Хамлет
- 2. • Уильям Шекспир (1564 оны 4 сарын 23 - 1616 оны 4 сарын 23) нь
Английн алдарт зохиолч, яруу найрагч юм. Тэрээр анх театр үүсэн бий
болж байх үед амьдарсан. Зүгээр л ийм үед амьдарсан биш театрыг
бий болголцсон хүн нь тэр өөрөө байлаа. Жүжгийн зохиол бичиж
эхлэхээсээ өмнөх 10 жил тэр явуулын театрын жүжигчин байсан юм.
• Хожмын бүх цаг үеийн турш "төгс төгөлдөр эмгэнэлт жүжиг" гэж
үнэлэгдсээр ирсэн "Ромео, Жульетта"-г 31 насандаа бичжээ. "Гамлет"-ыг
37-тойдоо, "Отелло"-г 40-настайдаа, "Лир ван"-г 41-тэйдээ бичсэн байна.
Дараа нь агуу их "Макбет", "Антонии, Клеопатра хоёр" зэрэг олон
жүжгээ туурвисан байна. Эдгээр эмгэнэлт жүжгүүдээс гадна "Хайр
дурлалын хайран хүч", "Зуны шөнийн зүүд", "Арван хоёр дахь шөнө"
зэрэг монголчуудын сайн мэдэх олон шилдэг инээдмийн жүжиг бичсэн
юм. Хэдийгээр тэрээр эмгэнэлт, инээдмийн төрлийг хослуулан бүтээж
байсан ч оргил гэж хэлж болох бүтээлүүд нь эмгэнэлт зохиолууд нь
байв.
- 4. • Уильям Шекспир нь Стрэтфорд хотноо Жон Шекспирын хүү болон төржээ.
Эцэг нь чинээлэг бээлийчин бөгөөд хотынхондоо нэр хүндтэй хүн, янз бүрийн
сонгуульт үүрэг хүлээж, хотын даргын ажлыг хийж байсан гэдэг. Шекспир хүү
Стрэтфордын гимназид хэл зүй, уран хэллэг, логик, латин ба грек хэлд
суралцаж байхдаа эртний уран зохиолын хэсгээс орчуулан цээжилж, Грек,
Ромын домгуудтай танилцаж байсан. Тэрбээр арван найман насандаа хорин
зургаан настай тариачны охин Энн Хэдэуэйтэй гэрлэж, 1587 онд Лондон хотод
очиж, өөрийн хувь заяаг театртай нэг мөр холбожээ. Тэд гурван хүүхэдтэй
болсон боловч ууган нь эндсэн байна. Анхандаа театрт хар бор ажил хийж,
улмаар жүжгийн зохиолчийн авъяасаа шалгаж эхэлжээ.
- 5. • 1600-аад оны сүүлээр бичигдсэн "Гамлет" зохиолд Данийн Вант улсын
түүхийг өгүүлсэн байдаг билээ. У.Шекспир амьдарч буй нийгмээ
шүүмжлэх гэж “Гамлет”-ыг бичсэн. Түүний бодож гаргаж ирсэн дүр
залуу Гамлет эх орноосоо хол байж байгаад эргэж ирэхэд төрөлх
Англи орон нь хүн тогтохын аргагүй бузар булай, бурангуй явдлаар
дүүрэн, шударга ёс алдагдаж, эрх чөлөө үгүйлэгдсэн улс болсон
байсанд бухимдан шүүмжилж байгаагаар үйл явдлыг өрнүүлсэн.
У.Шекспир хэлье гэсэн болгоноо Гамлетаар дамжуулж чадсан билээ.
- 6. • Хаан ширээ, эрх мэдэл, эд хөрөнгийн төлөөх увайгүй тэмцэл нь үеийн үед
хүн төрөлхтнийг эмгэнэлт байдалд оруулсаар ирсэн байдаг. "Гамлет" жүжиг ч
бас үүний нэгэн адил. У.Шекспирийн "Гамлет" зохиолын гол зангилаа нь
Данийн Ван өөрийн төрсөн дүүдээ хорлогдон хаан ширээ, хань ижил, газар
нутгаа алдахад хүрч байгааг маш тодорхой өгүүлдэг юм. Таван бүлэг, 20
үзэгдэлт "Гамлет" жүжгийн үйл явдал Эльсинор шилтгээнд өрнөх билээ."Гамлет"
жүжиг бол хүн үхдэл мэт амьд явах, нэр төртэйгөөр үхэх хоёрын ялгаа
заагийг маш сайн гаргаж өгсөн гэдгээрээ дэлхийд алдаршсан жүжиг билээ.
Мөн хүн төрөлхтний хайр дурлал, түүний нөлөөгөөр хүн ямар бузар булай юм
хийж болдог, бас ямар аугаа зүйлийг бүтээж чаддаг вэ гэдгийг харуулсан
жүжиг юм.
- 7. Зохиолын дүр
• Гамлетын эцгийн сүнс Розенкранц- ордны шадар
• Клавдий- Данийн ван Гильденстерн- ордны шадар
• Фортинбрас- Норвегийн хунтайж Озрик- ордны шадар
• Гамлет- хуучин вангийн хүү, одоогийн
• вангийн үеэл дүү Марцелл- офицер
• Гертруда- Данийн вангийн эхнэр,Гамлетын эх Бернардо- офицер
• Горацио-Гамлетын найз
• Полоний- Ордны сайд
• Лаерт- Полонийн хүү
• Офелия- Полонийн охин
• Вольтиманд- ордны шадар
• Корнелий- ордны шадар
- 8. • Даний Ван насан эцэслээд хоёрхон сар өнгөрч байхад түүний
хаан ширээг төрсөн дүү Клавдий нь өөрийн болгожээ. Энэ
үед өөд болсон Вангийн сүнс Эльсинор шилтгээнээр хэрэн
тэнэх бөлгөө. Харуулд гарч байсан ордны цэргүүд болох
Франсиско, Марцелл нар хуучин Ван хаан нь хуяг дуулгаа
өмсчихсөн ууртай догшин царайтай явж байхыг хараад ихэд
айж сандарна. Энэ тухайгаа тэд Данийн хунтайж Гамлетын
найз Горациод хэлж буй үзэгдлээр жүжиг эхэлдэг билээ.
- 9. • Аав нь учир битүүлгээр нас нөгчөөд удаагүй байхад авга
ах Клавдий ээжтэй нь дэр нэгтгэж байгаа гутамшигтай
үйл явдалд эгдүүцэн уурсаж явсан Гамлет эцгийнх нь
сүнс Эльсинор шилтгээнд хэрэн тэнэж явааг сонсоод
тэсгэлгүй тэр сүнстэй уулзахаар шийднэ. Шөнө дундын
үед өнөөх нас барсан Вангийн сүнс урьдын адил гарч
ирэхэд Гамлет түүнтэй уулзаж шударга журамт эцгийнхээ
царай төрхийг дахин харж байгаадаа их баярлана.
Хамгийн гол нь эцгийнх нь үхэл санаатай аллага байсныг
мэдэх билээ.
- 10. Гамлет эцгийнхээ сүнстэй уулзаж Клавдий түүнийг алсан болохыг мэднэ.
• Нойрмоглон найгах дэрс л байлаа. Сонс Гамлет аа
• Намайг цэцэрлэгтээ унтаж байхад могой
• Хатгасан юм гэж тунхагласан.
• Дани иргэд тэр ичгүүр гүй цуурхалд автан итгэсэн юм
• Сурвалжит хүү минь, эцгий чинь
• Хатгасан могой одоо тэргүүн дээрээ
• Титмийг минь тавьчихаад сууж байна.(Тавдугаар үзэгдэл: Мөн л тэндээ )
- 11. • Аавынх нь хаан ширээ, эрх мэдэл, хатных нь гоо үзэсгэлэнд шунан дурласан
Клавдий авгаасаа аавынхаа өшөөг хэрхэн авах тухай Гамлет төлөвлөгөө
боловсруулна. Клавдий Ван, Гертруда хатан нарын хуримын цайллаганы үеэр
өөдгүй авга ахынхаа хийсэн гэм нүглийг жүжиг болгон тавих төдийхнөөр өс
хонзонгийн цангаагаа Гамлет тайлж ядна. Гэвч өөрөөс нь өөр хүн ахынхаа
чихэнд хор дусаасан аймшигт бузар булай хэргийг нь мэдэхгүй гэж бодож
байсан Клавдий ван үнэхээр сэтгэл зүйн дарамтад орж, хууль бусаар олж
авсан эрх мэдэл, хааны титмээ алдах вий гэсэн түгшүүрт автах билээ.
- 12. • Гамлет хэрмэл жүжигчдээр нас барсан хааны үхлийн тухай тоглолт
хийлгэж Клавдийн сандрахыг хараад сэжиг нь батлагддаг.
• Илдээр ганц цохиход тэнгэр рүү дороо халина
• Өсөө авах минь тэр. Тийм үү, бодье
• Хөсрийн луйварчинь эцгий минь алсан гэхэд
• Би тэрнийг хариуд нь диваажинд илгээх нь
• Гэсгээлт биш харин шан болох нь
• Эцэг минь, хорт шүүсэнд тийрэгдсэн цох хорхой шиг
• Гэдэс нь цүрдийж, цэрдийн үхжээ.
- 13. • Энэ үед Гертруда хатан өөд болсныг орлож буй хаан авгынхаа сэтгэлийг
эвгүйцүүллээ гэсэн шалтгаанаар Гамлетыг өрөөндөө дууджээ. Гамлет харин
ээжийнхээ нэгийг үзээд нөгөөг орхиж буй өөдгүй занд нь уурсан хилэгнэж байх
үед ордны сайд Полоний тэдний яриад нууцаар чагнаж байгаад чимээ
гаргачихна. Уур цухал, өс хонзонгий нь цаг болоогүй гэсэн оюун ухаан нь л
тогтоон барьж байсан Гамлет хана туурганы арга хойгуур гэтэн хүний яриа
чагнаж яваа өөдгүй амьтан Клавдий вантнаас өөр хэн байх билээ гэж бодон
хайрт бүсгүй Офелиягийнхаа аавыг хөнөөчихнө. Энэ бүхний золиос нь гэнэн
цайлган, цэвэр ариунаараа явсан Офелия охин болно.
- 14. Полонийн охин, Гамлетын сүйт бүсгүй
Офелия гашуудаж амиа хорлоно.
• Миний ухаан яаж балартдагийг
• Цугласан хүмүүс мэднэ, танд ч бас
• Хэлсэн л байх. Би таны сэтгэл,
• Нэр төр, байр байдлыг чинь хөндсөн,
• Тэр бүхнийг, та итгээрэй, өвчин минь хийсэн юм
• Гамлет хариуцах ёстой юу? Үгүй
- 15. • Аавыгаа, хайртай ганц охин дүүгээ алдсан Лаерт хорон санаат
Клавдийн гар хөл болж, Гамлетын эсрэг турхиран босох билээ.
Үүнийг нь Клавдий зохион байгуулдаг.
• Цаадах чинь шулуун шударга, харгүй
• Хашир баширгүй хүн болохоор гар жадыг
• Огт анзаарахгүй. Та тэгэхээр
• Хамгаалалттай, мохоо жадыг байлдааны хурц
• Жадаар сэмхэн солиод, эцгийнхээ өсийг ав
- 16. • Гамлет Лаэрт хоёрын тулалдаан. Гертруда хатан хортой ус ууж үхдэг. Лаэрт Гамлетыг
шархдуулсан боловч өөрөө сэлмээ унагаад буцааж авахдаа Гамлетын сэлмийг андууран авсан тул
хортой сэлмэнд шархдана. Тэгээд хоёулаа үхлийн шарх олно. Лаэрт үхэх болсноо мэдээд Клавдийн
хуйвалдааныг илчилнэ. Гамлет Клавдийг хорооно.
• Чи ч хорлогдсон. Аврах арга байхгүй
• Хагас цаг амьд байвал- заяа чинь
• Эд мөрийн баримт нь энэ мэс
• Ир нь хатнаараа, тэгээд хор түрхээстэй
• Булай хэргээсээ болж би өөрөө ч үхлээ
• Босох ч үгүй, ахайтан ч үгүй. Тэсэхгүй нь
• Бүх хэрэг- вангийнх. Тэр л уурхай нь
- 17. • Гамлет үхэхийнхээ өмнө найз Горацийдаа бүх үнэнийг олон
түмэнд дамжуулахыг захина. Гуманист үзэлтэй Фортинбрас ирж,
Дани орны эзэн болно.
• Гамлетын цогцсыг цэргийн хүний ёсоор
• Дөрвөн ахмад өргөж, индэр дээр тавиг.
• Сэрүүн тунгалаг байсан бол хууль ёсоор
• Вангийн ёсоор вангийн ширээнд суух ёстой
байсан юм.
- 18. • Түүний уран бүтээлээс цусны өшөө хонзон авах феодалын уламжлалт
ёсны золиос болсон үнэнч хайр дурлалт хосуудын хувь заяаг яруугаар
үзүүлсэн "Ромео Жулетта хоёр", хүнлэг сайхан үзэлтэй хүн, хорон санаа,
зусардан бялдуучлахын ертөнцтэй тулгарсан эмгэнэлийг илэрхийлсэн
"Гамлет", хувь хүн болон түүнийг хүрээлэн байгаа нийгэм хоёрын
тэмцлийг харуулсан "Отелло", цэвэр ариун хүнлэг ёс, цэвдэг хүйтэн
сэтгэлтэй хэрхэн зөрчилдсөнийг илэрхийлсэн "Лир ван", дарангуйлагч
төр засгийг эсэргүүцэх үзэл гүнзгий илэрсэн "Макбет" хэмээх таван
эмгэнэлт жүжиг нь илүүтэйгээр зохиолчийн нэр хүндийг хүн төрөлхтөнд
дархалжээ.
- 19. • . Энэ бүх үйл явдлын хажуугаар Опилиа Гамлет хоёрын хайр дурлал
жүжгээс уйдах зав олгохгүй ээ . Тэдний хайр эмгэнэлтэй ч үнэхээр
сайхан. Яг л “Titanic” кино шиг. Тэрхүү кинонд 2 бие рүү гээ
тэмүүлэх чин сэтгэл, хайрыг илэрхийлдэг. Опилиа Гамлет 2 н хайр
яг энэ кино шиг . Зохиолд:
“Гэгээн цагаан өдөрт бүү итгэ
Гэнэн хар шөнийн одонд бүү итгэ
Хаана ч үнэн байдагт бүү итгэ
Хайр сэтгэлд минь л итгэ” - хэсэг нь хамгийн тод үлдсэн.
- 20. • Зохиолоос бид үнэн хэзээд орших агаад үнэн зүйлийг
далдлалж нууж болдог ч үүрд нууж чадахгүй гэдгийг харж
болно. Мөн оюун ухаан гэдэг хүнд хамгийн их хэрэгтэй
зүйлсийн нэг ба хүний тэр тусмаа хувь хүний хамгийн
итгэлт анд бол хувь хүн өөрөө юм. Зохиоля У.Шекспир нь
тухайн үеийн нийгмийг шүүмжлэн уг зохиолийг бичсэн билээ.
Зохиолд бүх цаг үед байх ШУНАЛ-ийг тусган түүнийг
шүүмжилсэн байдаг нь “Гамлет” хэмээх жүжгийг он цагийн
шалгаварт тэнцэж шилдэг зохиол болсон үндэс болов уу.
- 21. • Энэ зохиолыг уншаад хүмүүний сэтгэл ямар хатуу, цэвдэг гэдэгийг
мэдэрлээ. Эрх мэдэл хөрөнгө мөнгөнд шунан өөрийн мах цусны
тасархай төрсөн ахыгаа хөнөөн түүгээр ч барахгvй бэлэвсэрч үлдсэн
бэр эгчтэйгээ дэр нийлүүлнэ гэдэг хүний ёсонд байх зүйл гэж үү? Хүн
гэдэг ямар ч үед элгэн садангаа гэдэг шүүдээ. Хэдий энэ бодит
амьдрал биш зохиол ч гэлээ жинхэнэ амьдрал дээр үүнээс ч илүү
аймшигт зүйл байж мэднэ хэмээхээс эмээж байна. Гамлетыг эхлээд аав
нь орхин одсон тvvгээр ч барахгvй сэтгэлт бvcгүй Офелия мөн эх нь
тvvнийг орхин хорвоогоос хальсан. Эмгэнэлтэй бас гашуудам. Эцсийн
дүнд Гамлет авга ахаасаа өшөөгее авч чадсан ч өөрөө ч мөн
ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлснээр зохиолыг эмгэнэлтэйгээр төгсгөжээ.
