Recommended
More Related Content
More from SunnyStrong
More from SunnyStrong (20)
พื้นฐานชีวิต 43.pptx
- 5. #ในเล่ม 43 เพลิงฮั่น ต่งจ้งซู่ 甲骨文 โจรโพกผ้าเหลือง 炎漢 เย่ว์หลิง (月令) หลี่ว์ปู้ เว่ย (呂不 韋) 漢獻帝 ฮั่นเสี้ยนตี้ ตี้ (帝) อู่เต๋อ (五德) หลีว์ซื่อชุนชิว (呂氏春秋) จางฝาน (張璠) เทียน (天) โจวเหยี่ยน (鄒 衍) ฉินสื่อหวงตี้ (秦始皇帝) หวังลี่ (ออง หลิบ) อู่สิง (五行) 五德終始說 หลิวปัง (劉邦) โฮ่วฮั่นจี้ (後漢紀) 四方 คุณธรรม (德) หลิวเซี่ยง (劉向) และ หลิวซิน (劉 歆) 曹操 โจโฉ หงฝาน (洪范) อาณัติ (運) หวังหม่าง (王莽) 劉備 หลิวเป้ ย เซี่ย (夏) โจว (周) หลิวสิ้ว (劉秀) 许都 สวีตู
- 7. สารบัญ สามก๊ก เซ็นโกคุ ประวัติศาสตร ์จีน ญี่ปุ่ น 9 แนวคิดจักรวาลวิทยาอู่สิง (五行) อันส่งผลต่อระบบการปกครองโบราณของจีน 73 จักรวาลวิทยา และการรวมศูนย์อานาจที่กลุ่มผู้ปกครอง 85 อู่สิง (五行) และการเปลี่ยนแปลงของจักรวาลวิทยาจีน 113 กาเนิดอู่สิง (五行) 126 การเรียบเรียงลาดับราชวงศ์และการจัดระเบียบการปกครองใน ราชวงศ์ฮั่น 173 การสร ้างปรัชญาของรัฐ, การผนวกแนวคิด และการจัดการระเบียบการปกครองในราชวงศ์ฮั่น 228 ต่งจ ้งซู่: จักรวาลวิทยาและการจัดระเบียบปรัชญาของรัฐ 252 เย่ว์หลิง: จักรวาลวิทยาและการจัดการกฎระเบียบของรัฐ 276
- 9. สามก๊ก เซ็นโกคุ ประวัติศาสตร์จีน ญี่ปุ่ น • ชาวจีนได ้ศึกแนวคิด เรื่องธาตุทั้งห ้า (五行) อันประกอบด ้วย ธาตุดิน ธาตุทอง (โลหะ) ธาตุน้า ธาตุไม ้ธาตุไฟ มาตั้งแต่ยุคชุนชิว • โดยพบว่า ธาตุทั้งห ้า ต่างมีวัฏจักรการก่อกาเนิด (相生) และวัฏจักรการข่ม (相剋) ของกันและกัน https://www.facebook.com/FengshuiBalance/posts/2122323667852386/ เนื้อหา
- 10. ตามวัฏจักรการก่อกาเนิด • ธาตุดินก่อกาเนิดธาตุทอง (โลหะก่อกาเนิดในดิน) ธาตุทองก่อกาเนิดธาตุน้า (โลหะหลอมเป็นน้า) ธาตุน้าก่อกาเนิดธาตุไม ้(น้าช่วยให ้ไม ้เจริญเติบโต) ธาตุไม ้ก่อกาเนิดธาตุไฟ (ไม ้เป็นเชื้อเพลิงให ้เกิดไฟ) ธาตุไฟก่อกาเนิดธาตุดิน (ไฟไหม ้วัตถุเกิดเป็นเถ ้าธุลี) เนื้อหา
- 11. ตามวัฏจักรการข่ม • ธาตุดินข่มธาตุน้า (ดินดูดซับน้า) ธาตุน้าข่มธาตุไฟ (น้าดับไฟ) ธาตุไฟข่มธาตุทอง (ไฟหลอมโลหะ) ธาตุทองข่มธาตุไม ้(ไม ้ถูกตัดแต่งด ้วยวัตถุที่เป็น โลหะ) ธาตุไม ้ข่มธาตุดิน (ไม ้ดูดซับสารอาหารจากดิน) เนื้อหา
- 12. ในสมัยจ ้านกว๋อ • โจวเหยี่ยน (鄒衍) นักปราชญ์แห่งสานักหยินหยาง (陰陽家) • ได ้เสนอทฤษฎี เกี่ยวกับคุณธรรมธาตุทั้งห ้า (五德終始說) ว่าในแต่ละราชวงศ ์ ต่างมีคุณธรรม (德) ธาตุทั้งห้าประจาตัว ซึ่งบ่งบอกถึงอาณัติ (運) แห่งราชวงศ์นั้น เนื้อหา
- 13. เมื่อคุณธรรมเสื่อมถอย • จะมีสัญญาณที่เกิดจากอาณัติสวรรค์ ประกาศให ้ราชวงศ์ใหม่ ขึ้นมามีอานาจ สืบต่อตามวัฏจักรธาตุทั้งห ้าดังกล่าว • ซึ่งสัมพันธ์กับสีของธาตุทั้งห ้าด ้วย คือ ธาตุดินสีเหลือง ธาตุน้าสีดา ธาตุไฟสีแดง ธาตุทองสีขาว ธาตุไม ้สีเขียว เนื้อหา
- 14. โจวเหยี่ยน (鄒衍) • ใช ้วัฏจักรการหักล ้าง ในการอธิบายทฤษฎีของตน เนื้อหา
- 15. • โดยเริ่มต ้นวัฏจักรจาก..หวงตี้ (黃帝) หรือจักรพรรดิเหลือง เป็น..คุณธรรมดิน ใช ้สีเหลือง • ตามด ้วย..ราชวงศ์เซี่ย (夏) คุณธรรมไม ้ ใช ้สีเขียว • ราชวงศ์อิน (殷) คุณธรรมทอง ใช ้สีขาว • ราชวงศ์โจว (周) คุณธรรมไฟ ใช ้สีแดง • โดยอ ้างเหตุการณ์ในราชวงศ์ต่างๆ ที่สัมพันธ์กับธาตุ ทั้งห ้า ตามที่กล่าวมา ดังนี้ เนื้อหา
- 16. • หวงตี้ (黃帝) เป็นคุณธรรมดิน ปรากฏไส ้เดือนยักษ์ ใช ้สีเหลือง • ต ้าอวี่ (大禹) ปฐมราชวงศ์เซี่ย เป็นคุณธรรมไม ้ ปรากฏพืชเขียวในฤดูหนาว ใช ้สีเขียว เนื้อหา
- 17. • ซางทาง (商湯) ปฐมราชวงศ์ซาง เป็นคุณธรรมทอง ปรากฏมีดทองในน้า ใช ้สีขาว • โจวเหวินหวัง (周文王) เป็นคุณธรรมไฟ ปรากฏวิหคแดงลงมายังศาลบรรพชนโจว ในปากคาบหนังสือแดง ใช ้สีแดง เนื้อหา
- 18. เอกสารโบราณอื่นๆ เช่น • ซูจิง (書經) ของ..ขงจื่อ บันทึกเรื่อง..สีประจาราชวงศ์ ไว ้ตรงกัน เนื้อหา
- 19. ทฤษฎีของ โจวเหยี่ยน (鄒衍) เป็นที่ยอมรับกันมาก เนื้อหา • โดยเฉพาะกับ หลี่ว์ปู้ เว่ย (呂不韋) อัครมหาเสนาบดีแห่งรัฐฉิน • ซึ่งนาทฤษฎีนี้ มาแต่งขยายความต่อในงานนิพนธ ์ของตนเอง คือ หลีว์ซื่อชุนชิว (呂氏春秋) • และได ้กล่าวเสริมไว ้ด ้วยว่า ราชวงศ ์ที่สืบทอดจาก..โจว จะเป็ นคุณธรรมน้า ชนะคุณธรรมไฟของโจว และใช้สีดา
- 21. ทั้งนี้ รัฐที่มีแนวโน้ม เป็นคุณธรรมน้าที่สุด คือ รัฐฉิน • เนื่องจาก มีตานานว่า ฉินเหวินกง (秦文公) อดีตเจ้ารัฐฉิน เคยล่าได้มังกรดา ซึ่งเป็น สัญญาณสื่อถึงธาตุน้า อย่างชัดเจน เนื้อหา
- 22. เมื่อ อิ๋งเจิ้ง (嬴政) เนื้อหา • เจ ้ารัฐฉิน รวบรวมแผ่นดินจีนเป็นหนึ่ง สถาปนาตนเป็น ฉินสื่อหวงตี้ (秦始皇帝) และก่อตั้งราชวงศ์ฉิน เป็นจักรวรรดิแห่งแรกของจีนขึ้น
- 23. ฉินสื่อหวงตี้ (秦始皇帝) • ได ้ประกาศว่า ฉิน..เป็น..คุณธรรมน้า ชนะ..โจว..คุณธรรมไฟ • เปลี่ยนชื่อแม่น้าหวงเหอ เป็น เต๋อสุ่ย (德水 วารีคุณธรรม) • กาหนดให ้สีดา เป็นสีประจาราชวงศ์ • ฉลองพระองค์ และเสื้อผ ้าขุนนาง ธงไชย ล ้วนเป็นสีดา เนื้อหา
- 24. ฉิน ครองแผ่นดินอยู่ไม่นาน แผ่นดินก็แตกแยก • จนกระทั่ง หลิวปัง (劉邦) หรือ ฮั่นเกาจู่ (漢高祖) พิชิต..ฉู่ สถาปนาราชวงศ์..ฮั่น..ขึ้น • ราชวงศ์ฮั่น ยังคงใช ้ทฤษฎีธาตุทั้งห ้า สืบต่อมา เนื้อหา
- 26. เดิมเมื่อ หลิวปัง เคลื่อนทัพเข ้าเมือง..เสียนหยาง ราชธานี..ของ..ฉิน..ได ้ • พบว่า..ฉิน เคารพจักรพรรดิสวรรค์ (天帝) สี่องค์คือ เขียว ขาว แดง เหลือง • หลิวปัง เห็นว่าน่าจะมี..จักรพรรดิดา ให ้ครบห ้าองค์และเชื่อว่าเป็นชะตาของตนเอง เลยให ้คนสร ้าง..ศาลจักรพรรดิดา..ขึ้น • พอตั้งตนเป็นฮ่องเต ้ จึงเชื่อว่าฮั่นควรเป็นคุณธรรมน้า • แต่คนส่วนใหญ่แย ้งว่า ควรเป็นคุณธรรมดิน..โค่นน้า..ราชวงศ์ฉิน เนื้อหา
- 28. ครั้งนั้น จางชาง (張蒼) • เสนอว่า ฉิน ครองแผ่นดินไม่นาน และโหดเหี้ยมไร ้คุณธรรม ไม่มีความชอบธรรมมากพอ • ราชวงศ์ฮั่น จึงควรเป็นคุณธรรมน้า สืบต่อจากคุณธรรมไฟ ราชวงศ์โจว • ด ้วยเหตุนี้ ราชวงศ์ฮั่น จึงเป็นคุณธรรมน้า ใช ้สีดาเหมือนสมัยฉิน เนื้อหา
- 30. ในรัชกาลฮั่นเหวินตี้ (漢文帝) • เริ่มมีผู้ทักท ้วงว่า ราชวงศ์ฮั่น ควรเป็นคุณธรรมดิน มากกว่า • จนในรัชกาลฮั่นอู่ตี้ (漢武帝) มีการทักท ้วงอีก จึงกลับมายอมรับ..ราชวงศ์ฉิน..เป็นคุณธรรมน้า และราชวงศ ์ฮั่น เป็นคุณธรรมดิน..ข่มราชวงศ์ฉิน • เปลี่ยนสีประจาราชวงศ ์ เป็ น..สีเหลือง เนื้อหา
- 31. ปลายสมัยฮั่นตะวันตก • หลิวเซี่ยง (劉向) และ หลิวซิน (劉歆) นักปรัชญาสองพ่อลูก เห็นว่า ทฤษฎีของโจวเหยี่ยน..ผิด • โดยควรเริ่มต ้นวัฏจักร จาก เปาซี (包羲) หรือ ฝูซี (伏羲) และใช ้หลักการก่อกาเนิด..มากกว่า การข่มหักล ้าง เพราะถือว่าสวรรค์..มีเมตตา ตามลาดับดังนี้ เนื้อหา
- 32. ฝูซี (伏羲) ธาตุไม ้ – เหยียนตี้ (炎帝) ธาตุไฟ – หวงตี้ (黃帝) ธาตุดิน – เซ่าเฮ่า (少昊) ธาตุทอง – จวนซวี (顓頊) ธาตุน้า – ตี้คู่ (帝嚳) ธาตุไม ้ – ถังเหยา (唐堯) ธาตุไฟ – อวี๋ซุ่น (虞舜) ธาตุดิน – ต ้าอวี่ (大禹) ธาตุทอง – ซางทาง (商湯) ธาตุน้า – โจวอู่หวัง (周武王) ธาตุไม ้ – (ข ้าม ฉิน) – ฮั่น ธาตุไฟ เนื้อหา
- 33. ในพงศาวดาร..สื่อจี้ บันทึกว่า • ครั้งหนึ่ง ฮั่นเกาจู่ เมาสุราใช ้กระบี่ยาวสามฉือสังหารงูขาว แล ้วมีหญิงชรามาร ้องไห ้ ว่า ลูกของนางคือจักรพรรดิขาว ถูกจักรพรรดิแดงฆ่าตาย • จึงมีการวิเคราะห์ว่า ที่หลิวเซี่ยงและหลิวซิน กาหนดให ้ราชวงศ์ฮั่นเป็นธาตุไฟ อาจต ้องการเชื่อมโยง ให ้..ฮั่นเกาจู่..เป็น..จักรพรรดิแดง เนื้อหา
- 34. ไม่มีคนเชื่อทฤษฎีนี้ มากนัก เนื้อหา • นอกจาก หวังหม่าง (王莽) ผู้ยึดอานาจจากราชวงศ์ฮั่น แล ้วสถาปนา..ราชวงศ์ซิน (新) ขึ้นแทนที่
- 35. หวังหม่าง (王莽) เนื้อหา • เชื่อว่า..ตนเอง เป็นคุณธรรมดิน สืบต่อจาก..คุณธรรมไฟของฮั่น • เพราะถือว่า ตนได ้รับอานาจจากการสละจากฮั่น อ ้างว่าตนเอง เป็นเชื้อสายของ..หวงตี้และซุ่น ซึ่งเป็นคุณธรรมดิน ตามวัฏจักรของหลิวเซี่ยงและหลิวซิน • เมื่อหวังหม่าง เป็นฮ่องเต ้..ก็ใช ้..สีเหลือง..เป็น..สีประจาราชวงศ์ ธงกษัตริย์..เป็น..สีเหลือง
- 37. หวังหม่าง (王莽) ครองอานาจไม่นาน เนื้อหา • หลิวสิ้ว (劉秀) หรือ ฮั่นกวงอู่ตี้ (漢光武帝) เชื้อพระวงศ์ฮั่น • ได ้ชูคุณธรรมไฟของราชวงศ์ฮั่น โค่นล ้ม หวังหม่าง (王莽) ตามวัฏจักร ของ..หลิวเซี่ยงและหลิวซิน
- 38. เมื่อสถาปนาราชวงศ์ฮั่น..ขึ้นใหม่ จึงเปลี่ยนสีประจาราชวงศ์ เป็น..สีแดง เนื้อหา • ธงเป็นสีแดง เครื่องแต่งกายราชสานัก..เป็นสีแดง • ด ้วยเหตุนี้ ราชวงศ์ฮั่น จึงเป็นคุณธรรมไฟ มาจนสิ้นราชวงศ์ • จึงปรากฏการณ์เรียกขาน..ราชวงศ์ฮั่น ว่า เพลิงฮั่น (炎漢)
- 40. ปลายราชวงศ์ฮั่น เนื้อหา • แผ่นดินเป็นจลาจล จนเกิด..กลุ่มโจรโพกผ ้าเหลือง ก่อกบฏต่อราชสานัก • ซึ่งประกาศอุดมการณ์ ว่า “ฟ้าครามสิ้นแล ้ว ฟ้าเหลืองขึ้นแทน (蒼天已死，黃天當立)”
- 42. ปลายราชวงศ์ฮั่น เนื้อหา • สีเหลือง คือ..สีของธาตุดิน เป็ นการแสดงเจตจานง ว่า..โจรโพกฟ ้ าเหลือง เป็ นคุณธรรมดิน จะสืบทอดอานาจ ต่อจาก คุณธรรมไฟของราชวงศ์ฮั่น ตามวัฏจักร ของหลิวเซี่ยง (劉向) และ หลิวซิน (劉歆)
- 43. ในรัชกาล..พระเจ ้าเหี้ยนเต ้ (漢獻帝 ฮั่นเสี้ยนตี้) เนื้อหา • แผ่นดินเป็นจลาจล จากขุนศึกแย่งชิงอานาจ มีลางบอกเหตุ หลายครั้ง ว่า..คุณธรรมไฟราชวงศ์ฮั่น จะสิ้นสุด และถูกแทนที่ด ้วย..คุณธรรมดิน
- 44. ตามหลักฐานประวัติศาสตร์ คือ โฮ่วฮั่นจี้ (後漢紀) เนื้อหา หรือ พงศาวดารราชวงศ ์ฮั่น..ยุคหลัง ของ จางฝาน (張璠) นักประวัติศาสตร์สมัยเว่ยจิ้น ระบุว่า • ก่อนหน้านี้ เมื่อโอรสสวรรค์..พ่ายแพ ้ ที่..เฉาหยาง (曹陽)
- 45. พระองค์ปรารถนาจะล่องเรือตาม แม่น้า ไปทางตะวันออก เนื้อหา • หวังลี่ (อองหลิบ) ผู้เป็น..ซื่อจง (侍中 สมุหมณเฑียรบาล) และ..ไท่สื่อลิ่ง (太史令 โหราจารย์) ทูลว่า "ตั้งแต่พ ้น..ฤดูใบไม ้ผลิ ดาวไท่ไป๋ (太白 ดาวศุกร์ มีอีกชื่อคือ 金星 ดาวทอง ) โคจรบรรจบ..ดาวประจาเมือง (鎮星 ดาวเสาร์) ที่กลุ่ม ดาววัว (牛斗) บ่งชี้ถึง..หายนะจากสวรรค์ ดาวไฟ (熒惑 ดาวอังคาร) ห ้ามไม่ให ้ไปเหนือน้า มิควรละเมิด"
- 46. ด ้วยเหตุนี้ เนื้อหา • โอรสสวรรค์ จึงไม่ได ้เสด็จข ้ามไปเหนือน้า เสด็จไปทาง..ด่าน จื่อกวน (軹關) ทางตะวันออก..แทน
- 47. หวังลี่ (อองหลิบ) ทูลอีกครั้ง เนื้อหา • เมื่อแผ่นดินของตระกูลหลิว (เล่า) ใกล ้สิ้นสุด ว่า "ในอดีต ดาวไท่ไป๋ 太白 ปรากฏที่ประตูสวรรค์ (天關 ดาวดวงหนึ่งในราศีพฤษภ) บรรจบดาวไฟ ทองไฟบรรจบ เป็นสัญญาณอาณัติเปลี่ยน ชะตาฮั่นสิ้นสุด จิ้นเว่ย..จะรุ่งโรจน์"
- 49. หลังจาก หวังลี่ (อองหลิบ) กราบทูลอีกหลายครั้ง เนื้อหา • จักรพรรดิ ตรัสว่า "อาณัติสวรรค์เปลี่ยนแปลงได ้ ธาตุทั้งห ้าไม่ได ้รุ่งโรจน์เสมอ ดินจะแทนที่ไฟ เว่ยจะเข ้าแทนที่ฮั่น ใต ้ฟ้าจึงสงบต ้องอาศัยแซ่เฉา (โจ) มีแต่มอบอานาจให ้ตระกูลเฉาเท่านั้น"
- 50. กง (曹操โจโฉ) ทราบเรื่อง เนื้อหา • จึงส่งคนไปแจ ้ง..หวังลี่ (อองหลิบ) ว่า "ทราบว่าท่านจงรักภักดีต่อราชสานัก แต่วิถีสวรรค์ยากเข ้าถึง ขออย่ากล่าวมากกว่านี้เลย"
- 51. วรรณกรรมสามก๊ก • ได ้แต่งขยายความ ว่า โจโฉ (曹操 เฉาเชา) นาคาทานายของ..หวังลี่ (อองหลิบ) มาเล่าให ้..ซุนฮก (荀彧 สวินอวี้) ฟัง เนื้อหา
- 52. วรรณกรรมสามก๊ก • ซุนฮก จึงบอก โจโฉ (曹操 เฉาเชา) ว่า..ราชวงศ์ฮั่น..เป็น..ธาตุไฟ ส่วน..โจโฉ..เป็น..ธาตุดิน • เมืองฮูโต๋ (许都 สวีตู) อยู่ในอานาจธาตุดิน เนื้อหา
- 53. ตามคติห ้าธาตุ ธาตุไฟให ้กาเนิดธาตุดิน • การย ้ายราชธานี ไป..ฮูโต๋ (许都 สวีตู) จึงยิ่งเป็นการเกื้อหนุนบารมี ให ้..โจโฉ..ยิ่งขึ้น • ทาให ้โจโฉเห็นชอบด ้วย เนื้อหา
- 54. การย ้ายราชธานี ไป..ฮูโต๋ (许都 สวีตู) จึงยิ่งเป็นการเกื้อหนุนบารมี ให ้..โจโฉ..ยิ่งขึ้น เนื้อหา
- 56. เมื่อแผ่นดินเข ้าสู่... ยุคสามก๊ก • พระเจ ้าเหี้ยนเต ้ สละราชสมบัติให ้..โจผี (曹丕 เฉาพี) ซึ่งสถาปนา..ราชวงศ์เว่ย (วุยก๊ก) แทนที่..ฮั่น • ถือว่าตนเอง เป็นคุณธรรมดิน สืบต่อจากคุณธรรมไฟราชวงศ์ฮั่น เนื้อหา
- 57. ตั้งปี..รัชศก..ว่า..หวงซู (黃初 เหลืองกาเนิด) • ใช ้สีเหลือง เป็นสีประจาราชวงศ์ • เครื่องแต่งกายราชสานัก เป็นสีเหลือง • ธงเป็นสีเหลืองขอบแดง เนื้อหา
- 58. เล่าปี่ (劉備 หลิวเป้ย) แห่ง..สู่ (จ๊กก๊ก) เนื้อหา
- 59. เล่าปี่ (劉備 หลิวเป้ย) แห่ง..สู่ (จ๊กก๊ก) เนื้อหา • อ ้างตนเป็นเชื้อพระวงศ์ฮั่น สถาปนาราชวงศ์ฮั่น สืบต่อ จึงยังเป็นคุณธรรมไฟ เล่าปี่ โจผี
- 60. เนื้อหา
- 61. ซุนกวน (孫權 ซุนเฉวียน) แห่ง..อู๋ (ง่อก๊ก)
- 62. ซุนกวน (孫權 ซุนเฉวียน) แห่ง..อู๋ (ง่อก๊ก) • เมื่อก่อนจะครองราชย์ มีผู้พบ..มังกรเหลือง ที่..เซี่ยโข่ว เป็นนิมิตมงคล • จึงประกาศว่า ตนเองเป็น..คุณธรรมดิน เนื้อหา เล่าปี่ โจผี ซุนกวน
- 64. ซุนกวน จึงคิดว่าทั้งสองเป็นธาตุดินเสมอกัน กินกันไม่ลง จึงควรจะเปลี่ยนธาตุ • ซุนกวน จึงอ ้างว่า เห็นวิหคแดง ปรากฏหน้าพระราชวัง • วิหคแดง มีสีแดง จึงควรเป็นธาตุไฟ เนื้อหา
- 65. แต่เพราะไฟเกื้อหนุนดิน (เว่ย) • ซุนกวน จึงอ ้างว่า โจวเหวินหวัง เห็นวิหคแดง • ชาวเจียงตง ก็เหมือน..โจวเหวินหวัง • แล ้วกาหนดให ้..อู๋..เป็น..คุณธรรมไม้..เหมือน..โจว ตามวัฏจักรของ หลิวเซี่ยง (劉向) และ หลิวซิน (劉 歆) นักปรัชญาสองพ่อลูก • ทั้งนี้เพราะธาตุไม ้ข่มธาตุดิน เนื้อหา
- 66. ฝูซี (伏羲) ธาตุไม ้ – เหยียนตี้ (炎帝) ธาตุไฟ – หวงตี้ (黃帝) ธาตุดิน – เซ่าเฮ่า (少昊) ธาตุทอง – จวนซวี (顓頊) ธาตุน้า – ตี้คู่ (帝嚳) ธาตุไม ้ – ถังเหยา (唐堯) ธาตุไฟ – อวี๋ซุ่น (虞舜) ธาตุดิน – ต ้าอวี่ (大禹) ธาตุทอง – ซางทาง (商湯) ธาตุน้า – โจวอู่หวัง (周武王) ธาตุไม้ – (ข ้าม ฉิน) – ฮั่น ธาตุไฟ ทบทวน
- 67. ราชวงศ์จิ้น (晉) ของตระกูลซือหม่า (สุมา) • ได ้ครองแผ่นดินจากการสละอานาจของเว่ย • นับเป็นคุณธรรมทอง สืบต่อจากคุณธรรมดิน • ตามหลักควรใช ้สีขาว เนื้อหา
- 68. แต่ใน..รัชศก..ไท่สื่อ ปีที่สอง • รัชสมัยจิ้นอู่ตี้ (晉武帝) มีขุนนางถวายฎีกา ว่า “ต ้าจิ้น..สืบทอดอาณัติ..จาก..เว่ย สมควรใช ้ปฏิทิน และสีเครื่องแต่งกายของราชวงศ์ก่อน เช่นเดียวกับที่..อวี๋ (ซุ่น) ทาตาม..ถัง (เหยา)” เนื้อหา
- 69. ด ้วยเหตุนี้ • จิ้น..จึงกลับไปใช ้สีแดง เป็นสีประจาราชวงศ์ เหมือนสมัยฮั่น • เพราะถือว่า เว่ย..ได ้รับอาณัติ..จาก..ฮั่น เช่นเดียวกับที่ จิ้น..ได ้รับจาก..เว่ย • แต่ยังคงเป็นธาตุทองอยู่ครับ เนื้อหา ตระกูลซือหม่า (สุมา) จิ้นอู่ตี้
- 70. เสริม
- 71. เสริม
- 74. บทนา • หากต ้องการทาความเข ้าใจ การปกครองในสมัยโบราณของจีนนั้น จาเป็นต ้องเข ้าใจ ปรัชญาและแนวคิดต่างๆ ของชาวจีน ในยุคสมัยนั้นๆ อย่างถ่องแท ้ เนื้อหา
- 75. สาหรับปรัชญาของจีนนั้น เนื้อหา • สามารถกล่าวได ้ว่า เป็น..ปรัชญามนุษยนิยม (humanism) ซึ่งเป็นปรัชญาที่เน้นว่า เทพหรือสวรรค์ (Heaven) อยู่ร่วมกับมนุษย์ และไม่สามารถแยกออกจากกันได ้
- 76. ชาวจีน เชื่อว่า เนื้อหา • สวรรค์หรือจักรวาล (cosmos) ไม่อาจแยกออกจากมนุษย์ • และทุกสรรพสิ่งบนโลกใบนี้ เกี่ยวเนื่องกันอย่างไม่อาจแยกออกจากกันได ้
- 77. การเติบโตของปรัชญามนุษย์นิยม ในจีน เนื้อหา • เป็นผลสืบเนื่อง จากเปลี่ยนแปลงทางประวัติศาสตร์และสังคม จีนโบราณ • แนวคิดแบบสหสัมพันธ์ (correlative thought) เช่นนี้ ไม่ได ้ปรากฏเฉพาะในปรัชญาจีนเท่านั้น • แต่ยังปรากฏในวัฒนธรรมเบื้องต้น (primitive culture) ในที่อื่นๆ ของมนุษย์ด ้วย
- 78. ในมุมมองของมนุษย์โบราณนั้น เนื้อหา • สิ่งลี้ลับและเทวตานาน (mythology) ดาราศาสตร์และจักรวาลวิทยา ไม่เพียงเกี่ยวข ้องกับ การเคลื่อนที่ของดวงดาวบนท ้องฟ้า และเรื่องเล่าในจินตนาการ
- 79. เนื้อหา
- 81. เนื้อหา
- 82. ในทัศนะของมนุษย์ ยุคก่อนวิทยาศาสตร์จะเฟื่องฟู เนื้อหา • คาตอบทุกคาถามของมนุษย์ มาจากสิ่งลี้ลับที่ไม่อาจอธิบายได ้ • ดังนั้น ในแง่ทางการเมือง การสร ้างตานาน หรือความเชื่อ ส่งผลต่อการปกครอง เป็นอย่างมาก
- 83. มนุษย์พึ่งพิง..ความเชื่อ เพื่อชี้นาวิถีชีวิตในสังคม เนื้อหา • และเป็นแบบแผน เพื่อไม่เกิดความผิดพลาดในชีวิต ซึ่งคล ้ายกับศาสนา • การปกครองโบราณ จึงตอบสนองพื้นฐานความต ้องการนี้
- 84. ในการสร ้างแนวคิดทางการเมือง แบบคณาธิปไตย เนื้อหา • ซึ่งแนบอิงจากการสร ้างอานาจแบบรวมศูนย์ โดยกลุ่มผู้ปกครอง เพียงกลุ่มเดียว • และพัฒนามาเป็นแนวคิดการเปลี่ยนผ่านอานาจ และสิทธิชอบธรรมในการปกครอง ของกลุ่มอานาจใหม่ หรือ สิทธิอันชอบธรรมในการโค่นล ้มกลุ่มผู้ปกครอง เก่าของชาวจีน • ก็สามารถเห็นได ้ว่าจักรวาลวิทยา มีบทบาทสาคัญยิ่งในการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ดังกล่าว
- 86. นิยามของ..ซื่อฟัง (四方) ค่อนข ้างคลุมเครือและเป็นที่ ถกเถียง เนื้อหา • งานของ ไอเหอ หวัง (Aihe Wang) เสนอว่า ซื่อฟัง (四方) เป็นแนวคิด ที่แสดงถึง ภูมิรัฐศาสตร ์ของราชวงศ์ซัง (商湯朝 Shāngtāng cháo)
- 87. ฝูซี (伏羲) ธาตุไม ้ – เหยียนตี้ (炎帝) ธาตุไฟ – หวงตี้ (黃帝) ธาตุดิน – เซ่าเฮ่า (少昊) ธาตุทอง – จวนซวี (顓頊) ธาตุน้า – ตี้คู่ (帝嚳) ธาตุไม ้ – ถังเหยา (唐堯) ธาตุไฟ – อวี๋ซุ่น (虞舜) ธาตุดิน – ต ้าอวี่ (大禹) ธาตุทอง – ซางทาง (商湯) ธาตุน้า – โจวอู่หวัง (周武王) ธาตุไม้ – (ข ้าม ฉิน) – ฮั่น ธาตุไฟ ทบทวน
- 88. ซื่อ (四) หมายถึง (จานวน) สี่ ฟัง (方) หมายถึง ด ้าน เนื้อหา • ซื่อฟัง (四方) จึงหมายถึงด ้านทั้งสี่ • โดยที่ด้านทั้งสี่ นั้น คือ “ภายนอก” อาณาจักรซัง ซึ่งมีความเป็นอื่น มีความแตกต่าง • ส่วนภายใน หรือศูนย์กลางภายใน ของ ซื่อฟัง (四方) นั้น ก็คือ อาณาจักรราชวงศ์ซัง
- 89. ดังนั้นจึงจะเห็นได ้ว่า ซื่อฟัง (四方) เนื้อหา • มีความหมาย ของ..การสร ้างศูนย์กลางการปกครอง ในยุคราชวงศ์ซัง (商朝 Shāng cháo) นั่นเอง
- 90. ไม่เพียงแต่ ในแง่ของภูมิรัฐศาสตร์ • แต่ ซื่อฟัง (四方) ยังถูกใช ้ในบริบทของจักรวาลวิทยา และพิธีกรรมด ้วย • ใน.. จย่ากู่เหวิน (甲骨文) มีการกล่าวถึงซื่อฟัง ในแง่ของทิศทางต่างๆ และตั้งชื่อลมและเทพแห่งลมในทิศนั้นๆ เช่น “ทิศ ตะวันออกเรียก ซี ลมของทิศตะวันออกเรียก เลี่ย (东方曰析 风曰劦)” เนื้อหา
- 91. มีการบวรสรวง (禘) ให ้แก่ ซื่อฟัง (四方) นั้นๆ ด ้วย เช่น “บูชาต่อทิศเหนือ (禘北)” “บูชาต่อทิศใต ้(禘南)” หรือในบางครั้ง เขียนง่ายๆ ว่า “บูชาต่อฟัง (禘于方)” เนื้อหา
- 92. ข ้อความ ใน จย่ากู่เหวิน (甲骨文) • ชี้ให ้เห็นนัยสาคัญ ของกรอบวิธีคิด จักรวาลวิทยาโบราณของจีน และการใช ้เชิงการปกครอง เนื้อหา
- 95. สิ่งที่ชี้ให ้เห็นอย่างชัดเจน • ในแนวคิดการปกครองรวมศูนย์ อันปรากฏใน..จักรวาลวิทยา ซื่อฟัง (四方) ก็คือ การคงอยู่ของ..ตี้ (帝) อันสัมพันธ์กับ..ระบบซื่อฟัง (四方) เนื้อหา
- 96. นักวิชาการจีนศึกษา • มีความเห็นตรงกันว่า คนในราชวงศ์ซัง นับถือ..ตี้ (帝) เป็นเทพเจ ้าสูงสุด เทียบเคียงกับการบูชาบรรพบุรุษ • ควบคุมพลังแห่งธรรมชาติ และอานาจที่ไม่อาจอธิบายได ้ เนื้อหา
- 97. เสริม
- 98. นอกจากนี้ แนวคิดที่เป็นนามธรรมของ..ตี้ (帝) เนื้อหา • ยังช่วยให ้ ราชวงศ์ซัง (商朝) สามารถดูดกลืน หรือเชื่อมโยงกับความเชื่อ เรื่องเทพเจ ้าและวิญญาณต่างๆ ของชนเผ่า ที่ ราชวงศ์ซัง (商朝) ได ้ติดต่อหรือครอบครอง • และอาจเชื่อได ้ว่าความเชื่อเรื่อง ตี้ (帝) ค่อยๆเปลี่ยนแปลงเป็น..บรรพบุรุษของราชวงศ์ซัง ( 商朝) เมื่อเข ้าสู่ยุคท ้ายราชวงศ์
- 99. ความสัมพันธ์ที่เห็นได ้ชัด ระหว่าง ซื่อฟังและตี้ • นั่นคือ สามารถตีความ จากข ้อความ จย่ากู่เหวิน (甲骨文) ได ้ว่า ซื่อฟัง (四方) นอกจากเป็น..เทพ ใน..มโนทัศน์..ของ..ชาวซัง..แล ้ว ยังเป็น..ช่องทาง ของ..การแสดงอานาจของ..ตี้ (帝) อีกด ้วย เนื้อหา
- 100. เห็นได ้ชัดจาก • เมื่อมีการทาพิธีกรรม ทานายถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้น • สิ่งนั้นจะมาจาก..ซื่อฟัง (四方) ในทิศต่างๆ เช่น กษัตริย์ได ้อ่านรอยแตก และกล่าวว่า “จะมีบางสิ่งมาจากทางตะวันออก” ซึ่งอาจหมายถึง โรคภัย หรือ ศัตรูของอาณาจักร เนื้อหา
- 101. หรือ เมื่อกษัตริย์ได ้อ่าน รอยแตก และกล่าวว่า “ทางด ้านทิศตะวันตก จะมี การเพาะปลูกที่ดี” เป็นต ้น เนื้อหา
- 102. ข ้อความทานายดังกล่าว อันปรากฏใน จย่ากู่เหวิน (甲骨文) • แสดงให ้เห็นว่า ซื่อฟัง (四方) ส่งผลต่อการพยากรณ์ทุกด ้าน ในวิถีชีวิตของคน ในราชวงศ์ซัง (商朝) ตั้งแต่การเกษตรกรรม การสงคราม จนถึงโรคร ้าย เป็นต ้น เนื้อหา
- 103. ซื่อฟัง (四方) คือช่องทางที่ ตี้ (帝) จะสาแดงอานาจ • และมีแต่..กษัตริย์ราชวงศ์ซัง เท่านั้น ที่จะทานายทิศทาง ที่จะเกิดขึ้นนั้น เนื้อหา
- 104. ดังนั้น ประชาชนชาวราชวงศ์ซัง จึงจาเป็นต ้องพึ่งพิงอานาจของ กษัตริย์ซัง ในการรับรู้เหตุการณ์ อันส่งผลต่อชีวิตประจาวัน • นาไปสู่อานาจปกครองเหนือประชาชน และการสร ้างอานาจรวมศูนย์ ของ ราชวงศ์ซัง (商朝) อีกด ้วย เนื้อหา
- 105. เนื้อหา
- 106. จะเห็นได ้ว่า ราชวงศ์ซัง • ได ้ปูพื้นฐานแนวคิดทางการเมือง และสร ้างสิทธิธรรม ในการปกครองแบบรวมศูนย์ ให ้แก่..จีน ในประวัติศาสตร์..ยุคสัมฤทธิ์ (Bronze Age) เนื้อหา
- 107. เมื่อเข ้าถึง ราชวงศ์โจว (周朝) เนื้อหา • ตี้ (帝) ถูกลดความสาคัญลง และเกิดแนวคิดเรื่อง..เทียน (天) ขึ้นมาแทนที่ • แต่แนวคิด เรื่อง ซื่อฟัง (四方) ยังคงปรากฏอยู่
- 108. ฝูซี (伏羲) ธาตุไม ้ – เหยียนตี้ (炎帝) ธาตุไฟ – หวงตี้ (黃帝) ธาตุดิน – เซ่าเฮ่า (少昊) ธาตุทอง – จวนซวี (顓頊) ธาตุน้า – ตี้คู่ (帝嚳) ธาตุไม ้ – ถังเหยา (唐堯) ธาตุไฟ – อวี๋ซุ่น (虞舜) ธาตุดิน – ต ้าอวี่ (大禹) ธาตุทอง – ซางทาง (商湯) ธาตุน้า – โจวอู่หวัง (周武王) ธาตุไม้ – (ข ้าม ฉิน) – ฮั่น ธาตุไฟ ทบทวน
- 109. ซึ่ง..ชาวโจว (周人) อันเป็นชนเผ่าต่างถิ่น • ได ้อ ้างว่า ตนสามารถครอบครองทิศทั้งสี่ได ้ และได ้นากาลังที่เหนือกว่า เข ้าสู่ศูนย์กลางอานาจ โดยชอบธรรม เนื้อหา
- 110. โดยที่ ราชวงศ์โจว (周朝) ได ้รับการสนับสนุนอย่างถูกต ้อง จาก..เทียน (天) • เนื่องจาก ราชวงศ์โจว มีคุณลักษณะอันดีงาม (德) เนื้อหา
- 111. จะเห็นได ้ว่า ซื่อฟัง (四方) ใน ราชวงศ์โจว (周朝) ยังคงทาหน้าที่เป็นช่องทางของอานาจเหนือธรรมชาติ • แต่เปลี่ยนเป็นอานาจใหม่ เข ้ามาทดแทนกลุ่มอานาจเดิม • ซึ่งแม ้จะเป็นนิยามที่แปรเปลี่ยนไปบ ้าง แต่ก็ยังคงทาหน้าที่ ในการสร ้างศูนย์รวมอานาจ และสิทธิธรรมในการปกครอง อยู่เช่นเดิม เนื้อหา
- 112. ซึ่งแม ้จะเป็นนิยามที่แปรเปลี่ยนไปบ ้าง แต่ก็ยังคงทาหน้าที่ ในการสร ้างศูนย์รวมอานาจ และสิทธิธรรมในการปกครอง อยู่เช่นเดิม เสริม
- 113. อู่สิง (五行) และการเปลี่ยนแปลงของจักรวาล วิทยาจีน เนื้อหา • เมื่อจีน เข ้าสู่ยุค..ชุนชิวจั้นกั๋ว (春秋战国，770-476 B.C.) • ปรัชญาของชาวจีน ได ้เกิดการพัฒนาเป็นอย่างมาก
- 115. การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง เนื้อหา • ทาให ้เกิดกลุ่มอานาจใหม่ขึ้น และเกิดเป็นสงคราม แย่งชิงความเป็ นใหญ่ ที่ยาวนาน • แต่แนวคิดทางการเมือง และระบบพิธีกรรม อันอิงกับ..เชื้อสายของผู้ปกครองนั้น มีอิทธิพลอย่างใหญ่หลวง ต่อ..ชาวจีน เป็นอย่างมาก
- 116. เสริม
- 117. เนื้อหา • อานาจรวมศูนย์ ที่ถูกสร ้างขึ้น ด ้วยนิยามของโอรสสวรรค์ (天子) ไม่มีใครที่จะกล ้าแอบอ ้างได ้
- 118. แม ้กระทั่ง ยุคจั้นกั๋ว..ที่วุ่นวาย เนื้อหา • กลุ่มผู้ปกครองใหม่ ต่างตั้งตัวเองเป็นกษัตริย์ (王) • แต่ไม่มีผู้ใด กล้าใช้ นามโอรสสวรรค์อย่างแท้จริง
- 119. พร ้อมทั้ง เนื้อหา • เกิดความพยายาม สร ้างชุดอธิบายใหม่ ให ้แก่การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง เกิดขึ้น ตลอดระยะเวลา ท ้ายราชวงศ์โจว
- 120. นักปราชญ์สานักต่างๆ เนื้อหา • ได ้สร ้างคาอธิบาย เกี่ยวกับผู้ปกครองที่เหมาะสม โดยละเลยที่จะพูดถึงความสัมพันธ์ทางสายเลือด เช่น ปรัชญาของขงจื่อ (孔子，551-479 B.C.) ได ้ยกย่องการปกครองโดยผู้มีคุณธรรม และให ้นิยามของผู้ที่สามารถสร ้างสังคม ให ้กลมเกลียวได ้ คือ วิญญูชน (君子)
- 122. เมิ่งจื่อ (孟子， 372- 289 B.C.) เนื้อหา • ชี้ถึงสิทธิผู้ปกครอง อยู่ที่..เทียนมิ่ง (天命) และการเข ้าถึงหนทางแห่งศีลธรรม (道德)
- 123. ในขณะที่..สวินจื่อ (荀子，313-238 B.C.) เนื้อหา • ให ้ความสาคัญ กับระบบพิธีกรรมแบบแผน (礼) ในการสร ้างระบอบการปกครองที่ดี เป็นต ้น
- 125. ในทางจักรวาลวิทยา เนื้อหา • ซึ่งเกี่ยวข ้องกับ แนวคิดด ้านการปกครอง ก็เช่นกัน • แนวคิดเรื่อง อู่สิง (五行) ได ้ปรากฏขึ้นในช่วงเวลานี้
- 126. กาเนิด อู่สิง (五行) เนื้อหา • แนวคิดเรื่อง อู่สิง กาเนิดอย่างแท ้จริง เมื่อใด ไม่ปรากฏชัดเจน
- 127. นักประวัติศาสตร์จีน ตั้งข ้อสันนิฐานไว ้หลากหลาย เนื้อหา • หลายท่านเชื่อว่า เกิดใน..ยุคราชวงศ์ซัง (商朝) • บางท่านเชื่อว่า เกิดใน..ยุคชุนชิว (春秋战国，770-476 B.C.) • แม ้เวลากาเนิด จะไม่ชัดเจน แต่เป็นที่แน่ชัดว่าในช่วง..ยุคชุนชิว (春秋代 Chūn Qiū Dài)
- 128. แนวคิดเรื่องอู่สิง เนื้อหา • ได ้ถูกนามารวมกับ ปรัชญาหยินหยาง (阴阳) กลายเป็ น ปรัชญาระบบเดียวกัน
- 129. ภายหลัง..ยุคชุนชิว (春秋代 Chūn Qiū Dài) เนื้อหา • ปรัชญาหยินหยาง-อู่สิง (阴阳五行) ถูกหยิบยก เป็นปรัชญาที่ส่งอิทธิพล ต่อระบบการปกครองของจีน เป็นอย่างมาก
- 130. กู้เจี๋ยกัง (顾颉刚，1893-1980) เนื้อหา • นักประวัติศาสตร์ คนสาคัญของจีน ได ้กล่าวว่า “แก่นแท ้ของปรัชญา ใน..ราชวงศ์ฮั่น (汉朝， 202 B.C.-220) คือ หยินหยาง-อู่สิง (阴阳五行)
- 131. ไม่ว่าจะเป็นศาสนา การปกครอง การศึกษา ไม่มีสิ่งใดเลย..ไม่ใช ้แนวคิดนี้ เนื้อหา • หากจะต ้องการจะศึกษา ต ้นกาเนิด..หยิงหยาง-อู่สิง จาเป็นต ้องพิจารณา มุมมองของชาวจีนโบราณ ที่มีต่อจักรวาลวิทยา
- 132. พวกเขามองสิ่งต่างๆ ที่ซับซ ้อน และนามาอธิบายด ้วยถ ้อยคาเรียบ ง่ายได ้อย่างไร เนื้อหา • นอกจากนี้ ยังต ้องไม่ลืมจุดประสงค์และรูปแบบ ในการตีความของคนจีนโบราณด ้วย” • ไม่เพียงแต่..ราชวงศ์ฮั่น เท่านั้น • แต่ หยินหยาง-อู่สิง (阴阳五行) ยังส่งอิทธิพลต่อโลกทัศน์ของชาวจีน อย่างใหญ่หลวง
- 133. ในทางหลักฐาน ทางโบราณคดี เนื้อหา • มีการค ้นพบการเชื่อมโยง ระหว่าง ซื่อฟัง (四方) และ อู่สิง (五行) ในการค ้นพบ บันทึกผ ้าไหม ที่..มณฑลฉังซา (长沙) ทางภาคใต ้ของจีน
- 135. เชื่อกันว่าถูกเขียนขึ้น ในยุคจั้นกั๋ว (春秋战国，770-476 B.C.) เนื้อหา • บันทึกนี้ ถูกเขียนตามหลัก..ซื่อฟัง (四方) ไม่ว่าจะเป็น รูปแบบการเขียนสี่ด ้าน การอธิบายปฏิทินทั้งสี่ฤดู เป็นต ้น
- 136. และแม ้ว่า จะไม่มีการเอ่ยถึง..อู่สิง อย่างชัดเจน เนื้อหา • แต่ก็มีการพูดถึง ไม ้ ทั้งห ้า (五木) ภูตผี ทั้งห ้า (五妖) และ ขุนนาง ทั้งห ้า (五政) • ซึ่งต่อมา จะถูกเอ่ยในระบบอู่สิง ใน..จั่วจ่วน (≪左转≫) ในภายหลัง
- 137. นอกจากนี้ เนื้อหา • รูปแบบ รวมถึงการอธิบายของ ซื่อฟัง (四方) ในบันทึกผ ้าไหมนี้ ยังมีความเปลี่ยนแปลง จาก จย่ากู่เหวิน (甲骨文) ในยุคก่อนหน้า • แสดงให ้เห็นถึง แนวคิด ซื่อฟัง (四方) ที่แปรเปลี่ยนไป
- 138. ส่วนหลักฐานโบราณคดี ที่เกี่ยวข ้องกับ อู่สิง (五行) โดยตรง เนื้อหา • มีการค ้นพบบันทึกผ ้าไหม ที่..หม่าอั๋งตุย (马王堆) ในหลุมศพหมายเลขสาม ที่ มณฑลเหอหนาน • ปี 1973 นักโบราณคดี ได ้ประมาณอายุของบันทึกผ ้าไหมนี้ ไว ้ที่ 168 ปีก่อนศริสตกาล หรือในช่วงเวลาราชวงศ์ฮั่น
- 139. หลังจากนั้น ในปี 1993 ได ้มีการค ้นพบบันทึกไม ้ไผ่ • ที่หมู่บ ้าน..กัวเตี้ยน (郭店村) ใน..มณฑลหูเป่ ย • ซึ่งประมาณอายุได ้300 ปีก่อนคริสตกาล หรือในช่วงเวลา ก่อนราชวงศ์ฉิน (秦朝, 221-207 B.C.) เนื้อหา
- 140. เนื้อหาของ หลักฐานทาง โบราณคดีทั้งสอง • ได ้อธิบายเกี่ยวกับ ปรัชญาอู่สิง ซึ่งเชื่อมโยง ทั้งปรัชญาสานักเต๋าและขงจื่อ • อันชี้ให ้เห็นถึง ความสาคัญของแนวคิดอู่สิง ซึ่งเริ่มแพร่หลาย ในช่วงปลายราชวงศ์โจว จนถึง ราชวงศ์ฮั่น เนื้อหา
- 141. และยังเชื่อว่า เนื้อหา • ปรัชญาจีน ก่อน..ราชวงศ์ฮั่น..นั้น มีความเชื่อมโยง และคล ้ายคลึงกัน ในลักษณะต่างๆ • ซึ่งหมายถึง อู่สิง (五行) ได ้รับการยอมรับ ในหมู่นักปรัชญายุคดังกล่าว
- 142. ทั้งนี้ การศึกษาทางโบราณคดี นี้เอง • เป็นการค ้นพบ หลักฐาน ยืนยันความเชื่อมโยง ระหว่าง ซื่อฟัง (四方) และแนวคิด อู่สิง (五行) เนื้อหา
- 143. หลักฐานสาคัญ ซึ่งแสดงความเชื่อมโยง ระหว่าง ซื่อฟัง (四方) และ อู่สิง (五 行) คือ ชื่อของลม (หรือเทพ) ในทิศต่างๆ เช่น ทิศตะวันออก คือ ซี (析) มีพัฒนาการทางตัวอักษร เหมือนคาว่า ไม ้(木) เนื้อหา
- 144. ใน ระบบ อู่สิง (五行) เนื้อหา • นักโบราณคดี เชื่อว่า ตัวอักษร ซี มีรากฐานจากกิจกรรมป่ าไม ้ ซึ่งทาให ้ชนโบราณ ประดิษฐ์เทพแห่งป่ าขึ้นมา เป็น..หนึ่ง..ใน ซื่อฟัง (四方) • และมีความสาคัญสูงมาก เพียงพอที่จะทาพิธีการบูชายัญจานวนมาก
- 145. นักโบราณคดี เนื้อหา • จึงเชื่อว่า เทพทางทิศตะวันออก..ของ..ซื่อฟัง (四方) เป็นต ้นกาเนิดธาตุไม ้ ใน อู่สิง (五行)
- 146. ใน..ทิศใต ้ เนื้อหา • นักโบราณคดี ถกเถียงกัน ระหว่างตัวอักษรเจีย (夹) และลิน (粦) • แต่เมื่อเปรียบเทียบทางอักษรศาสตร์และสัทศาสตร์ นักโบราณคดี ให ้ความสาคัญกับลิน (粦) มากกว่า • ซึ่ง..ทิศใต ้..นั้น เป็นคาว่า ไฟ ใน ระบบ อู่สิง (五行) ในเวลาต่อมา
- 147. ทั้งนี้เชื่อว่า ไฟ (火) ดังกล่าว ไม่ใช่ไฟโดยทั่วไป เนื้อหา • แต่เป็น..ไฟ..ลินหั่ว (粦火) จากเทพ • โดยที่คนใน ยุคซัง (商朝) เห็นท ้องฟ้า ในตอนพลบค่า..ทางใต ้ คาดว่าทางทิศนั้น มีจิตวิญญาณของไฟอยู่ • จึงเชื่อว่า เทพแห่งไฟอยู่ทางทิศใต้
- 148. ทิศตะวันตก มีชื่อเรียกว่า อี๋ (彝) หรือ อี๋ (夷) ก็ ได ้ เนื้อหา • ซึ่งเป็นการแลกเปลี่ยนเสียง และความหมายกัน ของตัวอักษร • ผู้เชี่ยวชาญ สรุปว่า คาว่า อี๋ (彝) นั้น เป็นนกชนิดหนึ่ง มีสามขา คอยาว และปากแหลม
- 149. คาว่า อี๋ (彝) นั้น เป็นนกชนิดหนึ่ง เนื้อหา
- 150. นอกจากนี้ เนื้อหา • ยังเป็นชื่อของเครื่องมือชนิดหนึ่ง ซึ่งทาจากบรอนซ์ มีต ้นกาเนิดจากฝั่งตะวันตก เรียกว่า อี๋ (夷) ก็ได ้
- 151. โดยที่เครื่องมือชนิดนี้ ใช ้ในงานพิธีบูชาเทพต่างๆ เนื้อหา • มีหลักฐานชี้ว่า เครื่องมือชิ้นนี้ ชาวจีนโบราณ ถือว่ามีความศักดิ์สิทธิมาก • และเนื่องจากทาจาก..โลหะบรอนซ์ จึงกลายเป็น สัญลักษณ์โลหะ หรือทอง ในระบบ อู่สิง (五行)
- 152. ทิศเหนือ มีชื่อเรียกว่า หยวน (宛) หรือ หยวน (元) เนื้อหา • นักโบราณคดี ค ้นพบว่า ชื่อของทิศเหนือ มีการเปลี่ยนแปลงและคาเรียกที่หลากหลาย • โดยได ้สรุปว่า ชื่อของทิศเหนือ มาจากบรรพบุรุษกษัตริย์ราชวงศ์ซัง (商朝) ซึ่งแสดงถึง วัฒนธรรมการนับถือผีบรรพบุรุษ กลายเป็นเทพองค์หนึ่ง ในพิธีกรรมที่ขาดไม่ได ้
- 153. และการจากค ้นคว ้า ตาราโบราณ เนื้อหา • นักโบราณคดีจีน จึงได ้สรุปว่า เทพแห่งทิศเหนือ มีต ้นกาเนิดจากเผ่าน้า จึงมีสัญลักษณ์แทนตัวคือน้า
- 154. ส่วน..ดิน ซึ่งเป็นหนึ่งในสัญลักษณ์ของอู่สิง นั้น เนื้อหา • ในยุคสมัยที่ความเชื่อ ซื่อฟัง (四方) ยังคงมั่นคงอยู่ • ในพิธีกรรมของราชวงศ์ซัง (商朝) ได ้ชี้ให ้เห็นว่า ชาวจีนมีการบูชาดิน • โดยที่กรรมวิธีในการบูชา ก็ใช ้พิธีกรรมแบบเดียวกันกับการบูชาเทพในระบบ ซื่อ ฟัง • อันชี้ให ้เห็นว่า ซื่อฟังและดิน มีความศักดิ์สิทธิ์ ในระดับเดียวกัน
- 157. ความสาคัญของธาตุดิน • จะปรากฏภายหลัง ในระบบการปกครองของจีน ยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันตก (西汉，202 B.C.-8) • และมีส่วนสาคัญ ในการผนวกแนวคิดต่างๆ เข ้าสู่ระบบการปกครองของ เนื้อหา
- 158. หลักฐานทางโบราณคดี เนื้อหา • ชี้ให ้เห็นว่า ความเชื่อเรื่อง ซื่อฟัง (四方) และดิน เป็นความเชื่อพื้นฐาน ของสังคมเกษตรของจีน ในยุคสัมฤทธิ์ • ซึ่งการศึกษาทางโบราณคดี ชี้การเปลี่ยนแปลงแนวคิด จักรวาลวิทยาดั้งเดิมของชาวจีน สู่แนวคิดเรื่องอู่สิง
- 159. โดยตาราเก่าแก่ ที่กล่าวถึง อู่สิง • เป็นเล่มแรก คือบท หงฝาน (洪范) ใน ซั่งซู (尚书) ซึ่งมีข ้อความกล่าวว่า เนื้อหา
- 161. ซั่งซู (尚书) เนื้อหา
- 162. ซั่งซู (尚书) หรือ ซู (书) หรือ ซูจิง (书经) • ถือเป็นหนึ่งในตารา และเอกสารทางประวัติศาสตร์ ที่เก่าแก่ที่สุดของชาวจีน • เนื้อหาครอบคลุม ตั้งแต่ยุคเหยาชุ่น (尧舜) จนถึงราชวงศ์เซี่ยซังโจว • ถูกจัดเป็นตาราคลาสสิกของสานักขงจื่อ
- 163. “หนึ่งคือน้า สองคือไฟ สามคือไม ้ สี่คือทอง ห ้าคือดิน • น้ามีลักษณะไหลลื่นลงต่า • ไฟกาเนิดร ้อนเร่าพวยพุ่ง • ไม ้คือตั้งตรงโค ้งเลื้อย • ทองคือเปลี่ยนแปลงรูปร่าง • ดินคือเพาะหว่านเก็บเกี่ยว เนื้อหา
- 164. “หนึ่งคือน้า สองคือไฟ สามคือไม ้ สี่คือทอง ห ้าคือดิน • ถือน้าไหลลงต่า เป็นรสเค็ม • ถือไฟที่พุ่งสูง เป็นรสขม • ถือไม ้ธาตุคดโค ้งและตั้งตรง เป็นรสเปรี้ยว • ทองถือรสเผ็ด • ดินถือรสหวาน ” เนื้อหา
- 165. เนื้อหา
- 167. เชื่อกันว่า • หงฝาน (洪范) เป็นงานเขียนของ จีจื่อ (箕子，?) • แต่มีการเติมแต่งเนื้อหาเพิ่มขึ้น ในยุคหลัง • จีจื่อ (箕子，?) ชื่อจริง ซูอู๋ (胥余) เป็นคนท ้ายยุคราชวงศ์ซัง มีตาแหน่งราชครู เนื้อหา
- 168. “หง” (洪) คือ ใหญ่ (大) “ฝาน” (范) คือ กฎ (法) เนื้อหา • จุดประสงค์ของบท หงฝาน จึงมีไว ้เพื่อการปกครอง
- 169. โดยกล่าวถึง กฎการบริการประเทศ เก ้าประการ เนื้อหา • ซึ่ง..อู่สิง (五行) เป็น บทแรกที่ถูกกล่าวถึง ชี้ให ้เห็นถึงความสาคัญของ อู่สิง ในการบริหารประเทศ ในยุคเริ่มแรก
- 170. เมื่อเวลาเปลี่ยนผ่าน เข ้าสู่ยุคต่างๆ เนื้อหา • บท หงฝาน (洪范) ถูกนามาตีความ และอธิบายเพิ่มเติม มากมาย กลายเป็น..ตาราที่ถูกศึกษา อย่างแพร่หลาย
- 171. ในตอนเริ่มต ้นนั้น เนื้อหา • จะเห็นได ้ว่า อู่สิง (五行) ในบท หงฝาน (洪范) คลุมเครือและไม่ชัดเจน • ผู้ศึกษาจานวนมาก วิเคราะห์ว่า อู่สิง ที่ปรากฏใน หงฝาน ยังไม่ใช่ ระบบอู่สิงหยินหยาง ในแง่ของปรัชญาที่ซับซ ้อน ในยุคหลัง
- 172. อู่สิง (五行) ที่ปรากฏในที่นี้ เนื้อหา แสดงให ้เห็นสังคมเกษตร ที่เชื่อมโยงสิ่งต่างๆ ในธรรมชาติ ที่เห็นได ้ทั่วไป เช่น • ดินสามารถใช ้เพาะปลูก • ไม ้และทอง (หรือโลหะ) สามารถนามาเป็นอุปกรณ์เพาะปลูกได ้ • ทั้งน้าและไฟ ยังเป็นสิ่งสาคัญในการเกษตรอีกด ้วย
- 173. แต่จาก หงฝาน (洪范) ในข ้อที่สอง เนื้อหา • อันกล่าวถึง อู่ซื่อ (五事) หรือเรื่องราวทั้งห ้า และการกล่าวถึง รสทั้งห ้า (五味) • ในบริบท อันเป็นทัศนะของนักปราชญ์จีน ซึ่งให ้ความสาคัญของความเชื่อมโยงของ อู่สิง และระบบการปกครองของสังคมเกษตร ตั้งแต่เริ่มต ้น
- 174. หงฝาน (洪范) • เดิมเป็นบันทึกกฎการปกครองของชนชั้นสูงราชวงศ์ ซัง • “หง” (洪) มีความหมายคือ “ยิ่งใหญ่” (大) “ฝาน” (范) มีความหมายคือ “กฎ” (法) • หงฝาน จึงหมายถึง กฎการปกครองที่ยิ่งใหญ่ • ในปัจจุบัน เชื่อกันว่าเขียนขึ้น โดยนักปราชญ์สานักขงจื่อ หลังยุคจั้นกั๋ว หรือ ภายในยุคชุนชิว เสริม 洪范
- 175. หงฝาน (洪范) เนื้อหาแบ่งออกเป็น 9 ส่วน คือ 1. อู่สิง ชี้นาวิถีการดาเนินชีวิตประจาวันของมนุษย์ โดยใช ้สสารทั้งห ้าเป็นสิ่งชี้นา 2. อู่ซื่อ (五事) อธิบายพฤติกรรมอันดีของกษัตริย์ทั้งห ้าเรื่อง 3. แปดนโยบาย (八政) คือภาระการปกครองทั้งแปด ที่รัฐบาลควรใส่ใจ เสริม
- 176. หงฝาน (洪范) เนื้อหาแบ่งออกเป็น 9 ส่วน 4. อู่จี้ (五纪) คือการนับและคานวณเรื่องราวสาคัญต่างๆ โดยใช ้วิธีทั้งห ้าวิธี 5. เฉิงจี๋ (呈极) อธิบายบรรทัดฐานอันสูงส่งของผู้ปกครอง 6. ซานเต๋อ (三德) คือคุณธรรมพื้นฐานของผู้ปกครอง ที่ใช ้ปกครองประชา เสริม
- 177. หงฝาน (洪范) เนื้อหาแบ่งออกเป็น 9 ส่วน 7. จีอี๋ (稽疑) วิถีการพยากรณ์ ใช ้ในการตัดสินใจเรื่องสาคัญ 8. ซู่เจิง (庶征) คือปรากฏการณ์ธรรมชาติต่างๆ ซึ่งจะเกิดขึ้น เพื่อทดสอบพระราชอานาจของผู้ปกครอง 9. อู่ฟู่ (五福) คือความสุขสันต์ห ้าประเภท จะเห็นได ้ว่า หงฝาน ครอบคลุมทุกบริบทของวิธีชีวิตชาวจีนโบราณ เสริม
- 178. โจวเหยี่ยน เนื้อหา
- 179. โจวเหยี่ยน (邹衍，305-240 B.C.) • คนรัฐฉี (齐) • เป็นนักปรัชญา สานักหยินหยาง-อู่สิง ที่มีชื่อที่สุด • เชื่อว่ามีชีวิตอยู่ใน..ยุคจั้นกั๋ว ตอนปลาย เสริม
- 180. โจวเหยี่ยน เนื้อหา • การเรียบเรียงลาดับราชวงศ์ และการจัดระเบียบ การปกครองในราชวงศ์ฮั่น • โจวเหยี่ยน (邹衍，305-240 B.C.) • เป็นนักปราชญ์คนสาคัญของสานัก อู่สิง-หยินหยาง ( 阴阳五行) • เป็นผู้ทาให ้ อู่สิง (五行) เป็นระบบมากขึ้น
- 181. เนื่องจากสิ่งที่เขาวิพากษ์ ไร ้ขอบเขต ครอบคลุมทุกสรรพสิ่ง เนื้อหา • คนทั่วไป จึงเรียกเขา ว่า “เหยี่ยน ผู้สนทนาฟ้า” (谈天衍)
- 182. งานเขียนของเขา ส่วนใหญ่สูญหายหมดแล ้ว แต่สามารถพบในตาราคลาสสิกต่างๆ ของจีน เช่น • ฮั่นซู บท อี้เหวินจื้อ (≪汉书∙艺文志≫) • สื่อจี้ บท เมิ่งจื่อซุนชิงเลี่ยซ่วน (≪史记 ∙孟子荀卿列传≫) เป็นต ้น เนื้อหา
- 183. จาก สื่อจี้ บันทึกไว ้ว่า • โจวเหยี่ยน ได ้เขียนบทบันทึก จงสื่อ (≪终始≫) ต ้าเชิ้ง (≪大圣 ≫) มีความยาวมากกว่าหนึ่งพันคา • และยังเขียนหนังสือชื่อ จู่หยุ้น (≪主运≫) • อีกหนึ่งเล่ม ฮั่นชู บทอี้เหวินจื้อ ก็มีงานเขียนของโจวเหยี่ยน คือ เหยียนจื่อ (≪邹子 ≫) 49 ชิ้น และ โจจื่อจงสือ (≪邹子终始≫) 56 ชิ้น เนื้อหา
- 184. เนื่องจาก โจวเหยี่ยน อยู่ในสภาพสังคมที่ไร ้ระเบียบ เต็มไปด ้วยสงคราม และการปกครองที่วุ่นวาย • งานเขียนของเขา เกิดขึ้น เพื่อออกแบบสังคมที่สมบูรณ์ มีกฎระเบียบ และเสถียรภาพ เนื้อหา
- 185. แต่งานเขียนของโจวเหยี่ยน เนื้อหา • ไม่ได ้อธิบาย พฤติกรรมผู้ปกครอง อย่างตรงไปตรงมา เหมือนนักปราชญ์ท่านอื่น • หากแต่นาการเปลี่ยนแปลงทางจักรวาลวิทยา เข้ามาอธิบาย พื้นฐานของความวุ่นวาย และชะตากรรมของสรรพสิ่ง
- 186. เสริม
- 188. เสริม
- 190. ทั้งนี้ ใน..หลี่ว์ซื่อชุนชิว (≪吕氏春秋≫) ชี้ว่า “เนื่องด ้วยการพิชิต และก่อกาเนิดซึ่งกันและกัน ของ อู่สิง (五行) • การหมุนวนของฟ้า • การวิพากษ์สรรพสิ่ง ที่หมุนเวียน ส่งผลต่องานเขียนของโจวเหยี่ยน เป็นอย่างมาก” เนื้อหา
- 191. หลี่ว์ซื่อชุนชิว (≪吕氏春秋≫) • เป็นผลงานของ หลี่ปู้เหว่ย (吕不韦，292-235 B.C.) • อัครเสนาบดีในรัฐฉิน (秦国) • ถือเป็นงานสานักเต๋าที่สาคัญ ก่อนราชวงศ์ฉิน เสริม
- 192. แต่เดิม อู่สิง (五行) ใน หงฝาน (洪范) เนื้อหา ซึ่งไม่ได ้เรียบเรียง เป็นลักษณะที่ชัดเจน • โจวเหยี่ยน ได ้นามาเรียบเรียงเป็นระบบ และเกิดกฎการเอาชัยและการปราชัยของธาตุต่างๆ ขึ้น • โดยโจวเหยี่ยน ได ้อธิบายว่า “ไม ้ชนะดิน, ทองชนะไม ้, ไฟชนะทอง, น้าชนะไฟ, ดินชนะน้า” “木克土， 金克木，火克金，水克火，土克水”
- 193. กฎการหมุนวน • ที่ โจวเหยี่ยน ได ้อธิบาย กลายเป็น กฎการหมุนวนของธาตุทั้งห ้า ของ ระบบอู่สิง (五行) เนื้อหา
- 194. ในด ้านศาสตร์ การปกครอง • โจวเหยี่ยน ได ้นา อู่สิง (五行) มาเรียบเรียงเป็น อู่เต๋อ (五德) เนื้อหา
- 195. โดยที่กฎดังกล่าว อธิบายว่า เนื้อหา “การหมุนวน ของ เต๋อทั้งห ้า ได ้เปลี่ยนแปลงไป การบาบัด เต๋อทั้งห ้า จึงมีคุณ มาตรการ จึงเป็นดังนั้น” (五德转移, 治各有宜， 而符应若兹) • ประโยคนี้ปรากฏใน สื่อจี้ บท เมิ่งจื่อซุนชิงเลี่ยซ่วน เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของ อู่เต๋อ
- 196. ผลงานของโจวเหยี่ยน เนื้อหา • ในหนังสือเล่มอื่น ก็ได ้เขียนไว ้เช่นกัน ว่า “โจวจื่อ...กล่าวว่า อู่เต๋อ..นั้น จากเริ่มและสิ้นสุด ไม่ก่อกาเนิดจากที่ใด คุณลักษณะของไม ้เริ่มต ้น คุณลักษณะของทองตาม ติด คุณลักษณะของไฟตามต่อ คุณลักษณะของน้าจึง ต่อท ้าย” (“邹子有终始五德，从所不胜，木德继之， 金德次之，火德次之，水德次之”)
- 197. ใน “เหวินซ่วน” (≪文选 ≫) เนื้อหา • “เว่ยตูฟู่ ” (≪魏都赋≫) ของ จั่วซือ (左思) • “ชีเล่ว์” (≪七略≫) ในยุคฮั่นตะวันตก (西汉，202 B.C.- 8)
- 198. เหวินซ่วน (≪文选≫) หรือ เจาหมิงเหวินซ่วน (≪昭明文 选≫) • เป็นหนังสือรวบรวมบทกลอน และวรรณกรรมต่างๆ ของจีน • เป็นผลงานการรวมรวบและจัดทา ของ เซียวถ่ง (萧统) โอรสองค์โตของพระเจ ้าเหลียงอู่ตี้ (梁武帝，464-549) ในราชวงศ์เหนือใต ้ (南北朝，420-589) เสริม
- 199. เว่ยตู่ฟู่ (≪魏都赋≫) • งานเขียนของ จั่วซือ (左思) ในราชวงศ์จิ้นตะวันตก (西晋, 266-316) เสริม
- 200. ชีเล่ว์ (≪七略≫) • เป็นหนังสือบรรณานุกรมอ ้างอิงทางราชการ และหนังสือศึกษาบรรณานุกรมเล่มแรกๆ ของจีน • เขียนขึ้น ในราชวงศ์ฮั่นตะวันตก (西汉) เพื่อเป็นเอกสารอ ้างอิง ในภารกิจต่างๆ เสริม
- 201. ใน “เหวินซ่วน” (≪文选 ≫) เนื้อหา • บันทึกไว ้ว่า “อู่เต๋อ นั้น จากเริ่มและสิ้นสุด ไม่ก่อกาเนิดจากที่ใด อี๋ว์คือดิน เซี่ยคือไม ้อินคือทอง โจวคือไฟ” (“五德从不胜，虞土，夏木，殷金，周火”) • จะเห็นได ้ว่า โจวเหยี่ยน เริ่มต ้นประโยค ด ้วยการนายุคราชวงศ ์อี๋ว์ (虞朝, ศตวรรษที่ 36-21 B.C.) จนถึงราชวงศ์โจว มาจัดระเบียบกับอู่สิงทั้งห ้า
- 202. ราชวงศ์อี๋ว์ (虞朝, ศตวรรษที่ 36-21 B.C.) • ราชวงศ์ในตานานของจีน • กษัตริย์องค์สุดท ้าย คือ ซุน (舜， 2277-2178 B.C.) เสริม
- 204. ซึ่งหมายถึง เนื้อหา • แต่ละราชวงศ์ จะมีการจัดการ และระบบภายในที่ต ้องตอบสนอง ต่อสัญลักษณ์ทางจักรวาลวิทยานั้นๆ • เพื่อการปกครองที่ราบรื่น ความสงบสุขของประชาชน
- 205. รวมถึง ความกลมกลืนกับสรรพสิ่งในใต ้ หล ้า เนื้อหา • จึงสามารถ เรียกว่า “治各有宜” หรือ “ทุกการปกครอง ล ้วนมีลักษณะที่เหมาะสมของตน”
- 206. น่าเสียดาย ที่งานเขียนของ โจวเหยี่ยน หลงเหลือไม่เพียงพอ เนื้อหา • จึงไม่สามารถเข ้าใจได ้ว่า นักปราชญ์ท่านนี้ ได ้ใช ้อะไร เป็นเกณฑ์ ในการกาหนดว่าราชวงศ์ใดมีสัญลักษณ์ใด • เราจึงไม่สามารถศึกษา ความเชื่อมโยงระหว่างสัญลักษณ์ และราชวงศ์ต่างๆได ้
- 207. นอกจากนี้ เนื้อหา • โจวเหยี่ยน ยังเชื่อว่าในการเปลี่ยนแปลง ของแต่ละ “เต๋อ” (德) จะปรากฏ ปรากฏการณ์ธรรมชาติ อันแปลกประหลาดเกิดขึ้น เพื่อเป็นสัญญาณ บ่งบอกถึงการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย
- 208. จึงเรียกว่า “符应” หรือ “วิธีการ” เนื้อหา ผู้ปกครอง สัญลักษ ณ์ ลางบอกเหตุ สี จักรพรรดิ เหลือง ดิน ไส ้เดือนดินขนาดยักษ์ และจิ้งหรีด เหลือ ง อี๋ว์ แห่งราชวงศ์ เซี่ย ไม ้ พืชพันธุ์ที่งอกงามใน ฤดูหนาว เขียว ถัง แห่งราชวงศ์ ซัง โลหะ ดาบปรากฏในน้า ขาว กษัตริย์เว่ย ไฟ นกสีแดงคาบหนังสือสี แดง
- 209. เนื้อหา
- 210. จากตารางจะเห็นว่า เนื้อหา • การใช ้ อู่เต๋อ (五德) แทน แต่ละราชวงศ์ อาจเป็น ไสยศาสตร์นิยม (occultism) ในรูปแบบหนึ่ง • ไม่อาจอธิบายได ้ ในหลักการอันเป็นวิทยาศาสตร์ที่แน่ชัด
- 211. ด ้วยเหตุนี้ เนื้อหา • โจวเหยี่ยน จึงสามารถนา..ราชวงศ์ต่างๆ ก่อนหน้า..ราชวงศ์ฉิน เข ้ามาผนวกรวมกันเป็นระเบียบ
- 212. โดยเฉพาะ การใช ้ประโยคปลายเปิด เนื้อหา • นั่นคือ ราชวงศ ์โจว สัญลักษณ์ คือ หั่วเต๋อ ( 火德) • และไม่ได ้กล่าวว่า สัญลักษณ์ สุ่ยเต๋อ (水 德) เป็นของกษัตริย์ (王) หรือขุนพลท่านใด 水德?