rejestrowy, zastaw na prawach, przewłaszczenie, kaucja, blokada środków na rachunkach bankowych, hipoteka).
  • 27. Rodzaje kredytów Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. art. 69 ust. 1 Prawa Bankowego przedmiotu kredytu formy kredytu sposobu wykorzystania i spłaty kredytu okresu kredytowania kredytobiorcy waluty kredytu sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu zasad oprocentowania częstotliwości wykorzystania i spłaty kredytu preferencyjności W praktyce bankowej dzieli się kredyty według różnego rodzaju kryteriów: Według przedmiotu kredytowania wyróżnia się następujące rodzaje kredytów: obrotowe – przeznaczone na finansowanie bieżących potrzeb kredytobiorcy, związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, np. z zakupem materiałów, surowców, opłatą energii, zapłatą wynagrodzeń; powoduje on zwiększenie środków obrotowych kredytobiorcy; inwestycyjne – przeznaczone na finansowanie nakładów, których celem jest stworzenie lub powiększenie już istniejącego majątku trwałego; na finansowanie określonych projektów inwestycyjnych, przy czym spłata jest dostosowana do przepływów pieniężnych. Przyjmując za kryterium formę kredytu, można je podzielić na kredyty: w rachunku bieżącym – wykorzystanie kredytu następuje przez przekroczenie salda na rachunku bieżącym kredytobiorcy o kwotę ustaloną w umowie; w rachunku kredytowym – kredyt jest wykorzystywany za pośrednictwem rachunku kredytowego, który nie służy do rozliczeń pieniężnych, a jedynie do ewidencjonowania, wykorzystania i spłaty kredytu
  • 28. Rodzaje kredytu W zależności od sposobu wykorzystania i spłaty kredytu można wyróżnić: • w formie doraźnej transakcji (docelowe) – przeznaczone na sfinansowanie w okresie obowiązywania umowy jednej lub kilku ściśle określonych transakcji; • w formie linii kredytowej (odnawialnej/nieodnawialnej) –  kredyt, którym w ramach oznaczonego w umowie limitu kredytowego można finansować w okresie obowiązywania umowy wiele dokonywanych sukcesywnie, powtarzalnych transakcji, bez określania w umowie obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytu w postaci transz.  ustalony jest jedynie pułap, do którego kredytobiorca może się zadłużyć.  kredyt może być spłacony w dowolnej chwili w całości lub w części w wysokości dogodnej dla kredytobiorcy  każdy wpływ na rachunek zmniejsza zadłużenie, ustalony jest jedynie ostateczny termin spłaty kredytu;  w przypadku linii nieodnawialnej kredytu każda wpłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego powoduje zmniejszenie limitu kredytu, do wysokości którego kredytobiorca może się zadłużyć;  w przypadku linii odnawialnej każda spłata całości lub części kredytu powoduje jego odnowienie o spłaconą kwotę kredytu i może być on wielokrotnie wykorzystywany aż do wygaśnięcia umowy; • rolowane – wielokrotnie przedłużanie przez bank terminu spłaty przez okres oznaczony w umowie kredytu oraz w określonych w umowie terminach; • pomostowe – udzielane, gdy klient potrzebuje środków finansowych jeszcze przed udzieleniem mu kredytu zasadniczego, w wysokości pełnej sumy docelowej lub części tej sumy; w momencie uzyskania kredytu zasadniczego spłacany jest z niego kredyt pomostowy. Biorąc pod uwagę długość okresu kredytowania, wyróżnia się kredyty: • krótkoterminowe – udzielane najczęściej na okres do 1 roku • średnioterminowe - udzielane najczęściej na okres do 5 lat • długoterminowe – udzielane najczęściej na okres powyżej 5 lat. Ze względu na walutę kredytu wyróżnia się kredyty: • złotowe – udzielane i wypłacane w złotych polskich • dewizowe – udzielane w walutach obcych. Ze względu na formę prawnego zabezpieczenia kredyty można podzielić na: • zabezpieczone osobiście • zabezpieczone rzeczowo.
  • 29. W zależności od zasad oprocentowania mamy do czynienia z kredytami: o stałym oprocentowaniu – zachowują stałą stopę oprocentowania przez cały okres obowiązywania umowy kredytu (kredyty krótkoterminowe oraz kredyty, w których odsetki są naliczane z góry) o zmiennym oprocentowaniu – stopa oprocentowania rośnie lub maleje w zależności od zmian, jakim podlega oprocentowanie kredytów w okresie kredytowania. Częstotliwość wykorzystania i spłaty kredytu umożliwia podział kredytów na: wykorzystywane jednorazowo lub w transzach – w przypadku kredytów wykorzystywanych jednorazowo cała kwota kredytu jest wykorzystywana w jednym terminie oznaczonym w umowie kredytu; wykorzystanie w transzach następuje, gdy kwota kredytu jest wykorzystywana w wielu częściach spłacane jednorazowo lub w ratach – w przypadku kredytów spłacanych jednorazowo cała kwota kredytu jest spłacana w jednym terminie ustalonym w umowie kredytu; kredyt może być również spłacany w ratach uzależnionych od warunków umowy kredytowej. Biorąc pod uwagę kryterium preferencyjności, wyróżnia się kredyty: komercyjne – udzielane przez banki na warunkach pełnej opłacalności, bez jakichkolwiek udogodnień dla kredytobiorców preferencyjne – udzielane na korzystniejszych warunkach niż kredyty komercyjne, przeznaczone dla określonej grupy kredytobiorców na ściśle określone cele; koszt kredytu preferencyjnego jest niższy od kosztu kredytu komercyjnego, a różnica jest zwracana bankom z funduszy rządowych. Innymi, rozpowszechnionymi formami kredytowania przedsiębiorstw są kredyty: dyskontowe - W przypadku kredytu dyskontowego zakupiony od przedsiębiorstwa weksel zostaje przekształcony poprzez kredyt bankowy na pieniądz w postaci zapisu na rachunku bankowym firmy; bank nie płaci za weksel jego nominalnej kwoty, lecz potrąca z góry określony procent od kwoty weksla (tzw. dyskonto); kredyt dyskontowy umożliwia przedsiębiorstwu wcześniejsze uzyskanie gotówki w przypadku sprzedaży, w której przyjęto zapłatę wekslem od odbiorcy. akceptacyjne - kredyt akceptacyjny jest to kredyt krótkoterminowy uwzględniający postanowienia prawa wekslowego, stanowi pewną odmianę kredytu dyskontowego. Podstawę jego uruchomienia stanowi umowa, na mocy której bank zobowiązuje się do akceptowania wystawionych na niego weksli przez osobę do tego upoważnioną i zgodnie z warunkami tej umowy. Kredyt akceptacyjny jest kredytem udzielanym do około 6 miesięcy,
  • 30. Kredyt kupiecki Udzielenie kredytu kupieckiego, nazywanego także kredytem handlowym lub pożyczką pieniężną, oznacza odroczenie przez dostawcę płatności odbiorcy za zakupione wyroby. Odroczenie to wiąże się z udzieleniem zgody na udzielenie odbiorcy kredytu, którego okres może się kształtować od kilku do kilkudziesięciu dni, zwykle od 30 do 120 dni. kredyt odbiorcy (tzw. zaliczkq) w tym przypadku zaliczka ma pełnić rolę gwaranta wywiązania się ze świadczenia płatności przez odbiorcę; w momencie gdy klient nie wywiąże się ze świadczenia płatności, zaliczka pozostaje u sprzedawcy; w większości sytuacji zaliczka nie odzwierciedla całej kwoty płatności, lecz tylko określoną jej część kredyt dostawcy polega na faktycznym odroczeniu przez sprzedawcę, mającego odpowiedni potencjał finansowy, terminu płatności za towary lub usługę odbiorcy; dostawca określa termin płatności w zależności od tego, jaki poziom ryzyka jest przyporządkowany konkretnemu odbiorcy Podejście techniczne odroczenie płatności o charakterze manipulacyjnym, które jest traktowane na równi ze sprzedażą gotówkową; termin płatności jest w tym przypadku bardzo krótki i liczy kilka dni; związany jest z czysto operacyjnymi aspektami rozliczeń (jak np. wystawienie faktury, przepływ środków z rachunku odbiorcy na rachunek dostawcy itp.) Podejście handlowe faktyczne odroczenie płatności na z góry ustalony w umowie termin; kredyt handlowy charakteryzuje się odroczeniem zapłaty większym od wynikającego z czynności manipulacyjnych Na długość terminu płatności wpływają m.in. takie czynniki, jak: branża, w której działa dane przedsiębiorstwo charakter produktu (jakość, indywidualność/standardowość), specyfika firmy (wielkość dostawcy na rynku, pozycja w łańcuchu dostaw, konkurencyjność) relacje z odbiorcami (częstotliwość i powtarzalność dostaw) dostępność do źródeł finansowania (zarówno odbiorcy, jak i dostawcy). Decydując się na wykorzystanie kredytu kupieckiego jako źródła finansowania, przedsiębiorstwo powinno pamiętać o jego sporych kosztach. Bardzo często dostawcy w zamian za wcześniejsze uregulowanie płatności oferują bowiem skonto (upust) – wielkość skonta należy wówczas porównać z odsetkami od kredytu zaciągniętego na wcześniejszą spłatę należności dostawcy. Różnica między ceną pierwotną a ceną po upuście to koszt, jaki odbiorca płaci za uzyskanie kredytu u dostawcy (za odroczenie w czasie terminu płatności). Firma powinna zawsze analizować koszt kredytu kupieckiego w ujęciu rocznym, gdyż łatwiej jest go porównywać z kosztem alternatywnego źródła finansowania.
  • 31. Finansowanie drobnych przedsiębiorstw pożyczkami Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. (art. 520 Kodeksu cywilnego) Pożyczkę bankową można zdefiniować jako umowę, na mocy której bank zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy, a pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy oraz zapłacić bankowi odsetki. W praktyce nie ma istotnych różnic między umową kredytową a umową pożyczki bankowej • obydwie mają charakter konsensualny (będący wynikiem zgodnych oświadczeń woli obu stron), dwustronny i dwustronnie zobowiązujący; • w obu przypadkach taki sam jest również przedmiot świadczenia. Z powodu dużych podobieństw między umową kredytową a umową pożyczki bankowej niełatwo jest rozstrzygnąć, czy w konkretnej sytuacji bank udzielił kredytu czy pożyczki. Mając jednak na uwadze umowę pożyczki w ujęciu ogólnym (a nie typową pożyczkę bankową), można wskazać na określone modelowe różnice między kredytem a pożyczką: Tylko banki mają prawo udzielać kredytu. Mogą również udzielać pożyczek, podobnie jak inni pożyczkodawcy. Kredyt Pożyczka Przedmiot umowy środki pieniężne środki pieniężne lub rzeczy Forma udostępniania oddanie środków pieniężnych do czasowej dyspozycji przeniesienie własności przedmiotu pożyczki Udzielający bank osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych Forma umowy zawsze w formie pisemnej w formie ustnej lub pisemnej Cel wykorzystania najczęściej ściśle określony dowolny Oprocentowanie z reguły występuje nie zawsze jest konieczne
  • 32. Fundusze poręczeń kredytowych Fundusze poręczeń kredytowych są nienastawionymi na zysk jednostkami parabankowymi, wspomagającymi lokalny rozwój społeczno-ekonomiczny. Świadczą one pomoc finansową w formie poręczeń dla małych rozwojowych firm niemających wystarczającej historii kredytowej lub zabezpieczeń wymaganych przez bank komercyjny. Poręczenia są więc instrumentem pośredniego zaspokajania potrzeb kapitałowych przedsiębiorstwa. Instytucja udzielająca poręczenia ułatwia przedsiębiorstwu dostęp do kredytów oraz pożyczek bankowych, przyjmując na siebie gwarancję spłaty udzielonych kredytów w razie niewypłacalności przedsiębiorstwa. Poręczenia kredytowe są więc dogodną formą uwiarygodnienia kontrahenta, który nie posiada własnych zabezpieczeń dla pozyskiwanego kredytu bankowego. Fundusze poręczeniowe pełnią wobec przedsiębiorstwa następujące funkcje: zmniejszają ryzyko jego finansowania dają zabezpieczenie pod zaciągane kredyty bankowe pomagają w tworzeniu historii kredytowej firmy weryfikują podstawy ekonomiczno-finansowe biznesplanów sporządzanych przez przedsiębiorstwa ułatwiają bankom dostęp do informacji o danym podmiocie gospodarczym. Specyficznym rodzajem funduszu poręczeniowego jest Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych przy Banku Gospodarstwa Krajowego. Ma on zasięg ogólnokrajowy i jest finansowany przez państwo. Działa również na odmiennych zasadach. Poręczenia udzielane są praktycznie tylko sektorowi MSP, spośród których ponad 95% liczby poręczeń i ok. 90% wartości poręczeń uzyskują mikro i małe przedsiębiorstwa; W ramach nowego programu Bank Gospodarstwa Krajowego udziela małym i średnim przedsiębiorstwom poręczeń na kredyty obrotowe oferowane przez banki komercyjne. Fundusz Banku Gospodarstwa Krajowego umożliwia udzielenie gwarancji do kwoty 30 mld zł (w 2013 r). Z pomocy mogą korzystać przedsiębiorcy należący do sektora mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Maksymalna kwota takiej gwarancji wynosi 3,5 mln złotych, ale nie więcej niż 60 procent kwoty kredytu. Pozwala to na wzięcie kredytu w wysokości 6 mln złotych. Firmy, którym BGK udzieli gwarancji, będą mogły przeznaczyć kredyt na finansowanie swojej działalności bieżącej. Gwarancję można uzyskać w tym samym banku, w którym przedsiębiorca ubiegają się o kredyt. Uzyskanie gwarancji nie jest skomplikowane od strony formalnej. Do końca bieżącego roku od gwarancji nie będzie pobierana prowizja. Za kolejny okres roczny prowizja będzie się zaś kształtować poniżej stawek rynkowych. Program ten funkcjonuje na terenie całej Polski
  • 33. Alternatywne instrumenty finansowania Ograniczony dostęp do źródeł finansowania stanowi istotną barierę zarówno w procesie powstawania drobnych przedsiębiorstw, jak i ich rozwoju. Poziom prywatnych oszczędności oraz majątek prywatny będący w dyspozycji potencjalnego przedsiębiorcy są na ogół niewystarczające do podjęcia działalności gospodarczej na szeroką skalę. Zachowawcza polityka kredytowa banków wobec niewielkich przedsiębiorstw oraz często niedostateczna w stosunku do potrzeb wielkość kapitału zgromadzonego przez fundusze pożyczkowe stanowią podstawowe ograniczenia w pozyskiwaniu środków finansowych przez takie firmy. W przypadku większości małych przedsiębiorców mamy bowiem do czynienia z: • brakiem historii kredytowej lub zbyt krótką historią kredytową • brakiem lub niedostatecznym doświadczeniem biznesowym • niewystarczającym zabezpieczeniem kredytu lub pożyczki • niechęcią banków do udzielania kredytów na niewielkie kwoty, • nieco probleamtycznym kosztem kredytu bankowego. Dlatego warto rozważyć wykorzystanie alternatywnych instrumentów finansowania działalności oraz poznać potencjalne korzyści wynikające z ich stosowania. Faktoring Istota faktoringu polega na tym, że wyspecjalizowana instytucja (bank lub spółka faktoringowa, czyli tzw. faktor) odkupuje pieniężne i bezsporne wierzytelności różnych podmiotów gospodarczych (faktorantów), co oznacza w praktyce zaliczkowanie tych podmiotów do czasu wpływu płatności należności. Faktoring ma zatem miejsce wtedy, gdy wyspecjalizowana instytucja reguluje należności i następnie sama zajmuje się wyegzekwowaniem ich od dłużnika faktoringowego, oraz gdy świadczy dodatkowe usługi na rzecz zbywcy wierzytelności. Faktoring jest traktowany jako alternatywne w stosunku do kredytu obrotowego oraz kredytu kupieckiego źródło finansowania cyklu rozliczeniowego między dostawcą i odbiorcą. Odgrywa on coraz bardziej znaczącą rolę w krótkoterminowym finansowaniu. Dostawca towaru, który udziela kredytu kupieckiego odbiorcy, w momencie realizacji dostawy do odbiorcy, przedstawia faktorowi do wykupienia fakturę na określoną wartość należności; otrzymuje natychmiast 70-90% jej wartości; resztę należności pomniejszoną o prowizję faktora uzyskuje po zapłaceniu jej przez odbiorcę. Za swoje usługi faktor pobiera odpowiednie wynagrodzenie.W warunkach polskiego rynku opłata prowizyjna wynosi w granicach 1-3% wartości faktury (aczkolwiek możliwe są w tym zakresie inne ustalenia).
  • 34. Alternatywne instrumenty finansowania Początkowo przedmiotem umowy faktoringowej było tylko pośrednictwo instytucji faktoringowych między dostawcą i jego wierzycielem, funkcjonujące na zasadzie umowy komisu. Obecnie przedmiot faktoringu obejmuje cesję wierzytelności oraz wiele usług dodatkowych, przy czym muszą wystąpić co najmniej dwie usługi dodatkowe, w przeciwnym wypadku taka umowa jest bowiem traktowana jako cesja wierzytelności, w związku z którą powstaje obowiązek wniesienia odpowiednich opłat skarbowych. Przedmiotem cesji w faktoringu są te wierzytelności, które: • wynikają z obrotu gospodarczego między przedsiębiorstwami, • mają charakter pieniężny • są raczej krótkoterminowe (tj. o zapadalności do 1 roku Najczęściej jednak termin płatności waha się w granicach 14-120 dni) W praktyce należności są uzyskiwane przez faktoranta przed terminem ich płatności, stąd między sprzedającymi należności a instytucją faktoringową powstaje stosunek kredytowy - w tym sensie instytucje faktoringowe pełnią funkcję bieżącego finansowania przedsiębiorstw. Zastosowanie umowy faktoringowej przez przedsiębiorstwo przyspiesza w nim krążenie kapitału, zwiększa dostępność środków finansowych, sprzyjając podniesieniu poziomu wypłacalności firmy oraz jej płynności; w określonych warunkach staje się to bardzo korzystnym miernikiem oceny sytuacji finansowej firmy. Przedsiębiorstwa, chcąc zdobyć klientów i zwiększać wielkość swoich obrotów, stosują dłuższe niż konkurencja terminy płatności. W tej sytuacji utrzymanie wypłacalności i płynności finansowej przedsiębiorstw jest możliwe albo przez zaciągnięcie kredytu obrotowego w banku, albo właśnie przez faktoring, który w określonych warunkach jest źródłem bardziej efektywnym i bezpieczniejszym, pozwala bowiem na elastyczne kształtowanie terminów płatności zarówno względem odbiorców firmy, jak i jej dostawców.
  • 35. Alternatywne instrumenty finansowania Bankowy kredyt obrotowy Faktoring nie eliminuje ryzyka nieterminowego wywiązywania się dłużnika z płatności firma korzystająca z umowy faktoringu może się zabezpieczyć przed ryzykiem niewywiązywania się dłużnika z płatności. W ten sposób ma szansę bardziej precyzyjnie planować swoją działalność operacyjną dzięki otrzymywaniu środków pieniężnych w terminach przez siebie określonych. Dodatkową korzyścią może być scedowanie na faktora monitorowania spływu należności oraz ich windykowania. nie można dzięki niemu finansować rosnących potrzeb na kapitał obrotowy w firmie; ponieważ powoduje to pogorszenie relacji kapitałów własnych do kapitałów obcych w przedsiębiorstwie i w efekcie ogranicza możliwość zaciągania kolejnych kredytów. można dzięki niemu finansować rosnące potrzeby na kapitał obrotowy (pracujący) w firmie zaciągnięcie kredytu bankowego powoduje zmiany zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów bilansu firmy: po stronie aktywów rośnie wielkość środków pieniężnych, a po stronie pasywów rośnie wielkość kapitału obcego stosowanie faktoringu wywołuje w firmie zmiany jedynie w pozycjach aktywów bilansu przedsiębiorstwa (następuje zmiana należności na środki pieniężne). firmy uzyskują niższe wskaźniki rentowności majątku oraz mają gorsze wskaźniki ogólnego zadłużenia mimo porównywalnych kosztów finansowych firmy uzyskują wyższe wskaźniki rentowności majątku oraz mają korzystniejsze wskaźniki ogólnego zadłużenia. Uzyskane dzięki faktoringowi środki pieniężne mogą być wykorzystane na otrzymanie u dostawców rabatów przy zakupach gotówkowych, co z kolei daje firmom dużą swobodę w kształtowaniu cen na swoje produkty czy usługi oraz w określaniu terminów płatności. Zwiększa to konkurencyjność przedsiębiorstwa oraz jego płynność finansową. otrzymanie kredytu wiąże się z bieżącym spłacaniem rat i odsetek, co zawsze dla przedsiębiorstwa oznacza wycofanie części środków finansowych z obrotu gospodarczego uzyskane dzięki faktoringowi środki pieniężne mogą być wykorzystane na otrzymanie u dostawców rabatów przy zakupach gotówkowych, co z kolei daje firmom dużą swobodę w kształtowaniu cen na swoje produkty czy usługi oraz w określaniu terminów płatności – zwiększa to konkurencyjność przedsiębiorstwa oraz jego płynność finansową - skróceniu ulega bowiem cykl obrotu należnościami wystąpienie do banku o udzielenie kredytu obrotowego wiąże się każdorazowo z wypełnieniem procedury bankowej wymaganej przez konkretny bank, umowa faktoringowa zawierana między przedsiębiorstwem a instytucją faktoringową ma zazwyczaj długoterminowy charakter i zawiera klauzulę o jej automatycznym odnawianiu, chyba że strony umowy postanowią inaczej; możliwe jest zatem skrócenie czasu poświęconego na załatwianie formalności, skróceniu ulega również czas oczekiwania faktoranta na środki finansowe. zawsze wymagane jest przedstawienie formy zabezpieczenia. umowa faktoringowa nie wymaga przedstawienia przez faktoranta żadnego zabezpieczenia
  • 36. Zalety i wady faktoringu Faktoring jest z reguły nieco droższy niż kredyt bankowy - wynika to z opłat pobieranych przez instytucje faktoringowe za świadczenie swoich usług. Należą do nich: • odsetki faktoringowe, naliczane z góry metodą dyskontową od wartości wykupywanej wierzytelności za dany cykl rozliczeniowy, według obowiązującej stawki WIBOR + marża: potrącanie odsetek z góry sprawia, że koszt faktoringu jest relatywnie większy niż koszt kredytu; • marża faktoringowa z tytułu wykonywanych dodatkowych czynności; jej wysokość jest z reguły negocjowana; • prowizja operacyjna, która potrącana jest każdorazowo od kwoty wykupywanej faktury i wynosi 0,1-3% (jej wysokość podlega negocjacji); • (często) prowizja przygotowawcza, liczona jako procent kwoty limitu odnawialnego ustalonego dla danej firmy; zazwyczaj jest ona pobierana w dniu wykupu pierwszej faktury. Korzyści płynące dla przedsiębiorstwa z zastosowania umowy faktoringowej mogą stanowić zachętę do częstszego sięgania przez małe firmy po ten krótkoterminowy instrument finansowania działalności gospodarczej. Każdorazowo należy zapoznać się z ofertą wielu instytucji faktoringowych i dokonać wyboru tej, która najlepiej dostosuje ją do aktualnych potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa oraz pozwoli uzyskać oczekiwane efekty ekonomiczne. WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate) – wysokośd oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym. Ocena faktoringu Zalety wady zwiększenie obrotów firmy bez angażowania dodatkowego finansowania zewnętrznego relatywnie wysokie koszty usług administracyjnych przyspieszenie cyklu rotacji (obrotu) należności i poprawienie płynności finansowej przedsiębiorstwa uzależnienie od firmy faktoringowej możliwość dzielenia się z faktorem ryzykiem niewypłacalności dłużnika osłabienie więzi przedsiębiorstwa z klientami (odbiorcami towarów/usług) zmniejszenie zapotrzebowania na środki obrotowe możliwe problemy z bieżącym przepływem informacji między faktorem a faktorantem poprawienie relacji aktywów bieżących do zobowiązań bieżących firmy konieczność reorganizacji obiegu dokumentów w podmiocie gospodarczym przekazanie faktorowi wielu czynności związanych z rejestrowaniem, monitorowaniem i ściąganiem należności, fachowe doradztwo firm faktoringowych przedsiębiorstwo korzystające z usług faktoringowych jest postrzegane jako firma mająca problemy finansowe, która, sprzedając swoje należności instytucji faktoringowej, próbuje poprawić płynność finansową; taka opinia może przyczynić się do pogorszenia reputacji firmy zwiększenie dostępności innych źródeł finansowania istnieje ryzyko, że dłużnik zrezygnuje ze współpracy z dostawcą, gdy dowie się, że została zawarta umowa faktoringu.
  • 37. Franchising jako instrument finansowania Specyficznym instrumentem długoterminowego finansowania firm jest umowa franchisingu; samo słowo franchising oznacza dosłownie „bycie wolnym”- w takim sensie koncepcja ta oferuje wolność w prowadzeniu i zarządzaniu własną firmą. W umowie franchisingu jedna ze stron przyznaje drugiej, w zamian za wynagrodzenie, prawo do eksploatacji do celów rynkowych praw dotyczących dóbr lub usług. Dawcą jest z reguły firma dobrze znana na rynku, o ugruntowanej pozycji rynkowej, niekoniecznie zaliczająca się do grona wielkich korporacji. Partnerami we franchisingu są: • franchisingodawca – firma posiadająca wartość niematerialną lub rzeczową, np. znak towarowy, markę firmy, procedury produkcji, know how, rozwiązania organizacyjne, będące przedmiotem franchisingu, • franchisingobiorca – małe przedsiębiorstwo, niemające najczęściej większego kapitału, profesjonalnych zdolności marketingowych, zweryfikowanych przez rynek procesów produkcyjnych itp., ubiegające się o prawo do eksploatacji przedmiotu franchisingu. Jak pokazują statystyki, z jednej strony franchising stanowi doskonałą okazję dla drobnych przedsiębiorstw do rozpoczęcia działalności i zbudowania potencjału konkurencyjnego, pozytywnie weryfikowanego na rynku, z drugiej zaś strony jest szybką formą ekspansji rynkowej i szansą na upowszechnienie znaku firmowego dla założycieli systemów franchisingowych. Ułatwia bowiem minimalizację ryzyka poprzez świadomą rezygnację z części potencjalnego zysku i przekazanie prawa do prowadzenia analogicznego interesu osobom trzecim. Franchising stanowi dla franchisingodawcy źródło pozyskania zewnętrznych środków finansowych będących w dyspozycji biorców licencji na rozwój sprawdzonej oferty produktowej/usługowej. Ponadto jest doskonałym sposobem zorganizowania przedsiębiorstwa, które poprzez jasny układ sieciowy może funkcjonować w efektywny sposób na wielu, często oddalonych od siebie, rynkach, osiągając korzyści skali działania. Z punktu widzenia franchisingobiorców jest on sposobem rozwoju działalności gospodarczej na podstawie uznanego, wiarygodnego know-how, który dla wielu przedsiębiorców kupujących licencje franchisingowe jest najtrudniejszą do samodzielnego pokonania barierą wejścia na rynek; oznacza zatem zmniejszone ryzyko podjęcia działalności gospodarczej wynikające z reputacji dawcy, a ponadto pewność i stałość zaopatrzenia w surowce, półprodukty, korzyści techniczne i technologiczne z tytułu prowadzonych przez dawcę badań oraz ochronę przed konkurencją. Często jest tak że wydatki związane z zakupem licencji franchisingowej są niższe od kosztu alternatywnego, jakim w tym przypadku są środki finansowe niezbędne do stworzenia własnej koncepcji biznesu, wykreowania silnej marki oraz szybkiego i sprawnego jej wprowadzenia na wymagający rynek.
  • 38. Franchising jako instrument finansowania Franchising oznacza cały zakres stosunków ekonomicznych, w ramach których właściciel produktu, procesu lub nazwy zezwala innej firmie (osobie) na prowadzenie określonej działalności w zamian za ustaloną opłatę. Można wyróżnić dwa elementy konstytuujące franchising: • pakiet praw własności przemysłowej lub intelektualnej związany ze znakami towarowymi, wzorami użytkowymi i zdobniczymi, szyldami sklepowymi, nazwami handlowymi, prawami autorskimi, know how i patentami, • czynność prawną polegającą na udostępnieniu tego pakietu do korzystania w celu odsprzedaży dóbr i świadczenia usług końcowym użytkownikom. Franchising jest to pełny system prowadzenia biznesu, w którym biorca licencji może liczyć ze strony dawcy licencji na systematyczną opiekę – na szkolenia, kampanie promocyjne wspierające sprzedaż czy na udostępnianie rozwiązań organizacyjno- zarządczych. Za tę pomoc biorca przekazuje franchisingodawcy tzw. opłatę wstępną za udzielenie licencji, a potem przez cały okres trwania kontraktu wpłaca na rzecz dawcy określony procent swoich obrotów (są przedmiotem negocjacji i zależą od konkretnej sieci). Opłata cykliczna może też obejmować inne, określone w umowie konkretne płatności, np. opłatę rozwojową wnoszoną za prawo rozwijania sieci na danym terenie, honorarium płacone za prawo użytkowania znaku firmowego dawcy oraz za wykorzystywanie koncepcji jego biznesu, wpłaty na fundusz reklamowy, opłaty za odnowienie umowy. Środki te są wykorzystywane na rzecz całej sieci i służą wszystkim biorcom licencji. Przeznaczane są one m.in. na badania marketingowe, opracowywanie koncepcji nowych produktów i akcje reklamowe. Dla dawcy opłaty franchisingowe mogą stanowić określone źródło kapitału, niekiedy dość znaczące, jeśli występuje np. kilkudziesięciu lub kilkuset biorców. Główną ideą franchisingu jest wyjątkowość pomysłu, na którym oparte jest działanie franchisingodawcy. Nie musi to być najnowsza technologia, zazwyczaj są to proste rozwiązania organizacyjne, np. idea restauracji fast food (McDonald’s), wyspecjalizowany proces produkcyjny lub usługowy (sieć salonów fryzjerskich Jean Louis David, Instytuty Dr Ireny Eris) lub precyzyjnie określona oferta handlowa (sieć sklepów Drogeria Natura) i tym podobne. Pomysłodawca przeważnie ubezpiecza koncepcję, na której opiera rozwój sieci poprzez uzyskanie patentu. Najbardziej znane polskie firmy, których ekspansja opiera się na idei franchisingu, to m.in.: specjalistyczne sklepy z kawą Pożegnanie z Afryką, pizzerie Pizza Dominium, luksusowe cukiernie A. Blikle, sieci handlowe Chata Polska, Piotr i Paweł, Groszek, sklepy obuwnicze Ambra, prywatny operator pocztowy InPost.
  • 39. Leasing Zawarcie umowy leasingu jest szczególną formą finansowania przedsiębiorstwa kapitałem obcym. Umowa leasingu jest umową cywilnoprawną, nazwaną (posiadającą szczególną regulację ustawową) i chronioną prawem. Strony umowy Leasingodawca (finansujący) zobowiązujesię nabyd rzecz od oznaczonegozbywcy (sprzedawca, producent itp.) na warunkach określonych w umowie i oddad ją korzystającemu (leasingobiorcy)do używania i pobieraniapożytków (korzyści)przez okres umowy. Leasingobiorca (korzystający) jest zobowiązany płacid finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężnerówne co najmniej cenie lub wynagrodzeniuz tytułu nabycia rzeczy przez finansującego leasing operacyjny zwrot finansującemu przedmiotu leasingu leasing finansowy umowy leasingowe mogą przewidywad przeniesieniena korzystającego własności przedmiotu leasingu Leasing jest coraz bardziej powszechnym źródłem długoterminowego finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych oraz wzrostu majątku przedsiębiorstwa. Jest on formą pozyskiwania różnego rodzaju dóbr inwestycyjnych na podstawie długoterminowej umowy, w której dawca zobowiązuje się oddać do dyspozycji biorcy określone dobra w zamian za ustalone opłaty. W ten sposób można przyspieszyć rozwój każdej firmy, nie angażując w ten proces od razu znacznego kapitału – ważniejsze od własności jest bowiem używanie rzeczy i osiąganie z nich pożytków gospodarczych. Istnieje wiele rodzajów i form transakcji leasingowych – jedne z nich są częściej stosowane, inne cieszą się mniejszą popularnością. Ze względu na charakter umowy prawnej możemy wyodrębnić: • Leasing operacyjny - (eksploatacyjny, bieżący) polega na oddaniu określonego dobra w użytkowanie na określony czas, zazwyczaj krótszy niż okres pełnej amortyzacji wartości tego dobra (czyli może ono być oddawane w leasing wielokrotnie). Leasingobiorca w ramach umowy leasingu operacyjnego jest zobowiązany do płatności rat leasingowych, na które składają się dwa elementy: rata wartości urządzenia oraz oprocentowanie tej wartości – stanowią one koszty uzyskania przychodów u leasingobiorcy. Natomiast leasingodawca jako właściciel przedmiotu leasingu nadal wykazuje go w bilansie i dokonuje odpisów amortyzacyjnych; ponadto ponosi koszty napraw, serwisu technicznego oraz ubezpieczenia przedmiotu leasingu. • Leasing finansowy (kapitałowy lub inwestycyjny) ma charakter długoterminowy, a okres obowiązywania takiej umowy jest zbliżony do pełnej amortyzacji wartości przedmiotu leasingu. Dotyczy zazwyczaj dóbr inwestycyjnych o większej wartości niż w przypadku umowy leasingu operacyjnego, z reguły nie ma również możliwości wypowiedzenia umowy przed terminem zakończenia jej obowiązywania. Koszty eksploatacji urządzenia, ryzyko jego zestarzenia się moralnego itp. ponosi tutaj leasingobiorca. Leasing zwrotny - polega na sprzedaży wytworzonego dobra inwestycyjnego(nieruchomości) spółce leasingowej przy jednoczesnym zawarciu umowy leasingu na wykorzystywanie tego dobra. Z tego typu leasingu korzystają głównie przedsiębiorstwa produkcyjne, które w danym momencie odczuwają brak płynności finansowej, nie mają środków finansowych na bieżące opłacanie procesów gospodarczych oraz nie są w stanie pozyskać środków finansowych z innych źródeł. Dzięki sprzedaży takiego środka produkcji (nieruchomości) firmie leasingowej przedsiębiorstwa uzyskują natychmiastowy dopływ gotówki, a poprzez leasing zwrotny mogą nadal użytkować dany przedmiot leasingu.
  • 40. Leasing operacyjny a leasing finansowy - porównanie Leasing operacyjny Leasing finansowy okres umowy jest krótszy od okresu eksploatacji przedmiotu leasingu okres umowy jest zbliżony do okresu ekonomicznego zużycia przedmiotu leasingu koszty amortyzacji, konserwacji i remontów przedmiotu leasingu ponosi leasingodawca koszty amortyzacji, konserwacji i remontów przedmiotu leasingu ponosi leasingobiorca, a jeżeli pokrywa je leasingodawca, to za dodatkową opłatą opłaty leasingowe składające się z części kapitałowej i części odsetkowej w całości są zaliczane do kosztów leasingobiorcy tylko część odsetkowa jest zaliczana w ciężar kosztów operacyjnych leasingobiorcy, część kapitałowa opłaty leasingowej jest pokrywana z zysku netto leasingobiorcy,(nie jest kosztem) opłaty leasingowe nie pokrywają pełnej wartości przedmiotu leasingu opłaty leasingowe pokrywają w pełni wartość przedmiotu leasingu przedmiot leasingu nie jest składnikiem aktywów leasingobiorcy, wykazywany jest w bilansie leasingodawcy przedmiot leasingu jest składnikiem aktywów leasingobiorcy podatek VAT jest naliczany wraz z każdą opłatą leasingową podatek VAT jest naliczany jednorazowo od pełnej wartości przedmiotu leasingu możliwe jest odstąpienie od umowy przed jej wygaśnięciem wcześniejsze odstąpienie od umowy wymaga zapłaty odszkodowania dawcy przedmiotu leasingu
  • 41. Leasing Biorąc pod uwagę możliwość wykorzystania leasingu w przedsiębiorstwie, należy dokonać analizy porównawczej ofert różnych firm leasingowych. Powinna ona uwzględniać następujące elementy: • oszacowanie wartości przedmiotu leasingu z dnia umowy • ustalenie wysokości opłaty początkowej wnoszonej przez leasingobiorcę (najczęściej jest 10-20%) • określenie długości okresu obowiązywania umowy • określenie wysokości opłat miesięcznych związanych z obsługą umowy leasingowej • ustalenie szacunkowej wartości przedmiotu leasingu na koniec umowy • ustalenie, czy raty leasingowe mają charakter stały czy zmienny • określenie wysokości odsetek karnych płaconych za nieterminowe dokonywanie płatności leasingowych • wskazanie strony umowy, która ponosi koszty napraw i remontów przedmiotu leasingu • ustalenie strony umowy, która dokonuje ubezpieczenia przedmiotu leasingu, oraz zakresu tego ubezpieczenia • ustalenie warunków wypowiedzenia umowy przez obie strony • określenie warunków zakończenia umowy • ustalenie, jaka dokumentacja ze strony leasingobiorcy jest niezbędna dla leasingodawcy, aby doszło do zawarcia umowy. Porównanie ofert według powyższych kryteriów powinno doprowadzić do wyboru tej oferty, która w danych warunkach rynkowych jest najbardziej korzystna dla danego przedsiębiorstwa. . Warunki Warunkiem zawarcia umowy leasingu jest przedstawienie przez korzystającego odpowiedniego zabezpieczenia transakcji leasingowej. Podstawowym zabezpieczeniem jest przedmiot leasingu, który jest własnością finansującego przez cały okres trwania umowy. Poza tym w większości transakcji standardowym zabezpieczeniem jest weksel in blanco wystawiony przez korzystającego. Często stosowane jest również zabezpieczenie w formie rzeczowego majątku klienta, na przykład hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy, kaucja gwarancyjna, gwarancja odkupu przedmiotu leasingu przez dostawcę, przewłaszczenie. Z reguły zawarcie umowy leasingowej jest uwarunkowane wniesieniem czynszu inicjalnego. Leasingobiorca jest zobowiązany do przedstawienia szeregu dokumentów związanych z działalnością gospodarczą. Konkretne dokumenty, jakich zażąda firma leasingowa zależą zawsze od jej wewnętrznych uregulowań i przyjętych procedur. Materiałuzupełniającydlazainteresowanych
  • 42. Zalety i wady leasingu ZALETY WADY stanowi instrument finansowania potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstwa Przedmiot leasingu nie jest własnością leasingobiorcy; sprzyja prowadzeniu inwestycji przy minimalnym początkowym zaangażowaniu własnych środków Istnieje możliwość poniesienia strat przez finansującego (leasingodawcę) w przypadku braku popytu na jego usługi ułatwia dostęp do środków produkcji przy braku własnych zasobów kapitałowych Korzystający (leasingobiorca) może ponieść straty w sytuacji, gdy nie ma popytu na produkowane przez niego dobra wytwarzane przy użyciu wyleasingowanego środka sprzyja zmniejszeniu ryzyka inwestycyjnego, które obciąża przede wszystkim właściciela środków produkcji, a w mniejszym zakresie ich użytkownika Korzystający ponosi odpowiedzialność za przedmiot, który nie jest jego własnością stwarza możliwość pozyskania oferty leasingowej dopasowanej do indywidualnych oczekiwań oraz potrzeb uwzględniających realia działalności gospodarczej prowadzonej przez leasingobiorcę zwiększa elastyczność działania, innowacyjność oraz konkurencyjność leasingobiorcy daje możliwość swobodnego kształtowania wysokości i rozkładu w czasie opłat leasingowych, z uwzględnieniem zdolności płatniczych leasingobiorcy stwarza możliwość pozyskania kapitału, który charakteryzuje się stałym oprocentowaniem nie powoduje wzrostu zadłużenia leasingobiorcy, a tym samym nie ogranicza dostępu do innych form jego finansowania - sprzyja zwiększeniu płynności finansowej leasingobiorcy sprzyja uzyskiwaniu korzyści bilansowych oraz podatkowych przez leasingobiorcę.
  • 43. Aktywa Do prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstwo wykorzystuje majątek, który nosi nazwę aktywów. „aktywa to kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeo, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych” Aktywa Aktywa trwałe charakteryzuje je termin realizacji dłuższy niż 12 miesięcy wartości niematerialne i prawne środki trwałe i środki trwałe w budowie należności długoterminowe długoterminowe rozliczenia międzyokresowe inwestycje długoterminowe Aktywa obrotowe cechuje je ciągły ruch, co wpływa na termin ich realizacji zamykający się w okresie 12 miesięcy. należności krótkoterminowe inwestycje krótkoterminowe (aktywa finansowe) rzeczowe aktywa obrotowe krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
  • 45. Aktywa trwałe •Nabyte przez jednostkę prawa majątkowe zaliczane do aktywów trwałych nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Zaliczamy tu: •patenty •licencje, •programy komputerowe, •znaki towarowe Wartości niematerialne i prawne •To składnik aktywów o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletny i zdatny do użytku w momencie ich przyjęcia do eksploatacji, przeznaczony na własne potrzeby jednostki lub oddany do używania innym jednostkom na podstawie najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. •Środkami trwałymi są w szczególności: •grunty, •budynki, •urządzenia techniczne, •środki transportu Środki trwałe i środki trwałe w budowie •Należne przedsiębiorstwu kwoty pieniężne od osób trzecich, których zapłata nastąpi po upływie 12 miesięcy Należności długoterminowe •Aktywa finansowe i rzeczowe nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. W ich skład wchodzą •nieruchomości, •wartości niematerialne i prawne •długoterminowe aktywa finansowe. Inwestycje długoterminowe •Są to księgowe koszty uzyskania przychodów w okresach przyszłych Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
  • 46. Aktywa obrotowe •Zaliczamy tu •zapasy materiałów, półproduktów i produktów w toku, produktów gotowych, towarów surowce •zaliczki na dostawy. •Zapasy wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto na dzień bilansowy. Rzeczowe aktywa obrotowe •Są to kwoty, które odbiorcy są winni za zakupione i niezapłacone dobra. Normalny termin ich spłaty to krócej niż jeden rok. Zaliczamy tu płatności z tytułu dostaw i usług w okresie do i powyżej 12 miesięcy oraz z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń. W bilansie, należności są wyceniane w kwocie wymaganej do zapłaty. W trakcie analizowania sytuacji przedsiębiorstwa, interpretacja tej pozycji bywa kłopotliwa. Powodem jest trudność w dokonaniu oceny ściągalności należności od dłużników Należności krótkoterminowe •W ich skład wchodzą krótkoterminowe aktywa finansowe i inne. Zalicza się do nich: • udzielone pożyczki krótkoterminowe, środki pieniężne i •inne aktywa pieniężne takie jak czeki i weksle obce, udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, •krótkoterminowe papiery dłużne (obce), •inne inwestycje krótkoterminowe. •Przedsiębiorstwo dokonuje takich inwestycji po to, aby uzyskać dodatkowe korzyści, często w postaci przychodów finansowych. •Krótkoterminowe papiery dłużne są ujawniane w bilansie według cen nabycia. W przypadku ich sprzedaży, różnicę między ich ceną zbycia a ceną nabycia zalicza się do przychodów lub kosztów z operacji finansowych. Środki pieniężne wyceniane są według wartości nominalnej. Inwestycje krótkoterminowe (aktywa finansowe) •Chodzi tu o rozliczenia czynne. Związane są one z nakładami, które były poniesione w okresie poprzedzającym okres w którym się je rozlicza w ciężar kosztów. Zalicza się do nich wszelkiego rodzaju wydatki poniesione z góry, które są rozliczane w okresach następnych Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
  • 47. Kapitał przedsiębiorstwa Kapitał, czyli pewna suma pieniędzy, stanowi podstawę rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa oraz umożliwia jego funkcjonowanie. Wysokość kapitału zależy od formy prawno – organizacyjnej przedsiębiorstwa Kapitał przedsiębiorstwa Kryterium pochodzenia zewnętrzne wewnętrzne Kryterium czasu wykorzystania długoterminowe krótkoterminowe Kryterium własności własne obce Zestawienie wszystkich źródeł finansowania nosi nazwę struktury finansowania firmy i jest ujmowane w bilansie przedsiębiorstwa. Zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości źródła finansowania ujmuje się w pasywach w bilansie i wyróżnia następujące pozycje: • kapitały (fundusze własne), • rezerwy, • zobowiązania długoterminowe, • zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne, • rozliczenia międzyokresowe. Kryterium podziału kapitałów w bilansie jest źródło ich pochodzenia – wyróżnia się zatem finansowanie własne i obce. Wyróżnia się również finansowanie wewnętrzne i zewnętrzne.
  • 48. Kapitał przedsiębiorstwa Pasywa pokazują źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa, zobowiązania przedsiębiorstwa zaciągnięte na zakup środków trwałych lub obrotowych. Kapitały własne to np. fundusz zgromadzony przez właściciela (-li)a kapitały obce to np. kredyty bankowe i inne, zobowiązania wobec dostawców i Skarbu Państwa. Pasywa Kapitał własny – fundusz zgromadzony przez wspólników, zatrzymany zysk Zobowiązania długoterminowe – kredyty bankowe Zobowiązania bieżące – zobowiązania wobec dostawców i Skarbu Państwa
  • 49. Bilans Bilans jest to zestawienie aktywów i pasywów przedsiębiorstwa na dany dzień, nazywany dniem bilansowym (np. na koniec danego roku obrotowego). Przedstawiane w bilansie • aktywa są to kontrolowane przez firmę zasoby. • pasywa natomiast pokazują wszystkie źródła finansowania tych zasobów. Zgodnie z zasadą bilansową suma aktywów zawsze równa jest sumie pasywów (wszystkie posiadane przez firmę aktywa są sfinansowane z jakiegoś źródła). Równość aktywów i pasywów wynika również ze stosowanej w księgowości zasady podwójnego zapisu. Bilans tworzony jest zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości. W Polsce przedsiębiorstwa prowadzące pełną księgowość zobowiązane są do sporządzania bilansu zgodnie z Ustawą o Rachunkowości. Bilans jest „fotografią” przedsiębiorstwa w danym momencie działalności. Dwustronne ujęcie majątku w BILANSIE, wynika z zastosowania dwóch różnych przekrojów: • Rzeczowego - polega na grupowaniu majątku według: jego występowania oraz funkcji jaką spełnia. Wynikiem „zastosowania” przekroju rzeczowego są AKTYWA • Finansowego - przedstawia wartość majątku według źródeł jego finansowania. Wynikiem „zastosowania” przekroju finansowego są PASYWA W bilansie aktywa są uporządkowane według stopnia płynności, to znaczy od najmniej do najbardziej płynnych. Kryterium uporządkowania pasywów jest termin ich wymagalności. Dlatego ułożone są od kapitałów własnych do zobowiązań krótkoterminowych. BILANS AKTYWA PASYWA A. AKTYWA TRWAŁE I. Wartości niematerialne i prawne. II. Rzeczowe aktywa trwałe. III. Należności długoterminowe. IV. Inwestycje długoterminowe. V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. B. AKTYWA OBROTOWE I. Zapasy. II. Należności krótkoterminowe. III. Inwestycje krótkoterminowe. IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. A. KAPITAŁ WŁASNY I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) B. KAPITAŁ OBCY p ł y n n o ś ć w y m a g a l n o
  • 50. Rachunek zysków i strat Rachunek zysków i strat pokazuje dokonania jednostki w danym okresie. Zawiera istotną informację o rentowności jednostki. Jego istota polega na przeciwstawieniu przychodom ( i zyskom nadzwyczajnym) z różnych rodzajów działalności współmiernych do nich kosztów (i strat nadzwyczajnych), uzyskując w efekcie wynik finansowy (zysk lub stratę) brutto, który skorygowany o obowiązkowe zmniejszenia wyniku brutto (np. podatek dochodowy) pozwala na uzyskanie kwoty wyniku netto za dany okres. • rachunek zysków i strat może być sporządzony w wersji porównawczej lub kalkulacyjnej. • w obu wariantach rachunek zysków i strat sporządzony jest metodą drabinkową charakteryzującą się tym, że od każdego rodzaju przychodu odejmowany jest koszt tego samego typu. • różnica ujawnia się w prezentacji kosztów dotyczących podstawowej działalności operacyjnej. + Przychody ze sprzedaży netto - Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów = Zysk/strata na sprzedaży (brutto) - Koszty ogólne zarządu - Koszty sprzedaży = Zysk/strata na sprzedaży (netto) + Pozostałe przychody operacyjne - Pozostałe koszty operacyjne = Zysk/strata na działalności operacyjnej (EBIT) + Przychody finansowe - Koszty finansowe = Zysk/strata na działalności gospodarczej + Zyski nadzwyczajne - Straty nadzwyczajne = Zysk/strata brutto - Podatek dochodowy = Zysk/strata netto Wariant kalkulacyjny Wariant porównawczy sumie przychodów ze sprzedaży produktów – przeciwstawiane są koszty wytworzenia sprzedanych produktów, oraz całość kosztów sprzedaży (handlowych) i ogólnego zarządu Koszt własny sprzedaży: • Koszt wytworzenia sprzedanych produktów • Koszty zarządu • Koszty sprzedaży sumie przychodów ze sprzedaży produktów, skorygowanych o przyrost lub zmniejszenie stanu zapasów produkcji gotowej i niezakończonej oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów, jak też zwiększonych o koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby - przeciwstawiana jest suma kosztów według rodzajów działalności operacyjnej Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat
  • 51. Rachunek zysków i strat Pozostała działalność operacyjna - zalicza się tu przychody i koszty pośrednio związane z działalnością jednostki. Pozostałe przychody operacyjne: • przychody ze sprzedaży środków trwałych, środków trwałych w budowie i wartości niematerialnych i prawnych, • przychody związane z likwidacją środków trwałych, • otrzymane kary, grzywny i odszkodowania, • otrzymane subwencje, dopłaty, darowizny, • zweryfikowane nadwyżki inwentaryzacyjne. Przychody finansowe: • przychody z udziałów wniesionych do obcych jednostek w formie otrzymanych dywidend, • odsetki otrzymane i należne od należności niespłaconych w terminie przez odbiorców, • odsetki i prowizje otrzymane od środków i lokat na rachunku bankowym, • opłaty i odsetki otrzymane z tytułu leasingu finansowego, • prowizje i odsetki od udzielonych pożyczek, • dodatnie różnice kursowe, • przedawnione i umorzone zobowiązania, Zdarzenia nadzwyczajne: zyski i straty nadzwyczajne to powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia , poza działalnością operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Zalicza się wyniki powstałe wskutek zdarzeń losowych Obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego: podatek dochodowy wykazywany w rachunku zysków i strat ustala się od wyniku księgowego brutto, po uwzględnieniu trwałych różnic pomiędzy wynikiem rachunkowym a podatkowym. Trwałe różnice wynikają z faktu iż nie wszystkie koszty i przychody są uznane przez prawo podatkowe. Pozostałe koszty operacyjne: • wartość netto sprzedanych środków trwałych, środków trwałych w budowie i wartości niematerialnych i prawnych, • wartość netto oraz koszty likwidacji środków trwałych, • odpisane, przedawnione i umorzone należności, • zapłacone kary, grzywny i odszkodowania, • wartość netto aktywów przekazywanych nieodpłatnie, • niezawinione szkody, niedobory, • koszty postępowanie sądowego, egzekucyjnego, Koszty finansowe: • wartość w cenie nabycia sprzedanych udziałów,, • odsetki oraz prowizje zapłacone i zarachowane, • dyskonto płacone przy sprzedaży weksli ,czeków, • odsetki i opłaty związane z leasingiem finansowym, • odpisy aktualizujące, • ujemne różnice kursowe, • płacone prowizje,
  • 52. NPV NPV Wartośd zaktualizowana netto (NPV - Net Present Value), umożliwia ustalenie obecnej wartości wpływów i wydatków pieniężnych związanych z ocenianym przedsięwzięciem. W celu jej wyznaczenia należy: • znaleźd wartośd zdyskontowaną wszystkich przepływów pieniężnych (wpływy i wypływy dyskontuje się za pomocą stopy procentowej będącej odzwierciedleniem kosztu kapitału), • zsumowad zaktualizowane przepływy pieniężne. Wynik sumowania traktuje się jako NPV projektu. Jeśli NPV > 0, wtedy projekt może byd realizowany, a gdy NPV < 0 to nie powinno się go wdrażad.Wartośd NPV to zaktualizowane na moment dokonywania oceny, korzyści jakie przedsiębiorstwu może przynieśd realizacja projektu. Metoda NPV uwzględnia prawidłowo przepływy pieniężne, również niekonwencjonalne, przez cały okres życia projektu. Uwzględnia wpływ czasu na wartośd pieniądza, i informuje w bezpośredni sposób o tym, jaki wpływ ma projekt na wartośd przedsiębiorstwa. Posługiwanie się kryterium NPV do oceniania projektu przedstawia się następująco: • jeśli NPV < 0, to projekt jest niekorzystny, • jeśli NPV = 0, to projekt nie jest korzystny, • jeśli NPV > 0, to projekt jest korzystny. Stopę dyskontową k, w metodzie NPV definiuje się: • jako minimalną stopę zwrotu z przedsięwzięcia (jej niezrealizowanie pociąga za sobą spadek wartości przedsiębiorstwa), albo: • jako stopę zwrotu możliwą do uzyskania na rynku (w wyniku inwestowania w projekty o ryzyku zbliżonym do ryzyka projektu badanego), albo: • jako koszt kapitału koniecznego do sfinansowania projektu o znanym ryzyku. n t t t n n k CF k CF k CF CFNPV 0 1 1 0 )1()1( ... )1(
  • 53. Koszty w przedsiębiorstwie Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga ponoszenia kosztów: Koszt produkcji to suma zużytych czynników wytwórczych wyrażona w pieniądzu. Głównymi czynnikami wytwórczymi są: • czynniki materialne (ziemia, kapitał), • czynniki osobowe (praca). Ze względu na rodzaj zużytego czynnika produkcji koszty dzielimy na: • koszty materialne (KM), • koszty osobowe (KO). Suma kosztów materialnych i osobowych daje koszty całkowite (KC): KC = KM + KO Ze względu na zależność między kosztami a rozmiarami produkcji koszty dzieli się na: • koszty stałe (KS), • koszty zmienne (KZ). Suma kosztów stałych i zmiennych daje koszty całkowite (KC): KC = KS + KZ Jeżeli od ceny sprzedawanego wyrobu odejmiemy koszty zmienne, to otrzyma się dochodowość produktu (jednostkową marżę brutto) Kosztami stałymi są koszty, które przedsiębiorstwo musi ponosić niezależnie od tego, czy i ile wytwarza. Zaliczyć tu można np. koszty ogólnego zarządu przedsiębiorstwa, koszty amortyzacji, część płac, niezależnych od ilości wytwarzanej produkcji. Nawet jeżeli przedsiębiorstwo w ogóle nie wytwarzałoby żadnej produkcji, musiałoby tego rodzaju koszty ponosić. Koszty te są stałe co do kwoty, jeżeli natomiast określimy, ile z tej grupy kosztów przypada na jednostkę wytworzonej przez przedsiębiorstwo produkcji, to wielkość ta jest uzależniona od ilości produktów, jakie zostały wyprodukowane. Im większa produkcja, tym mniejszy koszt stały przypadający na każdą jej jednostkę. Drugą grupą kosztów są koszty zmienne. Są to koszty, które zmieniają się wraz ze zmianą ilości produkcji wytworzonej przez przedsiębiorstwo. Im większa produkcja, tym oczywiście większa kwota tych kosztów, jednak koszt zmienny wytworzenia jednostki produkcji jest wielkością stałą.Aby taki produkt powstał, zawsze jest bowiem potrzebna taka sama ilość surowców, energii, pracy itd.. Zależność kosztów stałych od wielkości produkcji Zależność kosztów zmiennych od wielkości produkcji Podział kosztów na stałe i zmienne jest dla przedsiębiorstwa istotny, ponieważ udział kosztów stałych w kosztach ogółem wpływa m.in. na to, czy przedsiębiorstwo będzie przynosiło zysk, czy też ponosiło stratę. Zobaczmy to na prostym przykładzie liczbowym
  • 54. Koszty stałe i zmienne - przykład Przedsiębiorstwo wytwarza produkt, który może sprzedawać po cenie (c) 8 PLN za sztukę. Jego koszty stałe (ks) wynoszą 80 000 PLN, a jednostkowe koszty zmienne (kz) kształtują się na poziomie 6 PLN. W takiej sytuacji, jeżeli przedsiębiorstwo będzie produkowało mniej niż 40 000 sztuk wyrobu, koszty całkowite będą wyższe niż przychody ze sprzedaży. Gdyby np. produkcja (P) wynosiła 30 000 sztuk, wówczas łączne koszty kształtowałyby się następująco: kzxP+kS = 6 PLNx30 000 + 80 000 PLN = 260 000 PLN, a przychody wynosiłyby: c x P = 8 PLNx30 000 = 240 000 PLN. Przedsiębiorstwo poniosłoby więc stratę w wysokości 20 000 PLN. Jeżeli chcemy wiedzieć, jaką liczbę produktów przedsiębiorstwo powinno wytwarzać, aby uzyskane przychody były co najmniej równe kosztom własnym, to można to obliczyć w następujący sposób: P= ks/(c-kz)= 80000/(8-6) PLN=40000 PLN Zależność między wielkością sprzedaży a poziomem zysku operacyjnego została przedstawiona na wykresie poniżej. W punkcie A, w którym produkcja przedsiębiorstwa wynosi 40 000 sztuk, następuje zrównanie kosztów całkowitych (kC) z całkowitymi przychodami (P). Przy takiej produkcji przedsiębiorstwo wprawdzie nie realizuje dodatniego wyniku finansowego, ale też nie przynosi strat. Punkt ten jest nazywany punktem wyrównania (PW). W naszym przykładzie przedsiębiorstwo osiąga go przy produkcji 40 000 sztuk wyrobu. Przy produkcji mniejszej będzie ono ponosiło straty, natomiast na zysk operacyjny (dodatni wynik finansowy) będzie mogło liczyć wówczas, gdy sprzedaż przekroczy 40 000 sztuk wyrobu. Zależność między zyskiem operacyjnym a kosztami i wielkością sprzedaży przedsiębiorstwa: Poziom kosztów stałych wpływa również na to, jak szybko zwiększa się zysk operacyjny przedsiębiorstwa, gdy wzrasta jego sprzedaż. Wraz ze wzrostem ilości (a więc i wartości) sprzedaży koszty te rozkładają się na coraz większą liczbę wytwarzanych produktów, a więc na jednostkę przypada ich coraz mniej. W związku z tym rośnie jednostkowy zysk. Im wyższy poziom kosztów stałych, tym szybciej zwiększa się zysk operacyjny wraz ze wzrostem produkcji. Należy jednak pamiętać, że prawo to działa również w odwrotnym kierunku. Wpływ ten nazywamy działaniem dźwigni operacyjnej. Dla jego zilustrowania posłużymy się również przykładem liczbowym.
  • 55. Przyjmijmy, że mamy dwa przedsiębiorstwa, wytwarzające ten sam produkt, ale w których różny jest poziom kosztów stałych i jednostkowych kosztów zmiennych . Przedsiębiorstwa A i B wytwarzają produkt, który może być sprzedawany po 8 PLN za sztukę. W przedsiębiorstwie A koszty stałe wynoszą jednak 8000 PLN, natomiast w przedsiębiorstwie B aż 24000 PLN. Jednostkowe koszty zmienne też są różne. W przedsiębiorstwie A, aby wytworzyć jednostkę produktu, trzeba ponieść nakłady w wysokości 6 PLN, a w przedsiębiorstwie B — 4 PLN. Zobaczmy, jak będzie się zmieniał poziom zysku operacyjnego wraz ze wzrostem sprzedaży w obu przedsiębiorstwach Wraz ze zwiększaniem sprzedaży w obu przedsiębiorstwach poprawie ulega wynik finansowy. Przedsiębiorstwo B musi jednak sprzedać więcej jednostek produktu, aby nastąpiło zrównanie przychodów ze sprzedaży z kosztami własnymi. Liczba ta wynosi 6000 sztuk, podczas gdy w przedsiębiorstwie A zrównanie to następuje przy sprzedaży 4000 sztuk wyrobu. Zobaczmy jednak, co będzie się działo w obu przedsiębiorstwach, jeżeli w każdym z nich produkcja wzrośnie ze 10000 do 12000 sztuk. W przedsiębiorstwie A taki wzrost sprzedaży (o 20%) spowoduje, że zysk operacyjny (Z ) zwiększy się ze 12000 do 16000 PLN, a więc o 33,3%. W podobnej sytuacji w przedsiębiorstwie B (wzrost sprzedaży o 20%) zysk operacyjny zwiększy się ze 16000 do 24000 PLN, a więc o 50%. Wielkość, która informuje nas o tym, o ile procent wzrasta zysk operacyjny przedsiębiorstwa, jeżeli jego przychody ze sprzedaży zwiększają się o 1%, nazywamy poziomem (stopniem) dźwigni operacyjnej. Możemy ją obliczyć na podstawie wzoru: Poziom dźwigni operacyjnej = (Zmiana na zysku operacyjnym / zysk operacyjny w momencie wcześniejszym)/(Zmiana przychodów*cena)/(przychód w momencie wcześniejszym *cena) = (Zmiana na zysku operacyjnym / zysk operacyjny w momencie wcześniejszym)/(Zmiana przychodów/przychód w momencie wcześniejszym ) Dźwignia operacyjna - przykład Sprzedaż Przychody Koszty ogółem Zysk operacyjny Koszty ogółem Zysk operacyjny Przedsiębiorstwo A Przedsiębiorstwo B 0 0 8 -8 24 -24 2 16 20 -4 32 -16 4 32 32 0 40 -8 6 48 44 4 48 0 8 64 56 8 56 8 10 80 68 12 64 16 12 96 80 16 72 24 14 112 92 20 80 32
  • 56. Dźwignia operacyjna - przykład Obliczmy teraz poziom dźwigni operacyjnej w obu przedsiębiorstwach. W przedsiębiorstwie A będzie on wynosił: [(16000-12000)/12000]/(96000-80000)/80000=0,333/0,2=1,6 Oznacza to, że wzrost przychodów ze sprzedaży o 1% powoduje, że zysk operacyjny przedsiębiorstwa A zwiększa się o 1,67%. Dźwignia operacyjna w przedsiębiorstwie B będzie natomiast kształtowała się na poziomie: [(24000-16000)/16000]/(96000-80000)/80000=0,5/0,2=2,5 W tym przedsiębiorstwie wzrost sprzedaży o 1% spowoduje zwiększenie zysku operacyjnego o 2,5%. Tak więc poziom dźwigni operacyjnej w przedsiębiorstwie B jest wyższy niż w przedsiębiorstwie A.