mmjhn

1. Цагаан судасны өвчин:
Гадар, дотор барилдсан 19 цагаан судасны
үйл ажиллагаа алдагдсаны улмаас илрэх
өвчнийг хэлнэ.
АУ-ны доктор, профессор С.Сээсрэгдорж

5. Шалтгаан:
Хий Бадган Шар ус Хорхой

6. Нөхцөл:
• Эс шингэх, халууны, харших
Идээ ундаа
• Бороо чийг, хүнд ажил, гал наранд халууцахЯвдал мөр:
Газар усны
хор
• Усны хор, Пагшага, хавар уу усны хор, уяман
өвчин.
Бэртэл
гэмтэл.

8. Ангилал:
• Ерөнхийд нь:
1. Халуун
2. Хүйтэн.

9. Тус бүрд нь:
Орноор нь:
толгой
Хэнхдэг
цээж
Үе мөчний цагаан
судасны өвчин
Хавсарсан
гэмээр нь
хий
Шар
бадган
хурмал

10. Шинж тэмдэг:
• Дотор цагаан судас нь цул саванд
барилдах учир цул савын элдэв янзын
өвчний шинжийг үзүүлнэ.
• Гадар цагаан судас нь булчин мах, бүлх,
шөрмөс, яс, үетэй барилдах тул хавдах,
хөөх, хатах, хөших, татах зэрэг
шинжүүдийг үзүүлнэ.

11. Тус бүрийн шинж:
• Толгойд буусан бол ам, нүүр муруйх,
толгой эргэх, солиорох, мэдрэхүй
буурах, нойр багасах, бөөлжих,
хэлгийрэх, сэтгэл санаа хямрах, их дуу
чимээнд өвчин хөдлөх, загатнах, үе мөч
нь унжирч өвдөх шинж гарна.
• Судас дэлгэрч, гэмтэж доргисон бол
толгой хүнд оргиж бөөлжис цутгана.

12. Үргэжлэл
• Хэнхдэг цээжинд буусан бол яримтгай
болох, чичрэх, ам хатах, тал бие
бадайрах, мэдрэлгүй болох, хавдсан
мэт санагдах, шээс нь задгайрах, эсвэл
хоригдох, гал мэт халуурах, эсвэл чулуу
мэт хүйтэн болох, нум мэт бөгтийх, эвэр
мэт гэдийх, мод мэт хөших, эрээс мэт
атирах зэрэг гайхалтай шинж илэрнэ.

13. Үргэжлэл
• Үе мөчинд буусан бол дал мөрөөр хөших,
дарж шимширч өвдөх, улмаар хуруу
хүртэл дамжиж бадайрах, мэдээгүй болох,
хүч сулрах, даарч хүйт оргих, хөөх, турах,
хатах, хөших шинж гарна.
• Түүнчлэн доод мөчний цагаан судсанд
нөлөөлсөн бол ууц нуруугаар хөшиж
өвдөөд, сүүжний нүх, гуяны арын зузаан
булчин дагаж хөлийн таваг хүртэл
шимшрэн бадайрах, хөших, атирах,
доголох зэрэг олон янзын шинж илэрнэ.
Ялангуяа удаан зогсох, явах, ханиах,
даарч хөрөхөд өвчин нэмэгдэнэ.

14. Хавсарсан гэмтэй холбоотой шинж
• Хий хавсарвал эвшээх, чичрэх, ам хатах,
ухаан санаа алдагдах шинж илэрнэ.
• Шар хавсарвал халуурч, зовиур шаналгаа
ихтэй, хүчтэй хатгуулах шинжтэй байдаг.
• Бадган хавсарвал зовиур бага бөгөөд хүйт
оргино.
• Цагаан судасны өвчин хүч ихтэй бол амь
насанд аюул ихтэй, өвчний хүч дунд зэрэг
бол эм заслаар эдгэх, хүч бага бол аяндаа
удаан хугацааны дараа эдгэх болно.

15. Оношлох:

16. Эмчилгээний зарчим:
1. Цагаан судсаар гүйх хий, шар усны
гүйдлийг сайжруулах
2. Гэмтэй уялдуулан анагаах
3. Шинэ хуучин цаг болон өвчний хүчтэй
нь уялдуулан анагаах
4. Цаг буюу хурц, намжуун үеийг
анхаарах шаардлагатай

17. Толгой буусан бол:
• Эм: Сампилноров,
Нича-25, Чун-13,
Мүдэг-25 зэргээс
сонгож хэрэглэнэ.
Чагдаррилбу, Мана-
10, Марчэн-13
зэргээс зохицуулан
өгнө.
• Засал: доргиж бэртсэн халуун
их бол Зэчун судсыг ханаж,
судас хэвлийн хавсарсан
туулга өгнө. Тал биеийн мэдээ
алдсан бол тэр талын радна
судасны үзүүр, үг хэл тод биш
бол 2 радна судасны үзүүр, гар
хөлийн хурууны үзүүрийг
төөнөнө. Ам нүд хазайсан бол
шилний хонхрын хажуу дахь
үсний эргүүлэгт төөнө хийнэ.
Мөн төөнө, дэвтээлгийг тухайн
нөхцөлд тохируулан хэрэглэнэ.

18. Хэнхдэгт буусан бол:
• Сампилноров, Жун-13
, Оюу-19, Лиш-25,
Сорогзан-25, Марчэн-
13 зэргээс сонгож
хэрэглэнэ. Өөрөөр
хэлбэл аль цул сав
өвчний цагаан
судасны гэм болохоос
хамаарч зүрхэнд бол
Задь-16, элгэнд бол
Гүргэм-13, уушгинд
бол Лоцадгүнсэл-18-г
өгнө.
• Засал: хурмалын
үүд, нурууны 1-р
үеийн хажуу
бэлчрүүд,далны
толь, нурууны 6-р
бэлчир, өмнө талд
хар цагааны завсар,
эгэм, үмхлүүрийн
хонхорт төөнөнө.
Мөн хүдрийн
хорголоор дэвтээлэг

19. Үе мөчинд буусан бол:
• Шингүн-25,
Сампилноров, Зачун-
13, Бойчун-15, Чун-5,
Жонлон-5, Марчэн-13,
зэргээс сонгож өгөхийн
зэрэгцээ Сожэд-11,
Сүгмэл-10 зэргийг өгнө.
Мөн сарнисныг хураах
хандын дээр халуун бол
габур, хүйтэн бол
бибилин нэмж ямааны
сүүтэй найруулаад,
эрхий хурууны өндгөн
чинээ үрэлдэж өдөрт 1
удаа өгнө.
• Ерөнхийд нь хүйтэн
чанартай бол хүдрийн
хорголын жин, халуун
бол 5 рашааны
дэвтээлэг хийж, аль
буусан судсыг ханана.
Шавар дэвтээлэг,
байгалийн халуун
рашаан, мангисын
тостой илж нухлах
засал үр дүнтэй
байдаг. Хуучирсан үед
нь судсаар туулгана.

20. Заслын эмчилгээ:
• Ерөнхийд нь хүйтэн чанартай бол хүдрийн
хорголын жин, халуун бол таван рашааны
дэвтээлэг хийж, аль буусан судсыг ханана.
Шавар, дэвтээлэг, байгалийн 5 рашаан,
мангисын тостой илж нухлах засал үр дүнтэй
байдаг. Хуучирсан үед нь судсаар туулгана.
• Цагаан судасны гэмийн улмаас мах хатсан бол
туулгасны сүүлээр усан дэвтээлэг хийж, 3
үрийн тосон эмэнд 6н сайн хавсруулж өгнө.
• Бүлх, шөрмөсөнд гэм илүү буусан бол сэвслэх,
арьслах дэвтээлэг засал олон удаа хийнэ.

21. Цагаан судасны гэм хуучирсан үед хийх
эмчилгээ:
• Хуучирсан үед хурааж урхгийг туулгасны дараа
махбодийг тэгшитгэх зарчим барина. Үүний
тулд даль, жилзэ, алтан элс, жамбыг балтай
найруулж өглөө, үдэш өгнө. Түүнчлэн хүдрийн
хорголыг архинд чанаж жин тавьбал судасны
өвчнийг хураах үйлдэлтэй байдаг.
• Хурсны дараа хэнхдэгийн дотор судасны
өвчинд хэвлийн туулгыг эхэлж хийсний дараа
судсаар туулгана. Толгой, үе мөчинд буусан
цагаан судасны гэмд бол эхлээд судсан туулга
хийсний дараа малгайн залаа, арүр, даль,
жилзэ, чихэр өвс, жамбын тосон эмийг бал
бурамтай эсвэл басамын тосон эм өгч сүүлийг
тасална.

22. үргэжлэл
• Хуучирсан үед алтны найрлага буюу
Оюу-19 дээр ямар эрхтний цагаан судас
гэмтсэнтэй холбоотой нэмэр хачир
тавьж өгөхийн зэрэгцээ хануур, хатгуур
хийж сүүлд нь төөнөнө.

25. Идээ ундааны эмчилгээ:
• Халуун шинж дийлэнх үед шинэ шимт
арвайн зутан, тараг, айраг зэрэг идээ
ундааг өгнө. Халуун буурсны дараа
бурмын архи өгнө. Хүйтэн шинж
дийлэнх үед халуун, шимтэй идээ
ундааг бурмын архитай хавсруулан
өгнө.

26. Явдал мөрийн эмчилгээ:
• Удаан явах, зогсох, их ярих, даарах,
норох, бэлгийн ажил хэтрүүлэх, салхинд
цохиулахыг хориглон дулаан тохитой
орчинд сэтгэл санааг тайван байлгаж
эмчилнэ.

27. • Борооны ус түргэн урсавч хурдан
замхрах
• Их мөрөн дөлгөөн урсавч их
далайд хүрэх
• Төр ёс үл мэдэх хаадаас
• Төвшин сайхан түшмэл дээд

28. Анхаарал хандуулсан та бүхэнд
баярлалаа.