‫خدا‬ ‫نام‬ ‫به‬
‫اسالمی‬ ‫معماری‬
1

‫شبدری‬ ‫چفد‬
‫راهنما‬ ‫استاد‬
:
‫زاده‬ ‫نوری‬ ‫مریم‬ ‫خانم‬ ‫سرکار‬
‫گروسی‬ ‫فاطمه‬
-
‫گیتی‬ ‫پگاه‬

‫بیضی‬ ‫رسم‬
:
‫روش‬
۱
:
‫کش‬ ‫خط‬ ‫و‬ ‫پرگار‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬
https://www.youtube.com/watch?v=x9o-DQMg2XA
‫روش‬
۲
:
‫خاگار‬

‫قوس‬ ‫انواع‬
:
،‫شوند‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫آن‬ ‫شکل‬ ‫براساس‬ ‫ها‬ ‫قوس‬
‫ازاین‬ ‫هریک‬
‫و‬ ‫هندسی‬ ‫تقسیمات‬ ‫برآن‬ ‫وارد‬ ‫فشاری‬ ‫نیروی‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫قوس‬
‫محل‬ ‫به‬ ‫بنا‬
‫های‬
‫به‬ ‫قوس‬ ‫در‬ ‫حساس‬
3
‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫کلی‬ ‫دستۀ‬
‫شوند‬
‫میشود‬ ‫محسوب‬ ‫تیز‬ ‫های‬ ‫قوس‬ ‫جزء‬ ‫شبدری‬ ‫قوس‬
‫الف‬
)
‫مدور‬ ‫های‬ ‫قوس‬
‫ب‬
)
‫های‬ ‫قوس‬
‫تیز‬
:
‫این‬
‫بیشتری‬ ‫باربری‬ ‫ظرفیت‬ ‫دارای‬ ‫ها‬ ‫قوس‬ ‫نوع‬
‫به‬ ‫نسبت‬
‫کاربرد‬ ‫نیز‬ ‫گنبدها‬ ‫پوشش‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫اي‬ ‫دایره‬ ‫نیم‬ ‫های‬ ‫قوس‬
‫دارد‬
.
‫قوس‬ ‫این‬
‫در‬ ‫ها‬
‫رسمی‬ ‫مانند‬ ،‫تزیینی‬ ‫کارهای‬
‫یزدی‬ ‫و‬ ‫بندی‬
‫بندی‬
‫به‬
‫کار‬
‫میرود‬
((.
‫قوس‬
‫است‬ ‫جناغی‬ ‫های‬ ‫قوس‬ ‫تکامل‬ ‫حاصل‬ ‫تیز‬ ‫های‬
.
‫ها‬ ‫قوس‬ ‫نوع‬ ‫این‬
‫مقاومت‬ ‫از‬
‫تیزه‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫نیرو‬ ‫و‬ ‫برخوردارند‬ ‫کافی‬
1
‫شانه‬ ‫به‬
2
‫کونال‬ ‫به‬ ‫شانه‬ ‫از‬ ‫و‬
3
‫سپس‬ ‫و‬
‫منتقل‬ ‫ها‬ ‫پایه‬ ‫یا‬ ‫ستون‬ ‫ساقۀ‬ ‫به‬
‫می‬
‫کند‬
.
‫این‬ ‫در‬
‫قوس‬ ‫نوع‬
‫که‬ ‫چرا‬ ،‫بوده‬ ‫ها‬ ‫قوس‬ ‫سایر‬ ‫از‬ ‫کمتر‬ ‫مراتب‬ ‫به‬ ‫قوس‬ ‫شکست‬ ‫خطر‬ ،
‫بار‬ ‫اثر‬
‫پاکار‬ ‫به‬ ‫سریع‬ ‫و‬ ‫درستی‬ ‫به‬ ‫را‬
(
‫پاتاق‬
)
‫قوس‬
‫کند‬ ‫می‬ ‫منتقل‬
.
‫قوس‬ ‫اکثر‬
‫در‬ ‫ها‬
‫شوند‬ ‫می‬ ‫شکستگی‬ ‫دچار‬ ‫زیاد‬ ‫فشاری‬ ‫بارهای‬ ‫زیر‬
.
‫در‬ ‫تیز‬ ‫قوس‬ ‫اما‬
‫بارهای‬ ‫مقابل‬
‫خوبی‬ ‫باربری‬ ‫وارده‬
‫دارد‬
.
‫ج‬
)
‫تزیینی‬ ‫های‬ ‫قوس‬
‫شبدری‬ ‫قوس‬ ‫مزایای‬
:
‫میرود‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫گنبدها‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫قوس‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫عللی‬ ‫از‬ ‫یکی‬
(
‫تاقها‬ ‫در‬ ‫نه‬
)
‫استفاده‬ ‫دایره‬ ‫از‬ ‫چفد‬ ‫این‬ ‫ترسیم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬،
‫میشود‬
.
‫نیست‬ ‫میسر‬ ‫کمابیش‬ ‫دایره‬ ‫مرکز‬ ‫یافتن‬ ‫مشکل‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫تاق‬ ‫اجرای‬ ‫برای‬ ‫فضا‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫ترسیم‬ ‫لذا‬
.
‫گنبد‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫آنکه‬ ‫حال‬
(
‫پوسته‬
‫بیرونی‬
)
‫شابلون‬ ‫نوعی‬ ‫از‬ ‫چون‬
*
‫میکنند‬ ‫استفاده‬
(
‫توان‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫با‬ ً‫ا‬‫مرتب‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بلبرینگ‬ ‫روی‬ ‫اش‬ ‫پایه‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫گنبد‬ ‫خود‬ ‫روی‬ ‫که‬ ‫ابزاری‬
‫کرد‬ ‫کنترل‬ ‫را‬ ‫گنبد‬ ‫قوس‬
)
‫میگردد‬ ‫اجرا‬ ‫تر‬ ‫یکدست‬ ‫فرم‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫حل‬ ‫فضا‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫ترسیم‬ ‫مشکل‬،
.
‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫چفد‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫کاربرد‬ ‫در‬ ‫دیگری‬ ‫علل‬
‫برد‬ ‫نام‬ ‫را‬ ‫آوگوندار‬ ‫گنبدهای‬ ‫در‬ ‫آوگون‬ ‫انحنای‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫پذیری‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬ ‫شکل‬ ‫زیبایی‬ ‫و‬ ‫باربری‬ ‫قابلیت‬ ‫میتوان‬ ‫جمله‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫که‬

‫مزییت‬
‫شبدری‬ ‫قوس‬
:
‫یکی‬
‫میرود‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫گنبدها‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫معمو‬ ‫قوس‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫عللی‬ ‫از‬
(
‫تاقها‬ ‫در‬ ‫نه‬
)
‫میشود‬ ‫استفاده‬ ‫دایره‬ ‫از‬ ‫چفد‬ ‫این‬ ‫ترسیم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬،
.
‫د‬ ‫آن‬ ‫ترسیم‬ ‫لذا‬
‫ر‬
‫نیست‬ ‫میسر‬ ‫کمابیش‬ ‫دایره‬ ‫مرکز‬ ‫یافتن‬ ‫مشکل‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫تاق‬ ‫اجرای‬ ‫برای‬ ‫فضا‬
.
‫گنبد‬ ‫خود‬ ‫در‬ ‫آنکه‬ ‫حال‬
(
‫بیرونی‬ ‫پوسته‬
)
‫شابلون‬ ‫نوعی‬ ‫از‬ ‫چون‬
*
‫میکنند‬ ‫استفاده‬
(
‫کرد‬ ‫کنترل‬ ‫را‬ ‫گنبد‬ ‫قوس‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫آن‬ ‫با‬ ً‫ا‬‫مرتب‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫بلبرینگ‬ ‫روی‬ ‫اش‬ ‫پایه‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫گنبد‬ ‫خود‬ ‫روی‬ ‫که‬ ‫ابزاری‬
)
‫مشک‬،
‫ل‬
‫میگردد‬ ‫اجرا‬ ‫تر‬ ‫یکدست‬ ‫فرم‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫حل‬ ‫فضا‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫ترسیم‬
.
‫قابلیت‬ ‫میتوان‬ ‫جمله‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫چفد‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫کاربرد‬ ‫در‬ ‫دیگری‬ ‫علل‬
‫برد‬ ‫نام‬ ‫را‬ ‫آوگوندار‬ ‫گنبدهای‬ ‫در‬ ‫آوگون‬ ‫انحنای‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫پذیری‬ ‫ترکیب‬ ‫و‬ ‫شکل‬ ‫زیبایی‬ ‫و‬ ‫باربری‬

‫تیز‬ ‫قوس‬ ‫مختلف‬ ‫های‬ ‫قسمت‬
:
‫تیز‬ ‫قوس‬ ‫انواع‬
:

‫شبدری‬ ‫قوس‬ ‫رسم‬ ‫نحوه‬
:
‫کند‬ ‫شبدری‬ ‫قوس‬
:
‫طاق‬ ‫دهانه‬
(
‫د‬ ‫الف‬
)
‫آن‬ ‫مرکز‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫تعیین‬ ‫را‬
(
‫ه‬
)
‫شعاع‬ ‫به‬ ‫اي‬ ‫دایره‬
(
‫ه‬ ‫الف‬
)
‫کنیم‬ ‫می‬ ‫رسم‬
‫از‬ ‫سپس‬
‫روي‬
‫نقاط‬
(
‫الف‬
)
‫و‬
(
‫د‬
)
‫اندازه‬ ‫به‬
‫دهانه‬ ‫نصف‬
‫نقاط‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫زنیم‬ ‫می‬ ‫هایی‬ ‫کمان‬
(
‫ب‬
)
‫و‬
(
‫ح‬
)
‫نقطه‬ ‫براي‬
(
‫الف‬
)
‫نقطه‬ ‫و‬
(
‫ج‬
)
‫و‬
(
‫ر‬
)
‫نقطه‬ ‫براي‬
(
‫د‬
)
‫شود‬ ‫می‬ ‫ترسیم‬
(
‫ب‬ ‫الف‬
)
‫و‬
(
‫د‬ ‫ج‬
)
‫ي‬ ‫نقطه‬ ‫از‬ ‫سپس‬ ‫دهند‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫قوس‬ ‫پاکار‬
(
‫ح‬
)
‫اندازه‬ ‫به‬ ‫کمانی‬
(
‫ج‬ ‫ح‬
)
‫نقطه‬ ‫از‬ ‫و‬
‫ي‬
(
‫ر‬
)
‫اندازه‬ ‫به‬ ‫کمانی‬
(
‫رب‬
)
‫قوس‬ ‫ي‬ ‫شانه‬ ‫که‬ ‫زنیم‬ ‫می‬
‫ترسیم‬ ‫را‬
‫دو‬ ‫هر‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کند‬ ‫می‬
‫نقطه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫همدیگر‬ ‫شده‬ ‫ذکر‬ ‫قوس‬
(
‫ص‬
)
‫نقطه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫قوس‬ ‫این‬ ‫صحت‬ ‫شرط‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫قطع‬
(
‫ص‬
)
‫بر‬ ‫دقیقا‬
‫یعنی‬ ‫دهانه‬ ‫منصف‬ ‫عمود‬ ‫روي‬
(
‫ص‬ ‫ه‬ ‫ع‬
)
‫هاي‬ ‫کمان‬ ‫ترتیب‬ ‫بدین‬ ‫بگیرد‬ ‫قرار‬
(
‫ب‬ ‫الف‬
( )
‫ص‬ ‫ب‬
( )
‫ج‬ ‫ص‬
( )
‫د‬ ‫ج‬
)
‫کند‬ ‫شبدري‬ ‫قوس‬ ‫معرف‬
‫هستند‬
.

‫تند‬ ‫شبدری‬ ‫قوس‬
:
‫قوس‬ ‫دهانه‬
(
‫د‬ ‫الف‬
)
‫نقطه‬ ‫دهانه‬ ‫وسط‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫گیریم‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬
(
‫ه‬
)
‫شعاع‬ ‫به‬ ‫اي‬ ‫دایره‬
(
‫ه‬ ‫الف‬
)
‫می‬ ‫رسم‬
‫که‬ ‫اي‬ ‫اندازه‬ ‫همان‬ ‫به‬ ‫سپس‬ ‫کنیم‬
‫باز‬ ‫پرگار‬
‫نقطه‬ ‫از‬ ‫دهانه‬ ‫نصف‬ ‫همان‬ ‫یعنی‬ ‫است‬
(
‫ص‬
)
‫و‬
(
‫ع‬
)
‫در‬ ‫که‬
‫نقاط‬ ‫تا‬ ‫زنیم‬ ‫می‬ ‫هایی‬ ‫کمان‬ ‫هستند‬ ‫دایره‬ ‫پایینی‬ ‫و‬ ‫باالیی‬ ‫نقاط‬ ‫همان‬ ‫اصل‬
(
‫ب‬
)
‫و‬
(
‫ج‬
)
‫در‬ ‫و‬ ‫شوند‬ ‫مشخص‬
‫نقاط‬ ‫هم‬ ‫پایین‬ ‫دایره‬ ‫نیم‬
(
‫ح‬
)
‫و‬
(
‫ر‬
)
‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫مشخص‬ ‫را‬
(
‫ب‬ ‫الف‬
)
‫و‬
(
‫د‬ ‫ج‬
)
‫را‬ ‫قوس‬ ‫پاکار‬
‫می‬ ‫تشکیل‬
‫به‬ ‫دهند‬
‫مرکز‬
(
‫ح‬
)
‫طول‬ ‫به‬
(
‫ج‬ ‫ح‬
)
‫یا‬
(
‫ر‬ ‫ب‬
)
‫قوس‬
(
‫ط‬ ‫ج‬
)
‫نقطه‬ ‫براي‬ ‫و‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫رسم‬ ‫را‬
(
‫ر‬
)
‫قوس‬ ‫صورت‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫نیز‬
(
‫ب‬ ‫ط‬
)
‫کنیم‬ ‫می‬ ‫رسم‬ ‫را‬
‫شانه‬ ‫که‬
‫دهند‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫طاق‬ ‫هاي‬
.
‫بدین‬ ‫و‬
‫هاي‬ ‫کمان‬ ‫جمع‬ ‫صورت‬
(
‫ب‬ ‫الف‬
()
‫ط‬ ‫ب‬
( )
‫ج‬ ‫ط‬
)
‫و‬
(
‫د‬ ‫ج‬
)
‫دهند‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫تند‬ ‫شبدري‬ ‫قوس‬
.
‫خط‬
(
‫ص‬ ‫ع‬
)
‫نقطه‬ ‫حتما‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫ترسیم‬ ‫بودن‬ ‫صحیح‬ ‫شرط‬ ‫قوس‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫دهانه‬ ‫منصف‬ ‫عمود‬
(
‫ط‬
)
‫شود‬ ‫واقع‬ ‫منصف‬ ‫عمود‬ ‫این‬ ‫روي‬
.

‫ساده‬ ‫شبدری‬ ‫قوس‬
:
‫آن‬ ‫مرکز‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫مشخص‬ ‫را‬ ‫قوس‬ ‫دهانه‬
(
‫ه‬
)
‫کنیم‬ ‫می‬ ‫رسم‬ ‫قوس‬ ‫نصف‬ ‫شعاع‬ ‫به‬ ‫اي‬ ‫دایره‬
‫خط‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫دهانه‬ ‫منصف‬ ‫عمود‬ ‫سپس‬
(
‫ه‬ ‫ص‬
)
‫قوس‬ ‫سپس‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫رسم‬
(
‫ص‬ ‫الف‬
)
‫و‬
(
‫ص‬
‫د‬
)
‫نقاط‬ ‫تا‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫نصف‬ ‫را‬
(
‫ب‬
)
‫و‬
(
‫ج‬
)
‫دوقطر‬ ‫بیایند‬ ‫دست‬ ‫به‬
(
‫ر‬ ‫ه‬ ‫ب‬
)
‫و‬
(
‫ح‬ ‫ه‬ ‫ج‬
)
‫می‬ ‫رسم‬ ‫را‬
‫کنیم‬
(
‫خط‬ ‫کردن‬ ‫نصف‬ ‫با‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫کار‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫مجموع‬
(
‫ص‬ ‫الف‬
)
‫و‬
(
‫د‬ ‫ص‬
)
‫نیز‬ ‫آن‬ ‫امتداد‬ ‫و‬
‫آورد‬ ‫دست‬ ‫به‬
)
‫مرکز‬ ‫به‬ ‫حال‬
(
‫ح‬
)
‫کمان‬ ‫دهانه‬ ‫شعاع‬ ‫و‬
(
‫ط‬ ‫ج‬
)
‫نقطه‬ ‫از‬ ‫و‬
(
‫ر‬
)
‫دهانه‬ ‫اندازه‬ ‫به‬
‫کمان‬
(
‫ط‬ ‫ب‬
)
‫هاي‬ ‫کمان‬ ‫بنابراین‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫رسم‬ ‫را‬
(
‫ب‬ ‫الف‬
( )
‫ط‬ ‫ب‬
( )
‫ج‬ ‫ط‬
)
‫و‬
(
‫د‬ ‫ج‬
)
‫قوس‬
‫دهند‬ ‫می‬ ‫تشکیل‬ ‫را‬ ‫ساده‬ ‫شبدري‬
.
‫نقطه‬ ‫حتما‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫قوس‬ ‫این‬ ‫ترسیم‬ ‫صحت‬
(
‫ط‬
)
‫برروي‬
‫شود‬ ‫واقع‬ ‫دهانه‬ ‫منصف‬ ‫عمود‬
.

‫قزوین‬ ‫در‬ ‫حسین‬ ‫زاده‬ ‫امام‬
‫شبدری‬ ‫قوس‬ ‫از‬ ‫هایی‬ ‫نمونه‬
:

‫یزد‬ ‫جامع‬ ‫مسجد‬ ‫بیرونی‬ ‫نمای‬
:
‫کند‬ ‫شبدری‬

‫یزد‬ ‫جامع‬ ‫مسجد‬ ‫گنبد‬ ‫داخلی‬ ‫نمای‬
:

‫اردبیلی‬ ‫الدین‬ ‫صفی‬ ‫شیخ‬ ‫بقعه‬

The End