1. Προς μια σύγχρονη προσέγγιση Μάθησης και
Διδασκαλίας στην Ανώτατη Εκπαίδευση
Δρ. Ευαγγελία Κρασαδάκη
ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Εκδήλωση BEST Πολυτεχνείου Κρήτης, 8 Μαρτίου 2014, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά

2. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ σύμφωνα με τη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ και ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

3. Ιστορικά δεδομένα
• Αναβίωση ‘εναλλακτικών μεθόδων’ διδασκαλίας
& μάθησης στο 2ο μισό του 20ου αιώνα.
• Ο γνωστικός εποικοδομισμός και οι
εποικοδομιστικές θ. μάθησης έγιναν δημοφιλείς
σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης
συμπεριλαμβανομένης της πανεπιστημιακής.
• Η προέλευση των προαναφερόμενων θ.
μάθησης: Jean Piaget (1896 – 1980).

4. Τι είναι η εποικοδομιστική μάθηση;
• Ένα αρχαίο Κινέζικο ρητό αναφέρει:
– Ό,τι ακούω, το ξεχνάω.
– Ό,τι βλέπω, το θυμάμαι.
– Ό,τι κάνω, το ξέρω.
• Εποικοδομιστική άποψη
«Η μάθηση είναι μια ανακατασκευή περισσότερο
γνώσης παρά μεταφορά γνώσης»

5. Τι ίσχυε παλαιότερα διεθνώς για την Αν. Εκπ.
• Επιλεχθέντες φοιτητές με πάνω-κάτω όμοια πρότερη
γνώση, με χαμηλή αναλογία φοιτητών/διδασκόντων και
καλή δυνατότητα εξάσκησης στη διάρκεια φοίτησης.
• Προσωπική σχέση μεταξύ φοιτητών – διδασκόντων.
• Απόδοση ίσης αξίας στη διδασκαλία και έρευνα.
• Σημαντική οικονομική στήριξη (οι φοιτητές δεν
χρειάζεται να εργάζονται).
• Ελευθερία στον προσδιορισμό των ερευνητικών
κατευθύνσεων.
• Πλήρης ανεξαρτησία αυτοδιοικούμενων ιδρυμάτων.
Ιδανικές συνθήκες για εποικοδομητική,
προσωπική επικοινωνία φοιτητή-διδάσκοντα,
πρόσωπο με πρόσωπο
(πηγή E. Keszei, Prof. of Chemistry, Workshop on Student-Centred Learning in HE, Chisinau, 17-18 Oct. 2013)

6. Τι ισχύει σήμερα διεθνώς για την Αν. Εκπ.
• Μαζικοποίηση της Αν. Εκπ., υψηλή αναλογία
φοιτητών/διδασκόντων, μεγάλη διαφορετικότητα
φοιτητών.
• Τυπικές σχέσεις διδάσκοντα – φοιτητών.
• Μειωμένη οικονομική στήριξη φοιτητών (συχνά
εργάζονται).
• Ενισχυμένος ο κεντρικός προσδιορισμός της
διακυβέρνησης των Ιδρυμάτων.
• Οι ερευνητικές κατευθύνσεις καθορίζονται εξωγενώς και
απαιτούν πλήθος εγγράφων για έγκριση της
χρηματοδότησης.
• Η έρευνα κρίνεται ως σημαντικότερη της διδασκαλίας.
Πολύ λιγότερες πιθανότητες για μια εποικοδομητική προσέγγιση,
προσωπική επικοινωνία φοιτητών-διδασκόντων για τους
περισσότερους φοιτητές.
Μέσω των αντίξοων συνθηκών, αναδυόμενη ανάγκη για
φοιτητοκεντρική μάθηση (SCL).
(πηγή E. Keszei, Prof. of Chemistry, Workshop on Student-Centred Learning in HE, Chisinau, 17-18 Oct. 2013)

7. Τι είναι η φοιτητοκεντρική μάθηση (SCL);
Δεν υπάρχει ένας ενιαίος ευθύς ορισμός.
Συνήθως οι ορισμοί που δίδονται συγκρίνουν τον παραδοσιακό
τρόπο μάθησης (παθητική ακρόαση, μη ενεργητική συμμετοχή
φοιτητών στη μαθησιακή διαδικασία, πομπός της γνώσης ο
διδάσκων) με τον φοιτητοκεντρικό τρόπο μάθησης.
Προς μια φοιτητοκεντρική προσέγγιση μάθησης: ορισμός
«η μαθησιακή διαδικασία και τα μαθησιακά αποτελέσματα
του φοιτητή είναι στο επίκεντρο, υπονοώντας μεγάλο βαθμό
ελευθερίας τόσο στο φοιτητή όσο και στον διδάσκοντα».
πηγή: Βιβλίο ‘SCL. An insight into theory and practice’, DG Education & Culture, 2010.
Ένας τρόπος σκέψης – μια κουλτούρα σε ένα πανεπιστήμιο

8. Φοιτητοκεντρική vs. καθηγητοκεντρική προσέγγιση
Μάθηση που εστιάζει στο φοιτητή Μάθηση που κατευθύνεται από τον καθηγητή
Διεπιστημονικό εκπαιδευτικό υλικό Εκπαιδευτικό υλικό τεμαχισμένο σε ενότητες
Ο καθηγητής οδηγεί τη μαθησιακή
εμπειρία
Ο καθηγητής μεταφέρει τη γνώση
Ο φοιτητής είναι δραστήριος Ο φοιτητής έχει παθητικό ρόλο
*Οι φοιτητές συμμετέχουν στον
εκπ/κό σχεδιασμό
Οι φοιτητές δεν έχουν γνώμη για τον εκπ/κό
σχεδιασμό
Η μάθηση κυριαρχείται από
ανακαλυπτικές τεχνικές
Γίνεται εξάσκηση της μνήμης και της πρακτικής
Ενθαρρύνονται οι
ομαδοσυνεργατικές πρακτικές
Υπάρχει συναγωνισμός
Η διδασκαλία γίνεται σε ομάδες Η διδασκαλία γίνεται σε όλη την τάξη
Δίνεται έμφαση στη δημιουργική
έκφραση
Δίδεται έμφαση στην αποστήθιση
Αξιολογείται η διαδικασία Αξιολογείται το αποτέλεσμα
κλπ
(πηγή Μ. Κορδάκη, πανεπιστ. σημ. ‘Διδακτική της Πληροφορικής’, Κεφ. 4 Η διδασκαλία, Πολυτ. Σχολή, Παν. Πατρών)
* Δεν είναι εφικτό στην Γ’ βάθμια εκπ.

9. Βασικοί παράμετροι φοιτητοκεντρικής
μάθησης
• Καινοτομία στη διδασκαλία (οτιδήποτε που
δεν είναι απλά μια διάλεξη).
• Ορισμός μαθησιακών αποτελεσμάτων:
γνώσεις, ικανότητες/δεξιότητες και
κατανόηση, τα οποία ένας φοιτητής
προσδοκάτε ότι θα αποκτήσει ως αποτέλεσμα
της μαθησιακής του εμπειρίας.

10. Εφαρμογή φοιτητοκεντρικών προσεγγίσεων
• Η φοιτητοκεντρική προσέγγιση μάθησης & διδασκαλίας αποτελεί
κοινή πρακτική στις ΗΠΑ μετά το 2ο μισό του 20ου αιώνα.
• Αρκετές άλλες χώρες, κυρίως αγγλο-σαξωνικές, έχουν υιοθετήσει
την πρακτική των ΗΠΑ.
• Η προσβασιμότητα σε νέα τεχνολογικά εργαλεία δημιουργεί νέες
προοπτικές φοιτητοκεντρικής προσέγγισης, όπως τα MOOCs
(Massive Open Online Courses) και SPOCs (Small Private Online
Courses) κυρίως στις ΗΠΑ.
• Αντιθέτως, οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν πολύ δρόμο
να διανύσουν ακόμη.

11. Στόχοι προς μια πορεία για την
εφαρμογή της SCL
• Τι να γίνει; Μείωση των διαλέξεων.
• Γιατί; Για να γίνει η εκπαιδευτική διαδικασία πιο
ενδιαφέρουσα.
• Πως; Μέσω της ενεργητικής συμμετοχής των φοιτητών
την ώρα του μαθήματος.
• Είναι εφικτό; Σε άλλα μαθήματα ναι, και σε άλλα όχι.
• Υπάρχει ένας ενιαίος κανόνας; Όχι, κάθε διδάσκων
μπορεί να επιλέξει ένα πλήθος τεχνικών εντός ή εκτός
της διάλεξης.

12. Παραδείγματα Τεχνικών εντός & εκτός της
διάλεξης
Εντός της τεχνικής της διάλεξης Εκτός της τεχνικής της διάλεξης
Ομάδες συζήτησης ανά 2 άτομα Εκπόνηση ομαδικών εργασιών
Επιχειρηματολογία, συζήτηση ανά 2
άτομα
Συζητήσεις ομάδων εργασίας
(συντονισμένα)
Τυχαία δημιουργία ομάδων στη τάξη Καθοδήγηση φοιτητών από συμφοιτητές
Διατύπωση απόψεων φοιτητών με
κυκλικό τρόπο για να εκφραστούν όλοι
Εκπαιδευτική εκδρομή
Επίλυση ασκήσεων στην τάξη Ασκήσεις
Σύνταξη περίληψης μαθήματος Έντυπα μάθησης
Προφορικές παρουσιάσεις Μάθηση υποστηριζόμενη από Η/Υ
Παρουσίαση πόστερς για το μάθημα Θέματα για μελέτη
Σύνταξη νοητικών χαρτών στην τάξη Σύνταξη άρθρων για δημοσίευση
κλπ Φάκελοι εργασιών (portfolios)
(πηγή O’ Neill and McMahon (2005). SCL: What does it mean for students and lecturers?. Ed. AISHE: Dublin)

13. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
ΤΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗ (ΓΝΩΣΕΙΣ – ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ) σύμφωνα με τη ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ,
ΕΡΕΥΝΑ και ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

14. Που οφείλεται η αυξανόμενη σημασία για
τις ικανότητες των φοιτητών/αποφοίτων;
 Σύμφωνα με τους Leathwood and Phillips (2000):
– Στις διαδικασίες για τη διασφάλιση ποιότητας των πανεπιστημίων.
– Στην πορεία προς τη μέτρηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων.
– Στις δυνατότητες που πρέπει να διαθέτουν οι απόφοιτοι.
 Σύμφωνα με τον Cummings (1998):
– Στην δημοφιλή άποψη ότι η μάθηση είναι μια διαδικασία δια βίου.
– Στην εστίαση στη σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και απασχόλησης των
αποφοίτων.
– Στην ανάπτυξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων, ως τμήμα της πορείας
για τη διασφάλιση ποιότητας.
Σημείωση: το ζήτημα της απόκτησης γνώσης δεν χρειάζεται τεκμηρίωση.

15. Διεθνείς τάσεις
 Ενίσχυση ικανοτήτων δια μέσου της φοίτησης.
 Αναμόρφωση ΠΠΣ στη βάση ικανοτήτων (competency-based vs.
content-based curriculum).
 Υιοθέτηση φοιτητοκεντρικών προσεγγίσεων:
– Ορισμός Μαθησιακών Αποτελεσμάτων & Μαθησιακών Στόχων.
– Καινοτομία στη μάθηση και διδασκαλία (ενεργητική μάθηση,
συνεργατική μάθηση, μάθηση βασισμένη σε πρότζεκτ, κλπ).
– Αξιολόγηση φοιτητών με έμφαση στις επιμορφωτικές τεχνικές.
– Ενίσχυση της εξάσκησης & ενασχόλησης μέσω ενεργητικής
συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία.
– Ενίσχυση της ανατροφοδότησης από/προς διδάσκοντα-φοιτητή.
– Σχεδίαση της προσωπικής ανάπτυξης του φοιτητή (pdp).
– Σχεδίαση της ανάπτυξης καριέρας.
– Βελτίωση των ικανοτήτων/δεξιοτήτων απασχόλησης.

16. Η αναμόρφωση των Προγρ. Σπουδών -
Τύποι Προγραμμάτων Σπουδών
A
Προγράμματα Σπουδών βασισμένα
στο περιεχόμενο μαθημάτων
(Content-based Curriculum)
B
Προγράμματα Σπουδών βασισμένα στις
ικανότητες που θα αναπτύξουν οι φοιτητές
(Competency-based Curriculum)
≠
Παραδοσιακά Πανεπιστήμια (όπως
τα Ελληνικά και Ευρωπαϊκά)
Μη παραδοσιακά-καινοτόμα
Πανεπιστήμια
Γνωσιοκεντρική μάθηση
Καθηγητοκεντρική προσέγγιση
Φοιτητοκεντρική προσέγγιση μάθησης
Έμφαση στην κάλυψη μιας
ύλης
Έμφαση στον εκπαιδευόμενο -
φοιτητή

17. Τι είναι τα Μαθησιακά Αποτελέσματα;
• Σύμφωνα με τον Cook (2005) τα μαθησιακά αποτελέσματα
αφορούν τις ικανότητες/δεξιότητες που ο φοιτητής
αναπτύσσει ως αποτέλεσμα των σπουδών και της ευρύτερης
συμμετοχής του σε ένα μάθημα. Ως εκ τούτου τα μαθησιακά
αποτελέσματα εκτείνονται πέρα από τη γνωσιο-κεντρική
μάθηση και περιλαμβάνουν πρακτικές, επαγγελματικές και
μεταβιβάσιμες ικανότητες/δεξιότητες.
• Σύμφωνα με τον οργανισμό Cedefop (2010), ως μαθησιακά
αποτελέσματα νοούνται ‘οι διατυπώσεις όλων αυτών που ο
εκπαιδευόμενος γνωρίζει, κατανοεί και μπορεί να κάνει
μετά την ολοκλήρωση μιας μαθησιακής διαδικασίας και οι
σχετικοί ορισμοί αφορούν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις
ικανότητες’.

18. Μαθησιακά Αποτελέσματα vs Μαθησιακοί Στόχοι[1]
ΟΠΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑ
Οι μαθησιακοί στόχοι (ή διδακτικοί
στόχοι) συνδέονται περισσότερο με τη
διδασκαλία και τους στόχους/επιδιώξεις
του διδάσκοντα.
ΟΠΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ
Τα μαθησιακά αποτελέσματα ταυτίζονται
κατά κύριο λόγο με τη μάθηση και τα
επιτεύγματα του εκπαιδευόμενου.
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
ΕΥΡΥΤΕΡΑ – Γενική διατύπωση ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ – Εξειδικευμένη διατύπωση
Ορίζονται σε ανώτερο επίπεδο σε σχέση
με το μάθημα, είτε μέσω εσωτερικών
διαδικασιών του πανεπιστημίου ή από
εξωτερικούς φορείς και αφορούν όλο το
Πρόγραμμα Σπουδών. Ο διδάσκων
προσαρμόζει το μάθημά του σε αυτά.
Σχετίζονται με τη μετάφραση του
περιεχομένου του μαθήματος σε
μετρήσιμα αποτελέσματα (δεν θα πρέπει
να γίνεται σύγχυση με τη συνήθη
πρακτική της απλής παράθεσης της ύλης
του μαθήματος, όπως συμβαίνει στα
παραδοσιακά οργανωμένα
πανεπιστημιακά ιδρύματα).

19. Μαθησιακά Αποτελέσματα vs Μαθησιακοί Στόχοι[2]
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ*
(οπτική εκπαιδευόμενου)
ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ*
(οπτική διδάσκοντα)
Oι φοιτητές θα αποκτήσουν την ικανότητα:
χρήσης…, σχεδίασης …, ανάπτυξης …,
επίλυσης …, …
Oι φοιτητές θα είναι ικανοί να επεξηγούν…,
να ορίζουν…, να διακρίνουν…, να
σχεδιάζουν…, να επιλύουν…, να
χρησιμοποιούν…
Εκτείνονται πέρα από τη γνωσιο-κεντρική μάθηση και περιλαμβάνουν πρακτικές
ή επαγγελματικές & γενικές ικανότητες/δεξιότητες
ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ (διατυπωμένες από διαφορετική οπτική)
Σημείωση: χρήση ταξινομίας B. Bloom (1956)

20. Μαθησιακά Αποτελέσματα – Παράδειγμα[1]
Ακαδημαϊκότητα
Πολίτες του
κόσμου
Δια βίου μάθηση
Πανεπιστήμιο Σύδνεϋ
Χαρακτηριστικά
Αποφοίτων
Προσωπική &
Πνευματική
Αυτονομία
Έρευνα &
Αναζήτηση
Πληροφορίας
Χρήση της
Πληροφορίας
Επικοινωνία
Ηθική, Κοινωνική
& Επαγγελματική
Αντίληψη
ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΧΟΛΩΝ
Graduate Attributes Project, 2009
Οι στόχοι και οι πρωτοβουλίες
τόσο Δια Μέσου της φοίτησης
όσο και Παράλληλα με τη
φοίτηση διαφέρουν ανά
πανεπιστήμιο, χώρα, κλπ.

21. Μαθησιακά Αποτελέσματα – Παράδειγμα[2]
Οι φοιτητές/απόφοιτοι Σχολών Μηχανικών θα αποκτήσουν την ικανότητα:
ABET: φορέας στις ΗΠΑ πιστοποίησης σχολών μηχανικών (Πηγή: ABET κριτήρια πιστοποίησης 2011-12, www.abet.org)
• Εφαρμογή γνώσεων μαθηματικών, επιστημών, μηχανικών.3a
• Σχεδίαση και πραγματοποίηση πειραμάτων, ανάλυση και
παρουσίαση δεδομένων.3b
• Σχεδίαση ενός συστήματος, ενός αντικειμένου, μιας διαδικασίας.3c
• Λειτουργία σε (διεπιστημονικές) ομάδες.3d
• Ορισμός, μορφοποίηση, επίλυση προβλημάτων μηχανικών.3e
• Κατανόηση επαγγελματικής και ηθικής ευθύνης.3f
• Αποτελεσματική επικοινωνία.3g
• Κατανόηση της επίδρασης των λύσεων που οι μηχανικοί
προτείνουν στο παγκόσμιο ή/και κοινωνικό περιβάλλον.3h
• Αναγνώριση της ανάγκης και ικανότητα μάθησης δια βίου.
Γνώση σύγχρονων ζητημάτων.3i, 3j
• Χρήση σύγχρονων τεχνικών, δεξιοτήτων και εργαλείων μηχανικών.3k

22. Άλλες πολιτικές πανεπιστημίων διεθνώς
ενίσχυσης ικανοτήτων εντός ΠΠΣ
Ενίσχυση ικανοτήτων Δια Μέσου της φοίτησης (εντός ΠΠΣ)
1. Μαθήματα ΠΠΣ εντάσεως γραπτού ή/και προφορικού λόγου
(ΗΠΑ).
2. Μαθήματα ανάπτυξης γενικών ικανοτήτων/δεξιοτήτων στα
Προγράμματα Γενικής Εκπαίδευσης (ΗΠΑ). Για παράδειγμα
χρήση βιβλιοθήκης, πληροφορική, παρουσιάσεις, κ.ά.
3. Ανάπτυξη Ηλεκτρονικών Φακέλων Εργασιών φοιτητών (e-
portfolios) με ελεύθερη πρόσβαση (πχ Virginia Tech,
University of Denver).
4. Προγράμματα σπουδών που συνδυάζουν τη διδασκαλία με
πρακτική εξάσκηση σε θέσεις εργασίας-work based learning
(πχ ΗΠΑ, Καναδάς).
ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΤΑΣΗ ΔΙΕΘΝΩΣ

23. Άλλες πολιτικές πανεπιστημίων διεθνώς
ενίσχυσης ικανοτήτων εκτός ΠΠΣ
Ενίσχυση ικανοτήτων Παράλληλα με τη φοίτηση (εκτός ΠΠΣ)
1. Προγράμματα ενίσχυσης ικανοτήτων
από τα Γραφεία Καριέρας, Γραφεία Μάθησης & Διδασκαλίας κλπ με
απόδοση ενός εγγράφου ή όχι (πχ. Nottingham Advantage Award).
1. Έρευνες για τις ικανότητες φοιτητών/αποφοίτων.
Χαρακτηριστική περίπτωση η Ετήσια Έρευνα Αποφοίτων GCE σε
εθνικό επίπεδο στην Αυστραλία από το 2002 (συμμετοχή άνω 100
χιλ. αποφ. ετησίως). Υποστηρίζεται από όλα τα πανεπιστήμια.
2. Εξέταση Γενικών Ικανοτήτων μέσω γραπτού τεστ.
Χαρακτηριστική περίπτωση το τεστ GSA από το 1999 στην
Αυστραλία (κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, διαπροσωπική
κατανόηση, γραπτή επικοινωνία). Δεν υποστηρίζεται από τα
πανεπιστήμια.

24. Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα πανεπιστημίου
Imperial College
Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Μηχανικών και Φυσικών Επιστημών
του Imperial College
• Υποχρεωτική παρακολούθηση μεταξύ άλλων μαθημάτων του
academic training program’ ή όπως συνηθίζεται τα τελευταία
χρόνια ως ‘transferable skills training program’.
• Για παράδειγμα:
– Ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων
– Προετοιμασία ενός poster
– Δεοντολογία στην έρευνα
– Σύνταξη ενός ακαδημαϊκού κειμένου
– Σύνταξη ενός επιστημονικού άρθρου
– κλπ
Βράβευση 2010 του Paul Langford, Καθηγ. Παιδιατρικών Μολυσματικών
Ασθενειών του Imperial College από τους Graduate Schools’ Directors’ για
την συμβολή του στο Transferable Skills Training program.

25. Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα πανεπιστημίου
KU Leuven[1]
• Μάθημα: Σχεδίαση & Επίλυση Προβλημάτων Μηχανικών
(a project-based course).
• Τύπος μαθήματος: υποχρεωτικό για όλους τους εισακτέους
στη Σχολή Μηχανικών.
• Διάρκεια: 2 εξάμηνα (1ου έτους).
• Στόχος: εισαγωγή στην επιστήμη του μηχανικού, εργασία
των φοιτητών σε ομάδες για τη σχεδίαση μικρών projects.
• Επιπλέον στόχοι: βελτίωση γραπτής επικοινωνίας –
ομαδικότητας – κριτικής σκέψης – επίλυσης προβλημάτων
- δημιουργικότητας, χρήση εργαλείων πληροφορικής &
προσομοίωσης.
Heylen Ch., Vander Sloter J. (2013). A technical writing programme implemented in a first-year engineering course at KU
Leuven. European J. of Engineering Education, vol. 38 (6), pp. 595-607.

26. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ (ΑΝΑ)ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ή ΠΠΣ
σύμφωνα με τη ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ και ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

27. Ποιες είναι οι συνιστώσες (επανα)σχεδίασης
ενός πανεπιστημιακού μαθήματος
[Πηγή σχήματος: Felder, R., Brent, R., (2003). Journal of Engineering Education, vol. 92(1), 7-25]
Μοντέλο
«εποικοδομητικής
ευθυγράμμισης» κατά
Biggs 2003

28. Γενικό πλαίσιο ανασχεδίασης Προγραμμάτων
Σπουδών στη βάση ανάπτυξης ικανοτήτων
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΚΥΡΙΩΣ ΤΟΜΕΙΣ:
• Ορισμός Μαθησιακών
Αποτελεσμάτων-Στόχων (ικανοτήτων)
σε επίπεδο Πανεπιστημίου / Σχολής /
Τμήματος / Μαθήματος
• Νέα προσέγγιση στη Διδασκαλία
• Νέα προσέγγιση στην Αξιολόγηση
Μοντέλο ‘Εποικοδομητικής Ευθυγράμμισης’ Biggs, 2003 (Σχήμα: Felder & Brent, 2003).

29. Προτεινόμενο μοντέλο παροχής μαθήματος
ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΑΡΟΧΉΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:
1. Περιεχόμενο μαθήματος (ΠΜ)
2. Πρακτικές δεξιότητες μαθήματος (ΠΔ)
3. Γενικές δεξιότητες μαθήματος (ΓΔ)
Προσαρμογή μοντέλου παροχής μαθήματος από Bennett et al., 2000.
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (ΠΔ)
• Άμεσα σχετιζόμενες με ένα μάθημα ή τομέα φοίτησης.
• Πιστοποιούνται από το βαθμό/πτυχίο.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ (ΓΔ)
• Διδάσκονται ή δεν διδάσκονται, πιστοποιούνται ή δεν
πιστοποιούνται.
• Σχετίζονται με την επίδοση του φοιτητή και την πνευματική
του κατάσταση.
• Στάσεις – συμπεριφορές του φοιτητή.
Παραδείγματα ΓΔ:
• Επικοινωνία
• Ομαδική εργασία
• Χρήση πληροφορικής
• Διαχείριση χρόνου
• Επίλυση προβλημάτων
• Κριτική σκέψη
• κλπ

30. Προς τον ορισμό Μαθησιακών Αποτελεσμάτων &
Στόχων - Παράδειγμα μαθήματος ΠΚ
Έστω Μαθ. Αποτ.
ΠΠΣ σχολής =
κριτήρια ΑΒΕΤ
3a
3b
3c
3d
3e
3f
3g
3h
3i
Να επεξηγούν τις διαφορές μεταξύ των
Πληροφοριακών Συστημάτων, των ΣYA & των
Εμπείρων Συστημάτων
Να σχεδιάζουν ένα πείραμα λήψης απόφασης
με πολλαπλά κριτήρια για την επιλογή
μεταφορικού μέσου μαζί με συμφοιτητές τους
Μάθημα ΣΥΑ – Έστω αναλυτική διατύπωση Μαθησιακών Στόχων διδάσκοντα
Να γράφουν αναφορά των αποτελεσμάτων
του πειράματος
Να χρησιμοποιούν εργαλεία λογισμικού &
αλγορίθμους (UTASTAR) για την εκπόνηση του
παραπάνω πειράματος
κλπ
Αντιστοίχηση
πολλών &
διαφορετικών
Μαθησιακών
Στόχων
διδασκόντων
προς λίγα-
συγκεκριμένα
Μαθησιακά
Αποτελέσματα
σχολής
(ΓΔ)
(ΓΔ)
(ΠΜ)
(ΠΔ)
(ΠΜ,
ΠΔ, ΓΔ)
(ΠΜ, ΠΔ,
ΓΔ)
(ΠΜ, ΓΔ)
(ΠΜ,
ΓΔ)
(ΓΔ)
(ΠΔ) 3k

31. Προς μια νέα προσέγγιση στην αξιολόγηση
της μάθησης - Στρατηγικές
 Αξιολόγηση βασισμένη σε projects και έρευνες.
 Αξιολόγηση βασισμένη σε γραπτές εργασίες (άρθρα, κείμενα,
αναφορές, κλπ).
 Αξιολόγηση βασισμένη σε (ηλεκτρονικό) χαρτοφυλάκιο
portfolios / e-portfolios εργασιών.
 Αξιολόγηση βασισμένη σε ερωτήσεις-απαντήσεις στην τάξη.
 Αξιολόγηση βασισμένη σε γραπτές ή/και προφορικές
εξετάσεις.
 κλπ
Η υιοθέτηση καινοτόμων μεθόδων (πρακτικών) διδασκαλίας προϋποθέτει καινοτομία
στην αξιολόγηση.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
≠

32. Αξιολόγηση φοιτητή: Αθροιστική (τελική)
ή/και επιμορφωτική;
Αθροιστική ή τελική
αξιολόγηση
(summative assessment)
• Αξιολόγηση της μάθησης
(απόδειξη της επίδοσης).
• Συνήθως, στο τέλος του
μαθήματος (πχ εξαμήνου).
• Συνήθως, μια τυπική
διαδικασία.
• Οι περισσότεροι συνδέουν
την αξιολόγηση με αυτή τη
περίπτωση.
Διαμορφωτική ή
επιμορφωτική αξιολόγηση
(formative assessment).
• Αξιολόγηση για τη μάθηση
(που ενισχύει τη μάθηση).
• Συνήθως, κατά τη διάρκεια
του μαθήματος.
• Στόχος, η ανατροφοδότηση
των εκπαιδευόμενων και η
πληροφόρηση του
διδάσκοντα πως πηγαίνει
το μάθημα.

33. Αξιολόγηση φοιτητή: Ποιος κάνει την αξιολόγηση ?
• Ο κάθε φοιτητής τον εαυτό του (self-
assessment)
• Οι φοιτητές αξιολογούν τους
συμφοιτητές τους (peer-assessment)
• Ενίσχυση της συμμετοχής
• Ενίσχυση της μάθησης
• Ενίσχυση της κρίσης
• Ενίσχυση της αυτογνωσίας
• Ενίσχυση της δημιουργικής σκέψης
• Ενίσχυση της δημιουργικής κριτικής
• Η μάθηση ‘ανήκει’ σε όλους
• Ενίσχυση της εμπειρικής μάθησης
• Ο διδάσκων
Συνήθης πρακτική

34. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟ ΠΚ ενίσχυσης γνώσεων και ικανοτήτων (2009 –
2011).
Εφαρμογή μέσω ανασχεδίασης μαθήματος 6ου εξαμήνου ΜΠΔ και προσφοράς
του σε πιλοτική μορφή,
ως μάθημα εντάσεως γραπτού - προφορικού λόγου & εργασίας σε ομάδα

35. Επίδραση στην επίδοση λόγω των
καινοτόμων πρακτικών διδασκαλίας
5.7
5.4
5.2
6.4
6.4
6.7
5 5.5 6 6.5 7
Μέση βαθμολογία 2009
Μέση βαθμολογία 2010
Μέση βαθμολογία 2011
Σύγκριση επίδοσης στο περιεχόμενο του μαθήματος τα έτη
2009, 2010 & 2011
Πιλοτικό τμήμα
Μη πιλοτικό τμήμα
Μέγεθος Επίδρασης Cohens’s d, συντ. r
2009: d=0.48, r=0.23 μέτρια
2010: d=0.60, r=0.29 μέτρια-μεγάλη
2011: d=0.89, r=0.41 μεγάλη

36. Αρχική αποτίμηση-διάγνωση ΓΔ μέσω αυτοαξιολόγησης[1]
ΓΡΑΠΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
(ακαδημαϊκές αναφορές)
Δ.Α. (αρχή
εξαμ.) 2010
Δ.Α. (αρχή
εξαμ.) 2011
1. Οργάνωση κειμένου 16.2% 11%
2. Χρήση βιβλιογραφίας 19% 21.3%
3. Σύνθεση-παρουσίαση
πληροφ. σε κείμενο
25.2% 73.8%
4. Ανάκτηση πληρ. από
διαδίκτυο
55.2% 80%
5. Επεξ. κειμένου με Η/Υ 43.1% 64.7%
Συνολικά 26.9% 36.5%
ΠΡΟΦΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝ.
(στην τάξη)
Δ.Α. (αρχή
εξαμ.) 2010
Δ.Α. (αρχή
εξαμ.) 2011
1. Προφ. Επιχειρηματολ. 51.6% 13.4%
2. Ερωτήσεις-Απαντ. 17.3% 37%
3. Συζήτηση 33.9% 39.6%
4. Ομιλία σε ακροατήριο 18.8% 33%
5. Προφ. παρ. με Η/Υ 27.2% 31%
Συνολικά 28.4% 23%
Γραπτή Επικοινωνία -
Σημαντική αδυναμία
φοιτητών και τα 2 έτη:
οργάνωση κειμένου,
χρήση βιβλιογραφίας.
Συνολικά, υψηλή
αδυναμία.
Εάν Δ.Α. < 70% τότε αδυναμία
N=41 N=40
Προφορική Επικοινωνία –
Σημαντική αδυναμία και τα 2 έτη:
επιχειρηματολογία, διατύπωση
ερωτήσεων-απαντήσεων στην
τάξη, συμμετοχή σε συζήτηση,
ομιλία σε ακροατήριο και
προετοιμασία παρουσίασης με
Η/Υ. Συνολικά, υψηλή αδυναμία.

37. Αρχική αποτίμηση-διάγνωση ΓΔ μέσω αυτοαξιολόγησης[2]
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΕ ΟΜΑΔΑ Δ.Α. (αρχή
εξαμ.)
2010
Δ.Α. (αρχή
εξαμ.)
2011
1. Οργάνωση – σχεδίαση
δραστηριοτήτων
58.1% 57.4%
2. Συνεργασία με συναδέλφους 66.8% 60%
3. Σεβασμός διαφορετικών
απόψεων μελών ομάδας
72.5% 66.9%
4. Συναινετική πολιτική προς χάριν
της ομαδικότητας
59.3% 47.4%
5. Δημιουργική κριτική στα μέλη
ομάδας
61.1% 45.7%
6. Ηγεσία ομάδας 51.1% 67.8%
7. Διαμεσολάβηση για επίλυση
διαφορών μελών ομάδας
69.6% 51.8%
Συνολικά 64.7% 58.9%
N=41 N=40
Υψηλότερη
αυτοπεποίθηση σε
σχέση με δύο
προηγούμενες
έρευνες και τα 2
έτη. Χαρακτηριστικό
φοιτητών
πολυτεχνικών
σχολών
Εάν Δ.Α. < 70% τότε αδυναμία

38. Εξέλιξη Δ.Α. στο πιλοτικό μάθημα (έτος 2011)
11.00%
21.30%
73.80% 80.00% 64.70%
36.50%
78.20% 69.40% 79.50% 95.40% 81.80% 87.80%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
οργάνωση κειμένου χρήση βιβλιογραφίας σύνθεση-παρουσίαση
πληρ.
ανάκτηση πληρ. επεξ. Κειμένου σε Η/Υ Συνολικά
Εξέλιξη Δείκτη Αυτοαξιολ. - Γραπτή Επικοιν. (2011)
Δ.Α. (αρχή) Δ.Α. (τέλος)
13.40%
37.00% 39.60% 33.00% 31.00% 23.00%
95.30% 73.80% 73.80% 64.60% 74.70% 86.80%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Προφ.
Επιχειρηματολογία
Ερωτ.-Απαντήσεις Συζήτηση Ομιλία Παρουσ. Σε Η/Υ Συνολικά
Εξέλιξη Δείκτη Αυτοαξιολ. - Προφορική Επικοιν. (2011)
Δ.Α. (αρχή) Δ.Α. (τέλος)

39. Κλείνοντας
“ It is useful for an instructor to have one eye on
the immediate task of assessing student learning
in a particular unit of study, and another eye on
the broader aims of the program and the
qualities of the graduating student”.
Πηγή: Oxford Centre for Staff and Learning Development

40. Ευχαριστώ για την προσοχή σας
Στοιχεία Επικοινωνίας:
Δρ. Ευαγγελία (Λία) Κρασαδάκη, Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Μηχανικών
Παραγωγής & Διοίκησης, Εργαστήριο ΕΡΓΑΣΥΑ, Πολυτεχνειούπολη, Χανιά, ΤΤ
73100. Τηλέφωνο: +28210-37350, E-mail: lia@ergasya.tuc.gr