ป่าในเมือง

1. ก ร ณี ศึ ก ษ า - ค ว า ม เ ป็ น ม า - แ ล ะ ค ว า ม น่ า จ ะ เ ป็ น ไ ป
ป่าในเมือง+เชียงใหม่
อ . ว ร ง ค์ ว ง ศ์ ลั ง ก า ส า ข า วิ ช า ภู มิ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ค ณ ะ ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ศ า ส ต ร์ ม ห า วิ ท ย า ลั ย เ ชี ย ง ใ ห ม่ w a r o n g . w @ c m u . a c . t h

2. ป่าในเมือง
U r b a n f o r e s t r y ถู ก น ำ ม า ใช้ ค รั้ ง แร ก โ ด ย รั ฐ บา ล ส ห รั ฐ ใ น ปี 1 9 7 8
ป่ า ใ น เมื อ ง ห ม า ย ร ว ม ถึ ง ต้ น ไ ม้ แ ล ะ พื ช พ ร ร ณ ที่ เกิ ด ขึ้ น ทั้ ง เดี่ ย ว ๆ แ ล ะ เป็ น ก ลุ่ ม ใ น พื้ น ที่ เมื อ ง
เพื่ อ จุ ด ปร ะ ส ง ค์ ใ น ก า ร ปรั บปรุ ง ส ภ า พ แว ด ล้ อ ม ขอ ง เมื อ ง
ปั จ จุ บั น ป่ า ใ น เมื อ ง ถู ก จั ด เป็ น ส่ ว น ปร ะ ก อ บพื้ น ฐ า น ที่ ส ำ คั ญ ขอ ง เมื อ ง

3. ป่าในเมืองคืออะไร?
ป่าในเมือง (urban forest) เป็นองค์ประกอบ ที6ว่าด้วยการ
จัดการต้นไม้ในเมืองทั?งแบบมีการวางแผนอย่างเป็นระบบ การบูรณา
การศาสตร์ต่างๆ ของการจัดการต้นไม้ในเขตเมืองที6คํานึงถึง
คุณลักษณะพื?นฐาน ปัจจัยด้านสังคม คุณภาพชีวิตของประชาชนที6
อาศัยในเขตเมือง ผ่านการมีส่วนร่วมของประชาชนที6อยู่อาศัย
[Carter, 1995] โดยการจัดการดังกล่าวเกี6ยวข้องกับพื?นที6ที6มี
ต้นไม้ทั?งต้นไม้เดี6ยว กลุ่มของต้นไม้ หรือ ต้นไม้ที6อยู่ในอาณาบริเวณที6
ประชากรอาศัยอยู่ในความหนาแน่นระดับหนึ6ง ครอบคลุมถึงอาณา
บริเวณของถนน สวนสาธารณะ และบริเวณแยกต่างๆ ที6มีการจัดการ
ต้นไม้ นอกจากนั?นการจัดการป่าไม้ในเขตเมืองยังครอบคลุมถึงเรื6อง
ประโยชน์ของต้นไม้ในแง่มุมต่างๆ และปัญหาที6เกี6ยวข้องกับต้นไม้
เหล่านั?น จุดมุ่งหมายหลักของการป่าไม้ในเมือง คือ การปรับปรุง
สุขภาพของต้นไม้ให้มีความแข็งแรง และเพิ6มคุณค่าของต้นไม้และ
บริเวณโดยรอบเขตเมืองนั6นเอง
ถนน Rua de Carvalho Goncalo ในประเทศบราซิล

4. ป่าในเมืองกับสุขภาพ
มีงานวิจัยหลายงานในสาย Healthy city ที0ศึกษาประโยชน์ของ
ต้นไม้ในมิติต่าง ๆ เช่น ต้นไม้ริมถนนในเมืองทําให้การเกิดอาชญากรรม
น้อยลง พิกัด ที0ตัJงบ้านของเราเป็นตัวกําหนดอายุขัยของคนที0อยู่อาศัย
ได้ถึงขนาดว่าบ้านเราอยู่รหัสไปรษณีย์ห่างกันอายุของคนย่านในอาจ
ต่างกันเป็นสิบปีเลยก็ได้ สิ0งเหล่านีJล้วนเป็นโดยตรงจากสภาพแวดล้อม
ที0ส่งผลต่อสุขภาพ ต้นไม้ที0ตายเพราะถูกแมลงระบาด ในช่วงสิบปีนัJนมี
คนเสียชีวิตด้วยโรคหายใจและโรคทางเดินหายใจเหล่านีJสะท้อนว่าเมื0อ
พืJนที0สีเขียวลดลง คนก็ตายไปด้วย เราอาจไม่เห็นในทันทีแต่เมื0อเวลา
ยาวนานขึJนผลดังกล่าวก็ยิ0งเกิดขึJน
เราจึงสนใจว่าจะทําอย่างไรให้เกิดการปลูกต้นไม้ใหญ่ในเมือง แล้วเราก็
พบว่าคนในเมืองนัJนมีหลายกลุ่ม คนส่วนมากไม่มีได้ชีวิตสะดวกสบาย
ไม่ได้มีเวลาว่างที0จะมาใส่ใจกับพืJนที0สีเขียวในเมือง แต่หากเราพูดถึง
พืJนที0สีเขียวในอีกมิติหนึ0งว่ามันมีผลต่อสุขภาพของเรา เราอาจไม่เห็น
มูลค่าของมันอย่างเป็นรูปธรรมในตอนแรก แต่เราจะเห็นว่าเมื0อเรา
เจ็บป่วยเราต้องเสียเงิน ดังนัJน การมีพืJนที0สีเขียวก็จะช่วยลดความเสี0ยง
ที0เราต้องเสียเงินลงไปได้ ก็จะทําให้คนเห็นความสําคัญของพืJนที0สีเขียว
ในเมืองมากขึJน เพราะต้นไม้ไม่ได้มีผลทัJงสุขภาพทางกาย (Physical
Health) เท่านัJนยังมีผลต่อสุขภาพจิต (Mental health) ความ
เบิกบาน ความมั0นคงทางจิตวิญญาณของผู้อยู่อาศัยด้วย ยกตัวอย่าง
เช่นงานวิจัยที0มีการศึกษาการฟืJนตัวของผู้ป่วยที0พักในห้องที0มองเห็น
ทิวทัศน์ต้นไม้ สนามหญ้า เปรียบเทียบกับผู้ป่วยที0พักในห้องทิวทัศน์ปิด
มองเห็นกําแพง ตึกไม่เห็นต้นไม้ พบว่าผู้ป่วยที0มองเห็นพืJนที0สีเขียวจะ
ฟืJนตัวเร็วกว่าผู้ป่วยที0มองออกไปแล้วเห็นตึกกําแพง

5. เมืองที(ถูกออกแบบโดยคํานึงถึงพื7นที(สีเขียวมักมีลักษณะอย่างไรบ้าง
พื#นที'ดินจะถูกประเมินมูลค่าตามประโยชน์การใช้สอย เช่น หากนําไปทําคอนโดได้ก็จะ
มีมูลค่าสูง ขณะที'พื#นที'ที'เป็นพื#นที'การเกษตร ต้นไม้ไม่มีการลงทุนในเชิงพาณิชย์จะถูก
ตีความว่ามีมูลค่าน้อย ดังนั#นหากมีการเวนคืนพื#นที' หรือปรับเปลี'ยนผังเมือง พื#นที'สี
เขียวเหล่านี#จะถูกเวนคืนก่อนเป็นอันดับแรก ๆ ทําให้พื#นที'ป่าในเมืองลดลง สาเหตุ
สําคัญมาจากแนวคิดในการประเมินมูลค่าที'คํานึงมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์เพียงอย่าง
เดียวจนไม่ได้คํานึงถึงมูลค่าด้านอื'นด้วยโดยเฉพาะมูลค่าทางนิเวศที'พื#นที'ตรงนั#นจะให้
ได้ด้วย
มูลค่าทางนิเวศมีคนให้นิยามไว้หลายแบบ แต่อาจกล่าวแบบเข้าใจง่าย ๆ คือฟังก์ชั'น
ทางนิเวศที'ประเมินว่าพื#นที'นั#นก่อให้เกิดประโยชน์อะไรได้บ้างที'ไม่ใช่การพัฒนาหรือทํา
สิ'งปลูกสร้าง เช่น การเป็นพื#นที'พักผ่อน เป็นพื#นที'รับนํ#า ช่วยดักฝุ่นลด pm 2.5 แล้ว
นําประโยชน์ที'เกิดขึ#นเหล่านี#มาตีเป็นตัวเลข ก็จะได้เป็นมูลค่าทางนิเวศ เพื'อใช้สื'อสาร
กับสังคมให้เห็นเป็นรูปธรรมมากขึ#นว่าพื#นที'เหล่านี#มีมูลค่าเท่าใด และในหลายครั#ง
ฟังก์ชั'นเหล่านี#ก็สําคัญไม่แพ้กับมูลค่าทางเศรษฐกิจเลย นั'นเป็นเหตุผลเบื#องหลังที'
นํามาสู่การทํางานวิจัยเรื'องการประเมินมูลค่าทางนิเวศของต้นไม้ในกรุงเทพมหานคร
แต่ละเขต เราวิเคราะห์ภาพถ่ายทางอากาศแล้วคํานวณว่าพื#นที'สีเขียวในกรุงเทพฯ นั#น
ช่วยลด pm2.5 ได้เท่าใด ช่วยเก็บกักคาร์บอนได้มากเท่าใด เพื'อเสนอเป็นมูลค่าทาง
นิเวศของพื#นที'สีเขียวในกรุงเทพมหานครอย่างที'กําลังทําอยู่เราเจาะจงไปที'มูลค่าต้นไม้
ในเมือง/ป่าในเมืองที'ช่วยลดมลภาวะทางอากาศ ปัญหาใหญ่ที'ประเทศไทยกําลังเผชิญ
อยู่ แน่นอนว่าพื#นที'สีเขียวไม่ได้มีคุณค่าเพียงแค่การลดมลภาวะทางอากาศเท่านั#น แต่
ยังช่วยชะลอนํ#าฝนไม่ให้เกิดนํ#าท่วมฉับพลัน ช่วยลดอุณหภูมิของเมือง ช่วยทําให้
สิ'งมีชีวิตอื'นอีกด้วย

6. Debre Birhan ,Ethiopia

7. ถนนอักษะ พุทธมณฑล

8. ทล.2175(พิมาย-ชุมพวง)

9. ป่าในเมืองเชียงใหม่

10. แ น ว คิ ด ก า ร ตั,ง เ มื อ ง เ ชี ย ง ใ ห ม่

11. ป่าในเมืองเชียงใหม่: กิจกรรมของเมือง

12. ป่าในเมืองเชียงใหม่: กิจกรรมของเมือง

13. ป่าในเมืองเชียงใหม่: ความซับซ้อนของระบบนิเวศพืชพรรณ

15. ป่าในเมืองเชียงใหม่: biomass cycle

16. (1) การขาดแคลนเงินทุนหรืองบประมาณ
(2) การไม่ให้ความสำคัญในเรื่องป่าในเมือง หรือเป็นความสำคัญในลำดับท้ายๆ ของหน่วยงานภาครัฐ
(3) การกระจายความรับผิดชอบที่อาจก่อให้เกิดความขัดแย้งในพื้นที่ป่าในเมือง
(4) การขาดแคลนพื้นที่เพื่อทำเป็นเขตป่าในเมือง
(5) ความกดดันด้านสิ่งแวดล้อมในเมือง
(6) การขาดการฝึกอบรม ขาดการสื่อสารข้อมูลทางวิชาการ
from Kuchelmeister, G.; and S. Braatz (1993) “Urban forestry revisited.” Unasylva (173): 3-12.
ปัจจัยสำคัญที่อาจทำให้ป่าในเมืองไม่ประสบผลสำเร็จ 6 ประการ

17. องค์ประกอบ 3 ประการทางเศรษฐศาสตร์ของความยั่งยืนของการจัดการป่าในเมือง
• ความเป็นเจ้าของ (ownership)
• การให้คุณค่า ทั้งในด้านการเข้าถึง (access) และ การใช้ประโยชน์ (uses)
• กลไกสนับสนุนหรือส่งเสริม ที่ทำให้เกิดการขยายพื้นที่ป่าในเมือง