SlideShare a Scribd company logo
1 of 12
Download to read offline
Товч агуулга лекц №6
• Фермент биологийн хурдасгуур, өвөрмөц
уураг мөн.
• Бие махбодын фермент
Ферментийн шинж чанар, ангилал
Бие
махбодод явагдаж буй
бодисын
солилцоо нь
химийн олон төрлийн
урвалуудын
нэгдмэл,
цогц
байдлаар
тодорхойлогддог
гайхамшигтай
процесс
байдаг. Энэ нь молекул хооронд идэвхитэй
бүлгүүд зөөгдөх, химийн холбоо шинээр
үүсэх, задралд орох, бодисын солилцооны
завсрын болон эцсийн бүтээгдэхүүн үүсэх бүх
үйл явц ферментийн үйл ажиллагаар
явагддаг.
Фермент
нь
биокатализатор
бөгөөд
биологийн гаралтай , химийн урвалыг
түргэсгэдэг (удаашруулдаг) үйлчлэлтэй. Амьд
эс болгон өөрийн гэсэн ферментүүдтэй (1 эс
дотор 104-тэй тэнцэх ферментийн молекул
агуулагдана) байх ба түүний үйлчлэл нь маш
хүчтэй.Ферментийн оролцоогүй явагдах нэг ч
урвал эсэд байхгүй.
Фермент гэдэг нь
уургаас бүрдсэн
биохурдасгуур юм.
Орчин үед ойролцоогоор 2000 орчим
фермент тодорхойлогдоод байгаа бөгөөд
тэдгээрийн үйлчлэл, субстратын мөн чанар
түүнд фертмент үйлчлэх болон бусад
шинжээр нь ангилж нэрлэдэг
Фермент нь латины- fermentum эсгэх хөрөнгө
гэсэн утгатай үг .Фермент нь пептид
холбоогоор
холбогдсон
аминхүчлийн
үлдэгдэл бүхий полипептидээс тогтсон,
молекул масс ихтэй органик нэгдэл болно.
Дан
аминхүчлийн
үлдэгдлээс
тогтсон
ферментийг энгийн фермент, харин нь
уургийн (апофермент) ба уургийн бус
(кофермент) 2 хэсгээс тогтсон ферментүүдийг
нийлмэл фермент гэнэ.
ФЕРМЕНТИЙН ҮЙЛЧЛЭЛ
Ферментийн үйлчлэлийн идэвхи нь орчны
pH-аас хамаардаг ба фермент бүр тодорхой
pH- бүхий орчинд, 370С-400С-д хамгийн
идэвхтэй сайн үйлчилнэ. Фермент бүр өөртөө
сонгон авсан тодорхой нэг бодист үйлчилдэг
ба энэ чанарыг ферментийн (ганц бодист
үйлчлэх, нэгэн төрлийн бүлэг бодист үйлчлэх,
бүлэг бодист харьцангуй үйлчлэх , орон зайн
хамааралтай үйлчлэх г.м ) сонгомол чанар
гэнэ.
КОФЕРМЕНТ
Коферментэд янз бүрийн органик нэгдэл орох
бөгөөд ихэвчлэн амин дэм, аминдэмийн
фосфот эфир, нуклеотидууд байдаг. Мөн
ферментийн идэвхитэй төвд холбогдож, салж
нийлж үйлчлэлийг сайжруулж байдаг
кофактор гэдэг бодис байх ба кофермент,
кофактор 2 нь нэгдмэл нэгдэл юм гэж үздэг.
Кофакторуудад
витаминууд,
ихэнхдээ
металлын ионууд , зарим нэгдлүүд багтана.
Металлын ионуудтай нэгдэж, химийн урвалыг
түргэсгэгч
биокатализаторуудыг
металлофермент гэнэ.
Ферментүүд нь эсийн дотор янз бүрийн хэсэгт
(бөөмөнд , бөөмийн бүрхүүлд, митохондорт,
лизосомд, эндоплазмын торонд гиалоплазмад )
тархана.
Ферментийг энзим гэж нэрлэх ба фермент
судлалыг энзимологи гэж нэрлэдэг.
Орчин үеийн фермент судлалын шинжлэх
ухааны гол зорилго нь. Амьд эсийн дотор
фермент бий болгох, өсгөх юм. Эсийн дотор
байнга байдаг ферментийг конститут, эсэд
шинээр нийлэгждэг ферментийг индуцир гэнэ.
Ферментийн
идэвхжилтийг
саатуулдаг
бодисуудыг репрессор гэх ба өвөрмөц , өвөрмөц
бус байна.
Мөн ямар нэгэн ферментийн нийлэгжилтэнд
нөлөөлдөг
бодисуудыг
индуктор
гэдэг.Индуктор нь репрессортой холбогдож
идэвхжүүлсэнээс
уураг,
ферментийн
нийлэгжилт явагдана.Энэ нь ДНХ, РНХ-д
явагдана.
Ферментийн
нийлэгжилтийг
явуулах ДНХ-ийн тодорхой хэсгийг ген гэнэ.
Ангилал
1.Оксидоредутаза
2.Трансфераза
3.Гидролаза
4.Лиаза
5.Изомераза
6.Лигаза гэсэн үндсэн 6 бүлэгт хуваадаг.
• Оксидоредуктаза- Энэ ангийн ферментүүд
устөрөгч ба электрон зөөж биологийн
исэлдэлтийг явуулдаг.
• ТрансферазаЗөөвөрлөлтийн
үүргийг
гүйцэтгэдэг.
• Гидролаза- Усны оролцоотойгоор явагддаг
урвалд оролцдог.
• Лиаза- Усны оролцоогүйгээр явагддаг
урвалд оролцоно.
• Изомераза- Олон төрлийн изомержих
урвалд оролцдог.
• Лигаза- Макроэнергийн тусламжтайгаар
нийлэгжих урвалд ордог

More Related Content

What's hot

эсийн онол,эсийн ангилал
эсийн онол,эсийн ангилал эсийн онол,эсийн ангилал
эсийн онол,эсийн ангилал Oidov Tungaa
 
булчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийн
булчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийнбулчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийн
булчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийнEnhjargal Banzragch
 
Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/
Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/
Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/Tuvshinsanaa Baasanjav
 
алканууд
алкануудалканууд
алкануудdavaa627
 
онтогенез-нэгэн биеийн хөгжил
онтогенез-нэгэн биеийн хөгжилонтогенез-нэгэн биеийн хөгжил
онтогенез-нэгэн биеийн хөгжилМандухай Г.
 
органик химийн урвал
органик химийн урвалорганик химийн урвал
органик химийн урвалdavaa627
 
органик нэршил
органик нэршилорганик нэршил
органик нэршилdavaa627
 
фермент биологийн хурдасгуур
фермент биологийн хурдасгуурфермент биологийн хурдасгуур
фермент биологийн хурдасгуурOyuka Oyu
 
хромосомын тоо
хромосомын тоохромосомын тоо
хромосомын тооOidov Tungaa
 

What's hot (20)

эсийн онол,эсийн ангилал
эсийн онол,эсийн ангилал эсийн онол,эсийн ангилал
эсийн онол,эсийн ангилал
 
эсийн бүтэц
эсийн бүтэцэсийн бүтэц
эсийн бүтэц
 
булчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийн
булчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийнбулчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийн
булчингийн бүтэц, найрлага, ангилал, булчингийн
 
Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/
Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/
Хүнсний аюулгүй байдал /Food safe/
 
алканууд
алкануудалканууд
алканууд
 
ДНХ- ийн нийлэгжилт
ДНХ- ийн нийлэгжилтДНХ- ийн нийлэгжилт
ДНХ- ийн нийлэгжилт
 
4 lekts
4 lekts4 lekts
4 lekts
 
онтогенез-нэгэн биеийн хөгжил
онтогенез-нэгэн биеийн хөгжилонтогенез-нэгэн биеийн хөгжил
онтогенез-нэгэн биеийн хөгжил
 
Cem3
Cem3Cem3
Cem3
 
D. Ariunaa
D.  AriunaaD.  Ariunaa
D. Ariunaa
 
эсийн шим бодисууд
эсийн шим бодисуудэсийн шим бодисууд
эсийн шим бодисууд
 
Шавьж түүний ангилал
Шавьж түүний ангилалШавьж түүний ангилал
Шавьж түүний ангилал
 
атомын бүтэц 2
атомын бүтэц 2атомын бүтэц 2
атомын бүтэц 2
 
эсийн мөчлөг
эсийн мөчлөгэсийн мөчлөг
эсийн мөчлөг
 
Biochemistry l 4
Biochemistry l 4Biochemistry l 4
Biochemistry l 4
 
органик химийн урвал
органик химийн урвалорганик химийн урвал
органик химийн урвал
 
Биологийн төрөл зүйл
Биологийн төрөл зүйлБиологийн төрөл зүйл
Биологийн төрөл зүйл
 
органик нэршил
органик нэршилорганик нэршил
органик нэршил
 
фермент биологийн хурдасгуур
фермент биологийн хурдасгуурфермент биологийн хурдасгуур
фермент биологийн хурдасгуур
 
хромосомын тоо
хромосомын тоохромосомын тоо
хромосомын тоо
 

Similar to Lekts 6

Biochemistry l 2
Biochemistry l 2Biochemistry l 2
Biochemistry l 2Ikkee
 
сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи khashkhorol mashbat
 
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүдэсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүдOidov Tungaa
 
Биохимийн лекц №1
Биохимийн лекц №1Биохимийн лекц №1
Биохимийн лекц №1seku_nn
 
Lec esiin butets
Lec  esiin butetsLec  esiin butets
Lec esiin butetsmargad1
 
Lec esiin butets
Lec  esiin butetsLec  esiin butets
Lec esiin butetsmargad1
 
амьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшин
амьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшинамьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшин
амьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшинOyuka Oyu
 
Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?
Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?
Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?Oyundari Oyundari
 
ургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүх
ургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүхургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүх
ургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүхswsaraa
 
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэнэсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэнOidov Tungaa
 
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэнэсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэнOidov Tungaa
 

Similar to Lekts 6 (20)

Biochemistry l 2
Biochemistry l 2Biochemistry l 2
Biochemistry l 2
 
Biochemistry l 2
Biochemistry l 2Biochemistry l 2
Biochemistry l 2
 
сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи сэрэмтгий эсийн физиологи
сэрэмтгий эсийн физиологи
 
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүдэсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
эсийн дан мембрант эрхтэ нцэрүүд
 
Биохимийн лекц №1
Биохимийн лекц №1Биохимийн лекц №1
Биохимийн лекц №1
 
Lekts 2
Lekts  2Lekts  2
Lekts 2
 
Sem2
Sem2Sem2
Sem2
 
Sem2
Sem2Sem2
Sem2
 
Lec esiin butets
Lec  esiin butetsLec  esiin butets
Lec esiin butets
 
Lec esiin butets
Lec  esiin butetsLec  esiin butets
Lec esiin butets
 
Нийлмэл уураг
Нийлмэл уураг Нийлмэл уураг
Нийлмэл уураг
 
амьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшин
амьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшинамьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшин
амьд биеийн бүтэц зохион байгуулалтын түвшин
 
2 lekts
2 lekts2 lekts
2 lekts
 
Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?
Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?
Элэгний эсэд эмийн метаболизм хэрхэн явагддаг вэ?
 
ургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүх
ургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүхургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүх
ургцуёөамал судлалын шинжлэх ухаан хөгжсөн түүх
 
Biochemistry l 1
Biochemistry l 1Biochemistry l 1
Biochemistry l 1
 
Enzime 6
Enzime 6Enzime 6
Enzime 6
 
Lekts 2
Lekts  2Lekts  2
Lekts 2
 
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэнэсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэн
 
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэнэсийн бүтэц бүрхүүл бөөм  сийвэн
эсийн бүтэц бүрхүүл бөөм сийвэн
 

More from bhishgee

More from bhishgee (20)

Khicheeliin tuluvluguu
Khicheeliin tuluvluguuKhicheeliin tuluvluguu
Khicheeliin tuluvluguu
 
Lekts 8
Lekts  8Lekts  8
Lekts 8
 
Lekts 7
Lekts 7Lekts 7
Lekts 7
 
Lekts 6
Lekts 6Lekts 6
Lekts 6
 
Lekts 5
Lekts  5Lekts  5
Lekts 5
 
Lekts 3
Lekts 3Lekts 3
Lekts 3
 
Lekts 4
Lekts 4Lekts 4
Lekts 4
 
Lekts 1
Lekts  1Lekts  1
Lekts 1
 
Lekts 16
Lekts 16Lekts 16
Lekts 16
 
Lekts 15
Lekts 15Lekts 15
Lekts 15
 
Lekts 14
Lekts 14Lekts 14
Lekts 14
 
Lekts 13
Lekts 13Lekts 13
Lekts 13
 
Lekts 12
Lekts 12Lekts 12
Lekts 12
 
Lekts 10
Lekts 10Lekts 10
Lekts 10
 
Lekts 9
Lekts 9Lekts 9
Lekts 9
 
Lekts 8
Lekts 8Lekts 8
Lekts 8
 
Lekts 7
Lekts 7Lekts 7
Lekts 7
 
Lekts 6
Lekts 6Lekts 6
Lekts 6
 
Lekts 5
Lekts 5Lekts 5
Lekts 5
 
Lekts 4
Lekts 4Lekts 4
Lekts 4
 

Lekts 6

  • 1. Товч агуулга лекц №6 • Фермент биологийн хурдасгуур, өвөрмөц уураг мөн. • Бие махбодын фермент
  • 2. Ферментийн шинж чанар, ангилал Бие махбодод явагдаж буй бодисын солилцоо нь химийн олон төрлийн урвалуудын нэгдмэл, цогц байдлаар тодорхойлогддог гайхамшигтай процесс байдаг. Энэ нь молекул хооронд идэвхитэй бүлгүүд зөөгдөх, химийн холбоо шинээр үүсэх, задралд орох, бодисын солилцооны завсрын болон эцсийн бүтээгдэхүүн үүсэх бүх үйл явц ферментийн үйл ажиллагаар явагддаг.
  • 3. Фермент нь биокатализатор бөгөөд биологийн гаралтай , химийн урвалыг түргэсгэдэг (удаашруулдаг) үйлчлэлтэй. Амьд эс болгон өөрийн гэсэн ферментүүдтэй (1 эс дотор 104-тэй тэнцэх ферментийн молекул агуулагдана) байх ба түүний үйлчлэл нь маш хүчтэй.Ферментийн оролцоогүй явагдах нэг ч урвал эсэд байхгүй.
  • 4. Фермент гэдэг нь уургаас бүрдсэн биохурдасгуур юм. Орчин үед ойролцоогоор 2000 орчим фермент тодорхойлогдоод байгаа бөгөөд тэдгээрийн үйлчлэл, субстратын мөн чанар түүнд фертмент үйлчлэх болон бусад шинжээр нь ангилж нэрлэдэг
  • 5. Фермент нь латины- fermentum эсгэх хөрөнгө гэсэн утгатай үг .Фермент нь пептид холбоогоор холбогдсон аминхүчлийн үлдэгдэл бүхий полипептидээс тогтсон, молекул масс ихтэй органик нэгдэл болно. Дан аминхүчлийн үлдэгдлээс тогтсон ферментийг энгийн фермент, харин нь уургийн (апофермент) ба уургийн бус (кофермент) 2 хэсгээс тогтсон ферментүүдийг нийлмэл фермент гэнэ.
  • 6. ФЕРМЕНТИЙН ҮЙЛЧЛЭЛ Ферментийн үйлчлэлийн идэвхи нь орчны pH-аас хамаардаг ба фермент бүр тодорхой pH- бүхий орчинд, 370С-400С-д хамгийн идэвхтэй сайн үйлчилнэ. Фермент бүр өөртөө сонгон авсан тодорхой нэг бодист үйлчилдэг ба энэ чанарыг ферментийн (ганц бодист үйлчлэх, нэгэн төрлийн бүлэг бодист үйлчлэх, бүлэг бодист харьцангуй үйлчлэх , орон зайн хамааралтай үйлчлэх г.м ) сонгомол чанар гэнэ.
  • 7. КОФЕРМЕНТ Коферментэд янз бүрийн органик нэгдэл орох бөгөөд ихэвчлэн амин дэм, аминдэмийн фосфот эфир, нуклеотидууд байдаг. Мөн ферментийн идэвхитэй төвд холбогдож, салж нийлж үйлчлэлийг сайжруулж байдаг кофактор гэдэг бодис байх ба кофермент, кофактор 2 нь нэгдмэл нэгдэл юм гэж үздэг. Кофакторуудад витаминууд, ихэнхдээ металлын ионууд , зарим нэгдлүүд багтана. Металлын ионуудтай нэгдэж, химийн урвалыг түргэсгэгч биокатализаторуудыг металлофермент гэнэ.
  • 8. Ферментүүд нь эсийн дотор янз бүрийн хэсэгт (бөөмөнд , бөөмийн бүрхүүлд, митохондорт, лизосомд, эндоплазмын торонд гиалоплазмад ) тархана. Ферментийг энзим гэж нэрлэх ба фермент судлалыг энзимологи гэж нэрлэдэг. Орчин үеийн фермент судлалын шинжлэх ухааны гол зорилго нь. Амьд эсийн дотор фермент бий болгох, өсгөх юм. Эсийн дотор байнга байдаг ферментийг конститут, эсэд шинээр нийлэгждэг ферментийг индуцир гэнэ. Ферментийн идэвхжилтийг саатуулдаг бодисуудыг репрессор гэх ба өвөрмөц , өвөрмөц бус байна.
  • 9. Мөн ямар нэгэн ферментийн нийлэгжилтэнд нөлөөлдөг бодисуудыг индуктор гэдэг.Индуктор нь репрессортой холбогдож идэвхжүүлсэнээс уураг, ферментийн нийлэгжилт явагдана.Энэ нь ДНХ, РНХ-д явагдана. Ферментийн нийлэгжилтийг явуулах ДНХ-ийн тодорхой хэсгийг ген гэнэ.
  • 11. • Оксидоредуктаза- Энэ ангийн ферментүүд устөрөгч ба электрон зөөж биологийн исэлдэлтийг явуулдаг. • ТрансферазаЗөөвөрлөлтийн үүргийг гүйцэтгэдэг. • Гидролаза- Усны оролцоотойгоор явагддаг урвалд оролцдог. • Лиаза- Усны оролцоогүйгээр явагддаг урвалд оролцоно.
  • 12. • Изомераза- Олон төрлийн изомержих урвалд оролцдог. • Лигаза- Макроэнергийн тусламжтайгаар нийлэгжих урвалд ордог