1.
Babək
Cavidan Hacıyev 7b
1

2.
Plan
1. Həyatı 3-4 səh
2. Hakimiyyətə gəlişi 5-6 səh
3. Babək bir hökmdar kimi 7-8 səh
4.Xəlifələrlə döyüşləri 8-10 səh
5. Babəkin ölümü 11-12 səh
6. Babək filmindən ölüm səhnəsi 13 səh
7. Ədəbiyyat siyası 14 səh
2

3.
Babəkin həyatı
Babək Xürrəmi -Xürrəmilər hərəkatının ən görkəmli rəhbəri, Ərəb Xilafətinə
qarşı Azərbaycandakı üsyana başçılıq etmiş böyük sərkərdədir.
Babək Xürrəminin doğum tarixi dəqiq məlum deyil, lakin dolayı məlumatlara
əsaslanan tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, bu, 798-800-cü illərə təsadüf edir.
Onun atasının adı Abdulla imiş, iki uşağı -Həsən və Abdulla olur.
Böyük oğlu Həsən sonralar Babək adı ilə məşhurlaşır.
3

4.
Babəkin həyatı
Bir neçə il sonra karvanlara qoşulub, Azərbaycanın hər tərəfini gəzir. Bu
gəzintilər zamanı ölkənin coğrafiyasına yaxından bələd olması sonralar ona
ərəblərin nizami orduları ilə vuruşlarda çox kömək eləyir. Az sonra Babək
Təbrizə gedir. Burada xürrəmilərin təlimi ilə tanış olur. On səkkiz yaşında
Təbrizi tərk edərək, anasının yanına-Bilalabada qayıdır.
4

5.
Hakimiyyətə gəlişi
Bilalabad yaxınlığındakı Bəzz adlanan keçilməz dağ qalasında varlı
vilayət hakimi, Cavidan ibn Sührək deyə çağırılan bir xürrəmi yaşayırdı.
O, yerli xürrəmi təşkilatına başçılıq edirdi. Bir dəfə qış vaxtı Bilalabada
təsadüfən Babəkin anasının evində qonaq olurlar. Babəklə görüşü
Cavidanı bərk təəccübləndirir. O, ucqar kənddəki bu kasıb kəndli
daxmasında öz yaşından çox-çox qabağa getmiş belə yüksək fərasətli bir
cavanla rastlaşacağını gözləmirdi. Onu özu ilə Bəzz qalasına aparır.
5

6.
Hakimiyyətə gəlişi
Babək buradakı malikanələrin idarəçisi işlədiyi az bir vaxtda Cavidanın və
yoldaşlarının böyük hörmət və rəğbətini qazanır.
Cavidan Əbu İmranla toqquşmalarının birində həlak olur və vəsiyyətinə uyğun olaraq
Babəki öz varisi təyin edir. Bu hadisə 816-cı ildə baş verdi.
Cavidanın varisi olduqdan sonra o, Bəzzdə yerləşən xürrəmilər icmasına başçılıq edir
və özünə Babək adını götürür. Cavidanın dövründə Azərbaycan bu mübarizənin
mərkəzinə, Bəzz isə xürrəmilərin paytaxtına çevrilmişdi. O, ##xürrəmiləri qarşısında
ərəbləri qovmaq və ədaləti bərpa eləmək vəzifəsini qoyur.
6

7.
Babək bir hökmdar kimi
Çox keçmir, üsyan o biri vilayətlərə də yayılır. Az sonra təqribən bütün Azərbaycan
ərazisi xürrəmilərin əlinə keçir. Buradan dalğa şimala-Arrana və Cənub-Şərqə -Cibəl
və Xorasana yayılır. Babək hər yerdə eyni ssenari üzrə hərəkət edir. Bütün tutulmuş
mövqelər dağıdılır, hərbi qarnizon, ərəb əhalisi və onlara tərəf duranlarsa amansızlıqla
qılıncdan keçirilir. Babəkə qarşı çıxan yerli feodallar da məhv edilir.
Babəkin belə asanlıqla uğurlar qazanmasında Azərbaycanı düşmən istilasından azad
etmək arzusunda olan qəhrəman xalqın böyük köməyi olmuşdur. Nəticədə, xəlifə
Məmun ardıcıl məğlubiyyətlərə məruz qalıb və hakimiyyəti itirmək qorxusu altında,
siyasi kursunu dəyişib, 819-cu ildə paytaxtı Xorasandan Bağdada keçirib.
7

8.
Xəlifələrlə döyüşləri
Xəlifə Məmun Babəkin üstünə nizami ordu göndərir. Lakin iş çox qəlizləşdiyindən
Babəkə qarşı döyüşmək artıq asan deyildi. Məmun beş dəfə özünün ən say-seçmə
döyüşçülərini hücuma göndərir və beş dəfə onun sərkərdələri məğlub olurlar. Babək
yenilməzlik şöhrəti qazanır. Məmunun Babəkin üzərinə göndərdiyi ilk qoşuna Yəhya
ibn Məaz ibn Müslüm başçılıq edirdi. Onların arasında ilk döyüş 819-cu ildə baş verdi
və tərəflərin heç birisi əhəmiyyətli qələbə qazanmadı.
820-ci ildə sərkərdə İsa ibn Məhəmməd ibn Əbu Həmidi öz qoşunu ilə dağ
cığırlarından keçərək, Bəzz qalasına doğru irəliləyir. Babək onu yolda qarşılayaraq,
məğlub edilər. Sonrakı qoşun başçısı Züreyk ibn Əli ibn Sədəq əl-Əzdi də uğur qazana
bilmir. 8

9.
Xəlifələrlə döyüşləri
 829-cu ilin 3 iyununda təcrübəli
sərkərdə Məhəmməd ibn Hüməyd ət-
Tusinin başçılığı ilə hücuma keçən xilafət
ordusu gərgin keçən döyüşlərdən sonra
pərən-pərən olub qaçışır, Məhəmməd ibn
Hüməyd isə ölür. Bu döyüşdə Babəkin
qurduğu ağıllı plan öz bəhrəsin verir.
9

10.
Xəlifələrlə döyüşləri
 Bir il sonra ərəblərin yeni komandanı İbrahim əl-Leys ibn Fəzl də xürrəmilərə məğlub
olur.
833-cü ildə xəlifə əl-Məmun öz taxtını qardaşı əl-Mötəsiminə verdikdən sonra, ordunu
yenidən qurmağa başlayır.
Həmədan yaxınlığında əl-Cibəl hakimi İshaq ibn İbrahim ibn Müsab başçılıq etdiyi
ordu ilə döyüşən Babək məğlub olur və geri Bəzz qalasına qayıdır. Bu məğlubiyyət
Babəkin nüfuzuna ciddi zərbə vurur
10

11.
Babəkin ölümü
 Həmədan yaxınlığında olan döyüşdən sonra xəlifə xürrəmilərlə haqq-hesabı
bitirməkdən ötrü yenidən qoşun toplanışı keçirərək, ordunun başına ən istedadlı və
çevik sərkərdələrdən birini- Heydər ibn Kavus əl Afşini gətirir. Eyni zamanda, onu
Azərbaycan hakimi təyin edir.
836-cı ilin yazında Afşin Azərbaycana daxil olur. Çətin keçilən dağ cığırları ilə
dırmanaraq, nəhayət, Bəzz qalasına aparan yola çıxa bilir. Həmədan yaxınlığındakı
məğlubiyyətdən sonra Babək açıq döyüşə girmir, qaladan çıxmadan düşməni
gözləyirdi. Qışın axırına doğru Mötəsim Afşinə köməyə daha doqquz minlik ordu
göndərir.
11

12.
Babəkin ölümü
 Uzun müddət mühasirədə qalandan sonra nəhayət Bəzz qalası alınır, Babəkin ordusu
isə təmamilə məhv olur. Babək özu isə tacir paltarı geyinərək Araz çayından keçərək
Arran tərəfə qaçır. Uzun müddət axtarışdan sonra Şəkinin hökmdarı knyaz Səhl ibn
Sumbatın vasitəsi ilə Babək ələ keçirilir.
837-ci ilin 15 sentyabrında Babək dağıdılmış və yandırılmış Bəzz qalasına baxdıqdan
sonra Bərzəndə Afşinin yanına gətirildi. Babək və onun qardaşı 838-ci ilin 4
yanvarında Samirəyə gətirildilər. Babək müxtəsər dindiriləndən sonra şaqqalandı, onun
başı, əhalini qorxutmaq üçün Xorasana göndərildi, bədəni isə Samirədə asıldı.
12

13.
13

14.
Ədəbiyyat siyası
1. İnternet resurslar
14