1.
DUYGUSAL ZEKA
Hazırlayan: Özden ÖZLÜ

2.
“İlim ilim bilmektir
İlim, kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsen
Bu nice okumaktır?”
Yunus Emre

3.
Aklın duyguya olan üstünlüğü antik Yunan
döneminden beri süregelen bir tartışma konusudur. Bazı
dönemlerde duygular şeytani unsurlar olarak görülmüş ve
kontrol edilmesi gerektiği düşünülmüştür. Sanayi devrimiyle
birlikte aklın kesin egemenliği hakim olmuştur. Her ne
kadar 20. yüzyılda psikolojinin gelişmesiyle duygusal tepki
ve davranışlar üzerinde durulmaya başlanmışsa da, sosyal
ve bilimsel çalışmaların ışığı altında ancak 1990’ların
başlarında Marey ve Salovey duygusal yeteneklerin de
zihinsel bir yetenek olduğu yaklaşımında bulunmuşlardır.
GİRİŞ

4.
DUYGUSAL ZEKA
Deniel Goleman’ın yazdığı kitapla ortaya attığı bir
kavramdır. Uzun zamandır insanların başarılı olmalarının
derecesi bilişsel zeka (IQ) ile ölçülmektedir. Yapılan
araştırma sonuçları duygusal zekanın (EQ) insanların
kişisel ve mesleki alanda başarılı olmalarını önemli ölçüde
etkilediğini göstermektedir.

5.
Test sonuçları ve kişilerin kariyerlerindeki başarılar
karşılaştırıldığında ;
IQ (Bilişsel Zeka) EQ (Duygusal Zeka)
% 4 - % 25 % 75 - % 96

6.
IQ
EQ

7.
EQ+IQ= Bireysel Başarı
Önemli olan EQ ve IQ arasında uygun
dengenin sağlanabilmesi ve IQ-EQ'nun
sinerji yaratmasıdır.
Biri diğerinin yerine asla düşünülemez.
Her biri insanlarda farklı oranda vardır.

8.
Duygusal Zeka Kavramı
Duygusal zeka (EQ), duyguları algılama, denetim
altında tutabilme ve değerlendirebilme yeteneği olarak
açıklanmaktadır. Bazı araştırmacılar, duygusal zekanın
doğuştan var olan bir özellik olduğunu söylerken diğerleri,
duygusal zekanın öğrenebileceğini ve güçlendirilebileceğini
söylemektedir.
Peter Salovey ve John Mayer (1990), ‘Duygusal Zeka’
adlı yazılarında, duygusal zekayı bireyin kendi duygularını
birbirinden ayırt ederek ve bireyin düşünme ve eylemlerine
rehber olacak bilgiyi kullanarak denetim altında tutabilme
yeteneğini kapsayan sosyal zekanın alt kümesi olduğunu ifade
etmişlerdir.

9.
Duygusal zeka; kendimizle ve başkaları ile olan
iletişimimizi doğrudan etkiler. Yani bir taraftan kendi
gelişmemizi ve olgunlaşmamızı diğer taraftan da yeteneklerimiz
ile diğer insanlarla aramızda olan ilişkileri tanımlar.
Çoğunlukla duygusal zeka ile sezgisel zeka birbirine
karıştırılır. “İçime doğdu, bu iş olacak” dedirten şey sezgisel
zekadır ve genellikle altıncı his, ön sezi ya da telepati gibi
isimlerle anlatılır.
His her hangi bir şeye karşı zihinde veya bedende oluşan
ve yoğunluğu yüksek olmayan bir duygusal tepkinin farkına
varma işidir.

10.
Duygusal zeka için gereken
yetkinlikler nelerdir?
* Kendini Tanıma (Öz-bilinç)
* Kendini Yönetmek
* Motivasyon
* Empati
* Sosyal Beceriler (Yetkinlik) ve İletişim Becerisi

11.
A) Kendini Tanıma (Özbilinç)
Özbilinç kısaca bireyin ruh halinin ve o ruh hali
hakkındaki düşüncelerinin farkında olabilmesidir (Mayer ve
Stevens, 1994: 351).
Bireyin yasamı boyunca diğer kişiler, fırsatlar ve
olaylara nasıl karşılık vermesi gerektiğini anlayabilmesi için
öncelikle kendi duygularının farkında olması gerekmekte ve
bu anlamda özbilinç duygusal zeka yetenekleri içinde en
önemlisi olarak ortaya çıkmaktadır (Marshall, 2001: 93).

12.
Özdenetim, bireyin duygularını, güdülerini, sahip olduğu
kaynakları yönetebilme yeteneğidir (Poskey, 2006:1).
Bunun anlamı, bireylerin ne tutkularının kölesi olmaları,
ne de duygularını bastırmalarıdır. Yani, duyguları dengeli,
uyumlu biçimde ortaya koyabilmektir (Doğan, 2005: 117).
Amaç duyguları bastırmak değil, dengedir: Her duygunun
kendine özgü bir değeri ve önemi vardır. Duygular fazlasıyla
bastırıldığında donukluk ve uzaklık yaratabilirken; kontrolden
çıktığında ise aşırı ve ısrarlı bir hale gelebilmektedir
(Goleman, 1995: 77).
B) Kendini Yönetebilme (Özdenetim)

13.
C) Motivasyon
Motivasyon, kişinin kendisini ve birlikte çalıştığı
insanları başarıya odaklayarak motive edebilmesidir. Yüksek
duygusal zekaya sahip liderler, başarıya ulaşmak için
öğrenmeye hevesli ve yaratıcılıklara açıktırlar. Başarıya
odaklı bir motivasyon, liderin çıtayı sürekli daha yükseğe
koymasını, örgütüne bağlı kalmasını ve başarısızlıklarda
yılgınlığa kapılmamasını da beraberinde getirir.

14.
Empati, başkalarının duygularını, beklentilerini ve
inançlarını anlayabilme yeteneğidir. Yani liderin
çevresinden haberdar olmasıdır. Empati becerisine sahip
bireyler, başkalarının bakış açılarını kavrayabilen, iyi bir
dinleyici olmalarının yanı sıra, dile getirilemeyen duyguları
da sezebilen, ne zaman ve ne kadar konuşmaları gerektiğini
bilen ve kendilerini başkalarının yerine koyarak, onları
anlayabilen bireylerdir.
D) Başkalarının Duygularını Anlayabilme
(Empati)

15.
Kişinin açık ve ikna edici bir şekilde iletişim
kurabilmesi, sorunları çözebilmesi ve etrafıyla güçlü bağlar
kurabilmesidir.Bu yetenek aslında duygusal zekanın ilk dört
özelliğinin bir sonucudur. Duygusal zekaya sahip liderler,
ilişki yönetimi ve sosyal yetenekleri sayesinde birlikte
çalıştıkları insanları başarı için motive edebilir, onları
yönetmede ve ikna etmede başarılı olabilirler.
E) Sosyal Beceriler

16.
BUNLAR;
A KİŞİSEL YETKİNLİKLER
B SOSYAL YETKİNLİKLER
DUYGUSAL ZEKA
ESAS OLARAK
İKİ YETKİNLİĞİN BİLEŞKESİDİR

17.
1 Kendiyle ilgili farkındalık:
Kişinin kendi iç dünyasını tanıması, tercihlerini
yapabilmesi, sahip olduğu kaynakların ve gücün
farkında olması.
a Duygusal farkındalık:
Kişinin kendi duygularını ve bunların
doğurduğu sonuçları fark etmesi, bunları dile
getirmesi.
A) Kişisel Yetkinlikler:
b Kendini değerlendirme:
Kişinin kendi gücünü ve zayıflıklarını
bilmesi sınırlarının nereden geçtiğini fark etmesi
ve bunu kabullenmesi.
c Özgüven:
Kişinin yetkinliklerinin farkında olması ve bu
yetkinliklerle değerli olduğuna inanması.

18.
2 Kendini Yönetme:
Kişinin sahip olduğu dürtüleri,istekleri kontrol etmesi
ve yönlendirmesi.
a Kendini kontrol:
Kişinin dürtülerini ve içten gelen olumsuz duyguları
kontrol edebilmesi; Olumsuz duygularla başa
çıkabilmek,duygusal olgunluk açısından çok önemli bir
ölçüttür.
b Güvenirlik:
Ahlaklı,dürüst ve tutarlı olmak.

19.
c Esneklik:
Kişinin beklenmedik durumlara ve değişikliklere uyum
sağlayabilmesi.Bu özellik stresle başa çıkma becerileri
açısından da önemlidir.
d Kontrol odağı ve içerde olmak:
Kişinin ortaya çıkan sonuçlarla ilgili sorumluluk
üslenmesi,başkalarını suçlamak yerine kendini
sorgulaması.

20.
1 Empati:
Kişinin başka insanların duygularını,ihtiyaçlarını ve
kaygılarını anlayabilmesi.
a Diğer insanları anlamak:
Kişinin başka insanların duygularını ve bakış açılarını
fark etmesi,bu konuda duyarlılık geliştirmesi ve
onların kaygılarıyla,yargılamadan savunmaya geçmeden
samimi olarak ilgilenmesi.
b Başkalarını geliştirmek:
Kişinin birlikte çalıştığı insanların ihtiyaçlarını fark
edip onları becerisi ölçüsünde geliştirmesi.
c Hizmete yönelik olmak:
Kişinin iç ve dış müşterilerinin ihtiyaçlarını fark
etmesi,karşılaması ve onları memnun etmekten mutluluk
duyması.
B) Sosyal Yetkinlikler:

21.
2 Sosyal Beceriler:
Kişinin başka insanların davranışlarını kendi istediği
yönde yönlendirebilmesi. İstediğini zorlamadan elde
etmesi.
a İletişim
b Etki yaratma ve etkileme
c Çatışma çözümü
d İşbirliği
e Ekip çalışmasına yatkınlık
f Liderlik
Kişinin başka insanları ikna etmesi, ilham vermesi,
heyecan yaratması ve harekete geçirmesi.

22.
* İletişim ve yönetme becerisine sahip oldukları için
başarılı olurlar.
* Sorun çözme becerileri yüksektir.
* İnsanlarla iletişimleri güçlüdür. Olduğu gibi kabul, empati
yapabilirler.
* Kendileri ile barışıktırlar. Olaylara pozitif bakarlar.
DUYGUSAL ZEKAYA
SAHİP İNSANLAR

23.
* Kendi beden dilini kontrol edebilmek, başkalarının beden diline duyarlı
olmak,
* Empati göstermek ,
* Uzlaşmaya dayalı sinerjik ilişki kurmak ,
* İnsanlarla olumlu ilişkiler içinde olmak,
* Başkalarını hesaba katmak ,
* Yüksek duygusal enerji.
* Çalışmaya istekli olmak,
* İyimserlik ,
* Değişime istek duymak ,
* Kendini yönlendirebilmek,
* Hoşgörülü olmak,
* Alçakgönüllü olmak,
* Olumsuz duygularla başa çıkma ,
* Stresle başa çıkma ,
* Kararlılık.
Duygusal Zekilerin Genel Özellikleri

24.
Baltaş (2006), duygusal zeka için, kişinin kendisinde ve
başkalarında duyguları algılayıp, ayırt etmesi ve yönetmesi, iş
başarısı için gerekli olan toplumsal ve duygusal yetkinlikleri
kazanması ve hayata geçirebilmesi için bir temel
oluşturduğunu ve duygusal zekanın her yaşta geliştirilebilecek
bir nitelik olduğunu söylemektedir.
Duygusal Zeka Geliştirilebilir mi?

25.
1 Kendinizi tanıyın
- Ben kimim?
- Beni şekillendiren şey ne?
- Hayattan ne bekliyorum, isteklerim ne?
- Güçlü ve zayıf yanlarım ne?
- Davranışlarımı, düşüncelerimi, duygularımı
belirleyen ne?
- Hayatta hangi rolleri üstleniyorum ve bunların
hangileri gerçek?
DUYGUSAL ZEKANIZI GELİŞTİRMEK İÇİN

26.
2 Duygularınızı tanıyın ve onları kontrol etmeyi öğrenin
Duyguları ne kadar iyi tanırsak olaylarla başa çıkma
olasılığımız o kadar artar.
- Kendimi nasıl hissediyorum?
- Böyle hissetmemi sağlayan şey ne?
- Bununla nasıl başa çıkabilirim?

27.
3 Kendinizi, kişisel özelliklerinizi başkalarına açık tutun
4 İletişim kurma becerinizi geliştirin
5 Problem çözücü olun
6 Eleştiriye açık olun
7 İnsanlarla ilgilenin
8 Çevrenizi hissedin
9 Değişimi yakalayın
10 İç dengenizi kurun
11 Olumlu enerji yayın

28.
SONUÇ
Günümüzde, artık bireylerin yaşam kalitesinin
yükselmesinde duygusal zekanın, bilişsel zeka kadar
önemli olduğuna inanılıyor. Bilişsel zeka mı,
duygusal zeka mı daha önemlidir tartışması
yapılmıyor. Bu iki yetiyi de kimliğimiz ve toplumsal
sorumluluğumuz adına en üst düzeyde kullanmamız
gerekmektedir.
“Kendinizi yönetmek için kafanızı,
başkalarını yönetmek için kalbinizi kullanın”
E. Roosvelt

29.
• Baltas, Zuhal (2006). Duygusal Zeka, 3. Baskı, Istanbul:
Remzi Kitabevi.
• Basaran, Ethem. (1992). Yönetimde İnsan İliskileri. Ankara:
Gül Yayınevi.
• Cooper, Robert K & Ayman Sawaf. (2003). Liderlikte
Duygusal Zeka. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Goleman, Daniel. (1996). Duygusal Zeka Neden IQ’dan
Daha Önemlidir? İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, Daniel. (1998). İşbaşında Duygusal Zekâ.
İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, Daniel, Boyatzis, Richard, McKee, Annie. (2003)
Yeni Liderler. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Goleman, Daniel. (1998). Duygusal Zeka. 9.b. çev. Banu
Seçkin Yüksel stanbul:Varlık Yayınları.
KAYNAKLAR