2. Evropa u isčekivanju novog milenijuma
• Početkom novog milenijuma dolazi do velikih promena u Evropi. Potpuna
hristanizacija, feudalni sistem vladavine, konačan raskol između istočne
pravoslavne i zapadne rimokatoličke crkve 1054 godine. Sveta zemlja je pod
islamom, rimokatolička crkva započinje krstaške ratove, hodočašće se
premešta prema zapadu, crkva Santjago de Kompostela postaje centar
hodočašća i na tom putu se grade hodočaničke crkve. U ovom duhu razvija
se romanički stil u arhitekturi na teritoriji današnje Francuske, Engleske,
Nemačke Italije, Dalamacije, na Balkanu i Bliskom istoku, zahvaljujući
krstaškim ratovima.
3. Odlike romaničkog stila u arhitekturi
• Romanički stil u arhitekturi svoj potpuni izražaj ima u crkvenoj arhitekturi i
utvrđenjima koja su imala odbrambenu funkciju. Na području na kojem se ovaj stil
razvijao još uvek je bila živa tradicija rimske arhitekture čije elemente romanika
preuzima. Sam naziv stila potiče od latinske reči romanus=rimski. Osnovna odlika
stila je polukružni luk, horizontalni tip kompovanja i masivnost građevine koja je
trebalo da iskaže snagu pobožnosti hrišćanske vere.
• Romaničke crkve građene kao trobrodne bazilike orjentisane zapad-istok koje
preseca transept, ponekad je u hodočasničkim crkvama dodat još jedan brod-
deambualatorijum koji zajedno sa apsidom i radijalnim kapelama omogućava
nesmetan prolaz hodočasnicima. Kule se obično javljaju na pročelju i iznad ukrsnici.
Unutrašnjost crkve je podeljena masivnim stubovima koji nose polukružne lukove
iznad kojih se nalazi poluobličasti svod. U Engleskoj i Burgundiji se javlja krstasti
svod (crkva u Daramu). Spolja obrada fasade obično ukrašena polukružnim
arkadama i prozorima i razvijenim portalima.
5. Romanički stil u Italiji
• Na Apeninskom poluostrvu se razvija
romanika koja je bila pod uticajem kasne
antike i sasvim je razumljivo sa su preuzeti
elementi iz ovog perioda, naročito u obradi
fasada. Upotreba raznobojnog mermera,
horizontalni red arkada i skulptoralna
dekoracija. Posebno se ističe Piazza dei
Miracoli u Pizi: katedrala, krstionica, krivi
toranj-odvojeni zvonik kružnog oblika-
campanile . Katedrala je petobrodna i ima
ravnu tavanicu, dok je spolja ukrašena
raznobojnim mermerom. Poseban deo
kompleksa je mesto na kojem je doneta
zemlja iz Svete zemlje-compo sancto.
6. Romanika u Dalmaciji
• Romanika na ovim prostorima dolazi sa
malim zakašnjenjem, pod uticajem
benediktanskog i cistersitskog reda.
Katedrala Svete Stošije u Zadru, građena
je u XIII veku, pod uticajem katedrale u
Pizi. Katedrala je trobrodna sa ravnom
tavanicom i fasadama koje ukrašavaju
arkade sa stubićima i rozetama. Sem ove
katedrale, u ovom periodu gradi se
katedrala u Trogiru, takođe trobrodna
crkva sa ravnom tavanicom, ali masivnih
fasada. Na ovoj katedrali ističe se bogato
ukrašen Radovanov portal na zapadnom
pročelju koji je prekriven tremom
Katedrala Svete Stošije u Zadru
Radovanov portal. Katedrala u Trogiru
7. Romanička skulptura
• Kamena skulptura vezana je za arhitekturu.
Skulpturalna dekoracija (reljefi) pojavljuju se na
portalima, ponekad na celim fasadama,
stubovima u klaustru, ali i na prozorima.
Centralno mesto ima timpanon na kojem
dominira scena Strašnog suda, sa predstavom
Hrista-strašnog sudije u mandorli, predstavom
pravednika i grešnika, dok se na arhivoltama
obično nalaze scene mesečnih radova i znaci
zodijaka. Teme su vezane za sliku sveta tog
doba, a preuzete su iz sholastike i Jovanovog
otkrovljenja. Ove teme dominiraju na portalima
u Otenu, Moasaku, dok se u Vezleju nalazi
scena “Odašiljanje apostola”. Na kapitelima u
manastiru Klini prikazani su glasovi iz
gregorijanskog korala i figure koje su povezane
sa sholastičkim učenjem toga doba.
8.
9. Romaničko slikarstvo
• Romaničko slikarstvo je slabo
očuvano. Dominiraju religiozne
scene u zidnom slikarstvu i u
iluminiranim rukopisima. Figura
je bila stilizovana, a crna kontura
je isticala izdužene figure svetitelja.
Pošto romaničke crkve nisu imale
kupolu, centralna scena predstava
Hrista nalazila se u apsidi.
10. Tapiserija iz Bajea
• Sačuvana tapiserija ilustruje
istorijski događaj iz XI veka, bitku
kod Hejstingsa. Tapiserija je duga
70 metara i prikazuje u vidu stripa,
tok normanskog osvajanja i jednu
od najzanačajnijih bitaka koja se
odigrala 1066 između
anglosaksonskih snaga i Normana.
Normane je predvodio Viljem
Osvajač koji je pobedio.
