1.
BILBO-BILBAO Bilboko pertsonaia eta eraikinik ospetsuenak 4.DC (2010-2011)

2.
DIEGO LOPEZ DE HARO <ul><li>López de Haro 1250. urtean inguru jaio zen. </li></ul><ul><li>1295. urtean Sancho el Bravo erregea hil zen eta Fernando IV Bizkaian sartu eta Bizkaiko lurrak hartu zituen erresistentzia izan barik. </li></ul><ul><li>Diegok itsas herrixka Bilboko hiri bihurtu zuen 1300ko ekainean. </li></ul><ul><li>Fernando IV. Erregearekin zegoen bitartean Algecirasen hil zen 1310. urtean. </li></ul>

3.
JUAN CRISOSTOMO ARRIAGA BALTZOLA <ul><li>Juan Crisostomo Arriaga ( 1806 -1826). </li></ul><ul><li>Bere talentua ikusirik, Faustino Sanz-en (garaiko biolinista ezaguna) ikasle izatera iritsi zen eta hamaika urterekin konposatzen eta Bilboko musika elkarteetan jotzen hasi zen. </li></ul><ul><li>15 urte zituela Parisko École Royal de Musique et Declamationen (Parisko kontserbatorioa) ikasten hasi zen. </li></ul><ul><li>Bere omenez Bilbon eraikitako antzokiari Arriaga izena jarri zitzaion eta monumentu bat altxatu zen. </li></ul>

4.
ADOLFO GUIARD <ul><li>Pintorea (Bilbo, 1860-1916). </li></ul><ul><li>Bartzelona eta Parisera jo zuen pintura ikastera;pintore impresionistekin (Manet, Degas, Monet, Pizarro) eta literatura naturalistarekin izan zuen harremana. </li></ul><ul><li>Parisen eta Londresen bizi ondoren Bilbon finkatu zen (1886). </li></ul><ul><li>Estilo nahiko pertsonala zuen, baina impresionismoaren eragin nabarikoa. </li></ul><ul><li>Bizkaiko paisaiak, eguneroko bizitzaren irudiak, herri-ohiturak eta kirolak pintatu zituen, betiere naturalismo eta sinbolismoaren eragina erakutsiz. </li></ul>

5.
MANUEL LOSADA <ul><li>Manuel Losada Bilboko pintorea izan zen (1865–1949). </li></ul><ul><li>Zaharberritzailea, muralista, kartelgilea eta liburu-ilustratzailea ere izan zen. </li></ul><ul><li>Bilboko ohitura eta berezitasunak azaldu zituen olio-pintura eta pastelak erabiliz. </li></ul><ul><li>Arte Ederretako San Fernando Akademiako Kidea (1909), Bilboko Arte Ederretako museoko zuzendaria (1913) eta Bizkaiko Artisten Elkarteko ohorezko lehendakaria izan zen (1945). </li></ul><ul><li>Bilbo, Paris, Madril, Belgika, Italia, etab, etan erakusketak egin zituen. </li></ul><ul><li>Zuloaga, Rusiñol, Uranga eta Durrio ikasle eta lagun izan zituen. </li></ul>

6.
CASTOR JAUREGIBEITIA BILBOKO KOTXERITO <ul><li>Bilboko Cristo kalean jaioa (1876-1928). </li></ul><ul><li>Bilbon 1906ko Aste Nagusian debutatu eta 83 zezenketa eta 28 nobillada egin zituen. </li></ul><ul><li>Bere karrera osoan (1897/1919), 616 korridetan hartu zuen parte, guztira 1.668 zezen hiltzen. </li></ul><ul><li>Horietatik 132 nobilladak izan ziren eta 483 zezenketak.Euskal Herrian, Espainian, Frantzian, Mexikon, Perun eta Portugalen toreatu zuen. </li></ul><ul><li>1919an, Cocheritok 43 urte zituela, erretiratzea erabaki zuen.Horretarako korrida bi prestatu zituen, lehena Madrilen eta bigarrena Bilbon. </li></ul><ul><li>Bere omenez, Bilboko zezen-zale kluba eta kale batek bere izena dute. </li></ul>

7.
RAFAEL MORENO ARANTZADI (PICHICHI) <ul><li>Pichichi (1892-1922), Bilbotarra jaiotzez. </li></ul><ul><li>1913. urtean egin zuen Athletic taldearekin debuta. Guztira, zortzi denboraldi egin zituen taldean (1912-1920). </li></ul><ul><li>Lau Errege Kopa irabazi zituen, eta Anbereseko Joko Olinpikoetan zilarrezko domina lortu zuen. Espainiar selekzioarekin bost aldiz jokatu zuen. </li></ul><ul><li>San Mames futbol zelaiko tribuna nagusian, bere omenezko irudi bat dago. San Mamesen inoiz jokatu ez duten futbol taldeek irudiaren aurrean lore sorta bat uzteko ohitura dago. </li></ul>

8.
JESUS DE ARANBARRI <ul><li>Euskal musikagilea izan zen. </li></ul><ul><li>Zazpi kaleetan jaioa, auzokidea zuen </li></ul><ul><li>Miguel de Unamuno idazlearen laguna </li></ul><ul><li>izan zen. </li></ul><ul><li>Aita musikaria zen,eta bera ere musika </li></ul><ul><li>arloan murgildu zen gaztetatik “Academia </li></ul><ul><li>Vizcaina de música” delakoan ikasketak </li></ul><ul><li>eginez eta geroago Jesus Guridiren </li></ul><ul><li>beraren ikaslea izan zen, Parisera ikastera </li></ul><ul><li>ere animatuko zuena. </li></ul><ul><li>Hamasei urterekin, pianoa jotzen ibiltzen, </li></ul><ul><li>zinema mutuaren pelikuletan lagunduz eta </li></ul><ul><li>denboran aurrera Bilboko Udal Bandan </li></ul><ul><li>Ibili ondoren, Bilbao orkestra </li></ul><ul><li>Sinfonikoaren zuzendari bihurtu zen. </li></ul>

9.
MIGUEL DE UNAMUNO <ul><li>Miguel Unamuno Bilboko Zazpi </li></ul><ul><li>Kaleetako Erronda kalean jaio zen. </li></ul><ul><li>Idazle eta filosofoa izan zen. </li></ul><ul><li>1891 Salamancako Unibertsitateko </li></ul><ul><li>grekera katedrarako oposizioetara </li></ul><ul><li>aurkeztu eta postua bereganatu zuen </li></ul><ul><li>Salamancako Unibertsitateko errektore </li></ul><ul><li>izendatu zuten 1901ean. </li></ul><ul><li>1936an Salamancan hil zen. </li></ul>

10.
GABRIEL ARESTI <ul><li>Gabriel Aresti (Bilbo, 1933-1975) bere kasa euskaldundu zen gaztetan eta kontaduritzan jardun zuen. </li></ul><ul><li>Poesigintzaz kanpo ere lan asko eman zituen argitara. </li></ul><ul><li>Antzerkia berritu zuen, kantagintza sustatu zuen, itzulpenak, ipuinak eta nobela bat ere utzi zizkigun, Mundu munduan , eta artikulu eta hitzaldi mordo bat, zorrotzak bezain polemikoak bere garaian. </li></ul>

11.
BEGOÑAKO BASILIKA <ul><li>Nahiz eta lehen beste eraikinak izan, egungo basilika XVI. mendekoa da, Sancho Martínez de Aregok diseinatua. Bere hiru nabeen eraikuntza XVII. mendean bukatu zuten, hau da, 1511an hasi zenetik mende bat iraun zuten. Eraiki zuten bitartean gotiko estiloa garatu zuten eta Gil de Hontañónek egindako aurrealdea beste zatiak ez bezalakoa da. </li></ul><ul><li>Salbe eta basilika : Bilboko Salbe auzoaren izena hortik portura zetozen marinelak basilikaren lehendabiziko ikuspegia zutelako datorkio. Bere bidaia bukatuta zegoela eskertzeko, Begoñako Andre Mariari Salbe bat esaten zioten. </li></ul><ul><li>Jaiak : Basilikaren jai nagusiak abuztuaren 15ean (Mariaren Jasone) eta urriaren 11n (Begoñako Andre Maria) ospatzen dituzte. Bilboaldean eta Bizkaia osoan hara erromes joateko ohitura dago. Horrela, San Joan Laterangoaren basilikaren lotuta dagoenez, barkamena lortzen dute. </li></ul>

12.
Erriberako merkatua <ul><li>Erriberako Merkatua merkatuaren plaza bat da Bilbaon kokatua, Espainiaren iparraldean. Kokatuta eskuina ertza egiten du Nerviónen itsasadarra Alde zaharraren ondoan hau. 10000m2-ren azal komertzial bat du Europaren merkatu nagusi estalia izatea egiten dion. Haren barrualdea produktu desberdinen salmentaz beteak jasotzen du elikagarriak lotsagabera nabarmentzean. </li></ul>

13.
Bilboko burtsa <ul><li>Burtsa-merkatuetan aspaldi honetan ikusten ari garen bilakaerak euren betiko jarduera-eremuaren mugak gainditzera eraman ditu burtsak. Kontratazio hutserako zentruak izatetik benetako zerbitzu enpresak izatera igaro dira, eta balio erantsia duten zerbitzuak eskainiz asebete behar dituzte bezero eta erabiltzaileen beharrizanak. </li></ul><ul><li>Bilboko Burtsak, sortu zenetik, beti eutsi dio zerbitzugintzaren ildoari eta helburu horretara bideratu ditu bere ahalegin guztiak. Horrela zerbitzu sorta zabala sortu du, eta etengabe dihardu zerbitzuok eguneratzen eta hobetzen. </li></ul>

14.
SAN ANTON ELIZA <ul><li>San Anton Bilbokobigarren eliza nagusia da, Santiagoko Katedralarenostean. Zazpi Kaleaketa Atxuriko auzoen artean dago, Bilboko errekaren ondoan. Aintzinako Bilboko mugak zehazten zituen hormaren aztarnak aurkitu dira elizaren azpian, horrez gain, Bilboko hiriaren sorrera baino lehenagoko aztarnak ere Barrutiak guztira, 964,93 metro koadroko azalera dauka, eta 55.182 biztanle ( 2005 ). Bilboko barrutirik populatuena da. </li></ul>

15.
SAN ANTON ZUBIA <ul><li>San Antongo zubia Bilboko itsasadarreko zubia da, eskuinaldetik Zazpikaleak eta ezkerraldetik San Frantzisko lotzen dituena. San Anton </li></ul><ul><li>ondoan du. 1318 baino lehen eraikia, litekeena da 1300an hiribildua eratu baino lehenagokoa izatea. Mendeetan zehar Bilboko itsasadarra zeharkatzen zuen zubi bakarra izan zen, bilbotarrek ertze bien arteko komunikazioen monopolioa mantendu nahi zutelako. </li></ul><ul><li>Bilboko ikur bihurtua, la puente vieja (euskaraz: &quot;zubi zaharra&quot;) ezizena duena, hiriburuaren armarrian agertzen da. Erdi Aroan eraiki zutenetik, oso zubi inportantea izan zen bertatik Bizkaiko jaurerria eta Gaztelako Erresumaren arteko merkataritza guztia pasa behar zuten, Maria Diaz I.a Harokoak Bilbori emandako eskubideari esker. XV. mendean, Bilboko agintariek zubi honetan bertan exekutatzen zituzten gaizkileak. Hiltzeko zigortuei harria lotu eta itsasadarrera bota . </li></ul>

16.
BILBOKO DONEJAKUE KATEDRALA <ul><li>Donejakue katedrala Bilbok duen eliza nagusia da. Izen bereko plazan kokatuta dago, Zazpi kaleetako erdialdean. Eraikina urteak igaro ahala eraikia izateagatik, hainbat estiloren da:. Elizaren ondorioa barrualdea, 2002. urtean berriztu zen azkenengo aldiz. Horrez gain, eraikinaren kanpoaldea garbitu zuten, eta portikoa itxi. </li></ul>

17.
SAN NIKOLAS BARIKO <ul><li>San Nikolas Eliza Bilboko </li></ul><ul><li>eliza erdialde historikoan </li></ul><ul><li>dagoen tenplu katolikoa da. </li></ul><ul><li>Estilo barrokoan egindakoa, </li></ul><ul><li>1756an inauguratu zuten. </li></ul><ul><li>Barrualdean, bost erretaula </li></ul><ul><li>ditu rococo estilokoak eta </li></ul><ul><li>Juan Pascual de Menak </li></ul><ul><li>egindakoak. </li></ul><ul><li>EuskoTren eta Bilboko metroaren </li></ul><ul><li>geltokia elizaren atzealdean dago. </li></ul>

18.
Bizkaiko Foru Aldundia <ul><li>Bizkaiko Foru Aldundia bizkaiko gobernu organoa da. Espainiako beste diputazio batzuekin alderatuta lurralde historiko bat izateak ekartzen dituen eskuduntzak ditu, hala nola, ogasuna, urbanismoa eta gizarte gaiak. Gaur egun Jose Luis Bilbao Eguren da Ahaldun Nagusia </li></ul><ul><li>Bizkaiko Foru Aldundiaren egoitza nagusia Bilboko Kale Nagusian kokatzen da. Foru Aldundiko batzar nagusietako bilerak Hurtado Amezaga kaleko eraikin batean egiten dira, baina sinbolikoki urtean hainbat alditan Gernikan egiten dira bilkurak. </li></ul><ul><li>Luis Aladrenen obra da (1890-1900). </li></ul>

19.
ZUBIZURI <ul><li>Zubizuri bilboko oinezkoen zubi bat da, Santiago Calatrava arkitekto valentziarrak diseinatua. (1990-1997) </li></ul><ul><li>Bilboko itsasadarraren gainean eraikia, Uribitarte eta Campo Volantin pasealekua batzen ditu. kristala eta altzairua erabili ziren eraikitzeko. </li></ul><ul><li>Hasieran arkitektoak zoru hori gardena izatea nahi izan zuen, baina azkenean kristal opakoa erabili zuten. </li></ul>

20.
ALHONDIGA <ul><li>Bilboko Alhondegia hiriaren erdialdean dagoen eraikuntza historikoa da diziplina anitzeko gune bihurtzeko xedez, hiritar guztiei irekia, ezagutza, ongi izatea eta dibertimendua izango ditu helburu. Antzina udal alhondegia zen, hau da, aleak eta beste zenbait jangai gorde, saldu eta salerosteko gunea </li></ul><ul><li>Hiri-kultura, gaurkotasuna, mugimendu berriak eta osasuna garatzeko eta zabaltzeko erreferentzia gunea bilakatzea izango du jomuga Alhondiga Bilbaok. Gozatzeko, hobeto ezagutzeko eta ikasteko elkargunea. Gizakien elkarbizitzarako espazioa. </li></ul>

21.
CAMPOS ELISEOS ANTZOKIA <ul><li>Campos Eliseos Antzokia Bilboko Art Nouveau eraikin ederrenetarikoa da, Parisko Théâtre des Champs-Élysées haren izen bera daukana. Zabalgunean egonda, Bertendona kalean (Abando), XX. mendeko hasieran eraiki zuten &quot;Campos Elíseos&quot; izen herrikoia zeukan zelaigune batean, aisildirako erabilitakoa. Halaber, &quot;La Bombonera de Bertendona&quot; izena eman zioten gazteleraz. </li></ul><ul><li>Antzoki hau 1902an inauguratu zuten, Art Nouveau estilodun atari paregabearekin, eta haren egileak Alfredo Acebal eta Jean Baptiste Darroquy arkitektoak izan ziren. Garai hartan, Arriaga Antzokia, Basurtuko Ospitalea, hiriko zubi gehienak bai eta Bizkaiko Zubia ere eraiki zituzten. </li></ul><ul><li>Arriagakoa baino altuagoa, 800 ikusle-entzuleentzako lekua zeukan, ç-patioa, bi anfiteatro eta galeria (&quot;paradisu&quot;) batekin. </li></ul>

22.
Euskalduna Jauregia <ul><li>Euskalduna Jauregia Bilboko musika gune handiena da gaur egun, bai eta kongresu edo biltzarren bilgunea ere. </li></ul><ul><li>Bilbao Orkestra Sinfonikoak egoitza bertan dauka. </li></ul><ul><li>Musika motari dagokionez, batik bat opera, musika, zarzuela eta musika modernoa eta etnikoa eskaintzen dute bertan. Horretaz gain, antzerkia eta dantza emanaldiak ere ikusgai daude urte osoan zehar. Guztira bost areto, tamainan ezberdinak, ditu biltzar jauregiak, handienak 2200 pertsona har ditzake gehienez eta txikienak 200 pertsona. </li></ul><ul><li>Abandoibarra izeneko eremuan kokatuta dago, Abandoko barrutian. Euskaldunako Zubiaren hasieran dago, eta Bilboko itsasadarrak Deustutik banatzen du. Bihotz Sakratuaren plaza eta Doña Casildaren Parkea haren inguruan daude. </li></ul><ul><li>53.000 m2 dauka, hiru solairutan banatuta. Hainbat areto ditu, baina nagusia Auditorioa da, 1.770 m2 daukana eta 2.000 ikusle baino gehiagorentzako lekua. 1998an eraiki zuten, Dolores Palacios eta Federico Soriano arkitektoek diseinatuta. </li></ul>

23.
Ibaigane: Athletic Cluben egoitza <ul><li>Ibaigane jauregia Gregorio </li></ul><ul><li>Ibarreche arkitektuaren lanik </li></ul><ul><li>garrantzitsuena da. </li></ul><ul><li>Sustatzailea Ramon de la </li></ul><ul><li>Sora ontzi-ustiatzailea izan </li></ul><ul><li>zen, garai hartako enpresari </li></ul><ul><li>dinamikoena eta </li></ul><ul><li>ekinztaileena. Euskal estilo </li></ul><ul><li>berriko eraikina da, </li></ul><ul><li>XX.mende hasierako </li></ul><ul><li>&quot;revivals&quot;en adibidea; athletic </li></ul><ul><li>Cluben egoitzak, zehazki, </li></ul><ul><li>Bizkaiko erdi aroko dorretxea </li></ul><ul><li>gogorarazten du. Jauregi </li></ul><ul><li>familiar eta egoitzazkoa </li></ul><ul><li>bihurtuta. </li></ul>

24.
Iberdrola Dorrea <ul><li>Iberdrola Dorrea Bilbon eraikiko den dorrea da. </li></ul><ul><li>Bilboko Abandoko auzoko Abandoibarra gune berriaren ikur nagusia izango da. </li></ul><ul><li>César Pelli arkitekto argentinarraren lana da </li></ul><ul><li>Guztira 36 solairu eta 165 metroko altuera izango ditu, eta Euskadi Plazan kokaturik egongo da . </li></ul>