1.
mei 1998 jaargang 9 nr. 45
--~--------------------------------------------~
bQ~Qsting
stichting
industrieel
bouwen
nederland
bi jeenkomst 3 juni 1998
o ,
o
kantoor voor de tij de 1 ijkhei d
Aankondig1ng voor project XX op woensdag 3 jun1 1998
van 14.00 tot 17 . 00 uur 1n het stadhu1s van Den Haag
I Inhet organiseert Booosting
middag praktijk: project Xi(-. - -
'Een kantoorgebouw dat na 19,5 j aat verkleuren en bro men. Na 20 jar t het in elkaar e
blijft er alleen zand en grind over.' Dit l:i ld staat Jouke Post, v orzitter van Bo osting voor ogen met
zijn project XX: een dubo-kantoor voor e tijdelijkheid.
Jouke Post vindt bouwen voor de eeuwighei onnoclig, zeker bij utiliteitsbouw. 'Gebruiksvoo erpen
als kantoorgebouwen zijn voor 95 procent uttig en degelijk, maar veel architecten geve
onrechte de status van bewaarvoorwerp. Te ~ l de meeste kanro en t~enwoordig nog aar een
economische levensduur hebben van enkele dece nia. Bovenclien is verbetering of renovatie vaak even
duur als het oorspronkelijke gebouw. Daarbij wordt veel materiaal en energie verspil J. Door de
materiaalkeuze af te stemmen op de economische levensduur van een gebouw wordt de otale milieu-
belasting minimaal. Deze marktonrwikkeling en de dacht voor duurzaam bouwe rachten J ouke
POSt er medio 1996 roe om een kantoorgebouw te re iseren voor rwee decennia.
De Romeinse cijfers XX staan voor de onbekendh'eid en de levensduur van het project.
Al snel stond de opdrachtgever Wereldhave, in de p. soon van Gijs Verweij, achter he idee. Andere
deelnemers in het projectteam zijn Rockwool La . us, CVK Kalkzandsteen, Archipel ())nrwerpers,
ABT, TU Delft, TU Eindhoven, de Ministeries an EZ en VRO Novem en SEV.
Het kantooronrwerp kenmerkt zich door ee hybride draagco structie van hout en sraàl. Stalen
funderingspalen, een begane grondvloer uit gerecycled beton op stalen iggers en een spaanplaten
verdiepingsvloer gevuld met zand. Het dak/bestaat uit een nefm-plaat m t een bedekking van os.
Kartonnen kanalen vormen de basis van de luchtbehandeli 19sinstallarie. Om de installatie voo de
klimaatbeheersing te beperken zijn doo ichtige rolgordijn
gevel, vóór de dubbele beglazin .
L. .J

2.
r
02
Ontwi kkel i ng
,
De vraag naar materialen met een maximale levensduur van 20 jaar bleek echrer haaks op de praktijk
re staan. Producenten van bouwmaterialen zijn enerzijds druk bezig om de levensduur van
bouwmaterialen te verlengen, en anderzijds willen ze niet zo graag samenwerken met andere
leveranciers. Iedere leverancier wilde dat Post zoveel mogelijk van hón materiaal gebruik zouden
maken. 'De opdrachtgever en ik hebben er gewoon dingen moeten doordrukken', aldus Pose
Het gebouw heeft een b.v.o. van 2000 m' verdeeld over twee verdiepingen. Het komt te staan op het
Delftech Park in Delft. In mei 1998 start aannemer BAM met de bouw van XX.
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MA
14:00 Ontvangst
14:15 'Het idee en het ontwerp van XX'
door ir Jouke Post, Post Ter Avest Architecten, voorzitter Booosting
14:35 'De realisatie van XX' door ing. Gijs Verweij, directeur Wereldhave
14:55 'De constructie van XX' door ir F. van Herwijnen, directeur van ABT
15:15 'De installatietechniek van XX' door prof. ir P.H.H. Leijendeekers, TUE
15:35 Discussie
16.00 Toelichting op het 'Nomadisch Paviljoen'
door ir Eric Vreetknburgh, Archipel Ontwerpers, vice-voorzitter Booosting
16:15 Borrel
17:00 Slot U bent van harte welkom.
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart
-
antw-oordkaart
de noemer van het
Ih"'7"no1prp project van het
r Nlonl;!.clis(:h Paviljoen', dat in het
van 750 jaar De. ~ug is
en in het atrium van het
stadhuis is opgesteld ten
van deze bijeenkomst.
1D11wtll-mle<tla in relatie tot
7.ie ook Ilieuw, schailldak op )
( pagi. 16 Mil deze nieuwsbrief
.J

3.
~er~~rg H~~ge~~ij~
ontwi kkel tal urni ni urn p1ankp rofi el
voor voetgangersbrug
'In de bouw komen zelfstandige oplossingen
nooit tor ontwikkeling, omdat de specifieke
toepassing en de serie re klein zijn voor research.
Research onstaat vanuit onvrede of een
ptobleem. Gelukkig hadden wij w'n probleem',
aldus Rob Hoogendijk van Verburg Hoogendijk
Architecten, Booostinglid te Amsterdam.
In opdracht van de Jaarbeurs Utrecht heeft
Verburg Hoogendijk een brugdek ontwikkeld
voor een 12 meter brede voetgangersbrug over
het Metwedekanaal. De overspanning van de
brug is vormgegeven in een vierendeelligger.
Aanvankelijk werd gedacht aan hout, maar dat bleek te zwaar en vereiste te veel bevestigingspunren.
Gewcht werd naar sterker en lichter materiaal en de keuze viel op aluminium. Het vormgegeven en
geë>mudeetde aluminium profiel heeft een aantal vootdelen: • moeiteloze overspanning van twee
meter, waardoor. reductie van de stalen onderconstructie, • geen corrosieprobleem omdat het
plankprofiel op rubberStroken ligt, • extreme stroefheid ook bij nat weer, door de prefab-toevoeging
van rubbergran ulaat, waardoor ook een. goede absorptie van contactgeluid is gewaarborgd.
De ontwikkeling van de plankprofielen heeft geleid tot planken van ca. 300 mm breed met een
maximale lengte van 10 meter. Zij zijn eenvoudig, wnder boren en van bovenaf, op de brug te
monteren mer een kikkersysteem. De bevestigingpunten zijn onzichtbaar en de planken zijn
willekeurig uitneembaar voor bijvoorbeeld onderhoud. De producent van het plankprofiel is BRS
StM/werken uit Moerkapelle.
De brug wordt eind mei geplaatst over het Melwedekanaal in Utrecht.
Flex bui 1 i ding & i nteri or systerns
wordt ©1~yS i [fil1T1l~~@ti ~~s
InduStrieel Ontwerpbureau Flex builiding & interior systems werkt vanaf 25 maart 1998 onder de
nieuwe naam axys innovations.

4.
,
Zooontjens
Dit keer een voorbeeld van een concrete productontwikkeling. Ca. een
jaar geleden gaf Zoontjens Beton te kennen een product te willen
ontwikkelen voor het ophogen van galerijen. De markt voor dit product groeit snel en sluit goed aan
bij de huidige activiteiten van Zoontjens. Bij menige galerijflat is een groep honkvaste bewoners aan
te wijzen. Soms is de lage huur hiervan de reden, soms is het ook de woonkwaliteit van de omgeving
(winkels, recreatie, etc.). Ook goede buren en kennissen vormen een bindend element. Met de jaren
komen echter ook de gebreken en voor menigeen wordt het opstapje van galerij naar woning een
serieus probleem. Verhuurders die dit niet oplossen krijgen te maken met leegstand en daardoor met
een minder aantrekkelijk woonklimaat. Kortom het begin van een neetwaartse spiraal. Zoonrjens heeft
met Booosting en later Buro A+ het probleem geanalyseerd en oplossingen bedacht. Na een half jaar
intensief ontwikkelen waren tien oplossingen voorhanden. Om technische en economische redenen
is gekozen voor een oplossing met een lichte opbouwen een extreme stabiliteit. In dit kader is het leuk
te vermelden dat ook een ander Booostinglid, Enitor één van deze oplossingen heeft aangedragen. Het
systeem werd onder zeer grore belangsteJiing op de Bouwrai, in maart van dit jaar aan de markt
gepresenteerd. Het eerste project wordt op korte termijn uitgevoerd. Het is een schoolvoorbeeld:
binnen een jaar met een systematische aanpak de neuzen in dezelfde richting krijgen en samen een
product ontwikkelen. Zoonrjens, veel succes! ....
Jos Buro A+ en bestuurslid van Booosti
NAAM
BF.ORlJF
I I I
ADRf~
POSTCODE WOONPLAATS
"mLEfüON
o Komt op woensdag 3 juni 1998 naar 'Ptojec XX' an 4.00 ot 17.00 uur in
Den Haag met personen. (zie /Ir. 45 pag. 01-02) Booosting
o Komt op donderdag 24 september 1998 naar de presentatie van CD20 van
16.00 tot 19.30 uur in Son met personen. (zie nl'. 45 pag. 05-06) Postbus 10197
o Doet mee aan de Booosring-Ideeënprijsvraag 'The DOOOR' en ontvangt na 3004 AD Rotterdam
inschrijving (tor 30 juni '98) nauwkeurige informatie over onderwerp/voofWdarden.
o X'il graag aansluiten op her Internet-nerwerk van Booosting
(XIWW.OOO.NLlBOOOSTING) Dit geldt Alleen voor Aangeslotenen.
o Wil graag informatie over de realisatie van een internet-pagina.
(000 Internet Services neemt contact met u op)
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Boooscing.
o Bestelt her boek 'Booosring in bedrijf (1992) (particiP01~U/l: f 25.0039.50 )
Nw-pnrt1C1pn/ltm: f
L de uitgaven 'Booosting in Beeld' en 'Tussen Traditie en Experiment' zijn helaas uitverkocht ..I

5.
• ,
Aankondiging CD20 op donderdag 24 september 1998
van 16.00 tot 19.30 uur in Son en omgeving
C [)) 2 (o) ~
een industriële
bouwmethode
C020 is een draagconstructiesysteem voor
gebouwen dat bestaat uit een aantal prefab
betonnen elementen, kolommen en vloerplaten, die
met elkaar zijn verbonden door een unieke verbinding.
Het systeem werkt snel omdat de voorbereidingstijd kort is door ver doorgevoerde standaardisatie.
Het systeem is efficiënt omdat CD20 balkloos. Dit leidt tot besparing op bouwplaatskosten en kosten
van technische installaties. Het systeem waarborgt door de fabrieksmatige productie een constante hoge
kwaliteit van de elementen.
CD20 is in staat snel op veranderingen in het
bouwproces in te spelen. De implementatie zal
daarom in een vroeg stadium van het ontwerp
moeten plaatsvinden. Reeds bij het bouw-
initiatief kunnen ontwerpers en bouwers een
beroep doen op het CD20-team. Dit team
bestaat uit adviesbureau CD20 Bouwsystemen,
ingenieursbureau Corsmit en betonproducent
Betomon.
Op 24 september wordt u in de gelegenheid
gesteld kennis te nemen van de denkwijzen en
het product. alle teamleden zullen dan een
toelichting geven. Tevens wordt u de mogelijk-
heid geboden de productie en montage van het
systeem in de praktijk te zien.
Prof ir Jan Brouwer kent de toepassing van het
systeem goed en zal aansluitend vertellen over
creatief gebruik van basis- en maatwerk-
elementen van het systeem .
• C020 knoop
In de loop van 1997 heeft Adviesbureau CD20 Bouwsystemen zich bij Booosting aangesloten.
L .J

6.
r ,
PRO G RAM MAP RO G RAM MAP ROG RA MMAP ROG R AM MA
16:00 Ontvangst Betonson in Son door ir j. Post, voorzitter Booosting
16:15 CD20 door ir D.V. Bonink, directeur adviesbureau CD20 Bouwsystemen
16:30 CD20 door dhr S. Poot, Hoofd Innovatie Betonson
16:45 Rondleiding fabriek Betonson
17:30 Vertrek naar montage CD20, in de buurt van Eindhoven
17:45 Rondleiding montage CD20
18:15 CD20 door prof. dipL ing. j.N.j. Vambersky, directeur Corsmit Ingenieursbureau
18:30 CD20 door prof. ir j. Brouwer, architect
18:45 Discussie
19:00 Drankje en hapje
19:30 Einde
U bent van harte welkom.
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart.
L .J

7.
• ,
Verslag van de bijeenkomst bij D3BN te Den Haag
op donderdag 19 februari 1998
staat achter de ontwerper
Het is een simpele maar doeltreffende filosofie: het
constructieve ontwerp dient de architectuur. Maar dat
wil gelukkig niet zeggen dat de constructeurs klakke-
loos alle aanwijzingen van de architect opvolgen.
Integendeel, w bleek tijdens de recente ontmoeting tussen de D3BN-top en
Booosting-ieden. De constructeur zal waar mogelijk alternatieven aandragen als hij
denkt dat het architectonische onrwerp daarmee beter is te realiseren. En uiteraard heeft
hij zijn eigen veranrwoordelijkheid: zorgen dat de constructie letterlijk staat als een huis.
t::
Tijdens de bijeenkomst in het KIVI-hoofdkwartier in Den Haag werden aansprekende voorbeelden Q)
+'
+'
getoond van de ondersteunende functie van de constructie/constructeur. Het was interessant om te ::>
+'
V>
zien en horen hoeveel rekenwerk soms nodig is om ogenschijnlijk eenvoudige oplossingen te genereren.
'-
o
Of de constructie nu wel of niet in het zicht mag komen (waatover in eerste instantie de architect o
"0
beslist), zowel qua onrwerp als uirvoering vergt dat intensief denkwerk. Want constructie en +'
architectuur moeten elkaar versterken, in feite naadloos op elkaar aansluiten en dat het liefst wnder Q)
+'
budgetoverschrijdingen. Zo gezien is, van alle partners in de bouwkolom, de band tussen architect en
.0
constructeur wellicht de meest hechte, ook al zal het er bij discussies over de beste oplossing best wel '"
+'
V>
eens verhit aan toe gaan. Maar dat komt in de beste families voor.
'"
'-
+'
x
Q)
Een actueel project van D3BN is het Provinciehuis in Den Haag. Vanwege de ligging tegenover het
KlVI-hoofdkwartier was een korre excursie ingepland. Op het oog is het Provinciehuis een vrij
normaal gebouw. Dichterbij komend blijken er interessante construcrieve oplossingen in te zitten.
Sommigen zijn goed zichtbaar, wals de robuuste betonnen voet en de scheefstaande kolommen onder
de puntig toelopende zijvleugel. Anderen leiden een verborgen bestaan omdat ze reeds zijn
'ingepal<t', zoals de forse balken onder de ver overkragende verdiepingsvloer, met uitsparingen voor
het leiding- en kokerwerk.
Uitsmijter tijdens de meeting met D3BN was een buitenstaander. Architect Micha
de Haas, bedenker van het 'aluminium bos', was uitgenodigd voor de traditionele
tegenlezing. In een spannende mengeling van architectuur, constructietechniek en
een flinke vleug humor verwoordde De Haas de onrwikkelingsgeschiedenis van zijn
bijzondere onrwerp voor het nieuwe 'hoofdkantoor' van het Aluminium Centrum.
Binnen de kortste keren waren we verwikkeld in een 'constructieve' discussie. Zowel zijn onrwerp als
de presentatie ervan zijn goede redenen om hem nog eens uit te nodigen.
Fieter de Mos
.....
L .J

8.
Congresgebouw, Den Haag
... Generale Bank Nederland,
Rotterdam
~ Provinciehuis Zuid-
Holland, Den Haag
... José Osóri 0
Lobato : kantoor
BÉGÉ, Sassenheim;
TRainer Bullhorst:
-
kantoren,
... makette crematori urn,
Hilversum
...I

9.
• ,
Verslag van de presentatie va_ de nieuwe architectenleden in Den Haag
n
op dinsdag 24 maart 1998
Architecten aan het woord
Op de bovenste etage van een fraai Haags pand aan het Noordeinde
waren alle tekentafels opzij geschoven om zitruimte te creëren
voor een veertigtal Booosting-leden. We waren te gast bij
het ni euwe 1i d Bull horst ArchHecten & Stedenbouwers om een
architectenpresentatie bij te wonen.
In een genoeglijke sfeer verrelden ze hun verhaal. Rainer Bullhorst liet bijvoorbeeld zien hoezeer hij
op de kleintjes let, in ontwerpopzicht dan, niet in de catering. Mooie leren koffers, minimale
manchetknopen en een subtiel uithangbord vormden een opstapje naar z'n voornamelijk Haagse werk.
Ook daarin viel op welk oog voor detail hij bezit.
Het volgende nieuwe lid, Jan Timmers, was vanuit een technische opleiding, via buitenlandse
elvaringen, tot een bijna religieus te noemen architectenpraktijk gegroeid. Interessant was de
nieuwbouw van het ldooster-bejaardenoord Mariëngaard in Aarle-Rixtel, waar met grote
voorzichtigheid oud en nieuw was samengevoegd. Daarbij heeft Timmers altijd veel oog voor de
bestaande bebouwing: niet detoneren maar integreren.
Heel anders van stijlgevoel en projectaanpak is het werk van José Os6rio Lobato, omgevingsvormgever
van origine. Die invalshoek is terug in te vinden in zijn projecten, of het nu woningen,
bedrijfsgebouwen of een paviljoen voor de Floriade betreft. Strakke gevels zie je dan, met subtiele
details, maar vooral opmerkelijk door het zeer terugllOudende kleurgebruik. Laat de materialen maar
voor zichzelf spreken.
Dat 'voor zichzelf spreken was overigens ook de insteek van Herman
Zeimtra en Liesbeth van der PoL Dat die elkaar gevonden hebben in een
samenwerkingsverband ligt niet aan de overeenkomst in ontwerpstijl. Ze zijn
nagenoeg elkaars opponenten, maar dat maakt de onderlinge discussies er
alleen maar spannender op. Liesbeth kiest voor het vermijden van clichés en
laat haar gevoél spreken, Herman is veel traditioneler ingesteld en wekt daarin
de rusr en verfijning. Samen kunnen ze inmiddels bogen op een fraai oeuvre.
Conclusie:
alle architecten zijn anders en laten dat in hun
werk goed doorklinken. En dat maakt w'n
architectenpresentatie nu juist winteressant.
Daar kom ik graag nog eens voor terug.
Pieter de Mos
~ Liesbeth van der Pol: schets Rooi e
Donders, 3 woontorens in Almere Buiten Á
L .J

10.
Ideeënprijsvraaag
THE DOOOR
Uitgangspunt
Booosting is ontstaan uit de gedachte van synergie.
Een bedrijf en een ontwerper kunnen gezamenlijk
een beter industrieel producr ontwikkelen dan dar zij
dat elk voor zich doen.
Om de industrialisatie en vernieuwing te stimuleren
heeft Booosting, rer gelegenheid van haar 10-jarig
bestaan op dit onderwerp een ideeënprijsvraag uit-
geschreven.
Onderwerp
Het onderwerp van de ideeënprijsvraag is THE
DOOOR. Het motto is: 'De typemachine werd
computer. Van lelijk eendje tot sierlijke zwaan'.
De moderne entre~ (voordeur en portaal) van ons
huis wordt geproduceerd uit nieuwe marerialen, is
op afstand te programmeren, zit vol media-funcries
en wrgt voor optimale actieve en passieve veiligheid.
Deel name
De deelname staat alleen open voor teams, uit één
van de volgende categorieën:
• Studenten en pas afgestudeerden van alle opleidingen welke enige associatie hebben mer bouw-
kunde, industrieel ontwerpen, of architectuur.
• Booostingieden, in een team dat is samengesreld uit minimaal twee leden van afzonderlijke
disciplines.
Discipline I : de ontwerpers, architecten en advies- en construcriebureaus.
Discipline 2: de producrie- en bouwbedrijven en branche-organisaties.
• Geïnteresseerden die (nog) niet zijn aangesloten bij Booosting kunnen ook teams vormen.
Een team bestaat minimaal uit één Booosting-aangeslorene. Deelname en inschrijving zijn kosreloos.
U kunt zich aanmelden voor de ideeënprijsvraag THE DOOOR middels de antwoordkaart op
bladzijde 4 van deze nieuwsbrief. Na inschrijving onrvangt u nauwkeurige informatie over de
omschrijving van het onderwerp en de deelnamevoorwaarden. Inschrijven kan [Ot 30 juni 1998.
Geïnteresseerd in deelname? Inschri'vin via de antwoordkaart.

11.
• ,
Ar 1 Pl
. n
donderdag 14 mei RGD Directie Ontwerp & Techniek Maastricht (AVA)
donderdag 24 september CD20 te Son h
woensdag 18 november Saint-Roch
In het kader van 10 jaar Booosting:
woensdag 3 juni 'XX' te Den Haag lil ), Ol
woensdag 14 oktober Symposium 'De toekomst van de bouw'
Opening van de tentoonstelling 10 jaar Booosting-productontwikkeling
(AVA) staat voor Alleen Voor Aangeslotenen
b 0 0 0 S t •n 9
-
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
n mei. 1988 is de Stichtin.g Industrieel Bouwen Nederlan. d,
I.
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
s tic h tin 9 lIldusme, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelllllg
i n dus tri e e I van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
b 0 uwe n toepassen van industrieel te vervaardigen bouwptoducten en gebouwdelen, ter verhoging
ne der I a n d van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven of
•••••••••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
• ~"',,·W",(._L-__c~o_l-'o_f--'o'--nL-_---' -~---
: ... Hoogmadestraat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam
010 4156304 010 4157409 I paarch@pi.net
hom . http://www.OOO.nlJbooosting
1 Jolanda Steenhouwer,
bereikbaar: di en wo van 9.00 tot 17.00 uur en op do van 9.00 tot 13.00 uur
.. Jolanda Steenhouwer
Vo Patricia Brouwer Design
Dr Drukkerij Hans Tmijen
D. V. Bonink, Jos Lichtenberg, Rob Hoogendijk,
Herbert van Hoogdalem, Leo Meuldijk, Pieter de Mos, Jan Peters,
Ar/ette van Poppe~ Eelke Pouwer
Jouke Post Post Ter Avest Architecten
Vice '00 rzi !ter Eric Vreedenburgh Archipel Ontwerpers
S crctaris Jan van der Woord TU Delft
Pcnllingmcc te Johan Riezebos CVK Kalkzandsteen
iJ Jos Lichtenberg BuroA+
Id Henk van Laarhoven Hubert-Jan Henket Architecten
Lid Jaap Koning Jaap Koning Industrial Design
L
11

12.
• ,
Nieuwe participanten
'). V. Contactpersoon: de heer ing. L. Meu7dijk
[Je Meeuw tlou en commercieel directeur
.: ' f <OJI c.igr-nfjds
De Meeuw is producent van flexibele ruimten. Sinds 1929 wrgt het bedrijf
Indu s trieweg 4 voor oplossingen van huisvestingsvraagsrukken met een tijdelijk of meer
Postbus 18 permanent karakter. Banken, scholen, verpleeg- en ziekenhuizen, peuter-
5688 ZG Oirschot speelzalen en recreatieparken maken gebruik van de diverse bouwsystemen.
T 0499-57.2024 Een goed voorbeeld is het ABN-AMRO-kantoor in Amsterdam Zuid-
F 0499-577.066 Oost. Vier bouwlagen met een b.v.o. van 12.000 m'worden in ca. vijf
E de_me euw@pi . net maanden gebouwd en kunnen in bijwnder korte tijd weer worden
H www.demeeuw.com verplaatst. Het is een zeer representatieve kantooraccomodatie gebouwd met
het MAX.-GO-systeem en voorzien van diverse extra voor-zieningen, zoals
lifi:en, data-installatie, airconditioning en restauratieve voorzieningen.
Productontwikkeling is bij de bedrijfsvoering van De Meeuw altijd een belangrijk facet geweest. De
ontwikkeling van het MAX-GO-systeem eind jaren '80 en andere producten tonen dit aan. Reden om,
na vier jaar afwezigheid en ooit aangeslorene van her eerste uur, weer aansluiting te zoeken bij
Booosting te zoeken, mede ontstaan naar aanleiding van recente contacten met Booosting-collega's. ....
Tuns + Honting Architekten
AUiance Europ~ Hogeschool EnscIJ~ik Verbu'K Hoogmdijk Archiuktm
Ballast Nedam IGB, Utrecht HogescIJool Midden-Brabant ir Frank van Wan.
Bik Bouwprodukten TU Delft. vakgroep &uwtechnologie Buro voor Architektuur
Bruynuel Keukens m Kasten TU Eittdhovm, faculteit Bouwkuntk Atelier Zeinstra. van tÛr Pol
Van Campen Bmdinf,1
CVK lVz/Jwmdrteen axys inmwations A + Bu"au voor
H. Van Dam Fabriek van Plaa~rkm Ad van Berlo Industrial Design &uwproduktontwikkeling
Enitor Koning Industrial Design ABT Adviesbu"au voor Bouwtechniek
Hoerch &uwsysumm N~tÛrland La,uJmark Design &- Ttchnology A&c Architectm m Consultants
Hokc Laagspanning TNO Industrie Bu"au Angmmt
Hoogowns Groep BIngraafBU"4U voor Bouwen &- milieu
Hunter Douglas NWR. Nationale Woningraad BDA Groep
Kömmer/ing Benelux Sb/, StaaJbquw InstiNlIlt CD20 &uwsyJtemen
j.j. Krms St. Aluminium Centrum Comnit Raadgewnd Ingenieunbu"au
Krupe Bomaux lXG. Vermigi,lg van Kunststof D3BNDenHaag
De Meeuw Oinchot Groekkmmun Fabrikanten ing. Ka"' H. Dekker
Octatube Space Structures VNC, Vereniging NetÛrlandse Fafatk Consulting 6- Engineering
Pieterman Hardglas Cemmtindusrm GeNie Consult
Plastica Plaat Goudstikker - de VrieslACN
Polyblock Archipel Ontw~rpm Ir. A. Hoek CS Bouwkundig ltlgmieun
Polynonn ArcIJitectenbu"au BöIJtlingk HiolSCh Engineering
Rewa Budel Hu Archiucten Consort lVz11l00r van ik Toeko11lS1
Rtynolds Architectuunysumen Jan Brouwer Associarer • Leylandi Consultancy
É Rockwool Bu/Jhom ArcIJit~ctm m Suikbouwm Materia. adviesbureau voor
o $nim-Roch Glas CEPEZED materialen m producten
1 50mfY NetÛrland EGM Architectm RGD. Directie On~rp &- Techniek
~ Trespa International Hubm-jan Hmket Architecten • Rob;n Hood Produkties
Ubbink N~tÛrland Josi Osorio Lobato T. G.M Technisch
~ Unicom Nedn/and ir Daan P~ten Gewlbouwmanagemmt
~ë Wolvega Panelen Post Ter Avert ArchiucU11 H. ik Wit Consultancy
L. Zoonlj~ns &ton lint Timmm Ingminmbureau Zonnew/d
Tjïm Design .J

13.
• ,
~_____________ ~ mijns inziens I
mOOO The of
Glassbox
Enige jaren geleden stond mlJn
huidige autootje nog hoog en
droog te blinken in de af
gebeelde autoshowroom midden i n
Leiden. Bij de aankoop merkte
ik langs mij neus weg op: 'Doe
die glazen doos er maar bij' .
Dat kon en zo, tegen betaling van het nodige statiegeld, kwam ik in het bezit van 45 glazen van 180
bij 350 cm en 9 mm dik, keurig gevat in een al 35 jaar oud, maar nog smetteloos aluminium stijl-
en regelwerk, als een gordijn losjes gedrapeerd om een Corbusiaans Domino-draagskelet, in dit geval
niet in beron uitgevoerd, maar als stalen kolom-, moerbinten- en randbalkconstrucrie met houten
Cl> kinderbinten en vloeren. Behalve door een wenteltrap
'C
> werden deze vloeren ook doorboord door grote gaten,
Cl>
'C waardoor met behulp van een langs een balk verrijdbare
C
katrol de auro's omhoog en omlaag te hijsen waren. Met
'"
>
Cl> een ingenieus U-vormig hulpstukje wist men daarbij de
+>
0>
o hijskracht letterlijk in een bochtje om de tweede
o
.r:.
è::::1~~I=_~ -_~-_ .-. '
verdiepingsvloer te leiden, om zo de auto's ook op de
'-
Q)
+>
. _.. eerste verdiepingsvloer te krijgen. (Zie tekening).
Cl>
"C
Moooi, maar ook in dat uirerste puntje . . .
Cl>
C Hoewel, als het dan eindelijk buitenstond, was er ook
~ ulr~/N
o een noodzakelijke afkoelingsperiode verstreken : bij
"0
~ zonnig weer absorbeerden vooral de wat donkere types
zoveel energie dat je er je handen aan brandde. Een milieuvriendelijke moffeloven.
Tevreden in zijn handen wrijvend liet de auroverkoper mij achter, daar was ie mooi vanaf... En ik,
ik srond geheel tegen de bedoeling in niet naar binnen, maar naar buiten te kijken. Ik had niet aJl
een binnentuimte, maar kreeg er gratis de hele stadsruimte bij, met fantastische luchten rondom. En
de bomen ervoor stonden eigenlijk ook een
beetje binnen. Op de bovenste verdieping ont-
vouwde zich het Gezicht op Leiden, zoals Jan van
Goyen (zie afbeelding) dat, iets verderop in de
richting van Leiderdorp gezeten, in 1650 heeft
geschilderd. Achter in mijn hoofd kriebelden wat
onrustig makende gedachten over ijskast,
moffeloven, (on-)bewoonbaarheid. Maar daar
zou ik later wel eens aandacht aan besteden. Nu
eerst moooi genieten.
... vanuit het Zuid-Westen
Wordt vervolgd! Herbert van Hoogdakm
L ..J

14.
• .1 14 1 ,
_~J.I.I,W,I,("_,- __n_i_e_u_w_s
___--,
Post HTO-opleiding
Bouw"nnova le Hogeschoo7 Enschede
"
De voltijd Post HTO-opleiding Bouwinnovatie is een éénjarig programma, dat met ingang van het
studiejaar 1997-1998 van start is gegaan aan de Hogeschool Enschede (Booosting lid). De studie leidt
op voor het diploma Bouwinnovatie. Voor toelating dient men minimaal in het bezit te zijn van een
diploma HTO-Bouwkunde.
Bouwinnovatie is nauw verwant aan het val(gebied Industrieel Onrwerpen, en daarmee ook aan de
PHTO-opleiding Industriële Productonrwikkeling (IPO), een kopopleiding van het Instituut
Werktuigbouwkunde. In de Nieuwsbrief van juli 1997 berichrren wij u hierover.
In september 1997 zijn de eerste studenten begonnen: vier afgestudeerde studenten HTO-
Bouwkunde. In het eerste studiejaar van de opleiding Bouwinnovatie volgen zij nagenoeg hetzelfde
lesprogramma als de -reeds volwassen- opleiding lndusrrieel Ontwerpen. Waar nodig, worden in goed
overleg tussen studenten en docenten (uit de Nederlandse én Duitse pral((ijk) ontwerpopdrachten en
lesprogramma aangepast.
Naast een aantal onrwerpoefeningen, excursies, praktijklezingen en het afstuderen, bestaat het
programma uit drie hoofdgroepen. Een aantal vakken staat per groep gerangschikt:
Het laatste kwartaal is gereserveerd voor de afStudeeropdracht. Twee studenten werken gedurende tien
weken aan het ontwerp voor een pral<tijkopdracht. Twee studenten zijn op 1 april nog op zoek naar
een interessante afstudeeropdracht. Heeft u een goed idee?
CDll:-I1 RI'I,l :-llI @ 1'1(( II H'( 1- I N I'R( Jl)l '( 1'/1 1I CIINO!.OCIE @ BI-.OR/lI·SKUNDI'
Onrwerponderwijs Vervaardigingstechnieken, Industriële marketing
Constructieleer en Materiaalkund e
Ergonomie Oppervlaktetechnieken Bedrijfskunde van de
productonrwikkeling
Presentatietechnieken Communicatie en groepsdynamica
OnCverpmethodologie
De Bouwinnovaror kan worden ingezet bij:
• architectenbureaus, (zelfStandig technisch architect of productonrwikkelingsadviseur);
de producerende industrie, (bouwkundig productonrwikkelaar);
bureaus voor (bouw)producronrwikl(e!ing;
• de ontwerpafdeling van een aannemersbedrijf.
In het algemeen zal de Bouwinnovaror in een team werken, samen met architecten, bouwkundigen
entof andere ontwerpers. Hij is in staat het gehele proces van een bouwproduct-ontwikkeling succesvol
te doorlopen_
~
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met studiecoördinaror ing. Corina Punte, Hogeschool
Enschede, Schuttersveld 17, 7514 AC Enschede, telefoon 053-487 1666.
L ________________________________________________ ~

15.
• ,
Programma's 1998
milieugerichte technologie
Onder het Besluit subsidie milieugerichre technologie zijn in 1998 zes programma's van kracht.
Het Programma milieutechnolof{!f. heeft een budget van f 3,1 miljoen. Dit geld is bestemd voor
innovatieve technologieën die leiden tot schonere processen in de voedings- en genotmiddelen-
indusrrie, de rexriel- en tapijrindusrrie, de meralecrro-industrie of de basismetaalindusrrie. De sector
bouw is in tegenstelling rot voorgaande jaren niet meer in het programma opgenomen. Voor subsidie
komen in aanmerking haalbaarheidsstudies (maximale subsidie f 75.000), onderzoeks- of
ontwikkelingsprojecten (maximale subsidie f 500.000), demonstratieprojecten (maximale subsidie
f 500.000) en kennisoverdrachtprojecten (maximale subsidie f 25 .000).
Het Programma reductie luchtemissies bedrijven is gericht op de ontwikkeling en roepassing van
technieken bevorderen die leiden tot vermindering van luchtemissies van bedrijven of verbrandings-
installaties. Voor de volgende ondetwerpen is budger beschikbaar:
• haalbaarheidsstudies ill7..ake conversie van biomassa in energie (f 250 .000);
• haalbaarheidsstudies op het gebied van procesemissies (f 250.000);
• marktimroductie-, demonstratie- en kennisoverdrachtprojecren op het gebied van NOx reductie bij
verbrandingsinstallaties (f 3 miljoen).
Het Programma KWS 2000 heeft als doel het beperken van de emissie van vluchtige organische stoffen
door bedrijven en huishoudens. Voor 1998 is slechts een heel klein budget beschikbaar (f 200.000)
dat bestemd is voor maatregelen die koolwaterstoffen reduceren bij grafische druktechnieken of poly-
esterharsverwerking. Voor elk van deze programma's geldt dat aanvragen in volgorde van
binnenkomsr worden behandeld.
Het Programma stimulering productgerichte milieuzorg verstrekt bijdragen aan bedrijven en branche-
organisaties voor projecten die leiden tot vermindering van milieubelasting van producten en
verbetering van de milieupresrarie van producten. Het beschikbare budget van f 3 miljoen is bestemd
voor haalbaarheidsstudies, onderzoeks- of ontwikkelingsprojecten en praktijkexperimemen.
Aanvragen kunnen tot 5 juni a.s. worden ingediend bij het Ministerie van VROM.
Een volledig nieuw programma is het Pro~amma DEmomtratieprojecten MOtorvoertuigen (DEMO).
Voor dit programma is f 6 miljoen beschikbaar voor praktijkexperimenten, demonstratie-, markt-
imroductie- en roepassingsprojecten die leiden rot het gebruik op de Nederlandse markt van milieu-
innovatieve wegvoertuigen. Voor de diverse soorten wegvoertuigen (personenauto's, besfel-auto's,
vrachtauto's en bussen) gelden specifieke eisen. Projectvoorstellen kunnen rot 30 juni a.s. worden
ingediend bij Novem.
Het laatste programma betreft het Programma technologie 2000 (T-2000). Dit programma bestaat uit
drie onderdelen die elk bijdragen aan een vermindering van de belasting van het milieu door
afvalsroffen: immobilisatie; chemische of fYsische vastlegging van verontreinigingen in afvalsroffen
(budget f 400.000), droge deeltjes scheiding, waardoor droge
componenten uit afvalstromen kunnen worden verwijderd ?
(budget f 200.000) en hydro- en pyrometallurgische bewer- Voor meer informatie
Icing van metaalhoudende gevaarlijke afvalstoffen (budget kunt u contact
f 600.000). Projectvoorstellen kunnen rot uiterlijk 12 uur op opnemen
29 mei a.s. worden ingediend bij Novem te Utrecht. met Po uwer &
Stevers
010 - 452 II 22.
L .J
15

16.
m_________________,
_~J.""W"d. • nieuws
----------------~
'M'i'
Wijziging inschrijfdatum Prijsvraag
Innovation Trophy 1998
[ic
De inschrijfdatum van de SomfY-prijsvraag met als thema de 'Dubbele kanroorgeveJ met zonwering
en meerwaarde' is verschoven naar 5 juni 1998.
Nadere informatie treft u aan in nieuwsbrief nr 44 van maarr 1998, pagina 16.
Innovatie van
Koninklijke Hoogovens
Ter gelegenheid van her 750-jarig besraan van
de gemeente Den Haag wordt dit jaar een
groor aantal manifestaries georganiseerd. Een
van de projecten, her Nomadisch Paviljoen,
een project mer als thema 'Toekomst'.
Een in her oog springend onderdeel van het
Nomadisch Paviljoen is het fururistische
sralen schaaldak. Het dak besraat uit twee
...
Q)
lagen geprofileerde sraalplaat (standaard-materiaal), die loodrecht op elkaar zijn aangebracht. Deze
+'
. +J platen worden ter plekke door middel van een simpele mal in de juisre vorm gebracht en op elkaar
o
o geschroefd. Door deze montagewijze ontstaar een dubbelgekromd vlak met extreme stijfheid, waarmee
'-
0>
Q) een grore vrije overspanning realiseerbaar is. In het Nomadisch Paviljoen is het schaaldak dan ook op
'-
'"
3:
slechts drie punten opgelegd. Met een overspanning van 10,4 meter en een totale oppervlakte van circa
"-
o 120 m'lijkt her dak boven het paviljoen re zweven.
.>L Speciaal voor de bouw van het Nomadisch Paviljoen heeft Koninklijke Hoogovens (Booosting) her idee
'"
. "0
voor het schaal dak onrwikkeld. D.m.v. berekeningen met een 'Eindige Elementen Methode' is de
+J
Q)
.s:: optimale vorm voor deze overspanning bepaald. Grorere overspanningen zijn zeker re bereiken, maar
c
het maximaal haalbare is op dit moment nog niet berekend.
'"
>
+J Het dak kan in twee dagen gebouwd worden! Naast deze snelle bouwtijd zijn andere voordelen het
C
Q)
E vermelden waard. Doordat voor dit lichte dak relatief weinig materiaal gebruikt wordr is het
0>
'"
'- kosten efficiënt te bouwen. Daarnaast krijge het dak door de aparte vormgeving een eigen karakter.
'+-
Koninklijke Hoogovens heeft hiermee een nieuwe en innovatieve roepassing gevonden voor een reeds
Q)
"0 besraand product. Een dergelijk schaaldak lijkt zich goed te lenen voor overkappingen van
o
E benzinestations, kiosken, treinperrons e.d. Koninklijke Hoogovens is verantwoordelijk voor het idee,
'+-
Q)
o
'-
de berekening en her mareriaal van het dak, het ontwerp is van Archipel Ontwerpers. Arcadis Bouw/Jnfra
c..
is de hoofdconsrructeur en de montage wordt ve17..orgt door Beuk Apparatenbouw.
Vanaf 1 mei is het schaal dak te bezichrigen in het Atrium van her Haagse stadhuis.
( /' • 00/: (~ Ilill/kolldlging op pagina Ol 02 deu I/ielllwvrief )
L__________________________________________________ /if/ll
~