Legal Tech – od technologii wspomagającej prawników do
technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych
Technologie informatyczne w usługach prawnych – szanse i ryzyka
– seminarium Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii PW
11 maja 2017 r.
Tomasz Zalewski
radca prawny

LegalTech – mity i rzeczywistość

LegalTech Polska | 3
Medialne spekulacje na temat wpływu technologii na prawo
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 4
Wojna na nagłówki
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 5
• LegalTech to nie tylko AI!
• Narzędzia (przeważnie informatyczne) wykorzystywane w branży prawnej
przez prawników
• narzędzia wykorzystywane powszechnie (np. edytory tekstu, e-mail)
• narzędzia specjalistyczne (zarządzanie kancelarią, bazy informacji prawnej)
• 1980 r. – powstaje International Legal Technology Association (ILTA)
• 1440 członków korporacyjnych – z tego 84% to kancelarie
• Ponad 20.000 osób – głównie zajmujących stanowiska typu IT suport, knowledge management
• 1986 r. – odbywa się pierwsza konferencja i targi ABA TECHSHOW (organizowane przez
American Bar Association – ABA)
• Edycja 2017 – 3 dni, 60 sesji prezentacji i wykładów w 8 równoległych ścieżkach, 115 wystawców
LegalTech – co to jest?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 6
Przykłady klasycznych produktów i usług z zakresu LegalTech oferowanych w USA i UK:
• Programy do zarządzania kancelariami prawnymi
• Zapisywanie czasu pracy prawników (w tym automatyczne)
• Systemy informacji prawnej
• Zarządzanie procesami sądowymi, w tym prezentacje sądowe
• E-discovery
• Oprogramowanie ułatwiające tworzenie umów, pism procesowych
• Wsparcie dla due diligence w trakcie transakcji
• Zarządzanie prawami własności przemysłowej
• Przetwarzanie dokumentów elektronicznych
• Zarządzanie e-mailami i back-up z uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa i poufności
Narzędzia LegalTech na świecie
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 7
• Do około 2012 roku bardzo uboga oferta
• Ok. 2012 - 2013 pojawia się co najmniej kilkanaście programów do zarządzania
kancelariami prawnymi (aż 21 w 2014 r. wg raportu Naveo)
• Większość finansowana z dotacji unijnych
• Część już znikła z rynku, część jest nadal oferowana i się rozwija
• Sporo programów do zarządzania wierzytelnościami
• A.D. 2017 nadal brak szerokiej oferty informatycznej dla prawników
• Nieliczne oferty dotyczące automatyzacji tworzenia dokumentów
• Brak szerszej oferty zaawansowanych specjalistycznych produktów (np. automatyzacja zapisywania czasu,
„prawniczych” dodatków do Office)
• Zdecydowana większość oferowanych narzędzi wymaga dużego nakładu pracy w celu dostosowania do
wymogów prawników
• CRM – w zdecydowanej większości nieadekwatne dla kancelarii prawnych
• Duża oferta w zakresie marketingu prawniczego, blogowania, obecności w Internecie (strony www, social
media)
Narzędzia LegalTech w Polsce
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 8
• Legal Technology to technologia wspierająca wykonywanie zawodu prawnika
• Technologia i narzędzia przy jej pomocy stworzone mają pomagać wykonywać zawód
• Proponowane rozwiązania działają w tle relacji prawnik-klient
• Technologia nie ma ambicji zmieniania sposobu wykonywania doradztwa prawnego
Zmiana narzędzi nie zmieniła sposobu wykonywania zawodu prawnika
LegalTech jako technologia dla prawników
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych
Było Jest
Maszyna do pisania Edytor tekstu i drukarka
Fax E-mail
Skorowidz prawny, Dzienniki Ustaw,
zbiory orzecznictwa
Bazy danych typu Lex, Legalis
Telefon Telefon komórkowy, smartfon

LegalTech Polska | 9
• Klasyczne narzędzia LegalTech nie ingerują w sposób pracy prawnika
• Kilkanaście lat temu zaczęto zauważać, że technologia pozwala na zmianę sposobu
świadczenia doradztwa prawnego
• 2008 – Richard Susskind „Koniec świata prawników?” (The End of Lawyers? Rethinking the
Nature of Legal Services)
• R. Susskind wskazał, że branża doradztwa prawnego zmieni się w najbliższej przyszłości
pod wpływem 2 czynników:
• komodytyzacja (commoditisation) usług prawnych
• rozwój technologii informatycznych
LegalTech jako czynnik zmiany w branży prawnej
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 10
„Our generation needs to build the tech that will change the legal market!”
Technologie, które zdaniem R. Susskinda, będą oddziaływać na branżę prawną (rok 2008):
• Automatyzacja tworzenia dokumentów.
• Łączność z prawnikiem 24h
• Elektroniczne platformy łączące prawników z klientami
• E-Learning
• Interaktywne samoobsługowe systemy do doradztwa prawnego
• Legal Open-Sourcing
• Zamknięte społeczności prawnicze tworzące know-how
• Systemy projektowe do zarządzania pracą prawników
• Wiedza prawna wbudowana w systemy compliance
• Systemy online do rozstrzygania sporów (dispute resolution as a service)
Technologia jako czynnik zmiany wg R. Susskinda
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 11
• Równolegle zachodzą zmiany w sektorze usług prawnych
• Pojawiają się firmy określające siebie jako NewLaw (alternative legal service provider)
• Firmy NewLaw oferują:
• głównie pracę zdalną lub pracę projektową oraz freelancerów prawnych
• produkty w formie usług o stałych cenach (alternative fee arangements)
• rozdzielają sprzedaż usług od ich świadczenia
• Technologia jest kluczem do rozwoju NewLaw:
• Bez sprawnych narzędzi do pracy zespołowej nie da się pracować zdalnie
• Analityka pozwala na określenie rzeczywistych kosztów usług prawnych
• Technologia pozwala na tworzenie „produktów” prawniczych, częściowo samoobsługowych, które mogą
sprzedawać wyspecjalizowani sprzedawcy
• Część z rozwiązań NewLaw przenika także do tradycyjnych kancelarii (np. stałe ceny)
• Cały czas pojawiają się nowe pomysły na zmiany w sektorze prawnym i w całym systemie
prawnym, najczęściej przy pomocy technologii – wiele inicjatyw typu legal hackers
NewLaw, legal hackers, legal rebels, legal design…
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 12
• Trwała zmiana modelu wynagradzania (ze stawek godzinowych) oraz spadek cen (PL) wymusza
zwiększenie efektywności.
• Rozwój działów prawnych firm oznacza coraz większą liczbę prawników rozliczanych wg zasad
biznesowych (za rezultat, nie za czas spędzony nad sprawą)
• Nieustanny rozwój rozwiązań pozwalających na automatyzację przesuwa coraz dalej granicę pomiędzy
rutynowe/nierutynowe
• Technologia otwiera rynek konsumencki na usługi prawne
• Konsumenci zaczynają się przyzwyczajać do automatyzacji i dostępności automatycznych porad prawnych
• czy przeniosą te oczekiwania do relacji biznesowych?
• Kiedy nastąpi zmiana? Tempo zmian będzie zależeć zarówno od:
• rozwoju technologii (zwłaszcza uczenia maszynowego, AI i technologii przetwarzania języka naturalnego)
• presji ze strony klientów
Przed zmianami nie ma odwrotu. Pomoże technologia?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 13
„Wprowadzając nowe technologie mamy skłonność do przeceniania efektów
krótkoterminowych i niedoceniania efektów długoterminowych” – prawo Amara
Źródło: Jeremykemp at English Wikipedia, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10547051
„We tend to overestimate the effect of a technology in the short run and underestimate the effect in the long run” – Roy Amara
Czy nowe technologie pozwolą na szybkie zmiany?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 14
Żywot nowych technologii wg Gartnera wersja 2016. Gdzie jest AI?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 15
LegalTech obecnie – gdzie technologia spotyka prawo?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych
Poziom Zadania Kategoria
Podstawowy - dla
każdego przedsiębiorcy
elektroniczna komunikacja, edycja
dokumentów, e-dokumenty,
cyberbezpieczeństwo,
Rozwiązania generyczne
Podstawowy dla
prawnika
elektroniczne bazy informacji prawnej,
programy do zarządzania kancelarią,
Rozwiązania generyczne dla
prawników
Zaawansowany -
wsparcie dla procesów
biznesowych kancelarii
Zarządzanie sprawami klientów
Zarządzanie dokumentami i know-how
Marketing i CRM
Rozliczenia z klientami
Zarządzanie finansami
Rozwiązania zintegrowane
(platformy)
Rozwiązania specjalistyczne
Ekspercki -
wyspecjalizowane usługi
zmieniające tradycyjny
sposób wykonywania
zawodu prawnika
Standardowe produkty dla konsumentów
(np. umowy)
Automatyzacja tworzenia dokumentów i
umów
Analiza orzecznictwa pod kątem
przewidywania rozstrzygnięcia
Pojedyncze wdrożenia, wąski
zakres zastosowania

LegalTech Polska | 16
− AngelList (https://angel.co/) – 1554 startupy w kategorii Legal Startups (412 w 2014, 1094 w kwietniu
2016)
− 553 startupy w kategorii Legal Tech Startups
− Lista Roberta Ambrogi – 632 startupy http://www.lawsitesblog.com/legal-tech-startups
− Stanford CodeX Center for Legal Informatics https://law.stanford.edu/codex-the-stanford-center-for-
legal-informatics/
LegalTech w liczbach
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 17
−Usługi świadczone online: Avvo: $71.5M lipiec 2015, Casetext, Ironclad
−E-discovery – analiza elektronicznych dokumentów w ramach postępowań sądowych:
Cura, $125M luty 2015
−Programy do zarządzania kancelarią: Clio $25M
−Programy do zarządzania własnością przemysłową: Innovation Asset Group
$3.9M
−Sztuczna inteligencja: LegalSifter, ROSS Inteligence
−Finansowanie procesów sądowych: LexShares, Mighty $5.25M September 2015,
Legalist
−Pośredniczenie pomiędzy prawnikami a klientami: Lexoo $1.7M, LawDingo
−Analityka orzecznictwa: Ravel Law, $8.1M February 2014, Lex Machina przejęta
przez LexisNexis
−Zarządzanie wiedzą: Legal OnRamp przejęty przez Elevate Services
LegalTech w oczach inwestorów
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 18
− Rozdźwięk pomiędzy rozbudzonymi oczekiwaniami (np. AI) a realnymi produktami (business cases)
− Czy klienci będą oczekiwać od prawników określonych standardów technologicznych?
− Brak specjalistycznego wsparcia dla prawników we wdrożeniach technologicznych
− Brak wiedzy wśród informatyków nt specyfiki działania branży prawnej
− Niezależnie od wprowadzania nowych narzędzi, nadal większość prawników nie potrafi efektywnie ich
wykorzystywać
− Problem zmiany modelu biznesowego branży prawnej np. zarządzania wiedzą
• Wiedza wciąż głównie jest związana z poszczególnymi prawnikami
• Model tradycyjny polega na przekazywaniu wiedzy młodszym prawnikom
• Paradoksalnie młodsi prawnicy mają coraz mniej pracy – przyczynia się do tego technologia
• Wiedza zapisana jest rozproszona i trudno dostępna
− Brak narzędzi do skutecznego wdrażania standardów jakości doradztwa prawnego
LegalTech w przyszłości
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 19
Najważniejsze jest zwiększenie efektywności i generowanie wartości
dodanej – niekoniecznie poprzez technologię
• Technologie to tylko narzędzia, nawet jeśli są motorem zmian
• Gdzie są priorytety klientów? Czego oni potrzebują?
• Badanie Looking Glass kancelarii Eversheds – październik 2016 - wśród inhouse counsels z
200 największych międzynarodowych firm (w tym z PL)
• Okazuje się, że dla prawników przedsiębiorstw technologia nie jest na pierwszym miejscu
Czy klienci potrzebują LegalTech?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 20
Czego oczekują od technologii in-house counsels i ich klienci?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 21
Co przeszkadza w wykorzystaniu technologii?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 22
Jak in-house counsels oceniają nowe technologie?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 23
Technologie „routine & established”
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 24
Technologie „routine & emerging”
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 25
Technologie „complex & emerging”
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 26
• Technologie mają uwolnić od rutynowych, powtarzalnych czynności
• Technologie mają pozwolić prawnikom skupić się na doradztwie strategicznym
• Priorytetem nie jest zwiększanie kompetencji czysto eksperckich ani samo
korzystanie z technologii
• Priorytet to poprawa umiejętności biznesowych
Priorytety klientów przy wyborze narzędzi LegalTech
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 27
A jak na to samo patrzą prawnicy w kancelariach?
Do czego ich zdaniem mogą posłużyć technologie?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 28
Co oferują kancelarie, a czego oczekują
prawnicy przedsiębiorstw?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 29
− Większość prawników nie wykorzystuje technologii, która już jest!
− Zaskakujące wyniki „Flaherty technology audit”
• Sprawdzian podstawowych umiejętności z zakresu edycji tekstów i arkuszy
kalkulacyjnych
• Czas wzorcowy 1 godzina – wyniki od 25 minut do 10 godzin
• Czy jeśli prawnik potrzebuje 2 godz. zamiast 5 minut na dodanie nowego
postanowienia do umowy, gdyż nie wie, że nie musi ręcznie zmieniać numeracji umowy,
to czy powinno mieć to wpływ na cenę usługi?
− Wdrożenia Legaltech mogą być trudne zarówno dla prawników jak i klientów
− Zarządzanie zmianą wśród prawników może być wyzwaniem!
Czy patrzymy na LegalTech z zachowaniem właściwych proporcji?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 30
• „The future has already arrived. It’s just not evenly distributed yet.” William
Gibson
• LegalTech zaczyna realnie zmieniać sposób świadczenia usług prawnych
• Zmiana następuje cały czas, ale trudno wskazać punkt przełomowy
• Jest jeszcze czas, aby przemyśleć sposób, w jaki można świadczyć pomoc prawną –
technologia może być w tym pomocna
• Klienci – przynajmniej na razie – tak naprawdę nie zamierzają zatrudniać robotów
prawników
• Na pewno warto trzymać rękę na pulsie, ale w pewnym momencie konieczne będzie
podjęcie strategicznych decyzji
• LegalTech w pierwszej kolejności potrzebny jest prawnikom – i tu jest dużo do
zrobienia na poziomie nawet podstawowym
• Zaawansowane LegalTech tak – ale warto sprawdzić, czy klienci tego rzeczywiście chcą
• Podejście agile – lepiej powoli, krok po kroku
Podsumowanie
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

LegalTech Polska | 31
• Tech for Law - informatyzacja i nowe technologie stosowane w usługach prawnych
• Law for Tech - kwestie prawne związane z coraz szerszym stosowaniem technologii w
praktycznie każdej dziedzinie życia.
• LegalTech Polska to inicjatywa skierowana zarówno do prawników jak i do
informatyków oraz innych osób zainteresowanych nowymi technologiami.
• Cele:
• wspieranie rozpowszechniania wiedzy na temat zastosowania technologii w świadczeniu
doradztwa prawnego,
• wspieranie rozpowszechniania wiedzy na temat aspektów prawnych wykorzystywania nowych
technologii
• inicjowanie projektów związanych ze stosowaniem nowych technologii w doradztwie prawnym
oraz prawnych aspektów nowych technologii
• Fundacja LegalTech Polska
• Zapraszam do współpracy!
Dla kogo i dlaczego?
Od technologii wspomagającej prawników do technologii umożliwiającej świadczenie usług prawnych

Kontakt:
Tomasz Zalewski
+48 502 18 45 96
tomasz.zalewski@legaltechpolska.pl
Twitter: @tomasz_zalewski
LegalTechPolska.pl