Curso Software Libre para Bibliotecas

Introdución ao Software Libre para persoal de Bibliotecas
Ames, 25 de Outubro de 2008

Introdución ao Sofware Libre
para Bibliotecas

Xoán Manuel Pérez Lijó joamma@baixamar.net
Biblioteca de Ames http://www.baixamar.net


Presentación
Parte Teórica
1. Introdución
2. A Biblioteca como medio de alfabetización informacional 3.
As Bibliotecas e o Software Libre
4. Software
Parte Práctica
Prova dun sistema operativo linux sen instalación
Prácticas con ferramentas de software libre
Prácticas nun entorno libre: Linux
Prácticas no SIXB Koha



Parte teórica



•1. Introdución
Que é o SL
Breve historia do SL
Licenzas



1. Introdución
1.1 Definición: tomada da Free Software Fundation

Software libre é o software que dá ao usuario a liberdade para compartilo,
estudalo e modificalo. Chámaselle software libre porque o usuario é libre



1. Introdución
1.1 Definición
O SL é unha forma ética de entender o software ou os programas de computador.
O que inclúe tanto a fabricación dos programas como a súa distribución e a súa
utilización. Polo tanto, o SL non está orientado unicamente ás persoas capaces de
escribir programas, ou aos empresarios. Polo contrario, o SL ten tanto a ver cos
usuarios como cos que o desenvolven e o venden. Ou talvez incluso máis, xa que é
a liberdade dos usuarios o único obxectivo do movimento do software libre.



1. Introdución
1.1 Definición
O SL, e o movimento que o fai medrar e evolucionar, é un conceito (e un
movimento) ético. Moitas persoas confunden o movimento do SL cun movimento
eminentemente técnico. Mentres que isto último pode ser certo para outros
movimentos similares (como o Open Source) non o é en absoluto cando falamos
de SL.



•1. Introdución
1.1 Definición
Para que unha aplicación sexa considerada SL debe respeitar catro dereitos ou
liberdades considerados fundamentais para os usuarios desas aplicacións:

Os usuarios deben ter dereito a utilizar os programas, sen restricións, onde
queiran, como queiran e para o que queiran.
Os usuarios deben ter dereito a estudar como funciona o programa e, se o
desexan, a adaptalo ás súas necesidades específicas.
Os usuarios deben ter dereito a distribuir copias a calquer persoa que
desexen.
Os usuarios deben ter dereito a mellorar o programa, publicar e distribuir as
súas melloras ao público de modo que máis persoas sexan beneficiadas dos
cambios.



1. Introdución
1.1 Comunidade



•1. Introdución
1.1 Comunidade
Desenvolve o código
Mantemento e seguranza do software
Fornece soporte técnico para a instalación e utilización
Difunde o software

O SL e a comunidade potencian a sociedade en rede:
Contribúe a diminuir o foxo dixital
Promove a colaboración, o intercambio de experiencias, o traballo en rede e a
solidariedade
Promove a inovación e o emprendimento
Promove a excelencia



1. Introdución
1.2 Breve historia do SL
Unix: 1969-1970
FSF/GNU Project: Richard Stallman: 1983
Linux: 1991
OSI: 1998
Máis información no portal da UNESCO



1. Introdución
1.3 Licenzas
Copyright
Copyleft/GPL
Opensource
Outras: freeware, sharewere, creative commons, open contents, open
access...

Máis información no portal da UNESCO



1. Introdución
Copyleft ou Dominio Público
Termos de distribución que aseguran que todas as copias, así como as melloras e
modificacións que se realicen, sigan sendo software aberto. Isto significa que estas
licenzas non permiten a terceiros restrinxir ningunha das liberdades orixinais, e exixe
que o código fonte siga sendo público en todo caso.
A máis coñecida e utilizada é a GPL deseñada pola Free Software Foundation. Esta
licenza conserva os dereitos de autor e permite a redistribución e modificación baixo
termos pensados para asegurar que todas as versións distribuídas e
modificadas estarán tamén licenciadas baixo os termos da GPL.
Ten como finalidade perpetuar e mellorar o conxunto de programas libres e que estes
revirtan na comunidade, sen perder o control da propiedade intelectual.



1. Introdución
Software libre vs. software aberto ou software de fontes
abertas
Libre distribución
Código fonte
Traballos derivados
Integridade do código fonte do autor
Sen discriminación de persoas ou grupos
Sen discriminación de áreas de iniciativas de traballo
Distribución da licenza
A licenza non debe ser específica de un produto
A licenza non debe restrinxir outro software
A licenza debe ser tecnoloxicamente neutral



1. Introdución

Licenzas de Software Libre
Licenzas de Software Aberto



1. Introdución
1.4 Vantaxes do SL
Estabilidade do sistema operativo
Seguridade
Custe
Liberdade para modificalo
Sinxelo de instalar
Estándares abertos
Vantaxes xurídicas
Favorece a inovación colectiva
Beneficios para a industria local
Adaptación a diferentes línguas



1. Introdución
Por qué ten menor uso?
a) Servidores
b) Individuos
considerado territorio de usuarios avanzados
para usuarios mais tecnificados
resistencia ao cambio: maior facilidade de uso ou maior confianza do que xa
coñece
campañas publicitarias e marketing



2. A Biblioteca como medio de
alfabetización informacional



2. Alfabetización
2. 1 Definicións
Hacia as sociedades do coñecimento: informe mundial da Unesco (2005)

quot;En todas as sociedades baseadas na aprendizaxe ao longo de toda a vida, as bibliotecas teñen
que promovelo e facilitalo a todo os niveis. Isto ha de ser así nos países máis afectados polo
analfabetismo, onde as bibliotecas teñen que servir de centros de alfabetización e promoción da
escritura. Tamén ha de ser así no que respeita á optimización da circulación dos coñecimentos no
contexto dunha demanda crecente de formación en todas as rexións do mundo.quot;



2. Alfabetización
2. 1 Definicións
American Library Association:
Information Literacy Instruction, Objectives for: A Model Statement for Academic
Librarians (2001)
Information Literacy Competency Standards for Higher Education (2000)
quot;Unha persoa competente no manexo da información é aquela capaz de recoñecer cando
necesita información e ten a capacidade para localizar, avaliar e utilizar eficazmente a
información requerida, o que lle permite chegar a ser un aprendiz independente ao longo da súa
vida.quot;



2. Alfabetización
2. 1 Definicións
Manifesto sobre a Internet da IFLA (2002)
Documento no que se incide na importancia das bibliotecas como portais fundamentais de
acceso ao contido da Internet e no que se ofrecen diversos apuntamentos básicos sobre a
prestación dese servizo.

Manifesto de Alexandría sobre bibliotecas : a Sociedade da Información en acción (2005)
Ponse de manifesto a importancia da contribución das bibliotecas e os servizos de información á
adecuada posta en práctica dunha Sociedade da Información inclusiva.

Directrices para o Manifesto IFLA/UNESCO sobre Internet (2006)
Concrétanse os principios xenéricos contidos no Manifesto sobre a Internet, mediante unha serie
de recomendacións para axudar aos profesionais das bibliotecas e aos responsábeis políticos para
establecer políticas e prácticas sobre o acceso público á información en Internet nas bibliotecas.



3. As Bibliotecas e o SL



A xestión pública ten unha serie de características e necesidades particulares que fan
do software de fontes abertas unha opción especialmente interesante. Esas vantaxes
do software aberto emanan da necesidade de protexer garantías básicas dun estado
democrático de dereito como:
A seguridade do Estado
A privacidade da información da cidadanía
O libre acceso da cidadanía á información pública
A perdurabilidade dos datos públicos

Necesidades e motivacións das administracións públicas para apostar polo SL
Seguridade e confidencialidade de datos persoais
Garantir a perdurabilidade e o acceso á información
Optimización do gasto público
Fomento da inovación tecnolóxica

Fonte: Cenatic



•3. As Bibliotecas e o SL
Unesco:
Consello Intergobernamental do Programa Información para Todos. Documento
de traballo: Programas Informáticos Patentados e Programas Informáticos
Gratuítos e de código fonte aberto (2008):
Os programas informáticos realizan unha función decisiva no acceso á información e ao
coñecimento.
Os diferentes modelos de software, incluídos os programas informáticos patentados, os de
fonte aberta e os gratuítos, ofrecen moitas posibilidades de acrecentar a competencia, o
acceso dos usuarios e a diversidade de opcións, e permitir que todos os usuarios apliquen as
solucións que mellor se axusten ás súas necesidades.
A elaboración e utilización de normas abertas, interoperábeis e non discriminatorias para o
manexo da información e o acceso á mesma son elementos importantes para a creación de
infoestruturas eficaces.
Os enfoques comunitarios para a elaboración de programas informáticos poderían contribuir
en grande medida a facer viábel o conceito de sociedades do coñecimento.




Sistemas de Xestión e Administración de Bibliotecas
(físicas) ou ILS
Repositorios Dixitais
Bibliotecas Dixitais



Sistemas de Xestión e Administración de Bibliotecas (físicas) ou
ILS
Open Source Library Systems: Getting Started, Dan Chudnov (1999)
Non diferente aos principios recollidos para o resto do SL:
Confiábel
Seguro
Dirixido polos usuarios
Custe
Inovador
Colaborativo
Por qué necesitan SL as bibliotecas?
Reduzir custes
Inovador e colaborativo
Elección de soporte e mantemento
O futuro é aberto: máis eficiente para satisfacer as necesidades da Sociedade da Información

Open source is here. It's growing. You can be a part of it.



Tese de Linda M. Riewe presentada na Faculty of the School of Library and
Information Science da Universidade Estatal de San José (Agosto de 2008) sobre
comparación entre bibliotecas que usan SL e S. Propietario.
Recolle a enquisa realizada entre outubro de 2007 e xaneiro de 2008 ao que responderon 113
bibliotecas que utilizan Koha, 119 que utilizan Evergreen, e 129 que utilizan software propietario. O
propósito do estudo era comparar os custes e beneficios dos ILS, e informar os bibliotecarios ante a
escolla dun software aberto ou un pechado.

Foron preguntados sobre os custos iniciais e anuais. O porqué da elección do ILS, quen é o
provedor, quen o hospeda e o serve…? A enquisa encontrou que o software aberto era mellor na
relación de custes-beneficios que o propietario. Aínda sendo as dificuldades dos bibliotecarios cos
ILS libres maiores na instalación e coa documentación incompleta, mostráronse máis satisfeitos
que os usuarios de software propietario.



Algúns ILS libres:
Emilda: http://www.emilda.org
Evergreen: http://open-ils.org/
Gnuteca: http://www.gnuteca.org.br/
Koha: www.koha.org
Learning Access ILS: http://www.learningaccess.org
OpenBiblio: http://obiblio.sourceforge.net/
PMB: http://www.sigb.net
Listado de software para xestión de bibliotecas (non actualizado):
http://www.unesco-ci.org/cgi-bin/portals/foss/page.cgi?d=1&g=35




Repositorios Dixitais:
Ferramentas para a captura, almacenamento, indexación, preservación e
difusión da información. Captura e organiza a documentación facilitando a
descrición documental.

DSpace: www.dspace.org
Fedora: www.fedora.info
Archimede: http://archimede.bibl.ulaval.ca



Bibliotecas Dixitais:
Servizos de información que ofrecen unha colección documental cun nivel de
homoxeneidade notábel, orientada a solucionar os problemas de información e
documentación dos seus usuarios.
Colección xestionada seguindo uns principios de selección, organización e
clasificación atendendo ao seu contido informativo.
Os principais métodos de acceso á información son as búsquedas a texto
completo do contido, mediante un motor de búsqueda e mecanismos de
navegación, baseados nas clasificacións e que deben ser creados e desenvoltos
tendo en conta as características dos usuarios.
Greenstone: www.greenstone.org
Greenstone: http://gsdl-esdoc.berlios.de/
Eprints: www.eprints.org
MyLibrary: http://mylibrary.library.nd.edu



4. Software
Hardware vs. Software
Sistemas operativos vs. Programas



4. Software
Sistemas operativos Linux
Diversidade vs. Confusión
GNU/Linux para humanos

Información de distribucións: www.distrowatch.com



4. Software
Distribucións Linux
Ubuntu: http://www.ubuntu.com
Debian: http://www.es.debian.org/
Fedora: http://fedoraproject.org
OpenSuSE: http://www.opensuse.org
Mandriva: http://www.mandrivalinux.org
Slackware: http://www.slackware.com
Gentoo: http://www.gentoo.org
Triskel: http://trisquel.uvigo.es/gl



•4. Software
Programas Libres
Aplicacións de escritorio/usuario
Aplicacións profesionais/empresariais
Aplicacións entorno cliente/servidor



•4. Software
Programas Libres
Casos de éxito:
Ofimática: Openoffice.org: www.openoffice.org
Navegadores: Firefox: www.mozilla.com
Xestor de correo: Thunderbird:
http://www.mozilla.com/en-US/thunderbird/



4. Software
Programas Libres
Mancomún: www.mancomun.org
Sourceforge: http://sourceforge.net
Cdlibre.org: www.cdlibre.org
OSLiving.com: www.osliving.com
Osalt.com: www.osalt.com
Opensourcewindows.com: www.opensourcewindows.com



Parte práctica



•Instalación dun Sistema Operativo
libre
GNU/Linux Ubuntu 8.04 (LiveCD)
GNU/Linux Ubuntu 8.04 (instalado)



•Aplicacións libres
para os entornos Windows e
GNU/Linux
Aplicacións de escritorio/usuario
Aplicacións profesionais/empresariais
Aplicacións cliente/servidor



Prácticas no ILS Koha



Recursos e Bibliografía
Gobernamentais
Unesco: Free & Open Source Software Portal
Europe´s Information Society: http://ec.europa.eu/information_society
España:
Dirección General: http://www.mityc.es/dgdsi/
ONTSI: http://observatorio.red.es/index.action
Centro Nacional de Referencia de las aplicaciones TIC basadas en fuentes abiertas:
http://www.cenatic.es/
Galiza:
Mancomún: http://www.mancomun.org/
Dirección Xeral Sociedade da Información e das C.I.: http://www.sociedadedainformacion.eu/
Plan estratéxico:
http://www.sociedadedainformacion.eu/pegsi/index.php?txt=pegsi_presentacion&lg=gal



Non Gobernamentais
FSF: http://www.fsf.org/
GNU: http://www.gnu.org
Open Source Initiative: http://www.opensource.org/
Asociacións galegas: http://www.mancomun.org/movemento-asociativo.html
Comparativas de software: http://solfa.us.es/enlaces/comparativa/

Bibliotecas e SL:
Open Source Systems for Libraries: http://www.oss4lib.org/
Web de Jesús Tramullas: www.tramullas.com



Bibliografía
Brenda Chawner: Open Source Software and Libraries Bibliography, 2002-2006
Edward M. Corrado: The Importance of Open Source, Open Access and Open Standards
for Libraries, 2005
Eric Lease Morgan: Open Source Software in Libraries: A Workshop, 2003
Guía, Cenatic, 2008
Jornadas de Software Libre para Unidades y Servicios (1º. 2007. Santiago de
Compostela)
Raymond, ES. The Cathedral and the Bazaar, tradución española
Romeo, Alfredo, García Juantomás: La pastilla roja : software libre y revolución digital,
Madrid: Edit Lin, 2003
Tramullas, J. y Garrido, P. (coords.), Software libre para servicios de información
digital. Madrid: Pearson Prentice Hall, 2006


Curso Software Libre para Bibliotecas

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Curso Software Libre para Bibliotecas