1. TALEP ANALİZİ : TÜRKİYE YONGA
LEVHA VE MDF SEKTÖRÜNDE BİR
UYGULAMA
412111013 Hüseyin Uğur
ADVISOR: Prof. Dr. Burç ÜLENGİN
1
İTÜ EKONOMİ BÖLÜMÜ
2. Giriş
Ağaç Bazlı Panel Sektörü
Veriler
Uygulama
Talep analizi ve Tahmini
Sonuç & Öneriler
2
3. GİRİŞ
Yapılan çalışmada, ekonomide önemli bir yer tutan ağaç
bazlı panel ürünü ara malların talep analizi
yapılmaktadır.
Türkiye ekonomisinin gösterdiği hızlı büyüme
periyodunda, mobilya ve inşaat endüstrilerinin
girdilerinin fiyat ve gelir elastikiyetleri hesaplanmıştır.
3
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
4. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
4
Talep Analizi & Tahmini
İktisadi literatürde talep, en genel tanımıyla, tüketicilerin bir
ürüne sahip olma isteğinin bir göstergesidir.
Klasik talep teorisine göre, tüketicilerin satın alma eğilimini
etkileyen birçok faktör vardır.
Bu faktörlerin en başında ise tüketicilerin gelir seviyeleri ve
ürünün fiyat düzeyi yer almaktadır.
Teorik olarak talep düzeyi fiyat ile ters, gelir ile doğru orantılı
olmalıdır.
5. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
5
Talep Analizi & Tahmini
Talep analizi, bir ürünün talep düzeyinin belirleyicileri
ile olan ilişkisini saptamaktır.
Talep analizi sonucunda elde edilen elastikiyet verileri
sonucunda sektörde talep tahmini de yapılabilmektedir.
Yapılan çalışmada ekonometrik yöntemler kullanılarak
talep analizi yapılmış ve bunun sonucunda talebi
etkileyen dinamikler saptanmıştır.
6. 6
Ağaç Bazlı Panel Sektörü
II. Dünya Savaşı sırasında kereste
sıkıntısı nedeni ile ilk defa yonga levha
Almanlar tarafından üretilmiştir.
Yonga levha ve MDF ürünleri bu
sektörün büyük bir kısmını
oluşturmaktadır.
Özellikle son 15 yıl içerisinde bu
ürünlerin kullanımı ülkemizde ve
dünyada oldukça artmıştır.
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
7. 7
Ağaç Bazlı Panel Sektörü
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
8. 8
Ağaç Bazlı Panel Sektörü
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
9. 9
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
VERİLER
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
Yonga levha ve MDF ara ürünlerinin yıllık üretim, ithalat ve
ihracat verileri FAO veritabanından temin edilmiştir.
Buna göre;
Yıllık Talep = Yıllık Arz
Arz = Üretim + İthalat – İhracat
* Kaynak: FAO (Food and Agricultural Organization of United Nations)
VERİLER
10. 10
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
VERİLER
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
MDF ve Yonga Levha ürünlerinin talep analizinde açıklayıcı
değişken olarak türetilen fiyat serisi aşağıdaki gibidir;
Relatif Fiyat =
Ürün Fiyat İndeksi
Üretici Fiyat İndeksi
Buna ek olarak, 1998 sabit fiyatlarıyla kişi başına düşen gayrisafi
yurtiçi hasıla miktarı da diğer açıklayıcı değişken olarak
kullanılmaktadır.
* Kaynak : TÜİK & TCMB veritabanları
VERİLER
13. UYGULAMA
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
13
Yapılan çalışmada;
Uzun ve kısa vadeli dönemde, yonga levha ve MDF gibi
Türkiye ekonomisinde önemli yer kaplayan ara ürünlerin talep
analizi gerçekleştirilmektedir.
Gelir ve fiyat esneklikleri uzun ve kısa dönemde analiz
edilerek kıyaslanmaktadır.
Buna ilave olarak, kısa dönemdeki herhangi bir şokun, uzun
dönemdeki trende etkileri analiz edilmektedir.
14. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
14
Uzun dönemde talep analizinin yapıldığı model;
UYGULAMA
lnDMt = β0 + β1*lnGDPOPt + β2*lnRTRPt + ut
Burada;
DM : Yıllık talep edilen miktar
GDPOP : Yıllık kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla miktarı
RTRP : Ürün fiyatının yıllık ÜFE’ye oranı ile elde edilen görece fiyat indeksi
ut : Regresyon hata terimi
15. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
15
Bağımlı ve bağımsız değişkenlere
birim kök testi gerçekleştirmek
için Augmented Dickey-Fuller
testi kullanılmıştır.
Bu test sonuçlarına göre,
değişkenlerin kaçıncı derece
farkının durağan olduğu
görülmektedir.
UYGULAMA
16. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
16
MDF ürünü talep analizinde kullanılan;
Talep, görece fiyat ve kişi başı GSYİH değişkenlerinin
durağanlık analizi sonuçları özet tabloda verilmiştir.
Buna göre, sistemdeki bütün değişkenlerin doğal
logaritması, birinci dereceden durağan olabilmektedir.
UYGULAMA
17. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
17
UYGULAMA
Buna göre, MDF ürününün uzun dönemde talep
analizi aşağıdaki regresyon denklemi ile
yapılmaktadır.
lnDMt,MDF = β0 + β1*lnGDPOPt,MDF + β2*lnRTRPt,MDF + ut,MDF
MDF
Regresyon Çıktısı Katsayı Std. Hata t değeri p değeri
β0 (Sabit) -24,2094 4,12139 -5,87408 0,0000
β1(lnGDPOPMDF) 5,216959 0,611335 8,533709 0,0000
β2(lnRTRPMDF) -0,67204 0,267191 -2,51519 0,0238
R2
değeri 0,941376
Uyarlanmış R2
0,93356
Durbin-Watson değeri 1,726997
F istatistik değeri 120,4342
Kişi başı gelirde
oluşan %1’lik bir
artış, ürünün talep
düzeyini yılda
%5,21 oranında
artırmaktadır
Relatif fiyatta
gerçekleşen %1’lik
bir artış, ürünün
talep düzeyini yılda
%0,67 oranında
azaltmaktadır
19. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
19
UYGULAMA
o MDF ürününün uzun dönemli talep analizinin yapıldığı regresyon
denkleminin kalıntı terimlerine yapılan birim kök testinin sonucu
aşağıda verilmektedir.
Buna göre, yapılan regresyon analizinde kalıntıların durağan
olduğu ve buna göre eşbütünleşmenin var olduğu
görülmektedir.
Null Hypothesis: ut,MDF has a unit root
Exogenous: None
Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=3)
t-Statistic Prob.*
Augmented Dickey-Fuller test statistic -4.386321 0.0002
Test critical values: 1% level -2.708094
5% level -1.962813
10% level -1.606129
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Warning: Probabilities and critical values calculated for 20 observations
and may not be accurate for a sample size of 17
20. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
20
Yonga levha ürünü talep analizinde kullanılan;
Talep, görece fiyat ve kişi başı GSYİH değişkenlerinin
durağanlık analizi sonuçları özet tabloda verilmiştir.
Buna göre, sistemdeki bütün değişkenlerin doğal
logaritması, birinci dereceden durağan olabilmektedir.
UYGULAMA
21. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
21
UYGULAMA
Buna göre, yonga levha ürününün uzun dönemli
talep analizi aşağıdaki regresyon denklemi ile
yapılmaktadır.
lnDMt,YL = β0 + β1*lnGDPOPt,YL + β2*lnRTRPt,YL + ut,YL
Yonga Levha
Regresyon Çıktısı Katsayı Std. Hata t değeri p değeri
β0 (Sabit) 1,99702 2,26924 0,880042 0,3919
β1(lnGDPOPYL) 1,84147 0,29688 6,20284 0,0000
β2(RTRPYL) -0,51075 0,20238 -2,52378 0,0226
R2
değeri 0,920747
Uyarlanmış R2
0,91084
Durbin-Watson değeri 1,332312
F istatistik değeri 92,94218
Relatif fiyatta
gerçekleşen %1’lik
bir artış, ürünün
talep düzeyini yılda
%0,51 oranında
azaltmaktadır
Kişi başı gelirde
oluşan %1’lik bir
artış, ürünün talep
düzeyini yılda
%1,84 oranında
artırmaktadır
23. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
23
UYGULAMA
o Yonga levha ürününün uzun dönemli talep analizinin yapıldığı
regresyon denkleminin kalıntı terimlerine yapılan birim kök
testinin sonucu aşağıda verilmektedir.
Buna göre, yapılan regresyon analizinde kalıntıların durağan
olduğu ve buna göre eşbütünleşmenin var olduğu
görülmektedir.
Null Hypothesis: ut,YL has a unit root
Exogenous: None
Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=3)
t-Statistic Prob.*
Augmented Dickey-Fuller test statistic -2.916104 0.0061
Test critical values: 1% level -2.699769
5% level -1.961409
10% level -1.606610
*MacKinnon (1996) one-sided p-values.
Warning: Probabilities and critical values calculated for 20 observations
and may not be accurate for a sample size of 18
24. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
24
UYGULAMA
Her iki ürün için yapılan uzun dönemli talep analizinde,
eşbütünleşmenin var olduğu görülmektedir.
Buna göre, kısa dönemli talep analizinde kurulan
regresyon modelinde değişkenler durağan hale
getirilmiştir.
Bununla birlikte vektör hata düzeltme modeli
kullanılarak hata terimlerinin bir gecikmeli değeri
regresyona bağımsız değişken olarak ilave edilmiştir.
25. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
25
UYGULAMA
Buna göre kısa dönemde talep analizi yapılan
regresyon modeli ;
∆lnDMt = α0 + α1*∆lnGDPOPt + α2*∆lnRTRPt + α3* ut-1 + εt
Burada;
∆(lnDMt) : Yıllık talep seviyesindeki değişim miktarı
∆(lnGDPOPt) : Yıllık kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla değişim miktarı
∆(lnRTRPt) : Ürünün görece fiyatının yıllık değişim miktarı
ut-1 : Uzun dönemli talep modelinin hata terimlerinin bir dönem gecikmeli serisi
εt :Kısa dönemde talep tahmini için kurulan regresyon modelinin hata terimleri
26. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
26
UYGULAMA
MDF ürünü için 1995-2012 yılları arasında yapılan kısa
dönemli regresyon analizinin E-Views çıktısı aşağıdaki
gibidir.
Dependent Variable: ∆lnDMMDF
Method: Least Squares
Sample(adjusted): 1996 2012
Included observations: 17 after adjusting endpoints
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 0.051594 0.080640 0.639810 0.5334
∆lnGDPOPMDF 4.692299 1.390516 3.374502 0.0050
∆lnRTRPMDF -0.455297 0.655249 -0.694846 0.4994
Ut-1 -0.924913 0.273632 -3.380139 0.0049
R-squared 0.567847 Mean dependent var 0.205505
Adjusted R-squared 0.468120 S.D. dependent var 0.327891
S.E. of regression 0.239131 Akaike info criterion 0.178716
Sum squared resid 0.743389 Schwarz criterion 0.374766
Log likelihood 2.480913 F-statistic 5.693984
Durbin-Watson stat 1.807974 Prob(F-statistic) 0.010284
Kısa dönemli fiyat
elastikiyeti, istatistiksel
olarak sıfırdan farklı
bulunamamaktadır.
Talep fiyattaki kısa
vadeli değişimlere
cevap vermemiştir!!!
27. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
27
UYGULAMA
Bu denklem için yapılan otokorelasyon testi
aşağıdaki gibidir.
%1 anlamlılık seviyesinde otokorelasyon yoktur.
Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test:
F-statistic 0.969399 Probability 0.409490
Obs*R-squared 2.547343 Probability 0.279802
Bu denklem için yapılan heterodastisite testi
aşağıdaki gibidir.
%1 anlamlılık seviyesinde heterodastisite yoktur.
White Heteroskedasticity Test:
F-statistic 0.528898 Probability 0.775079
Obs*R-squared 4.095194 Probability 0.663796
28. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
28
UYGULAMA
Bu denklem için yapılan Ramsey reset testi
aşağıdaki gibidir.
Buna göre modelde herhangi bir tanımlama hatası
görülmemektedir.
Bu denklem için yapılan Chow Forecast testi
aşağıdaki gibidir.
2010 yılına kadar olan verilerle kurulan modelin 2012
yılını iyi tahmin ettiği görülmektedir.
Ramsey RESET Test:
F-statistic 0.101573 Probability 0.755429
Log likelihood ratio 0.143289 Probability 0.705033
Chow Forecast Test: Forecast from 2010 to 2012
F-statistic 0.146013 Probability 0.929896
Log likelihood ratio 0.728820 Probability 0.866405
29. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
29
UYGULAMA
Yonga levha ürünü için 1994-2012 yılları arasında
yapılan kısa dönemli regresyon analizinin E-Views
çıktısı aşağıdaki gibidir.
Dependent Variable: ∆lnDMYL
Method: Least Squares
Sample(adjusted): 1995 2012
Included observations: 18 after adjusting endpoints
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C -0.005370 0.031502 -0.170453 0.8671
∆lnGDPOPYL 2.737568 0.532514 5.140836 0.0001
∆lnRTRPYL -0.150586 0.238662 -0.630960 0.5382
Ut-1 -0.752215 0.217623 -3.456500 0.0039
R-squared 0.730414 Mean dependent var 0.082564
Adjusted R-squared 0.672646 S.D. dependent var 0.181055
S.E. of regression 0.103590 Akaike info criterion -1.503613
Sum squared resid 0.150234 Schwarz criterion -1.305752
Log likelihood 17.53251 F-statistic 12.64385
Durbin-Watson stat 2.314092 Prob(F-statistic) 0.000284
Kısa dönemli fiyat
elastikiyeti, istatistiksel
olarak sıfırdan farklı
bulunamamaktadır.
Talep fiyattaki kısa
vadeli değişimlere
cevap vermemiştir!!!
30. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
30
UYGULAMA
Bu denklem için yapılan otokorelasyon testi
aşağıdaki gibidir.
%1 anlamlılık seviyesinde otokorelasyon yoktur.
Bu denklem için yapılan heterodastisite testi
aşağıdaki gibidir.
%1 anlamlılık seviyesinde heterodastisite yoktur.
Breusch-Godfrey Serial Correlation LM Test:
F-statistic 0.945646 Probability 0.415558
Obs*R-squared 2.450691 Probability 0.293656
White Heteroskedasticity Test:
F-statistic 0.623240 Probability 0.709153
Obs*R-squared 4.566656 Probability 0.600465
31. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
31
UYGULAMA
Bu denklem için yapılan Ramsey reset testi
aşağıdaki gibidir.
Buna göre modelde herhangi bir tanımlama hatası
görülmemektedir.
Bu denklem için yapılan Chow Forecast testi
aşağıdaki gibidir.
2010 yılına kadar olan verilerle kurulan modelin 2012
yılını iyi tahmin ettiği görülmektedir.
Ramsey RESET Test:
F-statistic 0.050856 Probability 0.825088
Log likelihood ratio 0.070278 Probability 0.790932
Chow Forecast Test: Forecast from 2010 to 2012
F-statistic 0.808037 Probability 0.515390
Log likelihood ratio 3.584829 Probability 0.309926
32. GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
32
UYGULAMA
Genel değerlendirme yapmak için özet tablo
aşağıdaki gibidir.
Doğal
Logaritmik
Model 1(Uzun dönem) ∆1 (Doğal
Logaritmik)
Model 2(Kısa dönem)
MDF Yonga Levha MDF Yonga Levha
β0 (Sbt.Katsayı) -24,2 1,997 α0 (Sbt.Katsayı) 0,051 -0,005
t değeri -5,87 0,88 t değeri 0,64 -0,17
β1(GDPOP) 5,21 1,84 α1(GDPOP) 4,69 2,7375
t değeri 8,53 6,20 t değeri 3,37 5,14
β2(RTRP) -0,67 -0,51 α2(RTRP) -0,45 -0,1505
t değeri -2,51 -2,52 t değeri -0,69 -0,63
α3 (Ut-1) -0,9249 -0,7522
t değeri -3,38 -3,45
R2
0,9413 0,9207 R2
0,5678 0,7304
Durbin-Watson 1,7269 1,3323 Durbin-Watson 1,8079 2,314
Kısa dönemde herhangi
bir şoktan dolayı düşen
MDF talep düzeyi, 1 yıl
içerisinde %92 oranında
kendini toparlayarak
uzun dönemdeki
trendine geri
dönmüştür.
Kısa dönemde herhangi
bir şoktan dolayı düşen
yonga levha talep
düzeyi, 1 yıl içerisinde
%75 oranında kendini
toparlayarak uzun
dönemdeki trendine geri
dönmüştür.
33. SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu çalışmada elde edilen bulgulara göre, 1994-
2012 yılları arasında ağaç bazlı panel ürünleri;
Uzun ve kısa vadede gelir elastikiyeti yüksek ürünlerdir.
Uzun vadede fiyat elastikiyeti teoriye paralel olarak
negatif olmasına rağmen çok düşüktür.
Kısa vadede fiyat elastikiyeti istatistiksel olarak sıfırdan
farklı bulunamamaktadır.
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
33
34. SONUÇ VE ÖNERİLER
Bununla birlikte, bu ürünler pazarın yaşadığı kısa
vadeli şoklara karşı çabuk cevap vererek uzun
dönemdeki trendine devam etmektedir.
MDF ürünü, yonga levha ürününe göre fiyat ve
gelirdeki değişimlerden daha fazla etkilenen bir
ürün olmaktadır.
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
34
35. SONUÇ VE ÖNERİLER
İnşaat sektörünün büyümede lokomotif görevi aldığı
ülkemizde, böyle bir sektörün gelir elastikiyetinin yüksek
çıkması normaldir.
Bu çalışma, sektörün alternatif pazarlara olan ihtiyacını
kanıtlamaktadır.
Yapılan çalışmaya ilave olarak, regresyon modelinde
enerji ve hammadde fiyatları da eklenebilir.
Bununla birlikte, sektörün uluslararası ticaretteki hacmi
ile lojistik maliyetleri ve kur dalgalanmaları arasındaki
ilişki araştırılabilir.
GİRİŞ
TALEP ANALİZİ
&
TAHMİNİ
AĞAÇ BAZLI
PANEL
SEKTÖRÜ
VERİLER UYGULAMA
SONUÇ ve
ÖNERİLER
35