ԹԹՈՒՆԵՐ
Մանե Մկրտչյան 10-2 դասարան

Թթու
Թթուներ են կոչվում այն բարդ
նյութերը, որոնց բաղադրության
մեջ առկա են մետաղի ատոմի
կողմից տեղակալվելու ընդունակ
ջրածնի ատոմներ:

Անթթվածին թթուներ
Անթթվածին թթուները ստացվում են համապատասխան գազային ջրածնային
միացությունները ջրում լուծելով, իսկ գազային ջրածնային միացությունները ստացվում են
ա) ջրածնի և համապատասխան ոչ մետաղի անմիջական փոխազդեցությունից.
H2+F2=2HF
բ) համապատասխան աղի և մեկ այլ` ավելի ուժեղ թթվի փոխազդեցությունից.
FeS+H2SO4=FeS
գ) որոշ այլ փոխազդեցություններից։
Օրինակ՝ ավելի ակտիվ ոչ մետաղները դուրս են մղում պակաս ակտիվները
համապատասխան թթուներից.
2HJ + Br2 = 2HBr + J2

Թթուների ստացում
Թթվածնային թթուների ստացման հիմնական եղանակ (համապատասխան օքսիդի ու ջրի փոխազդեցությունն արդեն
նշվել է «Ջրածին» և «Օքսիդներ» թեմաներում):
Թթվածնային թթու է ստացվում նաև այդ թթվի աղի և այլ թթվի փոխազդեցությունից,եթե.
ա) ստացվող թթուն, փոխազդող թթվի համեմատ` ցնդող է.
NaNO3+ H2SO4= NaHSO4+ HNO3
բ) որպես ռեակցիայի արգասիք՝ ջրում անլուծելի աղ կամ թթու է առաջանում.
Na2SiO3+ 2HNO3=H2SiO3↓ + 2NaNO3

Թթուների ֆիզիկական հատկությունները
Համաձայն n.u. անօրգանական
թթուների մեծ մասը գոյություն ունի
հեղուկ վիճակում, մի մասը՝ հեղուկ
վիճակում պինդ վիճակ(H 3 PO 4, H
3 BO 3): Գրեթե բոլոր թթուները
հեշտությամբ լուծվում են ջրում,
բացառությամբ սիլիցիումի (H 2 SiO
3) ։

Անօրգանական թթուների քիմիական հատկությունները ներառում են.
- ցուցանիշների գույնը փոխելու ունակությունը, օրինակ, լակմուսը, երբ այն մտնում է թթվի լուծույթի մեջ, դառնում է կարմիր );
- փոխազդեցություն ակտիվ մետաղներկանգնած է ջրածնի ակտիվության գծում
Fe + H 2 SO 4 (p - p) = FeSO 4 + H 2;
- փոխազդեցություն հիմնական և ամֆոտերային օքսիդների հետ
2HCl + FeO = FeCl 2 + H 2 O;
6HNO 3 + Al 2 O 3 = 2Al (NO 3) 3 + 3H 2 O;
- փոխազդեցություն հիմքերի հետ
H 2 SO 4 + 2NaOH = Na 2 SO 4 + H 2 O;
H 2 SO 4 + Cu (OH) 2 ↓ = CuSO 4 + 2H 2 O;
- փոխազդեցություն աղերի հետ
H 2 SO 4 + BaCl 2 = BaSO 4 ↓ + 2HCl;
2HNO 3 + Na 2 CO 3 = 2NaNO 3 + CO 2 + H 2 O;
- ուժեղ թթուները կարող են հեռացնել ավելի թույլ թթուները իրենց աղերի լուծույթներից
K 3 PO 4 + 3HCl = 3KCl + H 3 PO 4;
Na 2 CO 3 + 2HCl = 2NaCl + CO 2 + H 2 O;
- ռեդոքսային ռեակցիաներ՝ կապված թթվային անիոնների հատկությունների հետ.
H 2 SO 3 + Cl 2 + H 2 O = H 2 SO 4 + 2 HCl;
Pb + 4HNO 3 (conc) = Pb (NO 3) 2 + 2NO 2 + 2H 2 O:
Թթուների քիմիական հատկությունները

Աղաթթու
1. Աղաթթուն սուր հոտով անգույն
հեղուկ է՝ քլորաջրածնի HCl ջրային
լուծույթ: Նրա մոլեկուլը կազմված է
ջրածնի և քլորի մեկական ատոմներից:
Խիտ աղաթթուն կլանում է ջրային
գոլորշիներ՝ «ծխում» է :Լայնորեն
կիրառվում է լաբորատորիաներում՝
ջրածին և քլոր ստանալու համար:

Ծծմբական թթուն՝ H2SO4
Յուղանման, մածուցիկ, ծանր հեղուկ է: Օդից
ագահորեն կլանում է ջրային գոլորշիներ: Ջուրը
ծծմբական թթվի մեջ լցնելիս մեծ քանակությամբ
ջերմություն է անջատվում, լուծույթը եռում է, և
լուծույթի կաթիլները կարող են ցայտել լցնողի դեմքին
։Ծծմբական թթուն օգտագործում են կրակմարիչների
և ավտոմեքենաների կուտակիչ մարտկոցների
լիցքավորման համար: Լայն կիրառում ունի քիմիական
արդյունաբերության մեջ:

Ֆոսֆորական թթու
H3PO4 անգույն, ջրում լավ լուծվող պինդ բյուրեղային
նյութ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 42°C:Կիրառվում է
ֆոսֆորական պարարտանյութերի ստացման համար:

Ազոտական թթուն՝ HNO3
Անգույն, սուր, գրգռիչ հոտով, օդում ծխացող հեղուկ
է:Այն լայնորեն կիրառվում է ազոտական
պարարտանյութերի, ներկանյութերի,
պայթուցիկ նյութերի արտադրությունում: Խիտ
ազոտական թթվի և խիտ աղաթթվի 1:3
ծավալային հարաբերակցությամբ խառնուրդը
կոչվում է «արքայաջուր», քանի որ կարող է
լուծել «մետաղների արքային»՝ ոսկուն: