2ppt kleur les_inspanningsfysiologie

Fysiologie van de belasting
Fysiologie van de beweging

Lic. Sabine Verschelde

 A. Soorten spierweefsel

◦ Dwarsgestreept
 skelet = willekeurig

◦ Glad (organen) onwillekeurig

◦ Hartspierweefsel = onwillekeurig


 B. Skeletspier

◦ veel celkernen
◦ dwarse streping
◦ T-systeem: vlotte aanvoer Ca²+
◦ endo-peri en epimysium
◦ contractie: alles of niets
◦ contractiel, prikkelbaar, rekbaar, elastisch
◦ willekeurig (commando)
◦ zeer snel samentrekken
◦ langgerekte vezels met veel kernen


 Op microscopisch niveau bestaat een
dwarsgestreepte spier uit dikke (myosine) en dunne
(actine) filamenten.
 Die je kunt zien als 'staafjes' die in elkaar geschoven
moeten worden om de spier korter te maken en dus
aan te spannen.


Troponine bindt Tropomyosine aan actine

Binding met myosine geblokkeerd


 Troponine bindt aan calcium

 Tropomyosine laat los van het actine

 Myosine bindt aan het actine


 crossbridgecyclus fase 1 - Myosine (geel) bindt aan
actine (roze) op troponineplaats
 onder opname van Ca2+-ionen.
 De aangeduide hoek is ongeveer 90 .


 fase 2 – Myosine-kopjes vallen voorover en glijden zo
langs het actine.
 ATP gaat daarbij over in ADP en fosfaat.
 De aangeduide hoek is ongeveer 50 .


 fase 3 – Myosine-kopjes laten los.
 Onder opname van ATP van het actine.


 fase 4 - in rust.


 sarcomeer


 De sarcomeer is de kleinste zich herhalende
structuur die wordt gebruikt voor het samentrekken
van spieren.
 Een sarcomeer is opgebouwd uit dikke
myosinefilamenten en dunne actinefilamenten die
elkaar overlappen.


 I-band: lichte band (actine)

 A-band: donkere band (myosine)

 Z-lijn: schijf van eiwitten : deelt I-band in
twee
Sarcomeer loopt van Z-schijf tot Z-schijf

 H-band: lichtere zone in A-band waar actine
en myosine niet overlappen


 C. Spiercelcontractie

◦ actiepotentiaal zenuw→
release acetylcholine thv de synaps
◦ depolarisatie sarcolemma (eindplaatpotentiaal)
◦ actiepotentiaal sarcolemma
◦ via T-tubuli actiepotentiaal naar binnen
◦ release calciumionen
◦ binding actine-myosine (ATP)
◦ contractie (sliding filament)


 D. Sliding Filament Theory

1. rust: binding myosine aan actine
geblokkeerd door troponine
2. Ca²+ bindt aan troponine
3. vrijkomen bindingsplaats
4. binding
5. omzetting ATP
6. naar binnen schuiven actine
7. nieuwe ATP: verbinding verbreken


 E. Calcium

 Ca²+ speelt belangrijke rol bij het tot stand komen
van contractie.

Het SarcoplasmatischReticulum is een depot van Ca²+
zodat snelle influx van Ca²+ in de cel mogelijk wordt.


 F. ATP = adenosinetrifosfaat
= energiemolecule

◦ Nodig om brug te vormen en te verbreken tussen
actine en myosine
◦ Energie komt vrij door 1 fosfaat af te koppelen =
ADP (adenosinedifosfaat)
◦ Rigor mortis (lijkstijfheid) door ontbreken van ATP.


 1. Structuur van skeletspierweefsel
 2. Eigenschappen van skeletspierweefsel
A. Vormen van contractie


 1. isotonische contractie

◦ spanning (tonus) in de spier blijft gelijk (iso) tijdens
de contractie
◦ spier verkort
 vb: gewicht hangt aan (bewegende) spier


 2. isometrische contractie

◦ lengte blijft gelijk
 vb: houding


 3. auxotonische contractie (meestal)

spier verkort terwijl de spanning in de spier toeneemt.


 4. concentrische contractie

spier wordt korter
vb: 1 en 3


 5. excentrische contractie

spier wordt langer ten gevolge van
uitwendige kracht


B. Enkelvoudige spiercontracties


 B. Enkelvoudige spiercontracties

1. stimulatie
direct: elektrode
indirect: motorische zenuw
2. actiepotentiaal
3. latentieperiode
4. crescentische fase: verkorten en spanning stijgt
5. decrescentische fase: verlengen en spanning daalt
6. relaxatie – rust


 Hoe sterker de zenuwprikkel

 hoe meer zenuwcellen worden aangesproken

 hoe groter de contractiekracht


C. Lengte-spanningsdiagram


 C. Lengte-spanningsdiagram

1. rekken van een spier in rust
= rustrekkingskromme
◦ spanning in de spier stijgt door
elastische eigenschappen
◦ vectoren naar rechts boven


 2. isotone contractrie

◦ Spier wordt korter bij gelijkblijvende
spanning
◦ Links: gewicht aan niet-geactiveerde
spier
rechts: activatie: dikke spierbuik:
gewicht omhoog
◦ Isotone maxima: max verkorting
vanuit verschillende beginspanning
◦ Opwekken van beweging en snelheid
◦ Vectoren naar links
 Vb: fietsen met wind mee


 3. Isometrische contractie

◦ Lengte constant maar spanning stijgt
◦ Vector naar boven
◦ Isometrische maxima: max spanning
bij bepaalde lengte
◦ Vb: houding


 4. Auxotone contractie

◦ Lengte en spanning verandert
◦ Vectoren links boven


 5. Excentrische contractie

◦ Spier wordt langer
◦ Kan gewicht niet houden
◦ Vector rechts boven


D. Meervoudige prikkeling


 D. Meervoudige prikkeling

◦ Tetanische contractie: snel opeenvolgende
impulsen. De volgende impuls begint voordat de
spiervezel volledig is ontspannen na vorige actie.
Het effect is een krachtige contractie.

◦ De volgende spiercontractie begint in het
descrescente deel van de vorige


◦ Effect van contracties wordt opgeteld = summatie
want er komt steeds meer Ca²+

◦ Steeds grotere verkorting bij isotonische contractie

◦ Steeds hogere spanning bij isometrische contractie


◦ Als de prikkelfrequentie nog stijgt:
= volgende prikkel reeds in crescente fase

= gladde tetanische contractie

= evenwicht bereikt

= verschillende contracties onderscheiden zich
niet meer van elkaar


E. Invloed van lengte en belasting op contractie


 E. Invloed van lengte en belasting op contractie

1. Geen overlapping tussen actine en myosine
 Onmogelijke koppeling
 Geen contractie mogelijk


◦ 2. Gedeeltelijke overlapping tussen actine en
myosine

 Niet alle koppelingen worden gebruikt
 Contractiekracht stijgt als aantal koppelingen
stijgt


◦ 3. Volledige overlapping actine-myosine

 Alle koppelingen worden benut
contractiekracht maximaal


◦ 4. actine-actine raakt

 Weerstand moet overwonnen worden ten koste
van de kracht
 Kracht daalt


◦ 5. Actine-actine overlapt

 Weerstand stijgt nog
 Contractiekracht daalt verder


E. Invloed van lengte en belasting op contractie
F. Langzame en snelle spieren


 F. Langzame en snelle spieren

 Dwarsgestreept spierweefsel bestaat uit 2 soorten
spiervezels
◦ Slow Twitch (rode)
◦ Fast Twitch (wit)


◦ 1. Slow Twitch

 Rode spieren: goede doorbloeding, aëroob
 Myoglobine eiwit dat O2 kan binden / O2 reserve
 Uithoudingsspieren
 Geen lange recuperatie nodig
 Langdurige contractie
 Langzame contractie
 Geen grote krachtontwikkeling
 Energiebron: vetzuren
 Lager aantal myofibrillen
 Groot aantal motorische eenheden
 Weinig spiercellen voor 1 zenuw
 Kleine motoreenheid

◦ 2. Fast Twitch

 Witte spieren: minder bloedvaatjes
 Minder myoglobine: kleinere O2-reserve
 Korte inspanningsspieren
 Bewegingsspieren
 Snelle explosieve contracties
 Lange recuperatie (stijfheid)
 Kortdurende contractie
 Grote krachtontwikkeling
 Energiebron: glucose
 Hoger aantal myofibrillen
 Klein aantal motorische eenheden
 Veel spiercellen voor 1 zenuw
 Grote motoreenheid


◦ 3. Verhouding Slow en Fast Twitch

 Kinderen en ongetrainden 50 Slow / 50 Fast
 Topsporters
 Duursport: 70 Slow
 Krachtsport: 70 Fast


 4. Contractiekracht – contractiesnelheid

 De contractiekracht daalt als:
◦ Spier zwaarder belast wordt
◦ Snelheid stijgt


◦ Bij maximale belasting:
snelheid is nul

◦ Indien belasting 0:
snelheid maximaal
◦ Bij maximale snelheid:
isotonisch

◦ Bij maximale belasting:
isometrisch


 3. Eigenschappen van glad spierweefsel


◦ Spiercellen van actine en myosine minder
geordend
◦ Geen dwarse streping
◦ Niet onder invloed van de wil: onwillekeurige
contractie
◦ Langzamer dan dwarsgestreept spierweefsel
◦ In de wand van holle organen
vb. in de wand van slagaders: bloeddrukregeling


◦ Geen sarcoplasmatisch reticulum:
 Minder snel transportsysteem
 Tragere Ca²+ uitwisseling: contractie en relaxatie
verloopt trager
◦ Individuele gladde spiercellen:
1 cel – 1 autonome zenuw
vb. bloedvat
◦ Syncitiale gladde spiervezels:
gap junctions tussen de cellen zodat
actiepotentiaal kan overgaan
vb. uterus


 3. Eigenschappen van glad spierweefsel
 4. Eigenschappen van Hartspierweefsel


◦ Dwarse streping
◦ Slechts 1 à 2 kernen per cel
◦ Intercalaire schijven: waar cellen raken:
actiepotentialen doorgeven
◦ Veel mitochondriën: voldoet aan hoge
energiebehoefte
◦ Actiepotentiaal: Ca²+: contractie
maar lange refractaire periode: geen tetanie
mogelijk (pompfunctie)


◦ Iedere hartslag is één enkelvoudige contractie
◦ Alle hartspiercellen contraheren bij elke hartslag

( zie hartwerking fysiologie / eerste bachelor)


◦ De meeste metingen worden gedaan in rust
◦ Wat is rust?
◦ Elke vorm van arbeid (inwendig en uitwendig) gaat
gepaard met stijging van de stofwisseling


◦ Grondstofwisseling
◦ Energie voor primaire levensprocessen bij een
organisme volledig in rust (slaap)
 Postabsorptief (na vertering)
 Thermoneutrale omgeving
 Psychologische en fysiologische rust
◦ Afhankelijk van gewicht / leeftijd / geslacht


◦ Tijdens inspanning stijgt de stofwisseling
◦ Energie komt vrij door verbranding (oxidatie) van
voedingsstoffen (aëroob)
 O2 behoefte in arbeidende weefsels stijgt
 Bloedcirculatie stijgt
 Warmteproductie stijgt


◦ Het meten van een hoeveel arbeid, waarbij de
proefpersoon zich bij voorkeur niet verplaatst, vb.
fietsergometer, loopergometer…
◦ Gestandaardiseerd protocol wordt gebruikt
◦ Terwijl de belasting trapsgewijs stijgt worden een
aantal metingen gedaan (BD, ECG, klachten,
symptomen, …)
◦ Arbeid = kracht x afgelegde weg


– Verbruikte energie tijdens arbeid: bepalen aan de
hand van zuurstofverbruik


◦ Maximale zuurstofopnamevermogen
◦ Bepaalt het uithoudingsvermogen voor inspanning
◦ Hoe goed lichaam O2 opneemt uit omgeving en
naar spieren kan vervoeren
◦ Weerspiegelt het maximale prestatievermogen van
hart, bloedsomloop en aanpassingen ter hoogte
van de spieren


◦ De verschillen in VO2 max:

 Resultaat van verschillende fitheid
 Verschil in maximaal hartdebiet (hoeveel ml
bloed/min het hart door het lichaam kan
pompen)
 Sterke relatie met functionele capaciteit van de
hartspier


 VO2 max wordt uitgedrukt in:
O2/min (absoluut)
ml O2/kg (relatief)
 VO2 max is sterk genetisch bepaald
 Uithoudingstraining:
stijging 40 % bij sedentairen (lage uitgangspositie)
stijging 5 à 20 % bij getrainden


 VO2 max blijft gelijk tot 30 jaar, dan daling
 Sporter houdt daling tegen en zo kan een goede
VO2 max behouden blijven tot 50 jaar
 Metingen tijdens ergometrie: BD, HF, O2-verbruik,
bloedparameters (vb. PH)


◦ Tijdens inspanning komen mechanismen aan bod
die niet aanwezig zijn tijdens rust
◦ Inspanning is een essentieel andere toestand voor
het organisme dan rust
◦ Op eenzelfde belasting reageren individuen
verschillend


1.Op korte termijn

 1. 1 aanvoer O2 stijgt:

◦ Door groter hartminuutvolume
◦ Door grotere longcapaciteit
◦ Door groter aantal haarvaten


 1.2. Energievoorziening in de spiervezels

◦ Snelle spiervezels stijgt door toename enzymes in
anaërobe dissimilatie (afbreken van stoffen zonder
zuurstof)
◦ Trage spiervezels stijgt door toename
mitochondriën

 1.3. Aanpassing in de warmtehuishouding


2. Op lange termijn:

1. Toename spierkracht: door toename spiereiwitten
(myofibrillen)
2. Uithoudingsvermogen
3. Snelheid (reactiesnelheid): snellere wegen van het
zenuwstelsel door oefening
4. Coördinatie
5. Lenigheid
6. Kans op blessures daalt doordat banden, pezen
en botten dikker worden


3. Energievoorziening:

3.1. Energiewisse:l
◦ Energie die de mens afgeeft als uitwendige
arbeid moet inwendig worden vrijgemaakt
◦ Energie vrijmaken gebeurt door katabole
(afbrekende) processen


◦ Bij elke stap van energiewissel gaat energie
verloren onder vorm van warmte
= nuttige energie wordt steeds kleiner

◦ Laatste stap is verbruik van ATP bij vorming
verbinding tussen actine en myosine

◦ ATP is de universele energieleverancier voor de
cellen


3.2. Rendement van energiewissel:

 = de hoeveelheid energie die bij de splitsing van de
stof in een bruikbare vorm, dus niet als warmte,
vrijkomt


◦ Energieverlies = warmte energie
◦ Mechanisch rendement = gedeelte van de energie
dat kan gebruikt worden als uitwendige arbeid
◦ Mechanisch rendement bij isotone contractie
> 50 %
◦ Mechanische rendement bij isometrische
contractie = 0


3.3. Energiemoleculen:

 ATP = energiedrager
wanneer ADP en P wordt gevormd, komt energie vrij
 ATP = geen voorraad energie
◦ Wordt voortdurend aangevuld
◦ Aanvullen gebeurt als ATP en ADP
◦ Bij splitsing komt energie vrij (+ warmte)
 CP = energiedepot van de spiercel


3.4. Aanvullen van energie:

• ADP + CP + energie ATP + C
• CP wordt gevormd in de mitochondriën
• ATP + C ADP + CP
aanvullen CP = fosforylering van creatine gebeurt in
de mitochondriën


 ATP wordt gehaald uit 2 bronnen:

◦ Aërobe bron: glucose + vetzuren worden
omgezet tot CO2 en H2O met vrijzetten van
ATP
 in de mitochondriën
◦ Anaërobe bron: glycolyse van glucose tot
pyruvaat (zonder O2). Pyryvaat wordt
omgezet in melkzuur.
in het cytoplasma


 D. Aërobe en anaërobe stofwisseling:

◦ Elke vorm van beweging kost “brandstof”
◦ De mens heeft 3 soorten brandstof: suikers, vetten
en eiwitten
◦ Welk verbrandingssysteem gebruikt wordt, hangt
af van de intensiteit.


Aërobe verbranding:

◦ Brandstof verbranden met O2
◦ Verbranding van koolhydraten en/of vetten
◦ Afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare
zuurstof


◦ Bij arbeid die lang kan worden volgehouden:

 Evenwicht tussen verbruikte ATP en
nieuwvorming ATP in de mitochondriën
 Afvalproducten vinden probleemloos plaats in
het intern milieu (CO2 en H2O)
 Evenwicht zolang glucose, vetzuren en O2
beschikbaar zijn.


 Bij zwaarder wordende arbeid zal het aandeel
glucose verbranding groter worden dan het aandeel
vetzuurverbranding.
 (vb : vermageren : lage intensiteit )


 Als de fysieke activiteit toeneemt, ontstaat een punt
waarop het lichaam niet op aërobe wijze kan
voldoen aan de energiebehoefte.
 Als de inspanning verder stijgt, maakt het lichaam
energie vrij op anaërobe wijze. Dit punt heet de
anaërobe drempel.


Anaërobe verbranding:

◦ Brandstof verbranden zonder zuurstof
◦ Enkel koolhydraten
◦ Produceert lactaat


◦ Bij begin van de inspanning omdat de aërobe
voorziening wat traag op gang komt

◦ Bij zware inspanningen

◦ Kan niet lang worden volgehouden

◦ Volhoudtijd daalt naarmate inspanning zwaarder
wordt


◦ Vorming van lactaat zorgt voor verzuring van het
milieu (ophoping H-atomen). Dit werkt remmend.

◦ Melkzuur zorgt voor spierpijn.

◦ Melkzuur wordt teruggevonden in het bloed.
Objectieve meting (inspanningstest.)


Verschillen tussen aëroob en anaëroob:

◦ Aërobe energielevering komt trager op gang
◦ Aërobe energielevering 500 x groter
 Aëroob heeft naast glucose ook vetzuren
 Verbranding van glucose door O2 levert meer
energie dan glycolyse
◦ Aërobe stofwisseling heeft altijd reserve van
glucose en vetzuren.
◦ De verwerking (oxidatie) is de beperking.


◦ Anaërobe stofwisseling heeft wel gebrek aan
voorraad uitputtingsprobleem

◦ Aërobe stofwisseling heeft geen afvalproducten

◦ Anaërobe: Melkzuur heeft O2 nodig om te worden
afgebroken in de lever en zolang de aërobe arbeid
verder gaat is er geen O2 beschikbaar.


Aërobe vermogen = aërobe capaciteit

◦ De hoeveelheid aërobe arbeid die kan worden
geleverd is bepalend voor het prestatieniveau:
door training kan dit vermogen stijgen

◦ Beperkende factoren:
 Ademhalingscapaciteit
 O2-opname t.h.v. de longen
 Metabole processen in de spiercel
 Doorbloeding
 Bloedcirculatie / hartwerking
 O2-nood van de andere organen


 Definitie van aërobe capaciteit:

 = de hoogste zuurstofopname, uitgedrukt in l/min
die een individu kan bereiken bij het verrichten van
lichamelijke arbeid tijdens het ademen van gewone
lucht op zeeniveau.

 =het aërobe vermogen


Zuurstofschuld:

◦ Door verhoogde zuurstofbehoefte of bij
verminderde zuurstofaanvoer
◦ Na afloop van de inspanning moet de energie
worden terugbetaald: O2-schuld
◦ Na het leveren van anaërobe arbeid zal HF en AH
nog verhoogde frequentie vertonen
◦ Temperatuur
metabolisme
waterhuishouding verstoord


Lactaatverwerking:

◦ Lactaat is het eindproduct uit het
glucosemetabolisme bij anaërobe glycolyse en
levert energie aan skeletspieren en tijdens zware
inspanningen.


◦ Halveringstijd van lactaat (tijd waarin de
concentratie daalt tot de helft)
 Sneller bij getrainden
 Sneller tijdens warming down
◦ Omzetting:
 Tot pyruvaat en glycogeen
 Excretie: in urine
 Brandstof voor hart – lever – nieren


 E. Warmtehuishouding bij inspanning:

Warmteverdeling in het lichaam:

◦ Vooral spieren en huid werken warmteregulerend
◦ Bij warmteoverschot zal door vasodilatatie de
warmtestroom naar buiten toe worden gestimuleerd
◦ Bij inspanning is de toename van lichaamstemperatuur
tot op zekere hoogte onafhankelijk van
omgevingstemperatuur en vochtigheid
◦ Door temperatuurstijging bij inspanning kunnen
stofwisselingsprocessen sneller verlopen


Warmteproductie en warmteafgifte:

◦ Verhoogde warmteproductie vooral in de
arbeidende spieren:
◦ 2 fasen:
 Initiële warmte
 Herstelwarmte


Rendement van de energieproductie:

◦ Een lichamelijke inspanning heeft een rendement
tussen 20 en 23 %
◦ Minstens 75 % van de energie komt vrij als warmte


Thermoregulatie:

◦ Gebeurt trager dan aanpassing door ademhaling
en bloedsomloop
◦ Als er geen vasodilatatie optreedt in de huid
veroorzaakt het warmere bloed een stijging van de
lichaamstemperatuur hierdoor stijgt
huidtemperatuur dilatatie huidbloedvaten
openen huidcirculatie warmteafgifte aan
omgeving (niet sporten met koorts)


◦ Het mechanisme van warmteafgifte is het
transpiratiesysteem: warmte verdampt: transpiratievocht

 Bij rust is verdamping 25 % (en 75 % geleiding en straling)
 Bij inspanning is verdamping 75 % (en 25 % geleiding en
straling)
 Als omgevingstemperatuur 35 C wordt, dan daalt
geleiding en straling tot 0 %
 Niet sporten bij heet en vochtig weer (sauna?)


 Als omgevingstemperatuur > 35 C kan warmte
aan het lichaam worden toegevoegd
 Indien ook hoge vochtigheid kan het zijn dat er
geen evenwicht is tussen warmteproductie en
afgifte


Gevolgen van warmtestuwing:

◦ Het circulerend bloed moet de warmte
transporteren naar de huid. In de huid treedt
vasodilatatie op zodat tot 20 % van het
hartminuutvolume door de huid circuleert….
Minder bloed komt ter beschikking van de
organen.
◦ Hartfrequentie t.o.v. een slagvolume dat
:hartminuutvolume blijft = zodat grotere
inspanning van het hart niet nuttig wordt gebruikt.


◦ De zuurstofaanvoer naar de spieren toe komt in
het gedrang zodat een deel van de spiervezels
anaëroob moet functioneren met een grotere
melkzuurproductie als gevolg.
◦ Pas op met patiënten en sport : veilig werken !
◦ Bij hogere omgevingstemperaturen en hoge
vochtigheidsgraad neemt het prestatievermogen
af.


Warming-up:

◦ Bij elke graad temperatuurstijging in de spier:
 Stijgt snelheid van stofwisseling in de spiercel met 10
%
 O2 wordt gemakkelijker losgelaten
 Spierdoorbloeding stijgt door de vasodilatatie
◦ Het is dus belangrijk spieren voor te bereiden =
warming-up
nut van warme kledij
◦ Door opwarming stijgt prestatie met 3 à 5 %
◦ Maximale prestatieverbetering door 15’ opwarming
◦ Door hoge omgevingstemperatuur kan de duur en/of
intensiteit van de opwarming verminderen.


Praktische aspecten:

◦ Kledij
 Verdamping mogelijk (luchtig, katoen)
 Bescherming tegen zon
◦ Afdrogen: veroorzaakt vochtverlies, zonder nuttig
gebruik voor verdamping
◦ Vochtinname is noodzakelijk
 Stijgt als temperatuur stijgt
 Stijgt als vochtigheidsgraad daalt
◦ Bij langdurig zweten zout en glucose: isotone drank


 F. Prestatieverhoging door doping

Doelstellingen:

snelheid, kracht, coördinatie en uithouding doen
toenemen waardoor men betere trainingseffecten
kan bereiken, zowel psychisch als fysisch.


Toegelaten methodes:
◦ training:
 sportspecifiek
 doelgericht
 opbouwen van basisconditie
 specifieke trainingsmethodes
◦ voeding:
 vitaminen-mineralen
 ijzer
 Eiwitten!!
 drank
 voeding
◦ Hoogtestage


Verboden methodes:

◦ vervalsen van testresultaten
 staalafname
 erkend labo
 expertise
◦ medicatie: dopinglijst
◦ Bloeddoping


Definitie doping:

 Reeds gekend en beschreven door de Grieken 776
voor Christus (eerste olympische spelen).
 Doping is gebruik maken van door de Wet verboden
middelen of methoden door een sportbeoefenaar
die deelneemt of zich voorbereidt op een
competitie.


Waarom verboden:

◦ oneerlijk voordeel
◦ niet respecteren van Fair play
◦ nadelige effecten voor eigen gezondheid
◦ gevaren voor medesporter/tegenstander


Verboden methoden:
◦ Bloeddoping
Toedienen van bloed of bloedproducten met als
doel het toenemen van RBC. Verhogen van zuurstof
opname en transport via bloedbaan.
Risico:
 allergische reacties op de lichaamsvreemde allergenen
 overdracht van infectieziekten vb hepatitis B en C, HIV en
andere
 Stolbaarheid van heb bloed stijgt door toename van
viscositeit en er ontstaat en reëel risico op
trombosevorming. (longembolen, herseninfarct)


◦ vervalsen van het urinestaal
 diuretica: verhoogde urine excretie waardoor
verdunnen van de urine
 andere urine in de blaas brengen (infectie risico)
 het ‘peertje’.


Verboden middelen farmacologisch:
◦ Stimulerende middelen
 Amfetamines: centraal werkende stimulantia
 voordelen:
 verhoogde alertheid
 verhoogde agressiviteit
 toename van zelfzekerheid – euforie
 verminderd vermoeidheidgevoel
 Nadelen
 Verlaagd beoordelingsvermogen
 Hartritmestoornissen
 Verslaving: psychiatrie
 Nervositas
 Bloeddruk problemen
 Uitputting

 Cafeïne: koffie, thee, cola, chocolade
 Efidrine: slijmvliesontzwellend (nesivine)


◦ Pijnstillende medicatie: Analgetica
 Pijngrens wordt verlegd…
 paracetamol en acetylsalicylzuur
 narcotische analgetica welke zijn afgeleid van opium en
morfine zijn verboden en verslavend…


◦ anabole steroïden
 synthetische hormonen welke de spieropbouw
bevorderen waardoor er een toename van de
spierkracht ontstaat. Eveneens een toename van
de reactiesnelheid en herstel. Het stimuleert het
eiwitmetabolisme.
 Risico: psychische veranderingen, depressie,
gedaalde vruchtbaarheid, mannelijke secundaire
geslachtskenmerken, vertraagde groei bij
jongeren.


◦ Erythropoetine EPO
 Hormoon gemaakt in de nieren dat de aanmaak van RBC
stimuleert (door stimulatie van het beenmerg)
 Verhoogd risico op toename van viscositeit van het bloed,
trombose risico, en verhoogde bloeddruk.


◦ Synthetische cortisone

 Euforisch effect: dalen van het vermoeidheidseffect,
toenemend zelfvertrouwen
 Nadeel: osteoporose, cushing disease.


◦ Diuretica
 Gewichtsdaling door vochtverlies: gewichtheffen, boks,
judo
 Risico: deshydratatie, gestoorde thermoregulatie,
spierkrampen en hartritmestoornissen


◦ Beta blokkers:

 Kalmerend effect en minder beven
 vnl in boogschieten, biljarten
 vb inderal

 Risico: antihypertensief, met gevaar voor
ritmestoornissen (hart) en bronchoconstrictie,
hypercholesterolemie.


 G. Overtraining (patiënten)

Definitie

◦ Verstoring tussen belasting en belastbaarheid
waarbij belasting wordt beschreven als de som van
fysieke – mentale – sociale eisen.
◦ Overtraining heeft altijd een prestatievermindering
als gevolg.


 2. Symptomen van het overtrainingssyndroom

◦ lokale vormen: meer mechanisch

 tendinopathie en andere ontstekingen
 stressfracturen
 spierblessures
 peesletsels


◦ algemene vormen: meer metabool

 sympatische vorm: jonge sporters
 vermoeidheid
 geen zin in trainen
 slecht slapen
 weinig eetlust
 HEES syndroom
 verhoogde rustpols

 parasympatische vorm: ouderen
 gedaalde alertheid
 fysieke zwakheid


Onderzoeksresultaten

◦ Hormoonhuishouding

 Verstoren van evenwicht in de as hypothalamus,
hypofyse, bijnierschors
 Gedaald testosteron, en gestegen
catecholamines: toename katabole processen tov
anabole zoadat herstel wordt vertraagd.


◦ Afweersysteem:

 Hoeveelheid immunoglobulines en fagocyten verminderen
waardoor de vatbaarheid voor infecties toeneemt.


◦ Inspanningsfysiologische processen:

 Creatinekinase stijgt wat wijst op spierschade
 Er worden meer spiereiwitten afgebroken waardoor proteïnurie
ontstaat
 Lactaatparadox: men verwacht er meer, maar men produceert er
minder.


Reactieve uitputting – reële uitputting

◦ Reële uitputting is het gevolg van foutief trainen
(intensiteit, techniek, eenzijdig)… tijdelijke rust met
bijsturen trainingsprogramma is must.
◦ Reactieve uitputting is een gevolg van sociale
factoren (depressie, surmenage(overwork) of
medische problemen)


 H. Prestatie en voeding

Inleiding

◦ Koolhydratenrijke voeding in vloeibare en vaste vorm kan
het prestatievermogen tijdens langdurige inspanning
verbeteren.
◦ Vochtinname is essentieel voor het leveren van een goede
prestatie.
 Dehydratatie van 5% van het lichaamsgewicht geeft een
verminderd prestatievermogen van 20-30 %
◦ Duur prestatie geeft frequent aanleiding tot GI klachten.


Oorzaken van GI klachten

◦ Welke klachten

 Gastro intestinale klachten
 Flatulentie
 Misselijkheid en maagzuur
 Aandrang tot ontlasting
 Oprispingen
 Pijn in de zij
 Diarree
 Overgeven


◦ Gastro intestinale klachten staan in relatie met:

 Stress
 Hoeveelheid voeding welke wordt gebruikt voor en
tijdens de prestatie
 Tijdsduur tussen de laatste maaltijd en het begin van de
prestatie 1 u -3u.
 Trainingstoestand
 Inspanningstype (mechanische belasting van het maag-
darmstelsel)
 Inspanningsduur versus vermoeidheid


Fysiologische achtergrond:

◦ Gastro-intestinale krampen:
 H2 productie door KH malabsorptie
 De aangeboden KH worden onvoldoende verwerkt in de
dunne darm: de KH komen in het colon terecht en die
zorgen voor verhoogde H2 productie door bacteriële
fermentatie. Hierdoor ontstaat gasvorming met uitrekken
van de darmwand met irritatie. Dit geeft aanleiding tot
krampen.

◦ Flatulentie
 Oudere ervaren sporters hebben minder last
 Zie hoger


◦ Misselijkheid
 Correleert met hypoglycemie: energiedepletie
 Door hypoglycemie ook hyperkaliemie (de Na/k pompen
worden geremd)
◦ Opboeren en pijn in de zij
 Correleren met het verhogen van lactaat in het serum.
(staat ivm inspanningsintensiteit)
 Wordt eveneens gezien bij te hoge KH inname: meer
opboeren, GI krampen, flatulentie en misselijkheid door
H2 productie.


Prestatievermogen:

◦ Inspanningsniveau > 60 % maximale
zuurstofopname vraagt voldoende energietoevoer
tijdens de inspanning
 Glycogeenvoorraad op peil houden
 Warmte huishouding
 Vochtbalans


 Besluit:

◦ vermijd voeding in laatste 3 uur voor inspanning.
Vermijd eiwitten, vetten en vezels
◦ gebruik isotone of hypotone dorstlessers,
hypotone heeft de voorkeur bij hoge nood aan
vocht.
◦ Bij duursporten is vloeibare voeding belangrijk
vanaf 30 minuten en verder om het uur.
◦ Train het drinken tijdens duursporten.


 Het gaat hier om duursporten en niet over een half
uur fitness per week.

 Denk eraan
◦ Vetten, eiwitten – overgeven
◦ Vezels – darmkrampen
◦ Te veel koolhydraten: flatulentie, krampen, pijn in
de zij en oprispingen
◦ Misselijkheid: hypoglycemie.


A. Doelen:

 Verhogen aërobe vermogen
 Blessurevrij blijven
 Juiste techniek
 Zo weinig mogelijk energie verbruiken
 Uit energie zo groot mogelijke prestatie
halen


B. Trainingsprincipes:

 Specificiteit
 Reversibiliteit
 Optimale belasting
 Verminderde meeropbrengst
 Supercompensatie
 Individualiteit
 Overload


 C. Specificiteit:

 Het lichaam past zich aan in de richting van de
belasting. Alleen wat getraind wordt, verbetert.


 D. Reversibiliteit:

 Alle trainingseffecten gaan snel weer verloren als de
training stopt.


 E. Optimale training:

 Optimale training: optimaal effect
 Te veel of te zwaar: blessures en overbelasting
 Te weinig of te licht: geen progressie


 F. Verminderde meeropbrengst:

◦ In het begin: snelle vooruitgang
◦ Na verloop van tijd: minder snelle reactie op
trainingsprikkels


 G. Supercompensatie:

◦ Fase 1: de belastingsfase
 Training: belasting : verbruik brandstof :
afvalstoffen

◦ Fase 2: de compensatiefase
 Na training: herstel


◦ Fase 3: de overcompensatiefase:

 Na herstel: supercompensatie = lichaam bereidt
zich voor op nieuwe gelijkaardige belasting
 Er is een verdedigingsreactie: wat in fase 1 werd
afgebroken zal in fase 3 in grotere hoeveelheid
worden aangemaakt


Na fase 3 moet het ideale moment gekozen worden
voor de volgende training.

 2 trainingen te snel na elkaar: fase 3 is nog niet
bereikt

Te veel tijd tussen 2 trainingen: de wet van
omkeerbaarheid treedt in werken


 H. Trainingseffecten:

◦ Hart
◦ Bloedvaten
◦ Longen
◦ Spieren
◦ Grotere voorraad glycogeen


Overload:

Op lange termijn steeds langer trainen om
prestatieniveau te verbeteren
dus steeds overload


Dit heeft te maken met:

◦ Ongezond gedrag
◦ Negatieve trends


A. Bewegen en overleven:

◦ Nu wordt er minder bewogen
◦ Risico op:
 Hart- en vaatziekten
 Obesitas
 Diabetes
 Kanker
 …
◦ Preventie stimuleren


B. Werken aan conditie: multidimensioneel:

◦ Uithoudingsvermogen
◦ Kracht
◦ Snelheid
◦ Lenigheid

Trainen ( trainingsprincipes)


C. Veilig trainen:

◦ Jongeren weinig risico
beginnend sporter vanaf 35 jaar: medisch
onderzoek
◦ Gepaste bewegingsactiviteit kiezen
 Cyclisch
 Langere periode
 Grote spiermassa


Wel: roeien, lopen, fietsen, zwemmen, …

Minder: voetbal, basketbal, tennis, …
• Te grote wissel in intensiteit
• Minder adequate opbouw


◦ Trainingseffect afhankelijk van:
 Intensiteit: trainingsgevoelige zone (HF)
 Duur
 Frequentie

◦ HF moet schommelen tussen 60 en 80 % van de
maximale HF

◦ Maximale HF:
vrouwen = 226 – leeftijd
mannen = 220 – leeftijd


◦ Trainingszone:

 Gewichtscontrole: 50 – 60 % maximale HF
 Fitheid: 60 – 70 %
 Aëroob: 70 – 80 %
 Anaëroob: 80 – 90 %
 Uitputting: 90 – 100 %


◦ Duur: beginners:

 Lichte inspanning
 Zonder klachten
 Per sessie verhogen (nooit meer dan 10 % van
vorige week)
 Na opbouw:
tussen 25 à 60 minuten
lage intensiteit: 45 – 60 min
hoge intensiteit: 25 – 30 min


◦ Warming up: 10 à 20 min
duur primeert op intensiteit

◦ Cooling down


◦ Preventie van sportletsels:

 overbelasting (vb. tendinitis, …)
 Erkennen risicofactoren (medisch, materiaal, …)
 Correcte techniek
 Trainingsfouten
 Aangepast aan de leeftijd: na puberteit mag de
belasting gevoelige toenemen


◦ Training aanpassen aan medische doelgroepen
topsport
 Diabetes .pulmonaal lijden
 Overgewicht .cardiaal lijden
 Ouderen
 Kinderen
 Zwangerschap
 Rugklachten
 Senioren
 CVS


 1. Structuur van  2. Eigenschappen van
skeletspierweefsel skeletspierweefsel
A. Soorten spierweefsel A. Vormen van contractie
B. Skeletspier B. Enkelvoudige spiercontracties
C. Spiercelcontractie C. Lengte-spanningsdiagram
D. Sliding Filament Theory D. Meervoudige prikkeling
E. Calcium2+ E. Invloed van lengte en
F. ATP belasting op contractie
F. Langzame en snelle spieren
G. Contractiekracht –
contractiesnelheid
 3. Eigenschappen van glad
spierweefsel
 4. Eigenschappen van hard
spierweefsel


1. Rust / inspanning 7. Trainingsleer
2. Basaal metabolisme A. Doelen
3. Inspanning / belasting B. Trainingsprincipes
C. Specificiteit
4. Arbeid meten D. Reversibiliteit
5. VO2 max E. Optimale training
6. Aanpassingsvermogen aan F. Verminderde
inspanning meeropbrengst
A. op korte termijn G. Supercompensatie
B. op lange termijn H. Trainingseffecten
C. energievoorziening I. Overload
D. Aërobe en anaërobe 8. Wij bewegen te weinig
stofwisseling A. Bewegen en overleven
E. Warmtehuishouding bij B. Werken aan conditie
inspanning C. Veilig trainen
F. Prestatieverhoging voor
doping
G. Overtraining
H. Prestatie en voeding


2ppt kleur les_inspanningsfysiologie

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

2ppt kleur les_inspanningsfysiologie