More Related Content
Similar to Д.Ундармаа Ц.Ариунзаяа - Бизнес процессын менежмент
Similar to Д.Ундармаа Ц.Ариунзаяа - Бизнес процессын менежмент (20)
Д.Ундармаа Ц.Ариунзаяа - Бизнес процессын менежмент
- 2. Гарчиг
Оршил
1. Бизнес процесс
1.1.
Байгууллагын процессыг таних
1.1.1. Бизнес процесс, түүний ангилал
1.1.2. Үндсэн процессуудыг адилтгах
1.1.3. Загварчлалын процессууд
1.1.4. Баримтжуулалтын процессууд
1.2.
Процессын үнэлгээ
1.2.1. Бенчмаркинг
1.3. Процессын сайжруулалт
1.3.1. Процессын загварын зарчим болон хэм хэмжээ
1.3.2. Үргэлжилсэн процессын сайжруулалт
1.3.3. Өөрчлөлтийн удирдлага
2.
Зочид буудлын өрөө захиалга бүртгэлийн системийн үйл явцыг BPMN
загварчлалаар загварчлах
- 3. Оршил
Өнөөгийн нийгэм болон дэлхийн хэмжээнд хамгийн хурдацтай хөгжиж байгаа салбар
бол мэдээллийн технологийн салбар юм. Нэг шинэ бүтээгдэхүүн гарч ирэхэд нөгөөх
нь хоцрогдох болсон өнөө үед байгууллага төдийгүй улсын хэмжээнд энэ хөгжилтэй
хөл зэрэгцүүлэн алхахыг эрмэлзэж өрсөлдөөнт нийгмийн хурдацыг улам хөгжүүлсээр
байна. Мэдээллийн технологи гэдэг ойлголт нь төрөл бүрийн техник хангамж болон
програм хангамжуудын цогц мэдээллийн системд хэрэглэгдэж байгааг хэлдэг. Үүнтэй
холбогдуулан маш олон шинэ систем , програм хангамж , загварчлалууд бий болсоор
байгаа бөгөөд бизнесийн байгууллага , боловсролын тогтолцоо гэх мэт олон салбарын
үйл ажиллагааг хөнгөвчилж , үр бүтээмжийг нь дээшлүүлсэн системүүд ар араасаа гарч
ирсээр байна. Аливаа системийг нэвтрүүлэхдээ тухайн байгууллагын хүчин чадал , үйл
ажиллагааны онцлогт тохируулдагч
уг системийг нэвтрүүлснээр ямар ямар
менежментийн асуудлуудтай тулгарч түүнийг хэрхэн шийдэх шийдлийн талаар дутмаг
байдаг юм шиг санагдсан.
Тийм учраас би энэхүү судалгааны
процессыг загварчлахаас гадна
ажлаараа сонгосон байгууллагынхаа бизнес
түүнд тулгарах менежментийн асуудал , түүнийг
шийдэж болох шийдлүүдийг судлах талаар авч үзлээ.
- 4. 1 . Бизнес процесс
Бизнесийн процесс гэдэг нь зорилгод хүрэх харилцан уялдаатай зорилтуудын
цогц юм. Бизнес процесс нь өөрийн гэсэн шинж чанартай хэд хэдэн дэд процесст
хуваагддаг боловч мөн супер процессын зорилгод хүрэхэд нөлөөлдөг дэд процесс
болдог. Бизнесийн процессын шинжилгээ нь ерөнхийдөө процессын зураглал болон дэд
процессын идэвхитэй түвшинг бууруулах зэргийг агуулдаг.
Бизнесийн процесс нь гурван төрөлтэй.
1. Удирдлагын процесс: Системийн үйл ажиллагааг удирддаг . Удирдлагын
процесс нь “Хамтын удирдлага” болон “Стратегийн удирдлага” –г агуулдаг.
2. Үйл ажиллагааны процесс :
Анхны өртгийг
урсгалын үүсгэх болон
бизнесийн цөмийг бүрдүүлдэг. Үйл ажиллагааны процесст худалдаа
үйлдвэрлэл , маркетинг болон борлуулалт ордог.
3.
Туслах процесс : Энэ нь гол процессуудад тусалдаг . Жишээ нь: Санхүүгийн
бүртгэл , Хүний нөөцийн асуудал , мэдээллийн технологийн дэмжлэг гэх мэт
үйл ажиллагаанууд .
Бизнес процессын менежмент гэдэг нь бизнесын үйл явцыг удирдан өөрчилж
автоматжуулж , төлөвлөгөөндөө хүрэх арга зам бүхий үйл явц юм.
Энгийн
- 5. технологиуд нь агуулгын менежмент , компаны нэгтгэл , хамтын ажиллагаа , бизнесын
үйл ажиллагааны мониторинг , загвар , бизнесын дүрмийн технологи болон процессын
загварыг агуулсан
бизнесын
процессын менежментийн
амьдралын циклийг
сайжруулахад ашиглагддаг.
Бизнес процессын менежмент (BPM) нь байгууллагын ажлын урсгалыг илүү үр
дүнтэй , бүтээмжтэй болгохоос гадна байгууллагын орчинг өөрчлөн шинэчлэн
сайжруулах системчилсэн арга юм. BPM – ын гол зорилго нь хүний алдааг багасгах
болон харилцаа холбооны тасалдалыг багасгаж тэдний дүрмийн шаардлагыг хувьцаа
эзэмшигчидэд ойлгуулах
явдал
юм.
Зураг 1.1.1 Бизнес процессын менежментийн амьдралын цикль
BPM нь таван суурь бүрэлдхүүн хэсэгтэй.
•
Төслийн хүрээ болон процессыг илрүүлэх
- 6. •
Процессын загвар болон дезайн
•
Бизнесын дүрмийн хэрэгсэл
•
Ажлын урсгалын хэрэгсэл
•
Симуляци болон туршилт
Бизнес процессын менежмент нь компаны үйл ажиллагааны үр дүнд зах зээлийг
хангах болон бүтээгдэхүүн бүрийн судалгаа шинжилгээн дээр суурилсан
байдаг.
Бизнесийн процессууд нь эдгээр үйл ажиллагааг зохион байгуулах болон
дотоод
харилцаа холбооны ойлголтоо сайжруулахад түлхүүр хэрэгсэл болдог.
Тодорхойлолт : Бизнес процесс нь техникийн болон байгууллагын орчинд уялдуулан
гүйцэтгэсэн үйл ажиллагааны цогцоос бүрддэг. Эдгээр үйл ажиллагаанууд нь
бизнесийн гол зорилгыг хэрэгжүүлэхэд чиглэгддэг. Бизнесийн процесс бүр нь дан ганц
байгууллагаар хэрэгжүүлж эхэлдэг. Гэхдээ энэ нь бусад байгууллагуудаар
гүйцэтгэгдсэн
бизнес процесстой харилцан нөлөөтэй байдаг. Бизнес процессын менежмент нь зөвхөн
бизнес процессын
илэрхийллийн нүүр болдоггүй. Гэхдээ ихэвчлэн нэмэлт үйл
ажиллагаанууд байдаг.
1.1.2. Бизнесын үндсэн процессууд
Ямар ч байгууллагын хувьд өөрийн үйл ажиллагааны чиглэл , функц нөхцөлд таарсан
зохих ёсны бизнесын үндсэн процессууд байх ёстой. Жижиг хэмжээний байгууллагын
хувьд таван үндсэн процессуудын цогцоос эхэлдэг. Байгууллага бүрт борлуулалтын
болон маркетингийн үйл ажиллагааны функц хэрэгтэй. Засгийн газар , эмнэлэг гэх мэт
ашгийн бус байгууллагууд нь өөрсдийн хэрэглэгч болон үйлчлүүлэгчээ тодорхойлох
мөн бараа болон үйлчилгээ хүргэлтээс гадна харилцаа холбоогоо өөрчилөн фондод
солилцоо хийдэг. Жижиг байгууллагууд нь цагийн ажилчидтай байх ёстойгоос гадна
үйл ажиллагаагаа удирдах болон санхүүгийн өсөлт бууралтаа байнга хянаж байх ёстой.
Ингээд жижиг бизнест байх ёстой үндсэн таван процессуудыг дурдья.
1. Борлуулалтын болон маркетинг
2. Бүртгэл тооцоо болон технологи
3. Чанар болон бүтээгдэхүүн үйлчилгээний хүргэлт
4. Менежмент , хүний нөөц болон санхүү
- 7. 5. Бүтээгдэхүүний хөгжил
Харин томоохон бизнесийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны үндсэн топ 10 бизнесс
процессыг тодорхойлъё.
1. Хэрэглэгчийн стратеги болон холбоо харилцаа (Маркетинг)
2. Ажилчидийн хөгжил болон сэтгэл ханамжтай байдал
3. Чанар , процессын сайжруулалт болон өөрчлөлтийн удирдлага
4. Санхүүгийн шинжилгээ , бүртгэл тооцоо болон капитал менежмент
5. Менежментийн үүрэг хариуцлага
6. Хэрэглэгчийн худалдан авалт (борлуулалт)
7. Бүтээгдэхүүний хөгжүүлэлт
8. Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний хүргэлт
9. Бүртгэл тооцооны менежмент
10. Бүртгэл тооцооны менежмент
11. Технологийн менежмент
1.1.3. Загварчлалын процессууд
Ерөнхийдөө бизнес процесс нь дараах гурван чухал хүчин зүйлүүдээс бүрддэг.
1. Баримтжуулалт
Компаниуд бизнес процессоо тогтвортой байлгах хэрэгтэй. Тиймээс бусад нь
тэдгээр хамрагдсан хүмүүсийг хэрхэн ажиллаж байгааг болон эхнээсээ дуусах
хүртэл үйл явц хэрхэн урсаж байгааг ойлгох болно. Ерөнхийдөө процессыг
- 8. бусад процесстэй хэрхэн уялдуулан загварчилж байгааг ойлгуулах бизнесийн
шинжилгээ юм.
2. Дахин загварчлах
Маш олон бизнесийн байгууллагууд хэрэглэгчийн шаардлагуудад хурдан хариу
үзүүлэх , зардлаа бууруулах , үр бүтээмжгүй байдлыг багасгахтай холбоотой
бизнесын процессуудаа сайжруулахыг хүсдэг. Процесс нь ойлгомжтой болохоос
нааш дахин загварчлагддаггүй. Тиймээс энэ нь эхлээд ойлгомжтой бөгөөд
тодорхой болсон байх хэрэгтэй. Дахин загварчлал нь процессыг зүй ёсоор нь
баримтжуулсны дараа загварчилж болдог.
3. Гүйцэтгэл , биелэлт
Ихэнх тохиолдолд бизнес процессынхоо үр дүнг сайжруулах нь хамгийн сайн
арга болдог. Хэрвээ байгууллага дахь гар ажиллагааг багасгахыг хүсч байгаа бол
процессоо хурдан гүйцэтгэлтэй болгож мөн зардлыг бууруулах хэрэгтэй.
1.2 Бизнес процессын үнэлгээ
Бизнес процесстоо үнэлгээ хийснээр дараах онцлог шинжийг бий болгоно.
-
Өмнө нь байсан процесс болон технологиуддаа дүн шинжилгээ хийх
-
Үйлдвэрлэлийн санаачлага , идэвхижил болон шинээр хууль дүрэм батлах
боломжийг үнэлэх
-
Хамгийн сайн практик дээр суурилсан процессын сайжруулалтыг санал болгох
-
Шинэ системүүд болон процессын функционал буюу үйл ажиллагааны болон
техникийн шаардлагуудыг адилтгах
-
Санхүүжилтийн хүсэлтийг бэлдэхэд туслах
-
Нийлүүлэлт хангамжийн үйл явц болон RFPs (request for proposal) буюу санал
хүлээж авахад
Бизнес процессын үнэлгээний арга хэрэгсэлүүд
1. Эрсдэлийн үнэлгээ
2. Бизнес процессын үнэлгээний харьцуулсан жагсаалт
- 9. 3. Хамгийн сайн бизнесын туршлага
Зураг 1.2.1 Бизнес процессийн үнэлгээ
Бизнес процессийг үнэлэх 7 үе шат
1. Бизнес загвараа тодорхойлох
2. Процессын дарааллаа гаргах
3. Санхүүгийн мэдээлэлдээ шинжилгээ хийх
4. Хурдан давтамжийг бий болгох
5. Санхүүгийн хөдөлгөгч хүчээ тодорхойлох
6. Үндсэн бизнес процессуудын талаар судалгаа хийх, тохиолдол судлаж дүгнэлт
хийх
7. Сул талдаа шинжилгээ хийх
Крис Андерсон
1.2.1. Бенчмаркинг
Бенчмаркинг гэдэг нь бусдаас суралцан өөрсдийгөө сайжруулах үйл ажиллагаа юм.
“Бенчмаркинг гэдэг нь бусад байгууллагуудтай өөрсдийгөө харьцуулан,
харьцуулалтаасаа
шинэчлэх
Европын бенчмаркингийн дүрэм
зүйлүүддээ
суралцах
үйл
явц”
- 10. “Бенчмаркинг гэдэг нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ хэмжин, ширүүн өрсөлдөгч
эсвэл тухайн салбартаа тэргүүлэгч шилдэг компаниудын эсрэг үйл ажиллагаагаа
явуулах
тасралтгүй
XeroX Corporation
Практик дээр бенчмаркинг нь ихэвчлэн доорхи зүйлсийг авч үздэг.
•
Хамгийн сайн яваа байгууллагуудын гүйцэтгэлийг харьцуулах
•
Гүйцэтгэл дэхь цоорхойг олж тогтоох
•
Гүйцэтгэлийн сайжруулалтын талаар шинэ хандлагуудыг эрж хайх
•
Сайжруулалтыг дуустал нь үргэжлүүлэх
•
Үр ашиг, өсөлтийг үргэжлүүлэх
Зураг 1.2.2 Бенчмаркингийн хэмжих аргууд
Бенчмаркин үйл явц
•
Юунд бенчмаркин хийх
-
Өөрийн процессыг танин мэдэх
-
Үр дүнд хамгийн чухал процессуудыг тодорхойлох , судлах
-
Гүйцэтгэлийн түлхүүр үзүүлэлтийг сонгох
процесс”
- 11. •
Боломжит бенчмаркин түншээ тодорхойлох
Цуглуулах өгөгдлөө тодорхойлох
Хэн /Юу Хамгийн сайн нь вэ?
-
Өгөгдөл цуглуулах аргаа боловсруулах
•
Бенчмаркин түншээ сонгох
Нарийвчилсан судалгаа явуулах
Тэд үүнийг яаж хийж байна вэ ?
-
Гүйцэтгэлийн
зөрүүг
тодорхойлохын
тулд
өнөөгийн
гүйцэтгэлийг цуглуулсан өгөгдөлтэй харьцуулах
•
Тэргүүн туршлагуудыг тодорхойлох
“Шилдэг угсаанаас ” өөрийн практикийг боловсруулах
Бид үүнийг яаж хийх вэ?
-
Харилцах дэмжлэг авах
-
Боловсруулсан практикаа хэрэгжүүлэх
-
Хэрэгжилтийг хянаж тайлагнах
-
Бенчмаркыг дахин тооцоолж , дараагийн боломжийг илрүүлэх
1.3 Сайжруулалтын процесс
Бизнес процессын сайжруулалт нь илүү үр дүнд хүрэхийн тулд бизнес процессын үндэс
суурийг сайжруулж байгууллагад оновчтой шийдвэр гаргахад туслах системчилсэн
арга юм.
- 12. Зураг 1.3.1 Сайжруулалтын процесс
Сайжруулалтын процесс нь ямар нэг зүйлийг ганцхан удаа хийх үйлдэл биш юм. Энэ
нь байнгын ульдчилан таамаглалт болон сайжруулалт , боловсруулалт , дадлага
туршлага дээр бий болсон үргэлжилсэн үйл ажиллагаа юм.
- 13. Зураг 1.3.3 Үргэлжилсэн сайжруулалтын процесс
Бизнесийн процессууд нь компаны гүйцэтгэлийг үндсэнд нь сайжруулж амар хялбар
болгодог. Хяналтын үед процесст эрс ялгагдахаар ялгаа гарч ирж болдог. Гэхдээ дахин
боловсруулалтын сайжруулалт нь зөвхөн технологид хөрөнгө оруулалт хийх боломж
олгодог.
Энэ нь процессыг хянах ба дахин загварчилж мөн хувьцаа эзэмшигчийн
векселийн дүнг хүргэх байгууллагын нөөцийн хэрэглээг үр дүнтэй болгох процессыг
хянаж хариуцах шинэ санаачлагаар хангадаг.
1.3.1. Өөрчлөлтийн удирдлага
Өөрчлөлт нь тухайн байгууллага болон хувь хүний өөрийн гадаад болон дотоод нөхцөл
байдлыг мэдрэн , байж болох боломжийг бодот болгон хэрэгжүүлэхийг хэлнэ.
Өөрчлөлт яагаад хэрэгтэй вэ?
Нийгэм цаг үе өөрчлөгдөж байна
Зах зээлд дасан зохицож амьдрах хэрэгцээ байгаагаас
Хоцрогдлоос гарах зайлшгүй шаардлага байгаагаас
Тогтвортой байдлаа хадгалах шаардлага байгаа учраас
Гүйцэтгэлийн сайжруулалт хийх шаардлага байгаа учраас
Өөрчлөлтийн хандлага
- 14. Өөрчлөлт хийх урьдчилсан 6 нөхцөл:
•
Бизнесийн боломжууд - бид юуг өөрчлөх?
•
Одоогийн бодот байдлаа сайн ойлгосон – юунаас эхэлж өөрчлөлт хийх вэ?
•
Одоогийн нөхцөл байдалд сэтгэл хангалуун бус – ямар учраас бид өөрчлөлт
хийх ёстой вэ?
•
Өөрчлөлтийг хийх аргазүй- өөрчлөлт хийх ямар стратеги байна?
•
Хэрэгцээтэй нөөцүүд – өөрчлөлтийг бид дэмжиж чадах уу?
•
Байнга суралцах соёл төлөвших – цаашид бид яаж ашиглах вэ?
2 . Зочид буудлын өрөө захиалга бүртгэлийн системийн үйл явцыг BPMN
загварчлалаар загварчлах
- 16. Дүгнэлт
Тухайн сэдвийн хүрээнд байгууллагад бизнес процессыг нь загварчлахдаа загварчлал талаас нь судлахаас гадна менежментийн үйл
явцыг судлахаар зорилоо. Аливаа байгууллага өөрийн бизнесийн үйл ажиллагааны чиглэл болон бизнес загвараа тодорхойлсны
үндсэн дээр уг загварчлалаар үйл явцаа загварчлах боломжтой юм. BPMN загварчлалаар үйл ажиллагаагаа загварчилж болох ч гэсэн
эхлээд загварчлахад тулгарах менежментийн асуудал , түүний шийдлийг боловсруулах хэрэгтэй .
Үүний ач холбогдол нь ажлын
урсгалаа хянаж , алдаагаа олж харах боломжтойгоос гадна ажлын үйл явц нь нарийн дэс дараалалтайгаар гарч ирэх юм. Ингэснээр
аливаа байгууллагын хувьд үйл ажиллагаа нь тодорхой болж түүнийгээ хянаж алдаа нь дээрээ ажиллахад хялбар болох юм.