3. 3
4
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Εισαγωγή στο πρόγραμμά μας
σ. 5
2. Ιστορικό πλαίσιο:
• Τέλος του Μεσαίωνα - Ανακαλύψεις
– Θρησκευτική Μεταρρύθμιση
σ. 7
• Διαφωτισμός: ο αιώνας των Φώτων
– Αμερικανική και Γαλλική
Επανάσταση σ . 9
• Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός σ. 11
• Το κίνημα του Ρομαντισμού σ.13
• Προσεγγίζοντας ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΥΣ
ΠΙΝΑΚΕΣ σ. 15
• Αναλύοντας ΡΟΜΑΝΤΙΚΗ
ΠΟΙΗΣΗ σ. 17
3. Ο Φιλελληνισμός σ. 19
1. Ο Φιλελληνισμός στη Λογοτεχνία:
γνωρίζοντας τους σημαντικότερους
φιλέλληνες ποιητές σ. 23
• George Gordon Byron σ. 25
• Victor Hugo σ. 27
• Hector Berlioz σ. 29
• Aleksandr Pushkin σ. 31
• Wilhelm Müller σ. 33
• François de Chateaubriand σ. 35
2. Ο Φιλελληνισμός στη Ζωγραφική:
οι ζωγράφοι εμπνέονται και αναπαριστούν
την Επανάσταση σ. 39
4. Οι επισκέψεις μας : τι είδαμε στο
ΕΘΝΙΚΟ-ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ και
στο ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ σ. 41
5. Η παρουσίασή μας (13 – 5 – 2015) σ. 43
6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ –ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
σ. 45
4. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Ελληνική Επανάσταση του 1821
είχε την τύχη να δεχτεί τη βοήθεια
ενός δυναμικού ρεύματος
υποστήριξης, που εκδηλώθηκε στις
σημαντικότερες πόλεις της
Ευρώπης.
Ο Φιλελληνισμός, όπως
ονομάστηκε αυτό το ρεύμα,
πρόσφερε σημαντική βοήθεια στην
ελληνική υπόθεση.
Στόχος του προγράμματός μας ήταν
να αντλήσουμε πληροφορίες για τα
γεγονότα που συνέβησαν στις αρχές
του 19ου αι στην Ευρώπη, σε σχέση
πάντοτε με τον αγώνα των Ελλήνων
για ανεξαρτησία.
5 6
Γνωρίσαμε καλύτερα την ιστορία του
τόπου μας, τον αγαπήσαμε
περισσότερο όπως τόσοι και τόσοι
Φιλέλληνες στους οποίους θα
αναφερθούμε, γίναμε πιο πλούσιοι
στη ψυχή και στο πνεύμα.
5. 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΌ ΤΟ
ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΩΣ ΤΗΝ
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
2α. Το τέλος του Μεσαίωνα – Οι
Ανακαλύψεις - Η Θρησκευτική
Μεταρρύθμιση
Συζητήσαμε πώς η Ευρώπη φεύγει
από τη Φεουδαρχία του Μεσαίωνα
και τον έλεγχο της Παπικής
Εκκλησίας, περνώντας στην
Ανακάλυψη του εκτός Μεσογείου
κόσμου. Σημαντική πνευματική
ώθηση θα δώσουν το κίνημα της
Αναγέννησης και η θρησκευτική
Μεταρρύθμιση. Παράλληλα,
γεννιέται ο καπιταλισμός, που
συντελεί στην εμφάνιση της αστικής
τάξης.
7 8
6. 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΌ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΩΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
2β. Διαφωτισμός: ο αιώνας των
Φώτων – Η Αμερικανική και η
Γαλλική Επανάσταση
Διατρέξαμε το 18ο αιώνα,
γνωρίζοντας τους φιλοσόφους του
Διαφωτισμού, που σπέρνει το σπόρο
της Λογικής, του ορθολογισμού και
των Δικαιωμάτων. Οι ιδέες τους θα
οδηγήσουν στην Αμερικανική και τη
Γαλλική Επανάσταση, που θα
αλλάξουν τον ρου του κόσμου και θα
δώσουν τα πνευματικά όπλα στους
υπόδουλους Έλληνες.
Για να δείτε τι συζητούσαμε, πατήστε εδώ.
9 10
7. 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΌ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΩΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
2γ. Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Στη συνέχεια, ταξιδέψαμε στην
τουρκοκρατούμενη Ανατολή και
είδαμε τον απόηχο του
Διαφωτισμού και των
Επαναστάσεων να αγγίζει τους
υπόδουλους Έλληνες:
προσεγγίσαμε το κίνημα του
Νεοελληνικού Διαφωτισμού, μέσα
από τον Ρήγα, τον Κοραή και τον
Ανώνυμο που προετοιμάζουν
ιδεολογικά την Επανάσταση.
11
Επιστρατεύσαμε, λοιπόν, την
παρατηρητικότητά μας και
εντοπίσαμε τις πνευματικές
συγγένειες των Ελλήνων
Διαφωτιστών με τα ευρωπαϊκά
κινήματα!
Αν κι εσείς θέλετε να μας μιμηθείτε,
πατήστε εδώ!
12
8. 2. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΌ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΩΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
2δ. Το κίνημα του
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ
... και φτάσαμε στον ερχομό του
19ου αιώνα, κοντά στα χρόνια της
Ελληνικής Επανάστασης...
Οι Ρομαντικοί καλλιτέχνες, με την
προσήλωσή τους στο συναίσθημα,
στη Φύση, με την αγάπη προς τους
αγώνες των λαών για ελευθερία
αλλά και προς τον ήρωα που
μάχεται κόντρα στις δυνάμεις του,
θα αγκαλιάσουν τον Αγώνα του ’21.
1413
Εμείς , αρχικά, απολαύσαμε και
προσεγγίσαμε κάποιους από τους
ωραιότερους πίνακές τους.
Πατώντας στην εικόνα θα
τους δείτε κι εσείς!
(Λίγο αργότερα, η ρομαντική
ποίηση θα τραβήξει το
ενδιαφέρον μας και θα το
κρατήσει αμείωτο!!)
9. Το κίνημα του Ρομαντισμού στη
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Προσεγγίζοντας
ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΥΣ ΠΙΝΑΚΕΣ
Να, λοιπόν, πώς είδαμε εμείς αυτά
τα υπέροχα έργα... τι επισημάναμε,
τι μας «είπαν»...
Δείτε τις δουλειές μας πατώντας
πάνω σε κάθε καλλιτέχνη,
συμφωνήστε ή ... διαφωνήστε.
Αξίζουν τον κόπο!
1615
J. M. W. Turner
(1775 – 1851)
Francisco de Goya
(1746 – 1828)
Eugène Delacroix
(1798 – 1863)
10. Το κίνημα του Ρομαντισμού στην
ΠΟΙΗΣΗ
Προσεγγίζοντας
ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΥΣ ΠΟΙΗΤΕΣ
Στη συνέχεια, δοκιμάσαμε το
ταλέντο μας στη... λογοτεχνική
κριτική.
Εντοπίσαμε μερικούς από τους
σημαντικότερους Ευρωπαίους
ποιητές, διαβάσαμε, ακούσαμε,
απαγγείλαμε, αισθανθήκαμε το
πνεύμα τους.
Οι περισσότεροι θα αποτελέσουν
τρανό στήριγμα στον Ελληνικό
αγώνα του 1821, υμνώντας, λυρικά
και επικά, μάχες ή πολεμιστές που
τους συγκίνησαν.
1817
Alphonse de Lamartine
(1775 - 1851)
Le Lac
Πρώτα, βέβαια, πήραμε μια θεωρητική
ιδέα γι’ αυτό το σημαντικό κίνημα.
Είναι ενδιαφέρον να δείτε κι εσείς
τι διαβάσαμε!
Ελάτε τώρα μαζί μας, να γνωρίσουμε δύο
ενδεικτικά ποιήματα, ονειρικά και
συναισθηματικά, πατώντας στα ονόματα:
11. Και με εφαλτήριο τις αναζητήσεις
του Ρομαντισμού, φτάσαμε στο θέμα
μας!
3. Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
1821: Η Ελληνική Επανάσταση
έχει ξεσπάσει, ένας μικρός λαός
ξεσηκώνεται ενάντια σε μια
Αυτοκρατορία. Οι άλλοι λαοί
βλέπουν στην επιτυχία των Ελλήνων
την ελπίδα για κοινωνίες
απαλλαγμένες από κάθε είδους
τυραννία.
Και έτσι εκδηλώθηκε
ο Φιλελληνισμός, το κίνημα
συμπαράστασης και αλληλεγγύης
Ευρωπαίων και Αμερικανών προς
τον Ελληνικό αγώνα.
2019
Η προσφορά του Φιλελληνισμού
ήταν τόσο οικονομική όσο και
ηθική : εθελοντές στρατιώτες,
ζωγράφοι, λογοτέχνες, λαογράφοι,
μουσουργοί, πολιτικοί, τυπογράφοι ,
τραπεζίτες, επιστήμονες
συστρατεύονται για την ελληνική
υπόθεση.
Φιλέλληνες εθελοντές
12. Το θέμα μας ήταν πολύ πλατύ
αλλά ο περιορισμένος χρόνος
μας επέτρεψε να
επικεντρωθούμε μόνο σε τρείς
τομείς:
τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική
και τη μουσική.
2221
Κατάλογος Φιλελλήνων,
παραγγελία του στρατηγού
Μακρυγιάννη
13. 3.1.
Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Επιλέξαμε μερικούς από τους πιο
εμβληματικούς λογοτέχνες,
εστιάζοντας σε ποιήματά τους που
υμνούσαν την αγωνιστικότητα, το
όραμα και την αυτοθυσία των
εξεγερμένων Ελλήνων.
Τα προσεγγίσαμε και μας ταξίδεψαν
στην Ελλάδα του μπαρουτιού, των
σφαγών, του ηρωισμού...
2423
George Gordon Byron,
(1788 – 1824)
Hector Berlioz
(1803 – 1869)
Wilhelm Müller
(1794 – 1827)
14. 2625
Άγγλος ποιητής, γνωστός ως
Λόρδος Βύρων,
αριστοκρατικής καταγωγής.
Από τους σημαντικότερους
εκπροσώπους του ρομαντισμού
και από τους σημαντικότερους
φιλέλληνες.
Το 1823 ήρθε στην Ελλάδα και
εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι
όπου και πέθανε από υψηλό
πυρετό ένα χρόνο αργότερα.
Αναλύσαμε εδώ απόσπασμα από
το ποίημά του
«Νησιά της Ελλάδας»
George Gordon Byron,
(1788 – 1824)
15. 2827
Γάλλος μυθιστοριογράφος,
ποιητής και δραματουργός, ο
πλέον σημαντικός και
προβεβλημένος εκπρόσωπος του
κινήματος του γαλλικού
ρομαντισμού.
Το 1829 εξέδωσε τα
Ανατολίτικα, ένα από τα πιο
αξιόλογα έργα του, εμπνευσμένο
από την Ελληνική Επανάσταση
του 1821.
Αναλύσαμε εδώ τα ποιήματά του
«Το Ελληνόπουλο»
«Η μάχη άρχισε»
«Τα κεφάλια στο Σεράι»
«Ο Δερβίσης»
«Στο Λαό»
«Κανάρης»
Victor Hugo
(1802 – 1885)
16. 3029
Γάλλος συνθέτης,
ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος της
ρομαντικής μουσικής.
Εκφράζει με το έργο του
τα προσωπικά του αισθήματα και τη
φλογερή του ιδιοσυγκρασία.
Η έμπνευσή του από την Ελληνική
Επανάσταση έδωσε το ομώνυμο
έργο, του οποίου απόσπασμα
μπορείτε να ακούσετε:
"La Révolution grecque" (1826)
Εμείς, προσεγγίσαμε εδώ ένα
μέρος από το λιμπρέτο του:
Η Ελληνική Επανάσταση
Hector Berlioz
(1803 – 1869)
17. 3231
Ρώσος συγγραφέας, θεμελιωτής της
νέας ρωσικής λογοτεχνίας.
Η Γαλλική Επανάσταση εμπνέει το
νεαρό Πούσκιν, ο οποίος
προσηλώνεται στα φιλελεύθερα ιδεώδη
και τον ουμανισμό.
Έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας,
με σκοπό την απελευθέρωση της
χώρας από τον τουρκικό ζυγό.
Όταν ξέσπασε η επανάσταση, ο
Πούσκιν κρατούσε ημερολόγιο με τα
σημαντικότερα γεγονότα του
ελληνικού αγώνα, ενώ συνέθεσε και
αρκετά ποιήματα.
Απολαύστε το ποίημα
Εξεγέρσου Ελλάδα
και δείτε πώς το προσεγγίσαμε.
Aleksandr Pushkin
(1799 – 1837)
18. 3433
Γερμανός ποιητής.
Φιλελεύθερος και γνήσιος αγωνιστής,
ενθουσιάστηκε από την Ελληνική
Επανάσταση, την οποία ύμνησε στα
ποιήματά του που περιλαμβάνονται στην
ποιητική συλλογή
Ελληνικά τραγούδια (1821-24)
Μετέφρασε επίσης στη γερμανική
γλώσσα τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια,
τα οποία είχε συγκεντρώσει ο Φοριέλ.
Διαβάστε μαζί μας τα ποιήματα που
επιλέξαμε να σας παρουσιάσουμε:
Ο Χιώτης
Η ελπίδα της Ελλάδας
Κωνσταντίνος Κανάρης
Μάρκος Μπότσαρης
Μπάυρον
Wilhelm Müller
(1794 – 1827)
«Ο Μύλλερ των Ελλήνων»
19. 3635
Γάλλος συγγραφέας, πολιτικός,
περιηγητής και φιλέλληνας. Θεωρείται
ιδρυτής του γαλλικού ρομαντισμού, που
ενέπνευσε τον Μπάιρον και τον Ουγκώ.
Στην Επανάσταση, βλέποντας την
μαχητικότητα των Ελλήνων αλλά και την
εχθρική στάση των μεγάλων δυνάμεων
της Ευρώπης προς το ελληνικό έθνος,
τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ του
απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Στο βιβλίο του «Οδοιπορικό από το
Παρίσι στην Ιερουσαλήμ» (1811), που
απόσπασμά του ακολουθεί, περιγράφει
την τότε Ελλάδα, τονίζοντας τη φυσική
ομορφιά και τα παραμελημένα ιστορικά
μνημεία της, αλλά επισημαίνει τις
απαίσιες συνθήκες ζωής των υπόδουλων
Ελλήνων.
François-René de
Chateaubriand
(1768 – 1848)
20. Chateaubriand, Η Αθήνα την Ανατολή
Από κει που σταθήκαμε, θα μπορούσαμε
να δούμε, στα χρόνια της δόξας, το
στόλο να βγαίνει από τον Πειραιά για να
πολεμήσει τον εχθρό ή για να πάει στις
γιορτές της Δήλου.
Θα μπορούσαμε ν’ ακούσουμε στο θέατρο
του Βάκχου τα βάσανα του Οιδίποδα, του
Φιλοκτήτη και της Εκάβης. Θα
μπορούσαμε ν’ ακούσουμε τους πολίτες να
χειροκροτούν τους λόγους του Δημοσθένη.
Αλλοίμονο, όμως! Τίποτε δεν ακουγόταν.
Μόλις που ακούγονταν οι κραυγές ενός
σκλαβωμένου λαού από αυτούς τους τοίχους
που αντηχούσαν τόσα χρόνια τη φωνή ενός
ελεύθερου λαού.
Έλεγα, για να παρηγοριέμαι, αυτό που
λέγεται συνεχώς: «όλα φεύγουν, όλα
τελειώνουν σ’ αυτό τον κόσμο. Πού είναι οι
θεϊκές διάνοιες που ύψωσαν το ναό στα
ερείπια του οποίου καθόμουν;»
3837
Du lieu où nous étions placés, nous aurions
pu voir, dans les beaux jours d’Athènes, les
flottes sortir du Pirée pour combattre
l’ennemi ou pour se
rendre aux fêtes de Délos;
nous aurions pu entendre éclater au théâtre
de Bacchus les douleurs d’Œdipe, de
Philoctète et d’Ecube; nous aurions pu ouϊr
les applaudissements des citoyens aux
discours de Démosthène.
Mais, hélas ! aucun son ne frappait notre
oreille. A peine quelques cris échappés à
une populace esclave sortaient par
intervalles de ces murs qui retentirent si
longtemps de la voix d’un peuple libre.
Je me disais, pour me consoler, ce qu’il faut
se dire sans cesse: Tout passe ,tout finit
dans ce monde. Où sont allés les génies
divins qui élevèrent le temple
sur les débris duquel j’étais assis ?
21. 3.2.
Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Οι φιλελληνικοί πίνακες ήταν πάμπολλοι!
Μάχες, σφαγές, ερείπια, αυτοθυσία , όλα
απλώθηκαν μπρος στα μάτια μας! Η
Ελληνική Επανάσταση ήταν εκεί, πάνω
στους καμβάδες των φιλελλήνων
ζωγράφων της Ευρώπης...
Παθιασμένα χρώματα,
μπαρουτοκαπνισμένα τοπία, αιμόφυρτοι
αγωνιζόμενοι...
Εστιάσαμε σε ορισμένους από τους πιο
διάσημους πίνακες και προσπαθήσαμε να
μπούμε στον κόσμο τους.
Δείτε το Video που φτιάξαμε!!
4039
Eugène Delacroix
(1798 – 1863)
François-Émile de Lansac
(1803 – 1890)
Louis Dupré
(1789 – 1837)
22. 4. ΟΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ
Τα βιβλία και το διαδίκτυο ήταν, βέβαια,
πολύτιμα για τη γνωριμία μας με ό,τι
είδατε κι εσείς,
εκεί, όμως, που πραγματικά
εντυπωσιαστήκαμε ήταν όταν
επισκεφθήκαμε
δύο μουσεία με αφιερώματα στο
Φιλελληνισμό!
Ξεναγηθείτε, πατώντας στις εικόνες
των μουσείων.
Εδώ έχουμε και το Ημερολόγιο
των συναντήσεών μας
4241
23. 5. Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΑΣ
Όμως, όλα τα ωραία κάποτε
τελειώνουν.
Φτάσαμε στο τέλος της σχολικής
χρονιάς και στις 13-5-2015
το σχολείο μας παρουσίασε
τα Πολιτιστικά του Προγράμματα.
Τη δική μας παρουσίαση
αποτελούσαν δύο μέρη:
- Πρώτα απαγγείλαμε, στα
γαλλικά, ποιήματα του Lamartine
-ρομαντικού ποιητή-
και του Victor Hugo,
κύριου εκπροσώπου του Γαλλικού
Φιλελληνισμού.
4443
- Στη συνέχεια, παρουσιάσαμε μια
σκηνή από το θεατρικό έργο του
Ιάκωβου Καμπανέλλη
«Το Μεγάλο μας Τσίρκο»,
στην οποία είναι εμφανές το
διπλωματικό παιχνίδι και η εχθρική
αντιμετώπιση των Μεγάλων
Δυνάμεων στην πρόθεση των
πρόσφατα απελευθερωμένων
Ελλήνων να έχουν Σύνταγμα.
Όσοι δεν μας είδατε…
παρακολουθήστε μας πατώντας την
εικόνα
24. 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. ART GALLERY, ζωή και έργα
πρωταγωνιστών τέχνης,
εκδόσεις DE AGOSTINI
2. ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ,
Βιβλιοθήκη Τέχνης,
εκδόσεις ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
3. ART BOOK, μονογραφίες ζωγράφων,
εκδόσεις ELECTA
4. Ελληνική Επανάσταση και Γάλλοι
Ζωγράφοι, ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ, εφημ.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 23/3/1997
5. «1821 – αφιέρωμα», αναγνώσεις,
εφημ. ΑΥΓΗ, 25/3/2005
4241
6. ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ, περιοδικό
ΙΣΤΟΡΙΚΑ, 17/3/2005.
εφημ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
7. Müller, Wilhelm, “Τραγούδια για την
Ελλάδα και τους Έλληνες», εκδόσεις
ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
8. Οι ημέρες των Ελεύθερων
Πολιορκημένων, εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
http://themethexis.blogspot.gr/2011/12/18
19-david.html
http://www.slideboom.com/presentations
/687491/Ο-Φιλελληνισμός
http://www.rhodeslibrary.gr/info/2006_1/
A3.html
Ευχαριστούμε τους καθηγητές
κ. Δημοπούλου Μαρία και
κ. Αλυσανδράτο Αγαμέμνονα για
τα βιβλία που μας παραχώρησαν
