Titel: van mbo naar hbo Spreker: Ronald Schouten & Anneke Westerhuis (ECBO) 1e sessieronde Zaal 19

1. Doorstroom van mbo naar hbo
(Ronald Schouten & Anneke Westerhuis ecbo)
Van mbo naar hbo
22 mei 2014
www.ecbo.nl

2. Expertisecentrum Beroepsonderwijs:
Ecbo voert een onderzoeksprogramma uit dat kennis oplevert waar
het beroepsonderwijs in Nederland zijn voordeel mee kan doen. Het
programma is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met en
onder aansturing van een Programmaraad.
De Programmaraad bestaat uit een vertegenwoordiging van de MBO
Raad en de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven
(voorheen Colo), onder aanvoering van een onafhankelijk voorzitter.
www.ecbo.nl

3. De centrale vraagstelling luidt:
Hoe komt het dat over het geheel van de instroom gezien, Mbo’ers in
of na het eerste jaar op het hbo vaker uitvallen dan Havisten?
Drie veel genoemde mogelijke oorzaken:
1. Mbo’ers hebben al een beroepskwalificatie en kunnen dus
gemakkelijker gaan werken.
2. Mbo’ers sluiten qua kennis en vaardigheden onvoldoende aan bij
het niveau van de hbo opleiding.
3. Mbo’ers kunnen tot nu toe onbeperkt doorstromen naar het hbo en
maken in sommige gevallen een verkeerde keus.
Een andere oorzaak zou kunnen zijn dat de onderwijstypen niet goed op
elkaar aansluiten. De focus ligt hier op de factoren in relatie tot de student.
Doorstroom Mbo - Hbo

4. •Studenten met een mbo-vooropleiding en met een havo-vooropleiding
presteren verschillend in het hbo.
•Mbo-studenten vallen meer uit in het eerste studiejaar, havisten
veranderen vaker van opleiding.
•Na 5 jaar studie hebben meer studenten met een mbo-vooropleiding hun
diploma gehaald dan studenten met een havo-vooropleiding.
•Na 8 jaar studie hebben meer studenten met een havo-vooropleiding hun
diploma gehaald dan studenten met een mbo-vooropleiding.
Bron: http://www.mboraad.nl/?dossier/27162/Beroepskolom+mbo+-+hbo.aspx
Studiesucces Mbo'ers en Havisten op het hbo:
Nuance….
We gaan in op het eerste studiejaar op het hbo van de Mbo'ers.
Twee bronnen:
1. Onderwijsnummerbestand (DUO)
2. Schoolverlatersonderzoek 2012 ROA: doorstroom mbo naar hbo
Doorstroom Mbo - Hbo

5. Verhouding instroom Mbo’ers en Havisten
Instroom: ongeveer 50% van de mbo4 afgestudeerden stroomt door naar het hbo
0.0% 20.0% 40.0% 60.0% 80.0% 100.0%
Instroom hbo cohort 06/07
Instroom hbo cohort 07/08
Instroom hbo cohort 08/09
Instroom hbo cohort 09/10
Instroom hbo cohort 10/11
Instroom hbo cohort 11/12
havo %
mbo %
Bron: eigen analyses op data in het onderwijsnummerbestand van DUO

6. Structureel verschil in uitvalpercentages
Uitval na 1ste jaar: ingeschreven in het eerste jaar, maar niet meer in het tweede jaar
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0% 45.0% 50.0%
cohort 06/07
cohort 07/08
cohort 08/09
cohort 09/10
cohort 10/11
cohort 11/12
mbo
havo
Bron: eigen analyses op data in het onderwijsnummerbestand van DUO

7. Vergelijking instroom hbo 11/12 en 13/14
Vooropleiding Mbo Instroom hbo
13/14
Instroom hbo
11/12
Ad Ba Ad Ba
Economie 73,8% 32,9% 64,4% 34,5%
Gedrag en Maatschappij 6,9% 22,2% 5,6% 21,1%
Gezondheidszorg ,9% 10,3% 2,6% 8,9%
Landbouw en Natuurlijke omg. 4,3% 3,6% 10,1% 3,5%
Onderwijs 3,1% 11,7% 3,9% 12,2%
Taal en Cultuur 2,8% 2,9% 2,2% 3,3%
Techniek 8,2% 16,4% 11,2% 16,4%
De keus van tegenwoordig….
De cohorten zijn vergelijkbaar qua instroom in sectoren.
We gaan verder met cohort 11/12.

8. Nadere analyse van instroom hbo 11/12
Instroom hbo in 2011/2012 vanuit het mbo: Havo Mbo
41.442 31.585
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0%
Economie
Gedrag en Maatschappij
Gezondheidszorg
Landbouw en Natuurlijke omgeving
Onderwijs
Taal en Cultuur
Techniek
mbo hbo bachelor
mbo hbo associate degree
havo hbo bachelor
havo hbo associate degree
Bron: eigen analyses op data in het onderwijsnummerbestand van DUO

9. Nadere analyse uitval instroomcohort hbo
11/12
Uitval na 1ste jaar van de Mbo’ers per sector:
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0% 45.0%
Economie
Gedrag en Maatschappij
Gezondheidszorg
Landbouw en natuurlijke omg.
Onderwijs
Taal en cultuur
Techniek
Ba
Ad
Bron: eigen analyses op data in het onderwijsnummerbestand van DUO

10. Verwante of niet verwante doorstroom
Maatregel ter verbetering aan de aansluiting tussen Mbo en Hbo
De combinaties waarbij strengere eisen zullen worden gesteld aan
doorstroming zijn:
 Techniek en procesindustrie (mbo) naar economie (hbo)
 Handel en ondernemerschap (mbo) naar gezondheidszorg (hbo)
 Handel en ondernemerschap (mbo) naar techniek (hbo)
 Economie en administratie (mbo) naar gezondheidszorg (hbo)
 Economie en administratie (mbo) naar techniek (hbo)
 Zorg en welzijn (mbo) naar economie (hbo)
 Voedsel, natuur en leefomgeving (mbo) naar economie (hbo)
Bron: kamerbrief van 5 december 2013 over doorstroom mbo-hbo

11. Nadere analyse combinaties mbo-hbo 11/12
De combinaties waarvoor strengere regels gaan gelden: in 11/12 is dit 5,9% van de totale
instroom in het Hbo uit het Mbo. Hiervan viel 32,4% na het 1ste jaar uit.
Per combinatie:
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0% 80.0% 90.0% 100.0%
Mbo Techniek - Hbo Economie
Mbo Economie - Hbo Gezondheidszorg
Mbo Economie - Hbo Techniek
Mbo Zorg & Welzijn - Hbo Economie
Mbo Natuur - Hbo Economie
Mbo Handel - Hbo Gezondheidszorg
Mbo Handel - Hbo Techniek
Uitval 1ste jaar
Bron: eigen analyses op data in het onderwijsnummerbestand van DUO

12. Nadere analyse doorstroom Mbo-Hbo 11/12
Bron 2: Schoolverlatersonderzoek 2012 door ROA, daaruit de respondenten met een
Mbo vooropleiding. Eigen analyses op de ‘ruwe’ gegevens.
Wat cijfers op een rijtje:
• Mbo’ers die in 2011 zijn afgestudeerd in het Mbo en zijn doorgestroomd in het Hbo
in 11/12: 1.085 studenten (3,4% van de totale instroom uit Mbo in het Hbo).
• Hiervan stroomde 98,1% door in een bachelor opleiding en 1,9% in een Ad
opleiding.
• Na 1 jaar is hiervan 16,2% gestopt (bachelor studenten: 16,4% en Ad studenten:
10,5%).
• Beoordeling van de aansluiting met de vervolgopleiding:
slecht 15,5% 20,2% 15,6%
matig 26,3% 21,9% 26,2%
redelijk 36,3% 35,3% 36,2%
goed 21,9% 22,6% 21,9%

13. Nadere analyse doorstroom Mbo-Hbo 11/12
Wat zijn de redenen die worden gegeven om te stoppen?
(in % van de groep die gestopt is)
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0% 45.0% 50.0%
Baan aangeboden gekregen
Combinatie met huishouden (te) zwaar
Ik werd gepest op school
Te moeilijk, te specialistisch
Ik was onvoldoende gemotiveerd
Lessen niet interessant genoeg
Ik voelde met niet veilig op school
Keuze voor andere opleiding
Organisatie was slecht/ slechte aansl.
Persoonlijke problemen
Reisafstand te groot
Ik vond de sfeer op school niet prettig
Verkeerde keuze gemaakt
Niveau te laag/ doorgestroomd naar Wo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA

14. Nadere analyse doorstroom Mbo-Hbo 11/12
Vertegenwoordiging van de combinaties mbo – hbo in de steekproef van ROA,
waarvoor strengere toelatingseisen gaan gelden:
Er is een oververtegenwoordiging van de combinaties in de steekproef: 11,2%
(in de totale instroom 11/12 is dit 5,9%).
0.0% 2.0% 4.0% 6.0% 8.0% 10.0% 12.0%
techniek mbo - economie hbo
economie mbo - gezondheidszorg hbo
economie mbo - techniek hbo
gezondheidszorg mbo - economie hbo
landbouw mbo - economie hbo
totaal
% van instroom in het hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA

15. Nadere analyse doorstroom Mbo-Hbo 11/12
Uitval in het eerste jaar in de combinaties in de steekproef van ROA:
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0%
techniek mbo - economie hbo
economie mbo - gezondheidszorg hbo
economie mbo - techniek hbo
gezondheidszorg mbo - economie hbo
landbouw mbo - economie hbo
totaal
% uitval in betreffende combinatie
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA

16. Nadere analyse combinaties in de steekproef
Redenen om te stoppen in de combinaties als totale groep:
(% van de groep die is gestopt)
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0%
Opleiding gestopt: baan aangeboden gekregen
Opleiding gestopt: combinatie met huishouden (te) zwaar
Opleiding gestopt: ik werd gepest op school
Vervolgopleiding gestopt: te moeilijk, te specialistisch
Vervolgopleiding gestopt: motivatie
Opleiding gestopt: lessen niet interessant genoeg
Opleiding gestopt: ik voelde met niet veilig op school
Vervolgopleiding gestopt: keuze voor andere opleiding
Vervolgopleiding gestopt: organisatie was slecht
Opleiding gestopt: persoonlijke problemen
Opleiding gestopt: reisafstand te groot
Opleiding gestopt: ik vond de sfeer op school niet prettig
totaal combinaties mbo - hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA

17. Nadere analyse combinaties in de steekproef
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0%
Opleiding gestopt: baan aangeboden gekregen
Opleiding gestopt: combinatie met huishouden (te) zwaar
Opleiding gestopt: ik werd gepest op school
Vervolgopleiding gestopt: te moeilijk, te specialistisch
Vervolgopleiding gestopt: motivatie
Opleiding gestopt: lessen niet interessant genoeg
Opleiding gestopt: ik voelde met niet veilig op school
Vervolgopleiding gestopt: keuze voor andere opleiding
Vervolgopleiding gestopt: organisatie was slecht
Opleiding gestopt: persoonlijke problemen
Opleiding gestopt: reisafstand te groot
Opleiding gestopt: ik vond de sfeer op school niet prettig
techniek mbo - economie hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA

18. Nadere analyse combinaties in de steekproef
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0%
Opleiding gestopt: baan aangeboden gekregen
Opleiding gestopt: combinatie met huishouden (te) zwaar
Opleiding gestopt: ik werd gepest op school
Vervolgopleiding gestopt: te moeilijk, te specialistisch
Vervolgopleiding gestopt: motivatie
Opleiding gestopt: lessen niet interessant genoeg
Opleiding gestopt: ik voelde met niet veilig op school
Vervolgopleiding gestopt: keuze voor andere opleiding
Vervolgopleiding gestopt: organisatie was slecht
Opleiding gestopt: persoonlijke problemen
Opleiding gestopt: reisafstand te groot
Opleiding gestopt: ik vond de sfeer op school niet prettig
economie mbo - gezondheidszorg hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA
Groep is klein

19. Nadere analyse combinaties in de steekproef
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0% 45.0% 50.0%
Opleiding gestopt: baan aangeboden gekregen
Opleiding gestopt: combinatie met huishouden (te) zwaar
Opleiding gestopt: ik werd gepest op school
Vervolgopleiding gestopt: te moeilijk, te specialistisch
Vervolgopleiding gestopt: motivatie
Opleiding gestopt: lessen niet interessant genoeg
Opleiding gestopt: ik voelde met niet veilig op school
Vervolgopleiding gestopt: keuze voor andere opleiding
Vervolgopleiding gestopt: organisatie was slecht
Opleiding gestopt: persoonlijke problemen
Opleiding gestopt: reisafstand te groot
Opleiding gestopt: ik vond de sfeer op school niet prettig
economie mbo - techniek hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA

20. Nadere analyse combinaties in de steekproef
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0% 45.0%
Opleiding gestopt: baan aangeboden gekregen
Opleiding gestopt: combinatie met huishouden (te) zwaar
Opleiding gestopt: ik werd gepest op school
Vervolgopleiding gestopt: te moeilijk, te specialistisch
Vervolgopleiding gestopt: motivatie
Opleiding gestopt: lessen niet interessant genoeg
Opleiding gestopt: ik voelde met niet veilig op school
Vervolgopleiding gestopt: keuze voor andere opleiding
Vervolgopleiding gestopt: organisatie was slecht
Opleiding gestopt: persoonlijke problemen
Opleiding gestopt: reisafstand te groot
Opleiding gestopt: ik vond de sfeer op school niet prettig
gezondheidszorg mbo - economie hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA
Groep is klein

21. Nadere analyse combinaties in de steekproef
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0%
Opleiding gestopt: baan aangeboden gekregen
Opleiding gestopt: combinatie met huishouden (te) zwaar
Opleiding gestopt: ik werd gepest op school
Vervolgopleiding gestopt: te moeilijk, te specialistisch
Vervolgopleiding gestopt: motivatie
Opleiding gestopt: lessen niet interessant genoeg
Opleiding gestopt: ik voelde met niet veilig op school
Vervolgopleiding gestopt: keuze voor andere opleiding
Vervolgopleiding gestopt: organisatie was slecht
Opleiding gestopt: persoonlijke problemen
Opleiding gestopt: reisafstand te groot
Opleiding gestopt: ik vond de sfeer op school niet prettig
landbouw mbo - economie hbo
Bron: eigen analyses op ruwe gegevens m.b.t. het mbo, uit het schoolverlatersonderzoek 2012 ROA
Groep is klein

22. Wat kunnen we concluderen?
De vraag is: waarom is er een structureel hogere uitval in of net na het 1ste jaar
van Mbo’ers ten opzichte van Havisten?
Er zijn drie mogelijke oorzaken genoemd.
1. Mbo’ers hebben al een beroepskwalificatie: het hebben van een beroepskwalificatie maakt
stoppen voor oud-mbo’ers wellicht makkelijker, maar het aangeboden krijgen van werk bleek
niet vaak een reden om te stoppen
2. Mbo'ers hebben onvoldoende kennis en vaardigheden voor het niveau op het hbo. Dit lijkt te
worden ondersteund doordat vrij vaak werd aangegeven dat de studie te moeilijk/ te
specialistisch was.
3. Mbo’ers maken bij het kiezen van een vervolgstudie een verkeerde keus. Het ligt hier voor de
hand om specifiek naar de vijf combinaties waarvoor strengere toelatingsregels gaan gelden
te kijken. En dan zien we dat er weliswaar sprake is van meer uitval, maar niet zoveel meer
dat het verschil er door de verklaren is.
Discussie en vragen

23. Dank voor uw aandacht
Ronald Schouten: ronald.schouten@ecbo.nl
06-10533747
Anneke Westerhuis: anneke.westerhuis@ecbo.nl
06-54647140
www.ecbo.nl