1. Hazırlayan:
Sadık Hüseyin Gül

3. DIŞ POLİTİKA NEDİR?
 Ulus devletin yetkili organları tarafından oluşturulup
uluslararası arenada uygulanan politikalar.
 Hem içselliği hem dışsallığı olan siyasal bir köprü
 İki devletin birbirlerine karşı izledikleri siyasalar
 Devletlerin uluslararası camiaya göre konumu:
Uluslararası politika

4. DIŞ POLİTİKA YAPIMINA
FARKLI YAKLAŞIMLAR
 Realizm
 Liberalizm
 Konstrüktivizm(İnşacı kuram)

5. DIŞ POLİTİKA YAPIMINI
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1. Uluslararası yapı
2. Jeopolitik konum
3. Ulusal kamuoyu
4. Doğal çıkar algılamaları

6. 1. ULUSLARARASI YAPI
 Soğuk Savaş’ın bitimini müteakiben birçok ülkenin
politikasını gözden geçirmesi
 Körfez Savaşı sonrası Suriye’nin konumu
 Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı öncesinde bazı paktlara
iştirak etmesi

7. 2. JEOPOLİTİK KONUM
 Coğrafi konumun
politikalara etkisi
 Friedrich Ratzel (1844-
1904) : jeopolitik üzerine
ilk ciddi çalışmayı yapan
şahıs
 Devletlerin canlı bir
mekanizma olması
 Istıfa-ı tabiî (Natürel
seleksiyon)

8. Jeopolitik Üzerine Yapılan Diğer
Çalışmalar
 Lebensraum (Yaşam alanı)
 Rudolf Kjellen (1864-1922): Jeopolitiğin isim babası;
kara, deniz ve hava jeopolitiğinin teorik temellerinin
hazırlanması
 Alfred Thayer Mahan (1840- 1914): Ortadoğu kavramını
ilk olarak teorize eden kişi, deniz gücünün önemini
vurguladı.

9. Halford Mackinder (1861-1947)
 Doğu Avrupa’ya hakim olan merkez bölgesini(heartland)
kontrol eder.
 Merkez bölgesine hakim olan dünya adasını (Avrasya ve
Afrika) kontrol eder.
 Dünya adasını kontrol eden dünyaya hakim olur.

10. Mackinder’ın
dünyayı tasnifi
Inner Crescent (İç Hilal):
Almanya, Türkiye, Hindistan,
Çin
Outer Crescent (Dış Hilal) :
İngiltere, Güney Afrika,
Japonya

11. Nicholas J. Spykman (1893-1943)
 Rimland teorisi
 Who controls the rimland
rules Eurasia;
 Who rules Eurasia
controls the destinies of
the world.
 ABD’nin Soğuk Savaş
boyunca dış politikasının
temel ilkelerini oluşturdu.

12. Nicholas Spykman’ın Rimland teorisinin müşahhaslaşmış şekli

13. 3. ULUSAL KAMUOYU
 Amerika’nın Suriye’ye yapılacak askerî müdahaleden
vazgeçmesi
 Vietnam Savaşı’nın sona erdirilmesi
 İsrail-Filistin barış görüşmelerinde tarafların sık değişen
tutumları
 Örnek bir olay:

14. Şam yakınlarındaki bir mevkide muhalif güçlere karşı
Esed güçleri tarafından sarin gazı saldırısının
düzenlenmesi (21 Ağustos 2013)
Suriye’ye müdahale için kırmızı çizginin kimyasal
silahların kullanılması olduğunu açıklayan Obama
yönetimine gözlerin çevrilmesi
İngiltere, Fransa, İsrail, Arap ülkeleri ve Türkiye’nin
Suriye’ye müdahale için lobi yapması
Obama’nın ekibinin Suriye’ye müdahalenin gerekliliği
konusunda Obama’yı ikna etmesi
İngiltere Başbakanı David Cameron’ın Suriye’ye
müdahale konusunda parlamentodan ret oyu alması ve
İngiltere’de geniş çaplı gösterilerin düzenlenmesi
(29.08.2013)

15. Obama’nın halkı ikna için
konuşmalar yapması ve
demeçler vermesi
Yapılan bir anket sonucunda Amerikan
halkının yalnızca %25’inin Obama’nın
söylediği müdahale şartlarını desteklediğinin
açıklanması (Anket sonuçlarıyla ilgili bir
haber: http://www.haaretz.com/news/middle-
east/1.543391 )
Amerika’nın müdahaleden
vazgeçmesi

16. 4. DOĞAL ÇIKAR
ALGILAMALARI
 Devletlerin temel gayesi gücü ele geçirerek çıkarlarını
elde etmektir.
 Karar verici çıkarların belirlenmesini etkiler.
 Karar vericinin geçmiş yaşantısı, psikolojik durumu temel
müessirlerdendir.
 Saddam Hüseyin

19. ORTADOĞU’NUN DURUMU
 İki çeşit devlet kurulumu
 Sömürgeciliğin manda ve himaye şeklinde devamı
 Suriye’de Fransız mandası
 Filistin ve Irak’ta İngiliz mandası
 1921’de İngiltere’nin Filistin topraklarını Ürdün ve
Filistin olarak taksim etmesi
 Ürdün, Suriye ve Irak’ta Haşemi krallıkları
 1 Eylül 1920: Lübnan’ın kuruluşu

20.  Irak’ta iç ayaklanmalar
 Büyük Suriye yolunda çabalar
 1925: İran’da Pehlevi hanedanının darbeyle Türk asıllı
Kajar hanedanını devirerek iktidara gelmesi
 1932: Abdülaziz ibni Suud’un önderliğinde Suudi
krallığının kurulması
 1933-1936-1939: Filistin’de İngiliz mandasına karşı Arap
ayaklanmaları, Arap-Yahudi çatışmaları

21. Bernard Lewis’in
Ortadoğu taksimi

22.  Mısır’da krallığın kurulması ve Kral Faruk iktidarı
 Kuzey Afrika’da İtalyan ve Fransız sömürgeleri
 1935: İtalya’nın Habeşistan’ı işgali

23. II. Dünya Savaşı sonrası Ortadoğu haritası

24. Sözle devlet
kurulur mu?
Acaba Ürdün’ün sınırlarındaki o girinti niye var?
Irak’taki bir çöl neden Suriye çölü olarak adlandırılıyor?

25. AVRUPA’NIN DURUMU
 I. Dünya Savaşı’ndan sonra İngiliz dominasyonu
 Ulus-devletlerin kurulması
 1929: Dünya ekonomik buhranı: ABD ve Avrupa merkezli
olan bu kriz, sadece bu bölgeleri değil, bütün dünyayı
derinden etkilemiştir.

27.  1933: Almanya’da Nazi iktidarı
 Almanya’nın Versay Anlaşması’nı tanımadığını ilan
etmesi
 1935: İtalya’nın Habeşistan’ı işgali
 1 Kasım 1936: Roma- Berlin Mihver ittifakı
 1936-1939: İspanyol İç Savaşı
 11-13 Mart 1938: Almanya’nın Avusturya’yı ilhakı
 14-15 Mart 1939: Almanya’nın Çek topraklarını ilhakı

28. II. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında Avrupa

30. ATATÜRKÇÜ DIŞ POLİTİKANIN
TEMEL ESASLARI
 Bağımsızlık
 Gerçekçilik
 Akılcılık
 Eşitlikçilik
 Barışı ve Milli Menfaatleri Esas Alma
 Türk Kamuoyunu Dikkate Alma
 Başka Devletlerin İç Politika ve Yönetimlerinden
Etkilenmemek
 Dünya Konjonktürünü Göz Önünde Bulundurmak

31. 1. BAĞIMSIZLIK
 Başka bir devlete veya milletlerarası kuruluşa bağlı
olmadan kendi kararlarını kendi verebilmede hür olma
durumu.
 Lozan Barış Anlaşması’nda kapitülasyonların kaldırılması,
Montreaux Boğazlar Sözleşmesi’nin imzalanması bu
ilkenin uygulandığını gösterir.

32. Türkiye halkı, yüzyıllardan beri
özgür ve bağımsız yaşamış ve
bağımsızlığı yaşama gereği saymış
bir milletin kahraman evlatlarıdır. Bu
millet bağımsızlıktan uzak
yaşayamamıştır, yaşayamaz,
yaşayamayacaktır.

33. 2. GERÇEKÇİLİK
 Harici siyasette, Türkiye gerçekleşmesi mümkün olmayan
hedefler peşinde koşmamış, kendi potansiyelini ve dünya
konjonktürünü göz önünde bulundurarak politikalarını
uygulamıştır.
 Panislamizm ve Pantürkizm gibi politikaların
benimsenmemesi bu ilkenin bir tezahürüdür.

34. Büyük ve hayali şeyleri yapmış gibi görünmek
yüzünden bütün dünyanın husumetini, garazını,
kinini bu memleketin ve bu milletin üzerine
celbettik. Biz Panislamizm yapmadık. Belki
“yapıyoruz, yapacağız” dedik. Düşmanlar da
yaptırmamak için bir an öldürelim dediler.
Panturanizm yapmadık, “yaparız, yapıyoruz,
yapacağız” dedik ve yine “öldürelim” dediler. …
Biz böyle yapmadığımız ve yapamadığımız
mefhumlar üzerinde koşarak düşmanlarımızın
adedini üzerimize olan tazyikatı tezyid etmekten
ise hatt-ı tabiîye, hadd-i mesrua rücu edelim.

35. 3. AKILCILIK
 Türkiye uluslararası ilişkilerde, tarihî ve dostluk ve
düşmanlıklar yerine değişen şartlar ve karşılıklı yarar
ilişkilerini esas alarak çok farklı ülkelerle pozitif
münasebetler geliştirmiştir.
 Balkan Antantı ve Sadabad Paktı’nın imzalanması, Yunan
ile iyi ilişkilerin kurulması buna örnektir.

36. Gözlerimizi kapayıp yalnız yaşadığımızı varsayamayız.
Memleketimizi bir çember içine alıp dünya ile ilgisiz
yaşayamayız. Tam tersine ileri, uygar bir millet olarak
uygarlık alanının üzerinde yaşayacağız; bu yaşam ancak
bilim ve teknikle olur. Bilim ve teknik nerede ise oradan
alacağız ve her millet bireyinin kafasına koyacağız. Bilim
ve teknik için sınır ve şart yoktur.

37. 4. EŞİTLİK
 Türkiye’nin, devletler arası sorunların çözümünde eşitliğe
dayanan dostluklar ve ittifaklar kurmasını öngören bir
politikadır.
 Lozan’ın eşit şartlar altında yapılması, Misak-ı Milli’deki
“Ülkedeki azınlıkların hakkı, komşu ülkelerdeki
Müslüman halkın hakları kadar olacaktır.” maddesi bu
ilkenin bir tezahürüdür.

39. 5. BARIŞI VE MİLLİ
MENFAATLERİ ESAS ALMA
 Devletler arası meselelerin hukuki yollardan, diplomasi
yoluyla çözülmesi, Türkiye’nin benimsediği en önemli
ilkelerden biridir.
 I. İnönü Savaşı’nın akabinde TBMM hükümetinin, müspet
bir sonuç ummamasına rağmen Londra Konferansı’na
delege göndermesi, Türkiye’nin 1932’de Milletler
Cemiyeti’ne katılması, Yunan Başbakanı Venizelos’un
Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermesi
Türkiye’nin barışçıl bir dış politika izlediğini gösterir.

40. Cumhuriyetin siyaset-i
hariciyede veçhesi
müstakimane ve halisane
olarak sulhun ve
muahedatın muhafazasına
müteveccihtir.

41. 6. TÜRK KAMUOYUNU
DİKKATE ALMAK
 Türkiye, ülke menfaatlerini ve kendi halkını dikkate alan
bir milli dış politika takip etmeye önem vermiştir.
 Halkının büyük bir kısmı Türklerden oluşan Hatay’ın ana
vatana katılması konusunda izlenen politika, Türkiye’nin
milli menfaatlerini dikkate aldığını gösterir.

42. Dış siyaset siyaset bir toplumun iç
bünyesiyle sıkı şekilde ilişkilidir. Çünkü iç
bünyeye dayanmayan dış siyasetler daima
mahkum kalırlar. Bir toplumun iç teşkilatı
ne kadar kuvvetli, sağlam olursa dış siyaseti
de o oranda güçlü ve sağlam olur.

43. 7. BAŞKA DEVLETLERİN İÇ POLİTİKA VE
YÖNETİMLERİNDEN ETKİLENMEMEK
 Bağımsızlığını her şeyin üstünde tutan Türk devleti, başka
devletlerin iç politika ve yönetim sistemlerinden
etkilenmemiştir.
 Türkiye’nin; Komünizm, Faşizm, Nazizm gibi akımlardan
etkilenmemesi bu politikaya uygun bir gelişmedir.

44. Bolşeviklere gelince bizim memleketimizde bu
doktrinin hiçbir şekilde yeri olamaz. Dinimiz,
adetlerimiz ve sosyal yapımız tamamıyla, böyle
bir fikrin yerleşmesine uygun değildir.

45. 8. DÜNYA KONJONKTÜRÜNÜ
GÖZ ÖNÜNDE
BULUNDURMAK
 Her devlet gibi Türkiye de dünyadaki gelişmeleri göz
önünde bulunduran bir politika izlemeyi ilke edinmiştir.
 Balkan Antantı, Sadabad Paktı, Montreaux Boğazlar
Sözleşmesi’nin imzalanması konjonktürün umumi bir
harbe müteveccih olmasından doğmuştur.

46. Lozan Antlaşması’ndan beri bazı durumlar, bazı
şartlar değişmiştir. Boğazlar, Türk topraklarını iki
kısma ayırır; bu nedenle bu deniz geçidinin
sağlamlaştırılması Türkiye’nin güvenliği ve
savunması için çok önemlidir. Anahtar durumunda
böyle önemli bir yer, herhangi maceracı bir
saldırganın keyfine ve merhametine bırakılamaz.
Türkiye, muhtemel barış bozucularının, birbiriyle
savaşmak için Boğazlardan geçmesine engel
olmaya mecburdur. Türkiye, buna asla izin
vermeyecektir.

48. LOZAN’DA ÇÖZÜME
KAVUŞTURULAN SORUNLAR
 Türkiye’nin yeni bir devlet olarak kabul edilmesi
 Kapitülasyonlar ve dış borçlar
 Yunanistan, Bulgaristan sınırları
 Azınlıklar
 Savaş tazminatı

49. LOZAN’DA İHTİLAFTA
KALAN KONULAR
 Suriye ve Irak sınırları
 Boğazlar
 Batı Trakya’daki Türkler ve Anadolu’daki Rumların
durumu

50. İKİ ANLAŞMANIN
MUKAYESESİ
Sevr Antlaşması Lozan Antlaşması
 Doğu Anadolu’da Ermeni ve
Kürt devleti kurulacak.
 İzmir ve Ege Bölgesi’nin
büyük bir bölümü Yunan’a,
Antalya ve Konya İtalya’ya,
memalik-i Arabiyye,
İngiltere’ye, Adana, Kayseri,
Sivas ve Malatya bölgesi
Fransa’ya bırakılacak.
 Doğu Anadolu Türkiye’ye
bırakılacak.
 Irak sınırı dışında Misak-ı Milli
hedeflerine ulaşıldı.

51.  Kapitülasyonlar, tüm müttefik
devletleri kapsayacak şekilde
genişletilecek.
 Müttefikler istedikleri gibi
Boğazlardan geçebilecekler.
Boğazlarla ilgili her mesele,
içinde Türk delegenin ter
almadığı bir komisyon
tarafından çözülecektir.
 Türk ordusunda asker ve
cephane potansiyeli
sınırlandırılacaktır.
 Azınlıklara çok geniş haklar
tanınacaktı.
 Kapitülasyonlar kaldırıldı.
 Boğazlar Komisyonu devam
etti ve başkanı bir Türk oldu.
 Boğazların her iki yakasının
askerden arındırılmasının
dışında orduya herhangi bir
sınırlama gelmedi.
 Azınlıklar Türk vatandaşı kabul
edilerek her türlü ayrıcalıkları
kaldırıldı.

52. LOZAN MUAHEDESİNİN
EHEMMİYETİ
 Türk milletinin, siyasi ve hukuki bağımsızlığını tüm
dünyaya kabul ettirmesi
 Osmanlı’nın resmen sona ermesi
 Mondros ve Sevr’in geçersizliğinin kanıtlanması
 Türkiye’nin iktisadi bağımsızlığının temini
 Türk İstiklal Harbi’nin başarıya ulaşmasının, diğer
sömürge altında yaşayan akvamı etkilemesi

53. Bu antlaşma, Türk milletine karşı, yüzyıllardan
beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile
tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın
sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Osmanlı
tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir siyasi zafer
eseridir! Lozan Konferansı düne ve bugüne ait, üç
beş yıla ait hesapların sonuca bağlanmasıyla
uğraşmakta değildir. Belki, üç, dört yüzyıllık
birikmiş ve yoğunlaşmış hesapların görülmesiyle
uğraşmaktadır.

54. Onun Türkiye için baş önemi, bugünkü Türkiye
Cumhuriyeti’nin içine aldığı hemen hemen bütün
topraklarda tam ve bütün Türk egemenliğini
yeniden tesis etmesiydi. Aynı zamanda, uzun
süreden beri bir aşağılık ve kölelik sembolü olarak
addedilen kapitülasyonlar kaldırıldı. Böylece
Türkiye, I. Dünya Savaşı’nın yenilmiş devletleri
arasında tek olarak, kendi perişanlığından ayağa
kalkmayı başardı ve galipler tarafından kendisine
dikte edilen barışı reddederek kendi şartlarının
kabulünü sağladı. Çünkü Lozan Antlaşması
aslında, Türk Milli Misakı’nda ifade edilmiş
isteklerin uluslararası tanınmasıydı.

56. TEMEL MESELELER
 Lozan’da halledilemeyen meseleler
 Türk- Yunan ilişkileri
 Türk- Fransız ilişkileri
 Türk- İngiliz ilişkileri
 Türk- Sovyet ilişkileri

57. TÜRK- YUNAN
İLİŞKİLERİ
1. Nüfus
mübadelesi
2. İlişkilerin
düzelmesi ve
yakın dostluk
 Lozan’daki mübadele kararı
 30 Ocak 1923 protokolü
İstanbul’daki Rumların ve Batı
Trakya’daki Türklerin hariç
tutulması
 Mondros esnasında
İstanbul’daki Rumlar, 1913
Bükreş Antlaşması esnasında
Batı Trakya’da oturan Türkler

58. Savaştan yeni çıkmış, yaklaşık on bir milyon kadar bir nüfusa
sahip olan Türkiye, birçok sorun ve yetersizlikle yüzleşmekteydi.
1.200.000 Anadolu ve Doğu Trakya Rumunun Türkiye’de
ayrılması ekonomik sıkıntıları arttırmış, bir de buna sayısı yarım
milyona ulaşan, büyük ölçüde varını yoğunu Yunanistan’da
bırakarak göç eden Türk- Müslüman halk eklenmiştir.
Dönemin resmi kayıtlarına göre Türkiye’yi terk eden Rumlardan
200.000- 250.000 civarında ev kalması gerekirken kalan 100.000
kadardı ve bunların ekserisi umumi bir tamirata hacet
duyuyorlardı. Terk edilen evlerin de yerli halk tarafından
yağmalanmasıyla hükümetin eline ancak 25.000 kadar ev
geçebildiğinden mübadele ile gelenleri barındırabilme sorunu
yaşanmıştır.
Yunanistan’dan göç edenlerin geçimlerini sağlamaları için
Mübadele Komisyonu oluşturularak, ortalama beş kişilik çiftçi
göçmen ailesine verilecek araziler veya yemiş vere ağaçlar,
türüne ve değerine göre tespit edilmiştir:
Bu yöntemle mübadele göçmenlerine toplam 5.000.000 dönüm
arazi, 4.300.000 adet de zeytin, incir ve meyve ağacı
dağıtılmıştır.

59. Tablo 1: 1923 ile 1927 yılları arasında illere göre iskan edilmiş mübadil sayıları

60. İlişkilerin
düzelmesi
 1930lardan itibaren Doğu
Akdeniz’de varoluşsal
tehditlerin ortaya çıkması
 1930’da Venizelos ve İsmet’in
karşılıklı ziyaretleri
 Yunanistan’ın Türkiye’nin
Milletler Cemiyeti’ne girişini
desteklemesi

61. TÜRK-FRANSIZ İLİŞKİLERİ
 Suriye sınırı meselesi
 Borçlar Sorunu

62. SURİYE SINIRI MESELESİ
 20 Ekim 1921- Ankara Antlaşması
 Eylül 1925: Bir komisyon kurulması
 1926: Dostluk ve İyi Komşuluk Anlaşması
 1930: Hatay hariç Suriye sınırının belirlenmesi

63. BORÇLAR SORUNU
 Osmanlı’dan kalan borçların ödenmesi
 1928 Borçların yeniden düzenlenmesi
 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı
 1933 Paris Borç Sözleşmesi

64. TÜRK- İNGİLİZ
İLİŞKİLERİ
 Türkiye’nin Musul ve Kerkük’ü
milli sınırları içinde
addeylemesi
 İngiltere’nin buraları bırakmak
istememesi
 Kapı komşusu Milletler
Cemiyeti
 Şeyh Sait İsyanı
 Ankara Antlaşması (1926)

65.  Musul ve Kerkük Irak’a
bırakılacak.
 Irak hükümeti, Musul’a karşılık
petrol üzerine konulan verginin
%10’unu Türkiye’ye verilmesi
 Hakkari sınırında Türkiye
lehinde düzeltme yapıldı.

66.  Misak-ı Milli’nin çok önemli bir
parçasından feragat edilmiştir.
 Türkiye- Irak sınırı İngilizlerin
istediği biçimde şekillendi.
 Türkiye 500 bin sterlin
karşılığında bu hakkından
vazgeçmiştir.

67. SONUÇTA NE OLDU?
 Türkiye, enerji bakımından büyük nispette dışa bağlı,
 Saddam İran ile yaptığı savaşı, Kuveyt müdahalesini
buradan finanse etti.
 Kuzey Irak’taki etnik sorun
 Halepçe katliamı (5.000 ölü, 7.000 yaralı)
 PKK

68. HALEPÇE
KATLİAMI

69. TÜRK- SOVYET İLİŞKİLERİ
 Milli Mücadele döneminde tam işbirliği, Moskova
Antlaşması
 Locarno Antlaşması ile Sovyetlerin dışlanmışlık hissi
 1925: Tarafsızlık ve Saldırmazlık Antlaşması
 1927: Ticaret ve Seyr-i Sefain Antlaşması
 1928: Briand- Kellogg Paktı, karşılıklı destek

70.  1929: Önceki dostluk antlaşmalarını teyid
 Bazı sorunlar:
Sovyetlerin komünizmi yaymak istemesi
Osmanlı’nın borçlarının ödenmesi için Türkiye’nin
anlaşmalar yapması
 1936 Montreaux Boğazlar Sözleşmesi’ne kadar iyi
ilişkiler

71. BU DÖNEME GENEL BİR
BAKIŞ
 Lozan’da çözülemeyen meselelerin çözülmesi
 Yeni bir devlet olarak uluslararası arenada kendini
tanıtmak
 Çok eksenli bir dış politika

73. TEMEL DİNAMİKLER
 1929 Dünya Ekonomik Buhranı
 Almanya’da Nazizm, İtalya’da Faşizm iktidarı ve buradan
yayılan güvenlik tehditleri
 İngiltere, Fransa, Sovyetler Birliği’nin statükocu grubu
kurmaları
 Bütün dünyayı saracak bir savaşın ayak seslerinin
duyulması

74. Milletler Cemiyeti (Cemiyeti Akvam olarak da bilinir) Birleşmiş Milletler'in II.
Dünya Savaşı'ndan önceki yapılanma biçimi ve adı, uluslararası toplumun
örgütlenmesinde, evrensel eğilimli ve kapsamlı ilk uluslararası siyasal örgüt olarak
İsviçre’nin Cenevre kentinde kurulmuştur.
Birinci Dünya Savaşı içinde, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak amacıyla
uluslararası siyasal bir örgüt kurulması düşüncesi İsviçre,
Hollanda, Fransa, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’nde özel ve resmi
çevrelerde doğmuştur. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson, 1916’dan
başlayarak bu düşünceyi benimsemiş, denizlerin serbestliğini sağlayacak, savaşı
önleyecek, ülke bütünlüğünü ve siyasal bağımsızlığı güvence altına alacak,
silahsızlanmayı düzenleyecek uluslararası bir örgütün kurulmasını savunmuştur.
Paris Barış Konferansının 25 Ocak 1919'da yapılan toplantısında; uluslararası barışı ve
güveni sağlayacak ve devam ettirecek bir Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verildi.
Bu kararı yerine getirmek için bir komisyon kuruldu.
Komisyonun hazırladığı sözleşme 28 Nisan 1919 tarihinde Konferans Genel
Kurulu'nda kabul edildi ve böylece Milletler Cemiyeti kurulmuş oldu.
20 yıl süreyle dünya milletlerine hizmet veren bu cemiyet tüm çabalara rağmen İkinci
Dünya Savaşı'nın çıkmasını engelleyemedi. Savaş sonrası
18 Nisan 1946'da Cenevre'de toplanan konferans, XXI. Genel Kurul Toplantısıyla
cemiyetin dağılmasına karar verdi.
Her savaş sonrası antlaşmalarına önsöz olarak konması şartını getiren Milletler
Cemiyeti Yasası; Bir Başlangıç Bölümü ve 26 maddeden oluşmaktaydı.
Milletler
Cemiyeti’ne
Giriş

75.  İlk başlarda girme konusunda isteksizlik
 Daha sonra sorunların çözülmesi, dünya politikalarında
ağırlığın arttırılmak istenmesi gibi nedenlerden dolayı
Cemiyet’e iştirak hususunda isteklilik belirtildi.
 İspanya’nın teklifi, Yunanistan’ın desteğiyle 18 Temmuz
1932’de üye olundu.

76. BALKAN ANTANTI (1934)
 1933’ten itibaren Almanya ve İtalya’nın silahlanarak
yayılmacı bir siyaset izlemeleri
 1923- 1925: Arnavutluk, Bulgaristan ve Yugoslavya ile
dostluk anlaşmaları imzalanmasıyla oluşan barış ortamı
 9 Şubat 1934: Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve
Romanya paktı kurdu.

77.  Temel amaç, devletlerin bir savunma kalkanı oluşturarak
birbirlerinin toprak bütünlüğünü garantiye almaları
 Arnavutluk İtalya’nın etkisinde kaldığından, Bulgaristan
ise yayılmacı bir siyaset izlediğinden pakta katılmadı.
 1937: Paktın dağılması

78. MONTREUX(MONTRÖ)
BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (1936)
 Lozan’da hakimiyeti kısıtlayacak hükümler
 Savaşın ayak seslerinin duyulmasıyla Türkiye’nin
Boğazları güvence altına almak istemesi ve bazı ülkelere
nota vermesi
 Türkiye, İngiltere, Fransa, Sovyetler Birliği, Japonya,
Yunanistan ve Yugoslavya’nın katılımıyla Montrö’de
sözleşmenin imzalanması

79. İKİ ANTLAŞMANIN
MUKAYESESİ
Lozan Antlaşması Montreux Boğazlar Sözleşmesi
 Ticari gemiler Boğazlardan
serbestçe geçebilecek, savaş
gemileri ise Karadeniz’e kıyısı
olan devletlerden deniz
kuvvetleri en fazla olanın
donanmasından fazla olmamak
koşuluyla Boğazlardan
geçebilecek.
 Ticaret gemilerinin her iki
yönde de geçişi serbest olacak,
savaş gemilerinin geçişinde ise
Türkiye’ye önceden bilgi
verilecek, Türkiye’nin yer
almadığı bir savaşta, savaşan
devletlerin savaş gemilerinin
Boğazlardan geçişi
yasaklanacak, Türkiye savaşa
girerse Boğazları istediği gibi
kullanabilecek.

80.  Boğazların idaresi,
başkanlığını bir Türk’ün
yürüteceği bir komisyon
tarafından görülecek.
 Boğazların her iki
yakasında 20 kmlik
askerden arındırılmış bir
bölge oluşturulacak.
 Boğazlar Komisyonu
kaldırılarak, bütün
yetkileri Türkiye
Cumhuriyeti’ne
devredilecek.
 Türkiye, Boğazlarda
istediği kadar askeri güç
bulundurabilecek.

81. SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ
 Türk devletinin egemenlik haklarını sınırlayıcı hükümler
kaldırılmıştır.
 Boğazlarda asker bulundurulmasıyla Doğu Akdeniz’de ve
beynelmilel muvazenelerde mühim bir mevki
kesbeylemiştir.
 Türk- Sovyet aşkının sonu

82. SADABAD PAKTI (8 TEMMUZ
1937)
 İtalya’nın Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’ya yönelik
tehlikeli emelleri ve Habeşistan’I işgal etmesi
 Türkiye, İran, Irak ve Afganistan’ın ortak kaygıları ve
ittifak ihtiyacı
 Suriye, Hatay meselesinden dolayı yok
 8 Temmuz 1937: Paktın imzalanması

83.  Amaç, sınırların korunmasını sağlamak, Milletler
Cemiyeti’nin kararlarına uymak ve karşılıklı saldırmazlık
 İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra önemi azaldı ve 1955
Bağdat Paktı ile ortadan kalktı.

84. HATAY’IN ANAVATANA
KATILMASI
 1936: İlişkilerin gerilemesi ve Türkiye’nin Fransa’ya nota
vermesi
 Fransa’nın Suriye ve Lübnan’a bağımsızlık vererek
Hatay’ı Suriye’ye bırakması
 Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ni kapı komşusu yapması
 Hitler’in Avusturya’yı ilhak ederek güç dengesini bozması
ve Fransa’nın tutumunu yumuşatması

85.  2 Eylül 1938: Hatay Cumhuriyeti’nin kurulması
(Cumhurbaşkanı: Tayfur Sökmen)
 1939: Savaş rüzgarlarının yayılması ve Fransa’nın Hatay’ı
Türkiye’ye bırakmayı kabul etmesi
 23 Haziran 1939: Hatay’ın Türkiye’ye katılması
 Türkiye sınırları son şeklini aldı.

86. Sevr Antlaşması’na göre sınırlarımız

87. Bugünkü sınırlarımız