SlideShare uses cookies to improve functionality and performance, and to provide you with relevant advertising. If you continue browsing the site, you agree to the use of cookies on this website. See our User Agreement and Privacy Policy.
SlideShare uses cookies to improve functionality and performance, and to provide you with relevant advertising. If you continue browsing the site, you agree to the use of cookies on this website. See our Privacy Policy and User Agreement for details.
Successfully reported this slideshow.
Activate your 14 day free trial to unlock unlimited reading.
1.
UNIDADE 11 POLÍTICA DE BLOQUES E GUERRA FRÍA (1945-1989) Borja Campos Seijo I.E.S. García Barbón (Verín)
2.
1. FORMACIÓN DOS BLOQUES <ul><li>1.1. DA II GUERRA MUNDIAL Á GUERRA FRÍA. </li></ul><ul><li>De colaboración durante a guerra (acordos Ialta e Postdam) USA e URSS discrepancia, rivalidade e confrontación fin a gran alianza de capitalismo e comunismo contra o inimigo común (fascismo). </li></ul><ul><li>De 1945 a 1947, desacordos crecentes e rivalidades desembocan na formación de 2 bloques e no inicio da guerra fría: </li></ul><ul><li>a) Desacordos : sobre a administración dos vencidos e divididos (Alemaña). </li></ul><ul><li>b) Rivalidades : </li></ul><ul><li> consolidación da ocupación soviética nos estados de Europa central e oriental liberados polo Exército Vermello fortalecemento do partidos comunistas deses países formación de Democracias Populares (Hungría, Pol, Checoslovaquia…) a imaxe da URSS. </li></ul><ul><li> Guerra civil grega : enfrontamento entre monárquicos gregos (apoiados por GB e USA) e comunistas gregos (por URSS) victoria monárquicos tensións. </li></ul><ul><li> Irán: ocupada durante a guerra por británicos e soviéticos. Fin guerra negativa a retirarse mediación americana retirada soviética e británica tensións URSS-USA. </li></ul>
3.
<ul><li>Resultado: bipolarización en 2 bloques (occidental e oriental) guerra fría en 2 etapas: </li></ul><ul><li> Guerra fría (1947-1958 ou 62): máxima tensión e confrontación. </li></ul><ul><li> Coexistencia pacífica (1958 ou 62- 1989): distensión das relacións internacionais. </li></ul>
4.
<ul><li>1.2 BLOQUE OCCIDENTAL. </li></ul><ul><li>- Bloque occidental ou capitalista = Europa Occidental e Norteamérica en torno a EEUU. Defínese polo capitalismo, democracia liberal e hexemonía nortemaericana iniciativas: </li></ul><ul><li>$ Doutrina Truman (1947) : política de contención anticomunista/antisoviética promovida polo presidente de EEUU (Harry Truman) xustificada en nome da defensa do mundo libre. </li></ul><ul><li>$ Plan Marshall (1947) : estratexia de axuda ec para reconstrucción europea. </li></ul><ul><li> Finalidades: crear mercados de USA en outros países e fomentar lazos de dependencia ec, pol e ideolóxica. </li></ul><ul><li> Actuacións: creación da OECE (Organización Europea de Cooperación Ec = precedente da integración europea) e axuda ec durante a década dos 50 a países de Europa Occ., agás países do bloque oriental q o rexeitan, e España, illada por mor de Franco. </li></ul><ul><li> Resultados: reconstrucción ec da Europa occ e beneficios para USA: asegura mercados, consolida hexemonía americana e frea avance comunista en Europa. </li></ul>
5.
<ul><li>$ Creación OTAN (1949): Organización do Tratado do Atlánico Norte = tratado militar de defensa mutua baixo mando de USA instalación bases militares americanas en Europa. OTAN = 12 membros iniciais (USA, Canadá, GB, Fra, Bel, Hol, Lux, It, Port, Nor, Din e Islandia) + 4 posteriores (Grecia, Turquía, Rep Federal Alemana e España). USA fomentou tamén outros tratados militares e pactos bilaterais, con países asiáticos, latinoamericanos,… no seu cerco á URSS. </li></ul>
6.
<ul><li>1.3 O BLOQUE ORIENTAL OU COMUNISTA. </li></ul><ul><li>O bloque comunista = Europa Oriental e boa parte de Asia. Defínese por comunismo soviético e hexemonía da URSS. Actuacións: </li></ul><ul><li> Democracias Populares (1947) : implantadas en Europa oriental (Polonia, Checoslovaquia, Hungría, Bulgaria e Rumanía), liberada polo Exército Vermello espallamento revolución e barreira defensiva (telón de aceiro) para a URSS. </li></ul><ul><li> Doutrina Jdánov (1947) : que contesta á doutrina Truman URSS defensora do anticolonialismo, democracia e mov obreiro Formación do Kominforn = órgano de coordinación dos partidos comunistas de todo o mundo para estender a rev. </li></ul><ul><li> COMECON (1949) : reacción ao Plan Marshall. COMECON ou CAME (Consello de Axuda Mutua Económica) = 6 membros iniciais: URSS e dem propulares (Pol, Che, Hun, Rum e Bul) + 5 posteriores (Albania, Rep Democrática Alemana, Mongolia, Cuba e Vietnam). Obxectivos: recuperación e cooperación ec formación dun espazo ec dominado pola URSS. </li></ul><ul><li> Pacto de Varsovia (1955): resposta á entrada da RFA na OTAN. Pacto de Varsovia defensa mutua baixo mando da URSS 8 membros (URSS, Pol, Chec, Hn, Rum, Bul, Albania, RDA). URSS controla e chega a intervir militarmente neses países (Hungría, 1956, Checoslovaquia, 1968). </li></ul>
9.
<ul><li>1.4 CARREIRA DE ARMAMENTOS. </li></ul><ul><li>- A carreira e armamentos = constante durante toda a guerra fría. </li></ul><ul><li>- Tras USA, outros acceden á bomba nuclear = URSS en 1949, GB, Francia, China… </li></ul><ul><li>- Complexo industrial/militar presiona aos gobernos para manter un alto gasto en defensa armas cada vez + caras e perfectas: misiles, cada vez de maior alcance e capacidade destructiva. </li></ul><ul><li>- A ONU impulsa un proceso de control de armamentos con algúns resultados: desmilitarización da Antártida e o espazo, Tratado de No Proliferación Nuclear (impedir a outros estados acceder a armamento atómico). </li></ul><ul><li>- Coexistencia pacífica (1962-89) favorece as conferencias de desarme Acordos SALT e Conferencia de Seguridade e Cooperación Europea en Helsinki (1975). </li></ul>
10.
2. GUERRA FRÍA (1947-1962) <ul><li>2.1 A GUERRA FRÍA. </li></ul><ul><li>As relacións internacionais durante a Guerra Fría 3 trazos principais: </li></ul><ul><li>a) Confrontación bipolar entre 2 superpotencias (USA e URSS) 3 efectos: </li></ul><ul><li> Zonas de influencia exclusiva de cada potencia reparto nacido en Postdam 2 Bloques URSS: Europa oriental. USA: Europa occ, Xapón e América imposición de teoría de soberanía limitada que impide a calquera país abandonar o bloque. </li></ul><ul><li> Forzan o aliñamento nos 2 bloques dos demais estados con poucas excepcións neutrais países non aliñados do 3º Mundo. </li></ul><ul><li> Instrumentalizan para os seus fins e intereses os organismos internacionais (ONU por veto). </li></ul><ul><li>b) Guerra fría = enfrontamento non bélico de hostilidade controlada e tensión intermitente conflictos localizados sen guerra directa USA-URSS por ameaza nuclear equilibrio de terror = a seguridade de destrución total mutua ( e do mundo) frea choque bélico directo. </li></ul>
11.
<ul><li>c) Enfrontamento ideolóxico entre 2 sistemas sociais incompatibles e antagónicos, que manipula á opinión pública cunha propaganda desmesurada nos medios de comunicación e cae en excesos histéricos anticomunismo norteamericano do senador Mac Carthy caza de bruxas = persecución e proceso de sospeitosos comunistas. </li></ul>
12.
<ul><li>2.2 FOCOS DE CONFRONTACIÓN. </li></ul><ul><li>Escenarios de confrontación = focos de tensión localizada: </li></ul><ul><li> Bloqueo de Berlín (1948-49): 1º estoupido grave da guerra fría. </li></ul><ul><li> Raíz do problema : a) Discrepancia dos aliados sobre o destino de Alemaña. b) Presencia occidental en Berlín, emprazada na zona soviética de ocupación de Alemaña. </li></ul><ul><li> Escalada e crise : decisión aliada (USA, Fra, GB) de crear un estado alemán occ sen acordo ruso URSS pecha comunicacións e bloquea Berlín occ resposta aliada: ponte aérea para suministrar Berlín occ. </li></ul><ul><li> Resultado e consecuencias : a) directo: fracaso soviético, que termina levantando o bloqueo. b) indirecto: creación da Alemaña Occ = RFA (República Federal de Alemaña) a partir das zonas de ocupación americana, británica e francesa creación da RDA (República Democrática Alemana) creación OTAN creación COMECON. </li></ul>
13.
<ul><li> Guerra de Corea (1950-53): 1ª guerra localizada na guerra fría. </li></ul><ul><li> Raíz do problema : a) Ocupación de Corea (posesión xaponesa) trala derrota de Xapón por USA e URSS en 1945. </li></ul><ul><li>b) División en 2 estados: Corea Norte comunista e Corea Sur capitalista en 1948. c) Triunfo da revolución comunista en China en 1949. </li></ul><ul><li> Escalada e guerra : Corea N ataca e ocupa o sur en 1950 USA intervén baixo bandeira da ONU: repele agresión e invade o norte reacción da China comunista: contraataque ata paralelo 38º fin da guerra en 1953. </li></ul><ul><li> Resultado e consecuencias : a) directo: un millón de mortos e mesma fronteira tras 3 anos de guerra. b) indirecto: RFA entra na OTAN creación Pacto de Varsovia e ingreso RDA reconstrución ec de Xapón por USA como barreira de contención ante a China comunista en Asia. </li></ul>
14.
<ul><li> Nacionalización da Canle de Suez (1956): traslada confrontación bipolar ao 3ª Mundo. </li></ul><ul><li> Raíz do problema: nacionalismo árabe anticolonial de Nasser (presidente Exipto) e proxecto de construción do encoro de Assuán créditos occidentais para o proxecto en función do aliñamento internacional de Nasser. </li></ul><ul><li> Escalada e guerra: Negativa de créditos occ Nasser nacionaliza Canle de Suez, erosionando os intereses anglofranceses na Canle GB e Francia (con apoio militar de Israel) ocupan a Canle en contra da resolución da ONU ameaza atómica da URSS e abstención de USA retirada de GB e Francia. </li></ul><ul><li> Resultados: a) directos: nacionalización da Canle por Exipto e construción do encoro de Assuán, b) indirectos: </li></ul><ul><li>- manifesta declive europeo e hexemonía de URSS e USA. - Medra a influencia da URSS no mundo árabe. </li></ul><ul><li>- 1º triunfo internacional do 3º Mundo. </li></ul>
16.
<ul><li>2.3 O PASO Á DISTENSIÓN. </li></ul><ul><li>2 conflictos marcan o paso da guerra fría á coexistencia pacífica: </li></ul><ul><li> Construción muro de Berlín (1961): prosperidade de Berlín Occ. atrae a un gran fluxo de inmigrantes de Berlín Or. reacción RDA = peche da fronteira e construción do muro Occidente critica o muro da vergoña. </li></ul><ul><li> Crise dos misiles de Cuba (1962): crise + peligrosa de toda a guerra fría. </li></ul><ul><li> Raíz do problema: a) rev cubana de 1959 réxime de Fidel Castro adopción política socialista. b) USA non tolera eses cambios no Caribe bloqueo ec á illa e intento de invasión (Bahía Cochinos, 1961). </li></ul><ul><li> Escalada e crise: URSS apoia a Cuba instalación segreda de misiles nucleares en Cuba apuntando a USA USA pon cerco á illa e declara a alerta militar URSS en alerta militar ultimátum estadounidense negociación: retirada misiles e compromiso USA de non agresión a Cuba. </li></ul><ul><li> Consecuencias: a) directas: bloqueo ec americano a Cuba (ata hoxe) aliñamento de Cuba no bloque oriental, b) indirectas: manifesta necesidade de distensión e negociación coexistencia pacífica </li></ul>
18.
3. DISTENSIÓN E COEXISTENCIA PACÍFICA (1962-1989) <ul><li>3.1 FACTORES DE DISTENSIÓN. </li></ul><ul><li>A guerra fría nos anos 50 dá paso a unha distensión nos 60 = coexistencia pacífica. Factores: </li></ul><ul><li>a) Os novos dirixentes das superpotencias favorecen o cambio: </li></ul><ul><li> Na URSS Nikita Kruschev dirixe a desestalinización que culmina no XX Congreso do PCUS en 1956 (tras morte Stalin no 53) repercusións na pol internacional que non evitan conflictos pero afirman o respeto mutuo das diferencias entre as 2 superpotencias, a non inxerencia e a procura de compromisos negociados. </li></ul><ul><li> En USA, John F. Kennedy (1960-63) defende na Nova Fronteira un programa de renovación que compatibiliza a hexemonía norteamericana con solucións pacíficas e flexibilidade negociadora e promete pol + éticas ( alianza para o progreso de Latinoamérica ). </li></ul>
19.
<ul><li>b) Irrupción do Terceiro Mundo na escena internacional non aliñamento en ningún dos 2 bloques, o que non lles evita ser escenario da confrontación bipolar. </li></ul><ul><li>c) Outro factor contribúen ao novo clima internacional: </li></ul><ul><li> Debilitamento da cohesión e maior pluralidade en cada bloque </li></ul><ul><li>- no bloque occ: formación da CEE e a ostopolitik (boas relacións cos países do leste) do chanceler da RFA Willy Brandt. </li></ul><ul><li>- no bloque comunista: ruptura chino-soviética tras morte de Stalin deiverxencias ideolóxicas maoísmo en China </li></ul>
20.
<ul><li>3.2. CONFLICTOS BÉLICOS. </li></ul><ul><li>Outros 2 conflitos evolucionan ao longo de todo o periodo provocando guerras localizadas: </li></ul><ul><li> Conflito de Oriente Medio (desde 1948) = problema rexional internacionalizado, aínda aberto. </li></ul><ul><li> Raíces : </li></ul><ul><li>1. Sionismo: asentamento de xudeus en Palestina (colonia británica) na 1ª metade S.XX. </li></ul><ul><li>2. Desprazamento de poboación palestina por colonos xudeus. </li></ul><ul><li>3. Aspiración sionista a un Estado xudeu en Palestina. </li></ul><ul><li> Escalada e guerra : </li></ul><ul><li>a) 1ª guerra arabo-israelí : en 1948 a ONU divide Palestina en 2 estados, un xudeu e un palestino palestinos e estados árabes non ceptan partición guerra entre árabes e israelíes triunfo militar xudeu, que amplia o seu estado Exipto ocupa a franxa de Gaza e Xordania Cisxordania palestinos quedan sen territorio propio fundación en 1964 da OLP (Organización para a Liberación de Palestina). </li></ul>
21.
<ul><li>b) Nacionalización Canle de Suez (1956): 2ª guerra arabo-israelí victoria israelí no Sinaí. Retirada final ante ameaza URSS e EEUU. </li></ul><ul><li>c) Guerra dos seis días (1967): ataque estados árabes (Exipto, Xordania, Siria…) a Israel, triunfo israelí, que ocupa Gaza e Cisxordania (estados ocupados) apoio de USA e Occidente a Israel apoio soviético á causa árabe. ONU aconsella retirada xudea dos territorios ocupados negativa israelí comezo terrorismo palestino. </li></ul><ul><li>d) Guerra de Yon Kippur (1973): os árabes aproveitan festa perdón xudea para atacar Israel contraofensiva xudea triunfo Israel represalia árabe = suba de prezos do petróleo por países da OPEP (Organización de Países Produtores e Exportadores de Petróleo), a maioría árabes acordos de paz parciais e insuficientes = acordos de Camp David (1978) entre Israel e Exipto, pero sacrificando o futuro palestino. </li></ul>
23.
<ul><li>e) Nos anos 80, guerra civil no Líbano (refuxio de exiliados palestinos) Israel aproveita guerra para invadir Líbano e cercar e masacrar as milicias palestinas fuxida a Túnez da OLP. </li></ul><ul><li>Balance actual : fin da guerra fría (1989) elimina a dimensión bipolar, pero continúa o problema rexional Conferencia de Madrid (1991) inicia un difícil proceso negociador entre Israel e OLP </li></ul><ul><li> Recoñecemento mutuo. </li></ul><ul><li> Cesión de territorios a Palestina a cambio de paz. </li></ul><ul><li> Creación Autoridade Palestina (autonomía palestina dentro do Estado de Israel) que inclue Gaza e Cisxordania. </li></ul><ul><li>- Pero terrorismo palestino e intransixencia israelí (represalias militares) continuación do conflicto ata atualidade </li></ul>
24.
<ul><li> Guerra de Vietnam (1945/1975): conflito + longo da guerra fría. A guerra arrinca coa descolonización de Vietnam e dexenera integrándose no conflito bipolar. </li></ul><ul><li> Raíces do conflito : </li></ul><ul><li>1. Xapón ocupa Indochina (colonia francesa) na IIª Guerra Mundial. </li></ul><ul><li>2. No ano 1945, coa retirada xaponesa, Ho Chi Minh (revolucionario comunista vietnamita) declara a independencia de Vietnam, que Francia non acepta. </li></ul><ul><li>3. Guerra colonial comunistas vietnamitas derrotan a Francia en 1954. </li></ul><ul><li>4. Conferencia de Xenebra (Suiza) = partición de Vietnam en 2 estados: norte comunista e sur anticomunista (separados por paralelo 17º), en espera dunhas eleccións que unifiquen o país </li></ul>
25.
<ul><li> Escalada e guerra: </li></ul><ul><li>Réxime de Vietnam do Sur (capital: Saigón) Autoritarismo e negativa a celebrar ás eleccións para a unificación resistencia da guerrilla comunista do Vietcong guerra civil entre réxime de Saigón e vietcong. </li></ul><ul><li>Vietnam do Norte apoia a vietcong USA apoia a Vietnam do sur intervención militar masiva de USA en 1964 bombardeos masivos (napalm) do norte e extensión da guerra aos estados veciños de Laos e Camboia. </li></ul><ul><li>Dobre fracaso norteamericano: </li></ul><ul><li>1) Militarmente non esmaga ao vietcong e sofre miles de baixas entre os seus soldados. </li></ul>
26.
<ul><li>2. Guerra de Vietnam = 1ª Guerra televisada brutalidade, ineficacia norteamericana e mortos opinión pública norteamericana contra a guerra movemento hippy, manifestacións, sentadas… retirada paulatina de USA da guerra e comezo de conversas de paz a partir 1970 retirada total de USA en 1973 final da guerra en 1975: triunfo do vietcong (toma de Saigón) e unificación do país. </li></ul><ul><li> Resultado: </li></ul><ul><li>a) Directo: 1ª derrota militar norteamericana da historia Síndrome de Vietnam. </li></ul><ul><li>b) Indirecto: estraga o prestixio de USA que mingua o intervencionismo militar americano ata Guerra do Golfo (1990). </li></ul>