Türk Hava Yolları Tarihi - Turkish Airlines

1. Türk Hava Yolları Tarihi 1933 - 2007 Kasım 2007

2. İnsan ve Uçma Tutkusu  İkarus (Yunan mitolojisi – Girit Hapishanesi)  Leonardo da Vinci (15.yy sonu)  Hezarfen Ahmet Çelebi (1632)  Lagarî Hasan Çelebi (1633) Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 2 Nergiz

3. İnsan ve Uçma Tutkusu  Montgolfier Kardeşler  21 Kasım 1783’te bu iki kardeşin balonuyla ilk serbest uçuş gerçekleşti (ilk insanlı balon seyahati)  Mart 1785 – İstanbul’da ilk balon (Montgolfier)  I.Abdülhamid dönemi  İki Türk ile bir İranlı baloncu  28 Mayıs 1909 - Fransız baloncu Barbout  Osmanlı adlı balon: Taksim Meydanı  Çamlıca  Bulgurlu Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 3 Nergiz

4. İlk Tayyareye Doğru  Havadan ağır + İdare edilebilir + Motorlu + İnsanlı + Sürdürülebilir  Wright Kardeşler’den önce 6-7 ayrı uçuş iddiası bulunuyor  Samuel Pierpont LANGLEY  Matematik ve Fizik profesörü  8 Aralık 1903’te başarısız deneme  Langley’nin ilk tayyareyi yaptığı iddia edilmiş; ama bu kabul görmemiş Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 4 Nergiz

5. 17 Aralık 1903  Wright Kardeşler: İlk kontrollü ve motorlu uçuş  Wilbur Right & Orville Right  Kitty Hawk  İlk uçuş: 12 saniye ve 39 metre  Aynı gün son uçuş: 59 saniye ve 279 metre  “Wright Kardeşler, Kitty Hawk'ta uçaklarını ilk kez uçurduklarında orada kapitalistler olsaydı, uçağı vurup düşürürlerdi” – Warren Buffet Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 5 Nergiz

6. Uluslararası Hava Seferleri Konferansı  Paris [18 Mayıs – 29 Haziran 1910]  18 Ülke katıldı (Osmanlı Devleti de var)  Kamuya ve özele ait uçaklar  Uçağın milliyeti  Seyrüsefer izinleri  Tescil  Mürettebatın yeterliliği  Uçakta taşınabilecek maddeler  İniş-kalkış kuralları Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 6 Nergiz

7. 1910’lar – Yeşilköy Tayyare İstasyonu Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 7 Nergiz

8. Türkiye’deki İlk Uçuşlar  Mahmut Şevket Paşa (Harbiye Nazırı)  Yeşilköy’de havaalanı arazisi  Tayyarecilik Mektebi  Öğretmenler: Mehmet Fesa ve Yusuf Kenan  Türkiye’deki ilk uçuş:  2 Aralık 1909  Baron de Catters  Hürriyet-i Ebediye Tepesi  Yüzbaşı Mehmet Fesa (Evrensev) [1878-1951]  Fransa’da eğitim aldı  26 Nisan 1912 – İlk Uçuş  Prens Celaleddin adlı Deperdüssin marka uçak Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 8 Nergiz

9. Fesa Bey - 1912 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 9 Nergiz

10. Büyük Buhran ve Devletçilik  29 Ekim 1929 – Wall Street  Büyük İşsizlik + Durgunluk  Emtia Fiyatlarındaki Düşüş  Buğday fiyatları  İç kapanma, korumacı ekonomi politikası Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 10 Nergiz

11. Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 11 Nergiz

12. Büyük Buhran ve Devletçilik  Türkiye – buğday fiyatları  Özel Sektör yerine Devlet:  TCMB (1931)  Tekel (1931)  Sümerbank (1933)  DHY (1933)  PTT (1933)  Deniz Yolları (1933)  İller Bankası (1933)  Petrol Ofisi (1941)  13 Şubat 1937’de Atatürk İlkeri, Anayasa’ya girdi Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 12 Nergiz

13. 3 Şubat 1933 – İlk Uçuş Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 13 Nergiz

14. 20 Mayıs 1933 - Kuruluş  Hava Yolları Devlet İşletme İdaresi (no 2186)  2 x King Bird (5 koltuk)  2 x Junkers F-13 (4 koltuk)  1 x Tupolev ANT-9 (10 koltuk)  1935 – Nafia Vekâleti’ne bağlandı  1938 – Münakalat Vekâleti’ne bağlandı  Devlet Hava Yolları Umum Müdürlüğü Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 14 Nergiz

15. İlk Filo Tupolev Junkers Kingbird Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 15 Nergiz

16. 1944 – Şikago Konferansı  1 Kasım 1944 (37 gün sürdü)  52 ülke  SSCB katılmadı (1970’te üye oldu)  6 Haziran 1945: P-ICAO kuruldu  4 Nisan 1947: ICAO  Nisan 1945: IATA kuruldu Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 16 Nergiz

17. 1. Aeronautical Charts and Maps 2. Meteorology 3. Rules of the Air and Air Traffic Control 4. Search and Rescue 5. Airworthiness 6. Aeronautical Communications and Radio Aids to Air Navigation 7. International Air Services Operations 8. Personnel Licensing 9. Aircraft Nationality and Registration Marks 10. Airways Systems 11. Air Traffic Control Practices 12. Log Book Requirements Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 17 Nergiz

18. 1945  Douglas DC-3 uçaklarının ABD’den satın alınması (Mısır’dan)  30 adet = $20.000  DC-3’ler ilk kez 1935 yılında uçtu  20 – 30 kişilik Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 18 Nergiz

19. Douglas DC-3 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 19 Nergiz

20. 12 Şubat 1947  İlk yurtdışı hattı  Ankara – İstanbul – Atina uçuşu  DC-3  Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü:  Devlet Hava Yolları Genel Müdürlüğünün, Ankara ile Atina arasında uçak servisi tesisi için Yunan Hükümetiyle bir müddetten beri yapmakta olduğu müzakereler neticelenmiş ve ilk tecrübe uçağı bu sabah saat 10’da Atina'ya gitmek üzere Ankara'dan hareket etmiştir. Duglâs-3 tipinde çift motorlu olan bu uçak, bugün İstanbul'dan kalkacak ve yarın sabah Atina'ya gidecektir” Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 20 Nergiz

21. Serbestleşmeye Doğru  Truman Doktrini (1947)  Yunanistan (300 m.USD) ve Türkiye (100 m.USD)  Marshall Planı (1947)  1948 – 1952 arası 16 ülkeye, 13 milyar USD  Türkiye İktisat Kongresi (22 – 27 Kasım 1948)  Devletçi politikalar eleştiriliyor  Serbest ekonomi savunuluyor Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 21 Nergiz

22. 1 Mart 1956  21 Mayıs 1955 – no:6623 (AO yetkisi verildi)  1 Mart 1956’da faaliyete geçti  Ortaklar:  Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş  Sedat Simavi Halefleri, Haldun ve Erol Simavi Kollektif Şirketi  Ercüment Karacan, Milliyet Gazetesi Sahibi  Mithat Perin, İstanbul Ekspres Gazetesi Sahibi  Yusuf Ziya Ortaç, Akbaba Yayınevi Sahibi  İlk İdare Meclisi: Rıza Çerçel (başkan), Osman Nebioğlu ve Semih Sipahioğlu Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 22 Nergiz

23. THY Amblemi  Mevcut amblem, Mesut Manioğlu (1956)  1960-61 yıllarında bugünkü şeklini almıştır  Mesut Manioğlu (1927-2001): Ünlü grafik tasarımcı  Turna mı, Yaban Kazı mı? Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 23 Nergiz

24. THY Amblemi Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 24 Nergiz

26. THY’de Jet Çağı  1 Eylül 1967  İlk uçuş: Ankara – İstanbul – Brüksel  Mc Donnel Douglas DC-9-15  Aylık 15.000 USD (kiralık) Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 26 Nergiz

27. İlk Jet Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 27 Nergiz

28. 1970’ler... Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 28 Nergiz

29. İkram - 1971 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 29 Nergiz

30. Aralık 1972  İlk geniş gövdeli uçak  Mc Donnel Douglas DC-10  Avrupa’daki ilk DC-10  Üç adet Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 30 Nergiz

31. 03 Mart 1974 Paris – DC-10 Kazası  TK981  İstanbul – Paris – Londra  British Airways grevde  Rugby finali  Kargo kapısı  346 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 31 Nergiz

32. THY Teknik  Ankara Güvercinlik  Etimesgut Türkkuşu  Ankara Yeşilköy (1955)  Motor Atölyesi (1963)  Elektrik Elektronik Atölyesi (1972)  Ana Bakım Üssü İnşaat Başlangıcı (1972)  Ana Bakım Üssü ( Eylül 1978) – bugünkü eski hangar  II.Bakım Üssü “Yeni Hangar” [18 Ocak 1998 (bir bölümü) – 1999 Haziran (tamamı)] Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 32 Nergiz

35. Bilgisayarlı Rezervasyon  Yolcu Hizmetleri Sistemi:  KLM’den satın alındı – Sistem merkezi KLM’de  IBM marka bilgisayarlar kullanıldı  SITA ile altyapı konusunda işbirliği  19 Mart 1979’da başladı (Faz-I)  TOROS = THY Otomatik Rezervasyon ve Operasyon Sistemi  3 Mart 1985’te KLM’den THY’ye geçti (Faz-II)  Troya = THY Rezervasyon Otomatik Biletleme Yer İşletme Alan Otomasyonu  British Airways’ten 1993 yılında satın alındı  İlk başta adı TOROS 2 idi  2 Nisan 1995’te Troya adı ile devreye girdi  Galileo – THY İşbirliği (1995) Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 35 Nergiz

37. Sendikalaşma ve Grevler  1.Dönem Toplu İş Sözleşmesi:  01.07.1964 – 30.06.1966 tarihleri arasında geçerli olmak üzere 1964 yılında imzalandı  21.Dönem Toplu İş Sözleşmesi:  01.01.2007 – 31.12.2008 arasında geçerli olmak üzere 27 Ağustos 2007 tarihinde imzalandı  1980 Grevi:  18 Şubat 1980’de başladı  11 Mayıs 1980’de sona erdi (84 gün)  Gerekli bakımlardan sonra seferler Haziran ayında başladı  THY büyük darbe yedi Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 37 Nergiz

38. Grev - 1980 Yıl Ücretli Yolcu Personel Sayısı 1977 3.195.980 6.399 1978 2.668.979 6.201 1979 2.929.879 6.124 1980 1.590.416 5.734 1981 2.461.371 5.446 1982 2.420.878 5.712 1983 2.552.148 6.143 1984 2.882.646 6.208 1985 2.780.989 7.243 1986 3.018.654 7.068 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 38 Nergiz

39. 1980’ler... Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 39 Nergiz

40. 1980 Sonrası  Turgut ÖZAL dönemi  10.12.1984 – Ekonomik İşler Yüksek Koordinasyon Kurulu  Alınan kararlar, THY’nin o tarihten sonraki tüm vizyonunu derinden etkileyen bir değişimin önünü açtı  THY’nin özelleştirilmesi kararı  Hizmetlerin iyileştirilmesi Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 40 Nergiz

41. Özelleştirme  1984 - Kamu İktisadî Teşekkülü statüsüne geçiş  Özal Dönemi  Eylül 1990 – Kamu Ortaklığı İdaresi’ne bağlandı  Eylül 1990 – Özelleştirme kapsamına alındı ve ödenmiş sermayenin %5’i halka arz edildi  Aralık 2004 – Halka arz %23 (%24,82)  Mayıs 2006 – Halka arz %28,75 (%53,57)  Kamu payı %50’nin altına düştüğünden THY, 4046 sayılı KİT Özelleştirilmesi hakkındaki kanun kapsamından çıkmıştır Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 41 Nergiz

42. B Kapısı - 1983 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 42 Nergiz

43. Genel Yönetim Binaları  1946 – Güvercinlik Havaalanı (Ankara)  1949 – Posta Caddesi Yüzbaşıoğlu Apartmanı Ulus (Ankara)  1952 – Gar Binası (Ankara)  1955 – Çankırı Cad Tecim Han Dışkapı (Ankara)  1959 –Yolcu Salonu karşısı Nesli Han (İstanbul)  1962 – Devres Han Gümüşsuyu (İstanbul)  1972 – Cumhuriyet Caddesi No:199/201 Harbiye (İstanbul)  1988 –Yeşilköy (Mevcut bina) Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 43 Nergiz

44. Genel Yönetim Binası Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 44 Nergiz

47. Sun Express  Sun Express:  Ekim 1989  THY & Lufthansa  %50 - %50  İlk uçuş: 2 Nisan 1990 [Fra – Ayt] Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 47 Nergiz

48. 1988 – 1991  Cem Kozlu dönemindeki yenilikler  SAS ile yapılan anlaşmalar  Putting People First semineri  Frequent Flyer  Kabin içi yenilikler  Kurumsal İmaj Yenileme Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 48 Nergiz

49. Moments of Truth  SAS  Jan Carlzon  1980’ler  İşletme odaklılık OUT, müşteri odaklılık IN Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 49 Nergiz

50. Kurum İmajı  Satış Büroları Teşrifatı  Personel Kıyafetleri  Uçakların iç ve dış tasarımı Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 50 Nergiz

51. Sık Uçan Yolcu Programı  1 Mayıs 1981: Aadvantage (American Airlines)  Bir hafta sonra: Mileage Plus (United Airlines)  1 Temmuz 1989: Frequent Flyer (THY)  15 Ağustos 1991: Company Club  1 Nisan 1993: Courtesy Kart (Çok özel kişilere)  1 Temmuz 1993: Corporate Club (isim değişikliği)  1 Nisan 1996: Corporate Blue & Corporate Plus  7 Ocak 1993: Mileage Club (İsim değişikliği)  Dört kart: Altın, Gümüş, Bronz, Kırmızı  1 Kasım 1998: Qualiflyer (İttifak)  29 Ekim 2000: Miles&Miles (İttifaktan çıkış)  İki kart: Elite, Classic  15 Şubat 2006: Miles&Smiles (İsim değişikliği)  Dört Kart: Elite Plus, Elite, Classic Plus, Classic Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 51 Nergiz

52. Qualiflyer  Havayolu İttifakları neden kuruluyor?  FFP, Oligopol, Maliyet, Milliyet engeli  Northwest + KLM = Sky Team  United + Lufthansa = Star Alliance  Delta + Qualiflyer = ?   American + British = oneworld  FFP (2 Nisan 1992): Swissair + Crossair + Swissôtel  Group (1998): +Sabena + TAP + AOM + LOT + Austrian  30 Mart 1998 – THY katıldı  Ekim 2001 – THY ayrıldı  2002 – Swissair battı  Flying Bank  Grounding (2 Ekim 2001)  Beraat (Haziran 2007) Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 52 Nergiz

53. İkram (Economy Class) - 2007 Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 53 Nergiz

54. Sermaye Tarih Sermaye Tarih Sermaye 1956 60.000.000 1987 150 Milyar 1967 90.000.000 1990 700 Milyar 1968 200.000.000 1991 2 Trilyon 1972 400.000.000 1992 2,5 Trilyon 1975 1 Milyar 1994 6 Trilyon 1980 3 Milyar 1995 10 Trilyon 1981 20 Milyar 1996 50 Trilyon 1984 60 Milyar 1999 – 175 Trilyon Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 54 Nergiz

55.  21 Aralık 1996: THY web sitesi açıldı  27 Ocak 1997: Web rezervasyon  25 Eylül 2001: Online bilet satışı başladı  1 Nisan 2006: Global Gateway Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 55 Nergiz

56. Kısa, kısa...  Haziran 1985: Airbus A310  Haziran 1986: Singapur hattı  Ağustos 1988: New York hattı (Brüksel üzerinden)  Temmuz 1993: İlk Airbus A340 ve First Class  Temmuz 1994: New York direkt sefer  Mart 1998: Qualiflyer  Aralık 2003: eBilet, pas biletler ile devrede  2006: 24 Yeni hat  9 Aralık 2006: Star Alliance üyelik anlaşması Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 56 Nergiz

57. Genel Müdürler Yıl İsim Yıl İsim 1933 – 1934 Em.Plt.Bnb.Fesa Evrensev 1956 – 1957 Ulvi Yenal 1934 – 1935 Em.Plt.Bnb.Ayni Bey 1956 ve 1959 Hüseyin Ünsal (vekaleten) 1936 – 1936 Şevket Arı 1957 – 1958 Em.Kor Gen.Enver Akoğlu 1936 – 1937 Sabri Tamer 1959 Abdullah Parla 1937 – 1938 Hasan Fehmi Süerdem 1959 – 1960 Ulvi Yenal 1938 – 1946 Em.Plt.Kur.Alb.Ferruh Şahinbaş 1960 Hv.Kur.Alb.Şerafettin Kırmızı 1947 – 1953 Em.Plt.Alb.Osman Nuri Baykal 1960 – 1962 Kur.Alb.Halit Elgin 1954 Rıza Çerçel 1962 – 1963 Em.Tüm Gen.Şahap Metel 1954 – 1955 Haluk Necdet Arık (vekaleten) 1963 – 1964 Sami Şehbenderler 1956 Muhiddin Asral (vekaleten) 1965 – 1968 Em.Hv.Kur.Alb.Ağası Şen Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 57 Nergiz

58. Genel Müdürler Yıl İsim Yıl İsim 1968 – 1969 Hüseyin Yeğin 1980 Em.Hv.Kur.Alb.Erdoğan Akünal (vek) 1969 – 1970 Orhan Batı 1980 – 1984 Em.Hv.Tüm.Gen.Cengiz Sakaryalı 1970 – 1971 Nurettin Erguvanlı 1984 – 1988 Em.Hv.Tuğ Gen.Yılmaz Oral 1971 – 1972 Em.Hv.Tuğ Gen.İhsan Göksaran 1988 – 1991 Mehmet Cem Kozlu 1972 – 1974 Em.Hv.Kor Gen.Remzi Yelman 1992 – 1993 Tezcan Yaramancı 1974 – 1975 Em.Hv.Kur.Alb.Ağası Şen 1994 – 1997 Atilla Çelebi 1975 – 1977 Nurettin Erguvanlı 1997 – 2003 Yusuf Bolayırlı 1977 – 1978 Argun Yelutaş (vekâleten) 2003 – 2005 Abdurrahman Gündoğdu 1978 Selahattin Babüroğlu 2005 – Temel Kotil 1978 - 1980 Ertuğrul Alper Türk Hava Yolları Tarihi - Kasım 2007 Abdullah 58 Nergiz