นโยบาย Digital Standard & Web

1. นโยบายเกี่ยวกับ
Digital content & Website
บุญเลิศ อรุณพิบูลย
ศูนยบริการความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
สํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ
http://stks.or.th
boonlert@nstda.or.th

2. บุญเลิศ อรุณพิบูลย
• 2536 – 2551 • 2551 – ปจจุบัน
– NECTEC – STKS / NSTDA
• เจาหนาที่ระบบคอมพิวเตอร • นักวิชาการ
• วิทยากร ศูนยฝกอบรม • รักษาการหัวหนางานพัฒนา
คอมพิวเตอรเนคเทค และบริการสื่อสาระดิจิทัล
• รักษาการหัวหนางาน
สนับสนุนทางเทคนิค
• รักษาการหัวหนางานวิชาการ
• รักษาการหัวหนางานพัฒนา
สื่อสาระดิจิทัล
• นักวิชาการ

3. Digital Content
มุมมองจากผูอํานวยการ สวทช.
• การจัดพื้นที่ การทําหนาตาของหองสมุด
ใหเปนที่นาสนใจ
• การบริหารจัดการบริการออนไลนที่
เชื่อมโยงกับหองสมุด
• การบริหารจัดการฐานขอมูลขนาดใหญ
หรือ Digital Archive

4. การจัดพืนที่ การทําหนาตาของ
้
หองสมุดใหเปนที่นาสนใจ

หองสมุดหลายแหงจะทยอยกันยกเลิกพื้นที่วาง
หิ้งหนังสือในหองสมุด เปลี่ยนเปนที่วาง
คอมพิวเตอรแกผูใช ดวยเหตุผลที่วา หนังสือ
ยอดนิยม และหนังสือเกาแกโบราณมากๆ หาก
มาทําเปน eBook ก็จะสามารถใชงานไดดีเทากัน
ประหยัดกระดาษ และไมตองเดินไปหาให
เสียเวลา และที่สาคัญคือ เครื่องคอมพิวเตอรมัน
ํ
ทํางานไดหลายอยาง และคนยุคใหมอาจจะอาน
ดวยวิธีทตางไปจากคนรุนเกาๆ
ี่

5. Welcome to the library.
Say goodbye to the books.
James Tracy ครูใหญโรงเรียน Cushing Academy เมือง Ashburnham
มลรัฐ Massachusetts สหรัฐอเมริกา กลาววา เขาตั้งใจจะเปลี่ยนหองสมุดคูบุญของ
โรงเรียน อายุกวาหนึ่งรอยปแหงนี้ใหเปนหองสมุดไรหนังสือ (เลม) ดวยเขาเห็น
ปญหาความลาสมัยที่เกี่ยวโยงกับหนังสือ (เลม)เหลานั้น นอกจากนี้หนังสือที่เพิมขึ้น
่
ทุกวัน ทําใหพื้นที่ใชสอยลดลงตามไปดวย โรงเรียนนี้จึงมีนโยบายที่จะเปลี่ยน
หองสมุด (Library) ใหเปนศูนยการเรียนรู (Learning center) ดวยงบประมาณ
หาแสนเหรียญ (ประมาณ ๑๗.๕ ลานบาท) สวนใหญเปนคาใชจาย อุปกรณ
อิเล็กทรอนิกสตางๆ เชนทีวีจอแบน แล็พท็อป และเครื่องอานหนังสือดิจิทัล
กับการจัดหาหนังสือดิจิทัลกวาลานเลม
โครงการนี้สรางความกังวลใหกับหลายๆ
คนทียังคงรักการสัมผัสเลมของหนังสือ..
่
กังวลวานักเรียนจะขาดชวงเวลาที่ได
เรียนรูและคิดไปกับไอเดียของผูเขียน …
เสียสายตา .. นักเรียนอาจไมมีสมาธิใน
การอานหนังสือผานหนาจอนานเทากับ
อานหนังสือเลม ฯลฯ แมจะมีผคัดคาน
ู
อยางมาก นักเรียนหลายคนตั้งตาคอยกับ
ปรากฎการณใหมทจะเกิดขึ้นกับโรงเรียน
ี่
ของตนเอง
Abel, David. “Welcome to the library. Say goodbye to the books.” The Boston Globe 276, 66 (Sep. 4, 2009).

6. การบริหารจัดการบริการออนไลน
ที่เชื่อมโยงกับหองสมุด
จะมุงเห็นบริการโดยไมทราบวาตองทําอะไรบาง
กอนหนานั้นคงจะไมได บริการออนไลนกวาจะ
เกิดขึ้นได ตองทําบุญลวงหนากันหลายป นั่นก็
คือ การวางแผนใหมี digital contents กันใน
ภาพรวมกอนครับ หนวยงานใดมาพูดเรื่องบริการ
ออนไลนแบบเอาความโกเปนหลัก หนวยงานนั้น
ตองบอกวา “กลวงโบ” เพราะจะจบดวยการซื้อ
เครื่องมือ ซือโปรแกรม และซื้อเนื้อหาที่เปน
้
digital content จนกระทั่งเอาตัวไมรอดแนนอน

7. การบริหารจัดการบริการออนไลน
ที่เชื่อมโยงกับหองสมุด
• ประเทศไทยใชคอมพิวเตอรชวย
เรียงพิมพกันกวา 30 ปแลว
• การผลิตหนังสืออิเล็กทรอนิกสที่ได
มาตรฐานเพิ่งจะเริ่มขึน และเปนสวนนอย
้
• งบประมาณตางๆ ลดลงทุกป
• กําลังคนลดนอยลงทุกป

8. การบริหารจัดการฐานขอมูลขนาดใหญ
• Data center
• Network
• Security
• Backup
• Access
• Standard

9. การจัดการความรู
ปที่ 1 ปที่ 2 - 3 ปที่ 4
สรางวัฒนธรรม พัฒนาคลังความรู
แลกเปลี่ยนเรียนรู
การจัดการความรู ICT

10. แนวโนมการใชอนเทอรเน็ต/เว็บไซต
ิ
ดร.พันธศักดิ์ ศิริรัชตพงษ ผูอานวยการเนคเทค กลาววา “สําหรับ
ํ
แนวโนมการใชอินเทอรเน็ตในปหนานัน จะมีการขยายตัวของการใช
้
อินเทอรเน็ตเพื่อการติดตามขาวสารและขอมูลรวมถึงการเรียนรูผาน 
อินเทอรเน็ตเพิมมากขึ้น ผานทางอุปกรณเคลือนที่พกพาที่รองรับการ
่ ่
ใหบริการขาวออนไลนและหนังสืออิเล็กทรอนิกส (e-Book) ที่
หลากหลาย เชน เครื่องอานอิเล็กทรอนิกส (e-Reader) สมารตโฟน
และพีดเอโฟน เปนตน อันจะนํามาซึ่งการสรางสรรคเนื้อหาดิจิทลของ
ี ั
ไทยอีกมากและเปนสวนหนึ่งของ สังคมอุดมปญญาของประเทศใน
อนาคต จึงเปนความทาทายของทุกภาคสวนในการเตรียมความพรอม
เชิงนโยบายและเชิง ปฏิบติในการกระตุนและพัฒนาใหเกิดการ
ั
สรางสรรคเนือหาดิจิทัลและแอพพลิเคชั่นทีมคณภาพ รวมถึงแนวทาง
้ ่ ี ุ
การกลั่นกรองความเหมาะสมของเนื้อหาดิจิทล โดยไมใหกระทบตอ
ั
การแสดงความคิดเห็นอยางเสรีของภาคประชาชน และใหสอดคลอง
กับความตองการของประชาชนภายในประเทศ”
ผลการสํารวจกลุมผูใชอนเทอรเน็ตป 2552
ิ

11. http://www.impactlab.com/2008/02/22/people-spend-twice-as-much-time-online-as-watching-tv/

12. http://www.impactlab.com/2008/02/22/people-spend-twice-as-much-time-online-as-watching-tv/

13. http://valleywag.gawker.com/5018080/american-teenagers-spend-
more-time-online-than-watching-television

14. การหลอมรวมของสือ
่
รายการโทรทัศนเสนอขาวที่มาจาก
เว็บ
ดูวิดีโอ ทีวี ไดทางเว็บ
พูดโทรศัพททางอินเทอรเน็ต
ประหยัด
สตางค
ดูหนังฟงเพลงผานมือถือ
สงขอความสั้นใหเพื่อนผานเว็บฟรี
สงภาพจากกลองมือถือไปออกใน
โทรทัศน

15. เราดูจอภาพสามชนิด
G 15

16. นโยบายเกี่ยวกับ
Digital content & Website
• งบประมาณ/กําลังคนมีจํากัด
• ความตองการที่หลากหลายของผูใช
(สิทธิ์อันชอบธรรม)
• ลิขสิทธิทรัพยสินทางปญญา
์
• ความหลากหลายของระบบ
• ขอกําหนดมีการปรับเปลี่ยน
• ตอบรับเทคโนโลยีอบติใหม
ุ ั
• การบริหารองคกรยุคใหม/ภาพลักษณองคกร

17. ปญหาลิขสิทธิ์ของเมืองไทย

18. ประเด็นลิขสิทธิกสําคัญ
์ ็
• Copy คนอืนมาโดยไมไดขออนุญาต แต
่
เผยแพรในชื่อคนเองและใสสญญา
ั
อนุญาต
• เผยแพรอยางไร ไมใหถกละเมิดลิขสิทธิ์
ู
• มีเนื้อหาอยากเผยแพร แตไมอยากตอบ
ใหเอาไปขาย ทําอยางไรใหงายๆ

19. มิติของลิขสิทธิ์
• ผูสรางสรรค • ผูใช
– ตองการประกาศใหชัดเจนวา – เห็นประกาศที่ชัดเจนของ
ผลงานของตนอนุญาตให ลิขสิทธิ์
ใชไดระดับใด – มั่นใจวาผลงานที่นํามาใช
– ไมตองการจายคาเอกสาร ไดใชอยางเหมาะสม ถูกตอง
ประกาศลิขสิทธิ์ใหสํานักงาน กติกา
กฎหมาย – สืบคนสื่อที่อนุญาตไดงายจาก
– มีระบบตรวจสอบที่ชัดเจน อินเทอรเน็ต
– ไมตองการอนุญาตการขอใช
ผลงานรายชิ้นทุกกรณี

20. ครีเอทีฟคอมมอนส
Creative Commons
• http://creativecommons.org/
• รูปแบบ “สัญญาอนุญาต” (license agreement) ทีทกคน
่ ุ
นําไปใชกับงานของตัวเองไดฟรี
• คิดคนโดยองคกรการกุศลชือเดียวกัน
่
• กอตั้งโดยนักกฎหมายและผูเชียวชาญดานคอมพิวเตอรและ
่
เทคโนโลยีชาวอเมริกนกลุมหนึ่ง นําโดย ลอวเรนซ เลสสิก
ั
(Lawrence Lessig) อาจารยกฎหมายประจํามหาวิทยาลัย
สแตนฟอรด ผูรณรงคแนวคิด “วัฒนธรรมเสรี” (free culture)


21. Gotoknow.org

22. หนวยงานของทานกําหนดนโยบาย
การเผยแพรสื่ออยงไร
• Copyright
• Public Domain
• Creative Commons
• ประเภทเอกสาร
• รูปแบบการกําหนดสิทธิ์
• การเผยแพรใหความรูกับทุกสวน

23. ขอกําหนด/เทคโนโลยีอุบัติใหม
• Data/Knowledge/Technology Mining/Visualization
• OAI-PMH, Z39.88, SRW/SRU, Linked Data
• Open Access/Open Data/Open Document
• Open Search, SEO
• DRM, Copyright
• Web 2.0/Web 3.0/Web 4.0/Semantic Web
• Integrated Metadata

25. มาตรฐานทีควรพิจารณา
่
• ชื่อโฟลเดอร/แฟมเอกสาร
• การสรางเอกสารงานพิมพ
• การสรางเอกสาร PDF
• การสรางสื่อนําเสนอ
• ภาพดิจิทัล
• การสรางเอกสารเว็บ
• สื่อมัลติมีเดียดิจิทัล
• ระบบจัดเก็บ/คลังเอกสาร

26. วัน/เวลา สําคัญมากนะครับ
• พรบ.การกระทําความผิดทางคอมพิวเตอร

28. หนวยงาน/องคกรของทาน
กําหนด “นโยบายเกี่ยวกับวัน/เวลา” ????

29. การจัดเก็บเอกสาร
เก็บเขาตูเอกสาร
จัดเก็บ
เขาระบบ
จัดเก็บ
เอกสาร จัดเขาแฟมเอกสาร
แยกกันเก็บ ไมเปนระบบ
Drive / Folder / Sub-Folder
Directory

30. ชื่อโฟลเดอรและแฟมเอกสาร
• มักใชภาษาไทย
• มักจะมีชองวาง

• มักมีอกขระพิเศษผสม
ั
• ไมสอความหมาย
ื่
หนวยงานของทานมีขอกําหนดเกี่ยวกับ
การตั้งชื่อโฟลเดอรและแฟมเอกสาร
แลวหรือยัง !!!!!

31. ชื่อหนาเอกสารออนไลน
• Namespace – Wiki
• Pagename
• Alias
• Permalink
• ผลกระทบตอการนํา URL มาอางอิง
คุณชอบ ...
http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0
%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99
หรือ
http://th.wikipedia.org/wiki/ทุเรียน

32. นโยบายเกี่ยวกับแบบอักษร
• หนวยงานของทาน กําหนดฟอนต ขนาดฟอนต และ
ลักษณะฟอนตมาตรฐานไวอยางไร
• หนวยงานของทานมีขอกําหนดการฝงฟอนตหรือไม

อยางไร
• หนวยงานของทานมีประกาศนโยบายการใชฟอนต
ที่ไมละเมิดลิขสิทธิหรือไม
์

33. ตัวอักษรแตก ฟอนตบนเว็บ

34. Thai Encoding
เอกสารเว็บของทาน
กําหนด Encoding หรือไม
หากกําหนดระบุเปนอะไร

36. Thai Encoding
UTF-8, TIS-620, Windows-874
<meta http-equiv=“content-type”
content=“text/html; charset=………..”>

37. Thai Encoding
สื่อ PPT
Database Web
TIS-620 ISO-8859-1
สื่อ Word
Database Web
Windows-874 Windows-874
สื่อ Excel
Web
Database
ไมระบุ
UTF-8
สื่อ Web

38. ปญหา Thai Encoding
กับการเก็บเกี่ยวขอมูลจากฐานขอมูลอื่น
DSpace
DSpace
OAI
DSpace Harvester
DSpace

39. ทาน/หนวยงานของทาน
กําหนดใหใช Style
ในการสรางเอกสารหรือไม

40. Style หัวใจงานพิมพ
Heading 1
Heading 2

41. Style หัวใจงานพิมพ
• ปรับแกไขไดงาย
• เอกสารไมเสียฟอรแมต
• สรางสารบัญไดทนที
ั
• แปลงเปนเอกสารเว็บ
ที่คนตาบอดอานไดดวย
Screen Reader ไดงาย
• แปลงเปน Digital Library
Content มาตรฐานพรอม
สารบัญอัตโนมัติ
(Greenstone)

42. Word to PDF
เอกสารจาก Word ที่สราง
ดวย Style แปลงเปน PDF
พรอม “สารบัญ” หรือ
“Bookmark” อัตโนมัติ

43. เอกสาร PDF
• หนวยงานของทานกําหนดนโยบายการสราง
เอกสาร PDF หรือไม อยางไร
– การฝงฟอนต
– การเขาถึงทีสะดวกดวย Bookmark
่
– การสนับสนุนการสืบคนดวย Metadata
– การกําหนดสิทธิ์การเขาถึงเอกสาร
• รหัสผานสําหรับเอกสารบางประเภท
• พิมพดวยความละเอียดต่ํา หรือหามพิมพ

• หามคัดลอก

44. มาตรฐานรูปแบบการนําเสนอภาพ
ภาพ ภาพ ภาพสําหรับ Presentation Database Website Preview
ตนฉบับ สื่อสิ่งพิมพ Digital
Archive
Format JPG, TIFF TIFF, BMP JPG JPG JPG GIF GIF
TIF TIF JPG JPG
PNG PNG
Resolution Up to 350 Up to 350 72 – 150 72 – 150 72 – 150 72, 96 72
(dpi)
Color RGB/CMYK CMYK RGB/CMYK RGB RGB RGB RGB
Size Up to Up to Up to Up to ≈ 300 × ≈ 300 × ≈ 100 ×
(pixels) 1840 × 1840 × 1232 1024 × 768 1024 × 768 250 250 100
1232
Folder original dtp archive present database web preview
File Name ตามจริง เปลี่ยนตามขอกําหนด โดยแยกเปนโฟลเดอรเฉพาะ

45. Metadata
• เพิ่มประสิทธิภาพการสืบคนเอกสาร
• เปนขอมูลใหกบ Search Engine ตางๆ
ั
• การเผยแพรในระบบอินเทอรเน็ต เปนไปอยาง
รวดเร็ว
• สงขอมูลใหกับซอฟตแวร/ระบบเพื่อ
ประกอบการใชงาน/สืบคน
• การใชประกอบการวิเคราะห/ประมวลผล

46. Meta Tags
• Metadata สําหรับการนําเสนอบนเว็บ
• บรรจุไวใน Head
• รูปแบบทั่วไป
<META NAME=“dataname” CONTENT=“datavalue”>
www.submitexpress.com/analyzer

47. ตัวอยาง
<head>
<title>Meta Tags-Metadata Elements</title>
<meta name="description" content=“meta tags.">
<meta name="keywords" content="meta data,
metadata, meta tag, meta-tag, search-engine">
<meta name="author" content="Keith Brooke">
</head>

48. ความสวยงามของเว็บเมทาดาทา

49. Web Metadata
• หนวยงานของทานกําหนดการลงรายการ
Web metadata (W3C, OpenURL) ใน
เอกสารเว็บหรือไม
– การกําหนด Title
– Description
– Keywords
– Author

50. เพิ่มมูลคาใหเว็บดวย OpenURL
<meta name="DC.title" content=“รายละเอียด" />
<meta name="DC.creator" content=“รายละเอียด" />
<meta name="DC.description" content=“รายละเอียด" />
<meta name="DC.keywords" content=“รายละเอียด" />
<meta name="DC.description" content=“รายละเอียด" />

51. <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=windows-874">
<title>Faculty of Science, Mahidol University - Most Recent and Most Cited
Articles</title>
<META NAME="Author" CONTENT="Faculty of Science, Mahidol University">
<META NAME="Keywords" lang="en" CONTENT="Faculty of Science, Mahidol
University, Mahidol, Thailand, Research, Publications">
<META NAME="Description" CONTENT="Research Outputs of Faculty of Science,
Mahidol University">
<META NAME=“DC.title” CONTENT=“Faculty of Science, Mahidol University - Most
Recent and Most Cited Articles”>
<META NAME="Author" CONTENT="Faculty of Science, Mahidol University">
<META NAME=“DC.Keywords" lang="en" CONTENT="Faculty of Science, Mahidol
University, Mahidol, Thailand, Research, Publications">
<META NAME=“DC.Description" CONTENT="Research Outputs of Faculty of Science,
Mahidol University">

52. Image Metadata
• EXIF
• IPTC
• XMP

54. การโอนถาย
Metadata

55. ID3 Tag for MP3

56. Metadata ใน Video

57. อยาทําคลังความรูดิจิทัล
เปนคลัง “ขยะดิจิทัล” และ
“คลังของเถื่อน”
นะครับ

58. แหลงขอมูลเพิ่มเติม
• http://stks.or.th/wiki
• http://stks.or.th/blog
• http://stks.or.th/
• http://slideshare.net/boonlert