Кухня аддзелу навінаў

1. Кухня аддзелу навінаў
Праца з крыніцамі інфармацыі
Паўлюк Быкоўскі
● Магілёў, 16 кастрычніка 2011 г.

2. Ад калектыўных да індывідуальных медыа
>1890, >1920, >1930, радыё >1970, >1990, радыё, 1990>, плэеры,
раяль і
рояль и фанограф, тэлевізар, касетны портатыўнае
газета грамафон, стужкавы магнітафон ТВ, інтэрнэт,
масавы друк магнітафон лічба
Як мяняліся абавязкі журналіста?

3. Дзе і як журналіст знаходзіць
інфармацыю?

4. Грамадзянская журналістыка
Таксама можа называцца "парціцыпарнай журналістыкай" або
"журналістыкай удзелу" (Citizen journalism,"public",
"participatory", "democratic", "guerrilla", "street journalism").
Паводле вызначэння даследчыкаў Шэйні Боўмана (S. Bowman)
і Крыса Ўіліса (C. Willis), пад грамадзянскай журналістыкай
можна лічыць калектыўныя дзеянні грамадзян або групы
грамадзян, якія маюць актыўную ролю ў працэсе збору,
публікацыі і аналізу навінаў і інфармацыі. Мэта грамадзянскіх
журналістаў – распазсюд незалежнай, праўдзівай, дакладнай і
разнабаковай інфармацыі ў адпаведнасці з патрабаваннямі
дэмакратыі.
http://www.hypergene.net/wemedia/weblog.php

5. Самы вядомы прыклад грамадзянскай
журналістыкі– OhmyNews

6. Гіперлакальныя навіны
● Ohmy News і іншыя падобныя структуры
"грамадзянскай журналістыкі" працуюць
пераважна з непрафесійнымі журналістамі і
арыентуюцца на "гіперлакальныя навіны" –
пра якія як правіла не пішуць нацыянальныя і
мясцовая СМІ.
● Лідэры "грамадзянскай журналістыкі" тым не
менш прадаюць кантэнт іншым СМІ.

7. У недапісаных артыкуле ў англамоўнай Вікіпэдыі падаецца, што
тэрмін new media першапачаткова апісваў з'яўленне лічбавых,
камп'ютэрных ці сеткавых інфармацыйных і камунікацыйных
тэхналогій напрыканцы ХХ стагоддзя (
http://en.wikipedia.org/wiki/New_media).
Ёсць альтэрнатыўны тэрмін -- сацыяльныя медыя - гэта медыя,
якія дазваляюць размаўляць любым людзям без якіх-небудзь
дадатковых грашовых укладанняў. Гэта - Twitter, сацыяльныя
сеткі, блогі - усё, што мае ў сабе магчымасць такога
каментавання, прамых зносін.

8. Школа репортера РИА "Новости": тэкст, фота,
відэа, інфаграфіка
● http://reporter.rian.ru/ugc_school/

9. Перавёрнутая піраміда
Загаловак: максімум 7 слоў
Лід: максімум 20 слоў. Што за навіна. Адказы на пытанні
Хто? Што? Дзе? Калі? і Навошта? Сутнасць падзеі. Кошт
пытання.
Цытата ў падтрымку ліда. Падтрымка
галоўнай падзеі і яе развіцця, важныя
дэталі,
Сказ: перадгісторыя, сведчанні з цытатамі Адна думка ў
25-45 слоў адным
Баланс. Іншая інтэрпрэтацыя
з цытатамі. абзацы
Другшасны матэрыял,
дадатковая інфармацыя,
статыстыка, фон
Заключэнне

10. Навошта
пераварочваць піраміду
● гэта зручна для чытача, бо дазваляе адразу быць у курсе таго, пра што
ідзе гаворка, улавіць галоўнае, перапыніць чытанне ў любы момант,
● не ўпусціўшы ключавых момантаў;
● выданне ўсё роўна дасягае сваёй мэты, паколькі, дзе б чытач ні закончыў
чытаць, самую важную інфармацыю ён ужо ўспрыняў, а тое, што ідзе далей, не
настолькі істотнае ў параўнанні з тым, што ўжо было выкладзена;
● гэта спрашчае работу журналіста: дастаткова размеркаваць інфармацыю па
значнасці — і матэрыял гатоў. Да таго ж журналіст завяршае матэрыял там, дзе
заканчваецца менш значная інфармацыя, — гэта зручна, калі часу для работы
над структурай матэрыялу бракуе;
● гэта зручна для рэдактара, бо можна проста «адсекчы» лішнія кавалкі,
ведаючы, што яны будуць напрыканцы і матэрыял ад гэтага не прайграе;
● гэты прынцып вельмі карысны ў інтэрнэт-журналістыцы, калі чытач бачыць на
экране толькі першыя («верхнія») некалькі абзацаў тэксту. Яны павінны яго
зацікавіць і заахвоціць чытаць далей.

11. Перавёрнутая піраміда ў
Інтэрнэце
Загаловак: максімум 7 слоў Загаловак
інфармацыйны, а не
інтрыгуючы,
Лід: максімум 20 слоў. Што за навіна. Адказы на пытанні
максімум 85 знакаў
Хто? Што? Дзе? Калі? і Навошта? Сутнасць падзеі. Кошт
Teaser пытання.
Цытата ў падтрымку ліда. Падтрымка
галоўнай падзеі і яе развіцця, важныя
Сказ: дэталі, Адна
25-45 слоў
перадгісторыя, сведчанні з цытатамі думка ў
Баланс. Іншая
інтэрпрэтацыя з цытатамі. адным
Другшасны матэрыял, абзацы
дадатковая інфармацыя,
статыстыка, фон
Заключэние

12. Лід: галоўная тэма
Вытлумачэнне ліду:
добрая цытата Бэкграўнд,
ці расповед дадатковы матэрыял
пра падзею
Дадатковае
вытлумачэнне ліду:
галоўныя факты,
цытаты
Другасная тэма:
асноўныя факты

13. Лід
Важныя дэталі
Менш важныя дэталі
Яшчэ менш важныя дэталі
Другасная тэма

20. Ацаніць нагоду
 Ці ёсць навіна (малавядомы, але цікавы
факт, падзея ...)?
 Ці з'яўляецца падзея
сацыяльназначнай / цікавай грамадству?
Paulyuk Bykowski 20

21. Paulyuk Bykowski 21

22. Крыніцы тэмаў
●
а) канфлікты і супярэчнасці ў любой галіне (грамадскай,
палітычнай, эканамічнай, культурнай, сацыяльнай) жыцця;
● • б) істотныя змены ў гэтых жа сферах;
● • у) персоны «на слыху», «на ўвазе», т. е., каб яны не рабілі
і не казалі, яны выступаюць у ролі «ньюсмейкераў», іншымі
словамі, «прадукуюцьнавіны»;
● • г) усё, што вылучаецца з штодзённага шэрагу, унікальнае,
эксклюзіўнае;
● • д) усё, што «адкрывае вочы» чытачам, слухачам,
гледачам на дагэтуль ім невядомае ці не разумеецца;
● • е) каляндар.
Крыніца: Б. Лозовский. Журналистика: профессиональные стандарты.
Paulyuk Bykowski 22
Екатеринбург, 2007, с. 29

23. Праца з крыніцамі інфармацыі
Канкрэтная сітуацыя
Утрымлівае праблему, З'яўляецца Можа праяўляць
крыніцу новых носьбітам канфліктныя
звестак досведу вырашэння наступствы
пра праблему, маштабнай невырашанай
пра яе прычыны праблемы праблемы

24. Навіны
● Хто? ● Чаму?
● Што? ● Навошта?
● Дзе? ● Што з гэтага
● Калі? вынікае?
● Як гэта паўплывае
на мяне асабіста?
● etc
●

25. Спосабы класіфікацыі па жанрах
● Фіксацыя відавочных характарыстык
● Выяўленне глыбінных узаемасувязей
● Пераасэнсаванне і абагульненне ў
вобразна-мастацкай форме
Падрабязней гл.. Тертычный А.А. Жанры периодической
печати. М.: "Аспект Пресс", 2000
WEB: http://evartist.narod.ru/text2/01.htm
http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=484

26. ...класіфікацыі па жанрах
● Фіксацыя
відавочных ● інфармацыйныя
характарыстык
● Выяўленне
глыбінных ● аналітычные
узаемасувязяў
● Пераасэнсаванне і
абагульненне ў
● мастацка-
вобразна- публіцыстычныя
мастацкай форме

27. Прыклады жанраў
A Х-П
i ● Карэспан- ● Нарыс
● Хроніка дэнцыя ● Фельетон
● Рэпартаж ● Артыкул
● Памфлет
● Нататка ● Рэцэнзія
● Справаз-
● Агляд
дача ● Каментар
● Інтэрв'ю ● Аналітычнае
інтэрв'ю

28. Факт знаходзіцца ў аснове як
інфармацыйнага, так і аналітычнага тэксту.

29. Галоўныя каштоўнасці навіны
● -Частата: часовыя рамкі, ● -Значнасць/культурная
неабходныя для раскрыцця і блізкасць / рэлевантнасць:
рэалізацыі патэнцыялу падзея павінна быць
мерапрыемства. Як правіла, успрынятая як важная або
перавага аддаецца падзеям, рэлевантная для аўдыторыі-
якія ўваходзяць у рамкі спажыўца навін. Пры іншых
звычайнага парадку працы роўных, перавага аддаецца
СМІ, а не доўгачасовым матэрыялу з культурна блізкіх
працэсам. краін, чым адкуль-небудзь
яшчэ.
● -Ганак/павялічэнне
інтэнсіўнасці / абсалютнай ● - Гармонія / прадказальнасць /
інтэнсіўнасці: Падзея попыт: існуе шэраг чаканых
становіцца навіной, калі яна формаў навін, формаў, якія
мае нейкую значнасць, калі ўмацоўваюць надзеі
яна больш яркае, маштабнае і аўдыторыі на грамадства.
значнае, чым іншыя падобныяBykowski
Paulyuk Асвятленне навін аб выбарах 29
падзеі. застаецца даволі сталым ад
выбараў да выбараў і ад

30. ● -датычыцца эліты:
● - Нечаканасць / заснаванае на культурным
непрадказальнасць / рэдкасць: перавазе, большасць навін
Выступаючы ў якасці перавагі тычыцца эліты нацыі. І гэта
да папярэдняй навіннай нядзіўна, бо дзеянні
каштоўнасці, момант рознага роду сацыяльнай і
нечаканасці (незвычайнасці або глабальнай эліты маюць
рэдкасці) таксама шануецца ў нашмат большае значэнне,
навінах. Як раз-такі ў такіх чым дзеянні не эліты.
выпадках і барадатая гісторыя
«пра тое, як мужык укусіў ● - Сувязь з чым-небудзь
сабаку»становіцца навіной. негатыўным: дрэнныя
навіны паведамляюць
● -Кампазіцыя: Рэдактары навін нашмат больш ахвотна,
заўсёды імкнуцца балансаваць чым добрыя, часткова
паміж рознымі катэгорыямі Bykowskiтаму, што яны лепш
Paulyuk 30
навін - мясцовымі, адпавядаюць іншым
нацыянальнымі, палітычнымі і

31. Тэхналогія
● 1. адрас тэмы, заяўка на тэму
● 2. збор папярэдніх дадзеных
● 3. "навядзенне рэзкасці" – вызначэнне
канкрэтнага прадмету
● 4. вывучэнне прадмету пабудова
гіпотэзы (версіі)
Paulyuk Bykowski 31

32. Патрабаванні да версіі
Версія мусіць:
● мець пэўныя падставы
● быць канкрэтнай, ясна і дакладна
сфармуляванай, не можа супярэчыць
свайму зместу
● быць рэальнай, то бок абгрунтаванай у
канкрэтных умовах месца і часу фактамі
і звесткамі з улікам інфармацыі
Paulyuk Bykowski 32

33. ● Недапушчальна пераацэньваць да
завяршэння праверкі значнасць якой-
небудзь адной версіі, ставіцца да яе
прадузята і недаацэньваць іншыя.
● Неабходна будаваць усе рэальна
магчымыя версіі і паралельна
арганізоўваць іх праверку.
Paulyuk Bykowski 33

34. ● Нельга забывацца, што версія сама па
сабе нічога не даказвае, а толькі
дапамагае устанаўліваць і даследаваць
факты.
● Яна з'яўляецца толькі здагадкай,
уяўленнем пра падзею, верагоднасным
вытлумачэннем фактаў.
Paulyuk Bykowski 34

35. Версіі
мусяць быць:
супастаўляльнымі, альтэрнатыўнымі
параўнальнымі па змесце
(або -- або)
Неабходна высоўваць вычарпальны спіс
супастаўляльных, альтэрнатыўных, рэальных версій!
Paulyuk Bykowski 35

36. Перад зборам інфармацыі
● Што трэба даведацца?
● Дзе і ў якім выглядзе можа
быць неабходная інфармацыя?
● Хто можа валодаць патрэбнай
інфармацыяй?
● Як можна атрымаць
неабходную інфармацыю?
Крыніца: П. Шеремет. TV: Между иллюзией и правдой
жизни. М. 2009, с. 128 – 129
Paulyuk Bykowski 36

37. Падрыхтоўка да расследавання
Вызначэнне параметраў:
● Хто шукае інфармацыю?
● Якую інфармацыю шукаюць?
● Дзе можа знаходзіцца інфармацыя?
● Наколькі падрабязнай мусіць быць гэтая
інфармацыя?
● Колькі грошаў / часу ёсць у распараджэнні?
● Якая інфраструктура ёсць у распараджэнні?
● ... Paulyuk Bykowski 37

38. Адкуль прыходзяць навіны
Крыніцы
Крыніцы
інфармацыі
інфармацыі
Агульныя Уласныя
● Брыфінгі ● Дакумент: прадукт яго
аналізу
● Прэзентацыі
● Чалавек
● Прэс-канферэнцыі
● Прадметна-рэчавае
● Прэс-рэлізы асяроддзе: характар
● Бюлетэні, паведамленні абстаноўкі, эфект
інфармацыйных агенцтваў Bykowskiпрысутнасці
Paulyuk 38

39. Тры крыніцы
І тры складніка пошуку інфармацыі:
● Дакументы, праекты, лісты, чарцяжы,
фотаздымкі
● Жывыя сведкі: інтэрв'ю або прыватнае
відэа
● Уласныя назіранні журналістаў
Paulyuk Bykowski 39

40. Гісторыя па фотаздымку
Paulyuk Bykowski 40

41. Дзе трэба быць
Paulyuk Bykowski 41

42. Дакументы
Paulyuk Bykowski 42

43. Paulyuk Bykowski 43

44. Размова дае журналісту
● факты;
● меркаванні (у т. л. эмацыйныя рэакцыі
суразмоўцы);
● тлумачэнні;
● здагадкі і прагнозы;
● маўленчыя прыкметы суразмоўцы.
Paulyuk Bykowski 44

45. Paulyuk Bykowski 45

46. Paulyuk Bykowski 46

47. Paulyuk Bykowski 47

48. Paulyuk Bykowski 48

49. Падрыхтоўка да інтэрв'ю
● Апытанне тых, хто добра ведае будучага суразмоўцу, у тым ліку
калегаў у рэдакцыі, якія мелі з ім справу;
● вывучэнне матэрыялаў прэсы, калі ён ужо быў прадметам
цікавасці журналістаў;
● знаёмства з вынікамі яго прафесійнай працы;
● самаадукацыя, гэта значыць набыццё дастатковай кампетэнцыі ў
той галіне, дзе суразмоўца - дока;
● пошук біяграфічных звестак пра яго;
● вызначэнне яго прыхільнасцяў, звычак, кола сяброў і інтарэсаў.
Paulyuk Bykowski 49

50. Paulyuk Bykowski 50

51. Парады Уолтэра Бінгхэма
і Брюса Мура
● знаходзьце і выкарыстоўвайце прыемныя асацыяцыі;
● дазваляйце суразмоўцу адчуваць сябе нязмушаным і
гатовым распавядаць;
● не задавайце пытанняў наўпрост да таго часу, пакуль вы не
пераканайцеся, што суразмоўца гатовы даць пажаданую
інфармацыю і даць яе дакладна;
● слухайце;
● дайце суразмоўцу расказаць цалкам сваю гісторыю, затым
дапамажыце дапоўніць яе;
● будзьце сумленнымі і шчырымі, што значна лепш, чым
быць хітрым і майстэрскім;
● пазбягайце ролі настаўніка, не грубіце.
Paulyuk Bykowski 51

52. ● старайцеся выказваць вашы пытанні так, каб яны былі
лёгка зразумелыя;
● не падказвайце адказаў на свае пытанні;
● калі вы прапануеце альтэрнатыўныя пытанні, выказвайце
іх так, каб ні той, ні іншы не быў прымальны суразмоўцу;
● дапамагайце суразмоўцу ўсведамляць адказнасць за яго
сцвярджэнні;
● трымаеце важныя пытанні ў розуме да таго часу, пакуль не
будзе атрымана адэкватная інфармацыя на кожны;
● спасцігайце сэнс кожнага сцвярджэння;
● правярайце адказы пры любой магчымасці;
Paulyuk Bykowski 52

53. ● аддзяляе факты ад высноў;
● запісвайце ўсе дадзеныя тут жа або як
мага хутчэй пасля заканчэння інтэрв'ю,
паколькі звычайна людзі не ўяўляюць з
якой хуткасцю адбываецца забыванне.
● І апошняе: па заканчэнні інтэрв'ю сачыце
за дадатковай інфармацыяй або новымі
кірункамі ў выпадковых заўвагах
суразмоўцы.
Paulyuk Bykowski 53

54. Paulyuk Bykowski 54

55. Paulyuk Bykowski 55

56. Праца з чуткамі
● Знайсці крыніцу чутак.
● Пераправерыць інфармацыю ў крыніцы
чутак; ацаніць аўтарытэтнасць крыніцы.
● Пошук крыніцы, якая гатовая
пацвердзіць паведамленне.
● Дамоўленасць аб магчымасці выдавання
імя крыніцы інфармацыі ў выпадку
судовага пазову да газеты.
Paulyuk Bykowski 56

57. Людзі не заўсёды кажуць праўду !
Paulyuk Bykowski 57

58. Калі матэрыял гатовы
● варта ператэлефанаваць крыніцы і, абапіраючыся на
тэкст, пераправерыць лічбы, факты, іншыя дадзеныя,
прагаварыць ясна і выразна важныя выказванні і
спытаць: "ці правільна я падаў ваша меркаванне? "
● па магчымасці варта супаставіць атрыманыя звесткі з
наяўнымі на гэты конт відэа- і аўдыёзапісамі,
тэкставымі дакументамі;
● апытаць дадатковых сведкаў і відавочцаў;
● паказаць тэкст экспертам;
● зачытаць артыкул дасведчаным калегам у рэдакцыі;
● даць прачытаць тэкст рэдакцыйным юрысту.
Paulyuk Bykowski 58

59. Кантрольная матрыца
Paulyuk Bykowski 59

60. Paulyuk Bykowski 60

61. Матэрыялы для абмеркавання
Paulyuk Bykowski 61

62. 19 сентября 2001 г. 12:52
Произошел сход тележки вагона
дизель-поезда
19 сентября, Минск /Корр. БЕЛТА/. На 183 километре
железнодорожного перегона Веремейки - Чаусы
произошел сход тележки последнего вагона дизель-
поезда, следовавшего со скоростью 25 километров в
час. Им управлял машинист локомотивного депо
"Могилев". Это произошло 19 сентября в 5 часов 57
минут.
Как сообщили БЕЛТА в пресс-службе Управления
Белорусской железной дороги, неисправный вагон
был отцеплен. Задержка поезда составила один час.
Обстоятельства данного случая расследуются.-0-
Paulyuk Bykowski 62

63. 6 марта 2003 г. 17:00
Ежегодно в Беларуси примерно на 8 процентов
увеличивается число больных алкоголизмом женщин
6 марта, Минск /Наталья Бегун - БЕЛТА/. Ежегодно в
Беларуси число женщин, страдающих алкоголизмом,
увеличивается примерно на 8 процентов. В минувшем
году, например, поставлены на учет более 21 тысячи
зависимых от тяжкого недуга представительниц "слабого"
пола. Такие данные сообщил на пресс-конференции 6
марта главный нарколог Министерства здравоохранения
страны Владимир Максимчук. Он отметил, что в отличие
от женщин ряды зависимых от алкоголя мужчин
пополняются не столь быстрыми темпами – рост
составляет за год примерно 4,6 процента. Всего на
официальном учете в медучреждениях страны находятся
около 150 тысяч страдающих алкоголизмом.-0-
Paulyuk Bykowski 63

64. 23 июля 2004 г. 15:10
Через 20 лет китайцы съедят
всю рыбу в мире
23 июля, Минск /Корр. БЕЛТА/. Если Китай реализует в ближайшие 20 лет планы в
четыре раза увеличить ВВП, промышленно-развитым странам нужно будет потуже
затянуть пояса. К такому выводу пришел глава экологической программы ООН Клаус
Топфер, сообщают информационные агентства.
По мнению эксперта, экономика Китая растет ошеломляющими темпами, жители
Поднебесной все больше осваивают западный образ жизни. Это может обернуться
проблемами для всего человечества. Прежде всего, с продуктами питания.
К примеру, правительство хочет, чтобы каждый китаец съедал в год 200 яиц, что для
всей страны будет означать цифру в 260 млрд. яиц в год. Для производства такого
количества понадобится 1,3 млрд. кур, на прокорм которых уйдет больше зерна, чем
выращивает вся Австралия.
Китайцы полюбили и морепродукты. Но если они начнут потреблять столько же рыбы,
сколько японцы, то съедят весь годовой улов всех стран мира. О пиве, которое любят
китайцы, разговор особый. Для того, чтобы обеспечить каждого китайца
дополнительно хотя бы тремя бутылками пива в год, нужно столько зерновых, сколько
ежегодно производит Норвегия.
Не удивительно, что эксперт ООН обеспокоен такими перспективами. И призывает
Paulyuk Bykowski 64
людей в развитых странах радикально изменить свои потребительские привычки.-0-

65. * Общество/криминал-цыгане-деньги-хищение-Ганцевичи
В ГАНЦЕВИЧСКОМ РАЙОНЕ ЦЫГАНКИ ПОХИТИЛИ У 86-ЛЕТНЕГО
ПЕНСИОНЕРА 1270 ДОЛЛАРОВ США И 1,7 МЛН. БЕЛОРУССКИХ
РУБЛЕЙ
Брест, 19 января. В Ганцевичский РОВД 18 января обратился житель
деревни Передел с заявлением о похищении у него 1270 долларов
США и 1 млн. 700 тысяч белорусских рублей. Как сообщил БелаПАН
сотрудник отдела информации и общественных связей УВД
облисполкома Виктор Василевский, эти деньги исчезли после того,
как 86-летний пенсионер пустил к себе в дом четырех женщин
цыганок, которые предложили свои услуги в качестве гадалок. По
факту хищения возбуждено уголовное дело по статье 205 часть 1 УК
РБ (кража). "Сейчас эти "гадалки" находятся в розыске, — отметил
В.Василевский. — Не исключена возможность, что они могут
появиться в любом регионе республики и продолжить свою
преступную деятельность. Как показывает практика, чаще они
воруют и выманивают деньги и драгоценности у престарелых людей,
молодых девушек и женщин".
Лариса ШИГАНОВА, БелаПАН.
Paulyuk Bykowski 65

66. Paulyuk Bykowski 66

67. Paulyuk Bykowski 67

68. Дзякуй за ўвагу
● E-mail bykowski@br.minsk.by
● Skype p.bykowski
●
●
● Мае прэзентацыі на
Paulyuk Bykowski 68