Small_Business_Slides_in_Somali.pptx

Small_Business_Slides_in_Somali.pptx
Small Business Ganacsiga Heerka Hoose Tababar ku Saabsan Hal-abuurka iyo Ganacsiga yar-yar (Somali) (Mogadishu-Feb. 2019) Waxaa Diyaariyey Bakar Haji Omar Certified Trainer and Business Advisor Managing Director Tusaale Consulting Firm www.tusaale.so Tel: +252-615538652 bakarhaji11@gmail.com
WAA MAXAY GANACSI?
Ganacsi waa shaqo kasta oo wax lugu kala bedelanyo iyadoo loo marayo waddo sharci ah, si loo gaaro arzaaqda Ilaahay noo qoray.
HORDHAC
Ganacsiga iyo Islaamka Aragtida Faqriga iyo Aasaaska Dhaqaalaha
Islaamka iyo Dabar-goynta Faqriga
Faqriga ama saboolnimadu waxay ka mid tahay 3 shay oo uu Nabi Muxammad (SCW) Ilaahay ka magan galay. Waana wax ay waajib tahay in alaga baxo
‫حديث‬
Hadaba, waa maxay waddada saxda ah ee looga bixi karo saboolnimo (Faqri)?
Loogama baxo tuugsi(dawarsi)!
Wadaba saxda ah ee Saboolnimo looga bixi karaa waa XOOGSI (ganacsi, entrepreneurship)
Hal-abuurnimadu (entrepreneurship) kuma xirna lacag badan. Waxaa lagu billaabi karaa inta ay awoodaadu tahay.
ُ‫د‬َ‫ح‬َ‫أ‬ َ‫ب‬ِ‫ط‬َ‫ت‬ْ‫ح‬َ‫ي‬ ْ‫ن‬َ َ ‫َل‬ َ‫م‬‫ه‬‫ل‬َ‫س‬ َ‫و‬ ِ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َ‫ع‬ ‫هم‬‫ه‬‫ل‬‫ال‬ ‫ى‬‫ه‬‫ل‬َ‫ص‬ ِ ‫ه‬ ‫َّللا‬ ُ‫ل‬‫و‬ُ‫س‬َ‫ر‬ َ‫ل‬‫ا‬َ‫ق‬ َ‫أ‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ُ‫ه‬َ‫ل‬ ٌ‫ر‬ْ‫ي‬َ‫خ‬ ِ‫ه‬ ِ ‫ر‬ْ‫ه‬َ‫ظ‬ ‫ى‬َ‫ل‬َ‫ع‬ ً‫ة‬َ‫م‬ْ‫ز‬ُ‫ح‬ ْ‫م‬ُ‫ك‬ َ‫أ‬ْ‫س‬َ‫ي‬ ْ‫ن‬ ‫ًا‬‫د‬َ‫ح‬َ‫أ‬ َ‫ل‬ “ ُ‫ه‬َ‫ع‬َ‫ن‬ْ‫م‬َ‫ي‬ ْ‫و‬َ‫أ‬ ُ‫ه‬َ‫ي‬ِ‫ط‬ْ‫ع‬ُ‫ي‬َ‫ف‬ “Qofka Muslimka ah in uu xaabo soo guro oo uu dhabarkiisa ku soo qaado aya uga kheyr badan intuu dad wax warsan lahaa, ha siiyaan ama ha u diidaane”
Xadiith-kani wuxuu gabi ahaanba xiray waddadii tuugsiga, shaxaadka iyo baagamuundanimada. Wuxuuna dhagax dhigay waddada xoogsiga iyo hal-abuurnimada ganacsiga.
Haddaba, xaabada uu Xadiith-ku sheegay ma ahan oo keliya xaabada dabka lagu shito (fire-woods), ee waa wax walba oo laga heli karo duurka (kaynta) kuwaaso markii caqliga loo geeyo noqon kara alaabo ama badeeco la jaanqaadi karta nolosha dadka xilli kasta iyo heerkasta oo la joogo. Eeg sawirada soo socda.
Xaabadu waxaa ka mid ah
Waddada Dabar-goynta Faqriga Shaxda soo socota waxay caddayneysaa waddada saxda ah ee loo maro dabar-goynta faqriga.
Faqri(Saboolnimo) Xoogsi Mashaariic (IGAs) Dakhliga Qoyska Kobac Nololeed Awood /Wax-tar Nolol Wanaag Waxa Saamayn Ku leh 1. Da’da 2. Aqoonta 3. Hantida 4. Qoyska 5. Taba-barka iyo Xirfada 6. Dadaalka 7. Damiiirka Ilaha Mashaariicda Tacabka  dalaga  Kalluunka  Xoolaha  Digaaga Ganacsiga  Heerka hoose  Kan Sare Hoos u dhaca Faqriga  Dakhliga  Caafimaadka  Nadaafada  Biyaha  Aqoonta  Xirfada  Kartida  Hantida  Howlkarnimada  Wax soo saarka
Haddaba waddada dabar-goynta saboolnimada waxaa aasaas u ah hannaanka Islaamku uu u dejiyay ka faa’idaysiga iyo wadaagida ilaha dhaqaalaha iyadoo loo eegayo heerka dhaqaale ahaan qofku uu taaganyahay. Sawirka soo socda waxa uu cadaynaya hannaanka dhaqaale ee Islaamka oo lagu saleeyey heerarka nolosha.
Horumarin (Istisna') Ganaacsade (Musharakah) Xirfadle (Mudarabah) Beeraleey (Salam) Qofka Xoogga leh (Qard Hassan/ Deen/ maal-gelin ) Dadka Liita (Sadaqo/charity) Si aad u fahanto, fadlan akhri buugaagta dhaqaalaha Islaamka ama lasoo xiriir qoraaga Mr Bakar Xaji, e-mail (bakarhaji11@gma il.com)
HORDHAC: GANACSIGA HEERKA HOOSE IYO HAL-ABUURKA GANACSI • Waxaa la ogyahay in howl ganacsi ee kasta ay asaas u tahay fikradda qof keliya, kaasoo noqonaya aasaasaha ama hal-abuuraha howshaasi ganacsi, kadib markuu arko fursad ka banaaan badeeco ganacsi ama mid adeeg. Fikradaasi oo ficil loo bedelay waxay qayb noqonaysaa mid wax soo saar ama adeeg bulsh oo faa’iido u leheh baahida dadku ay qabaann ganacsigaas ama adeegaas cusub ee soo kordhay.
---- Si guud ahaan, ganacsigu wuxuu u kala baxaa AFAR qeybood oo kala ah. 1. Qeybta wax soo saarka( Manufacturing) 2. Qeybta Jumlada 3. Qeybta Keli-kelida ama Tafaariiqda 4. Qeybta Adeegga.
GEEDKA GANACSIGA • Abuurka = Fikradda • Biyaha = Lacagta • Laamaha = Shaqada • Xididada = Ilaha • Abaarta = Suuq-xumo • Ubaxa = Suuq-geynta • Miraha = Faa’idada • Ciidda = Suuqa
Hadaba, ma aha qof walba oo curiya fikrada ganacsi inuu guuleysanaayo, ee waxaa guuleysta oo keliya qofka laga helo astaamaha ganacsiga mira dhalka ah. Taasoo ay ka midka yihiin wax yaabaha soo socoda: • Halis u bareerid- Geesinimo • Guul ku taamid • Niyad-jab la'aan (niyad sami) • Tar-taramid(Hal gamid)
GANACSIGA YARYAR Ganacsiga yar-yar ama heerka hoose waxa uu muhiim u yahay kobaca guud ee dhaqaalaha, sababtoo ah wuxuu isku xiraa alaabta ama adeega lasoo saaray iyo dadkii loo soo saaray ee u baahnaa isticmaalka badeecada ama adeega. Tusaale ahaan tukaanka xaafada ku yaalla wuxuu isku xiraa warshada baastada ee ku taalla Talyaaniga iyo reerka deriska la ah dukaanka.
---- Ganacsiga yar-yar noocyadiisa kala duwan waxaa ka mid ah: Dukaanlaha Tima jaraha, Sariflaha Caseeyaha Foornada Gaari-gacanleyda Bajaajlaha
-----  Qudaareyda  Cillaan Saarka  Caasilayda  Farmashiilaha  Umulisada  Dugsiyada  Caanolayda  Footo-Koobiga  Ceelka biyaha  Iyo kuwa kaloo badan
Fursado Ganacsi • Decoration/Qurxinta • Cooking/Karinta • Child care/ Daryeelka Carrurta • Homemade cosmetics/ Uduga
Hal-abuurro Aflaxay Daawo Fidiyowyo lasoo xulay
--- Muhiimadda ay leeyihiin waxaad ogaanaysaa marka aad fiiriso dhibaatada ka jirto magaalo ama xaafad aan lahayn tukaan, tima jare, taxi, gaari-gacan, farmashiye, qudaar, dugsi, bajaaj, caasi, umuliso iyo wax la mid ah. Faaiidada ganacsiga yar-yar uu leeyahay waxaa ka mid ah in qofku uu ku taba barto heer uu yeesho xirfad ganacsi oo aad u sarreyso. Xilligan la joogo ganacsiga Soomaalida ku dhawaad 90% waa ganacsiga yaryar ee heerka hoose, kaasoo ay ka shaqeeyan in ka yar 5 qofood ganacsigiiba. Boqolkiiba 80 dadaku waxay ka shaqeeyaan ganacsigan yar-yar, kuwaasoo mustaqbalka noqon kara shirkadaha waa wayn ee ganacsiga heerka sare.
FAA'IIDADA GANACSIGA YARYAR Waxyaabaha uu ku fiicanyahay ganacsiga yaryar ee heerka hoose wxaa ka mid ah: 1. Billaabistiisa oo fudud 2. Si fudud oo uu ku hor marayo 3. Sida fudud ee looga qaadanayo (baranaayo) xirfad iyo aqoon 4. Magaca iyo sumcadda aad ku dhex yeelanayso macamiisha iyo kuwa wax soo saara 5. Qarashaadkiisa oo aan badnayn 6. Maareyntiisa (maamulkiisa) oo fudud
---- Halka ganacsiga waaweyn ay galaan qarash badan iyo waqti badan si ay u maareyaan shirkadahooda, ama ay u soo saaraan alaab heer sare ah ama ay u qaattaan go'aan wax ku ool ah, ganacsiga yar-yar kuma qaadanayso waqti dheer inuu go'aan gaaro maadaama ay taladiisu ka godo qof keliya amd dad yar.
CAQABADAHA GANACSIGA YARYAR EE HEERKA HOOSE Ganacsiga noocan ah waxaa lugu yaqaanna inuu leeyahay caqabadihiisa gaarka ah sida tabartiisa oo aad u yar awgeed uusan soo saari karin faaiido sidaas u buuran. Qofka iska leh ganacsiga yaryar waxaa ku waajiba inuu geliyo waqti farabadan taaso oo ka qaada nasashadiisa. Go'aanada geesinimada leh ee halista loogu bareerayo oo aan loo helin talo ku filan maadaama uu qof keligiisa leeyahay inta badan.
---- Ganacsiga yar-yar ma helaan faa’iidada dhaqaale ee ganacsiga waaweyn ay ka helaan magacooda, sida qiima dhimista loo sameeye marka ay alaab badan gadanayaan, taasoo ganacsiga yar uusan gadan karin. Waxaa sidoo kale ganacsiga yar-yar uusan heli karin deymo waa wayn oo lugu maal-geliyo wax soo saarka iyo socodsiinta howsha ganacsiga.
QORSHEYNTA GANACSIGA Business Plan
Si aad u gaarto ujeedka ganacsi ee aad leedahay, waxaa lama huraan ah in aad jeexdo dhabaha ugu wanaagsan ee ku gaari karto; taasina waa waxa loo yaqaano “ Qorshe ganacsi” ama Business Plan. Dhabaha ama waddada aad u marto hufnaanteeda ayayna ku xirantahay xaqiijinta hadafkaas.
Hadaba si aad u jeexdo dhabbe cad (ama qorshe ganacsi) ee ganacsigaagu uu yeesho, waxaad si buuxda uga jawaabtaa su’aalaha soo socoda.
1. Maxaad ka ganacsanaysaa? (nooca ganacsigaaga) 2. Yaad ugu tala gashay? (macamiishaada) 3. Sidee rabtaa in adiga lagaa gato meelaha kale ka soko? (caddee siyaasada aad ku suuq-gaynaysid ama aad dadka ugu dhaadhicinaysid) 4. Qalab maxaad u baahatahay si aad u abuurto ganacsigaaga? 5. Raasumaal intee la eg ayaad ubaahantahay? 6. Sidee rabtaa in aad ku heshid raasumaalkaas? 7. Dakhliga guud iyo qarashaadka ganacsigaaga maxaad isleedahay way noqon karaan? 8. Faa’ido intee la eg ayaad ka filaysaa? 9. Yaa ka shaqaynayo ganacsigaaga? Ma leeyahay xirfada loo baahanyahay si uu u mira dhalo?
QORSHEYNTA GANACSIGA YARYAR Qorsheynta waa tallaabada koowaad ee howl walbo la qaban rabo. Waxaa lugu cadeeya waxa aad rabto, sida aad u rabto, iyo goorta la qabanayo si loo gaaro u jeeddada laga leeyahy ee lugu taamayo. Ganacsadaha muhiim ayey u tahay inuu lahaado qorshe cad oo ku salaysan tallaabada ganacsi ee uu qaadayo iyo ujeedka dhaqaale ee uu ka damacsanyahay.
---- Qorsheynta ganacsiga waxaa sal u ah xogta laga soo aruuriyo suuqa sida khaaska ah ula xiriirta qeybta ganacsi ee aad daneyneyso ama u heellantahay. Si loo helo warbixin sax ah oo ka tarjumaysa xaalada suuqa aad rabto waa in la helo xog dhab ah oo la xiriirta arinta sida khaaska ah loo baarayo.
--- Taasi waxaa lugu gaari karaa in la sameeyo " Cilmi Baaris Ganacsi". Cilmi Baaris Ganacsi waxaa lugu sameyaa qaabab fara badan, waxaana ka mid ah foom loogu tala galay oo ay ku qoran yihiin su'aalo ku saaban jawiga guud ee suuqa, qiimaha badeecada ama adeegga, saadaasha ama filashada waxa dhici kara, socodka badeecada, sida badeecadu ku tahay suuqyada kala duwan, fursadaha ganacsi ama adeeg iyo sidoo kale caqabadaha imaan kara oo u baahan in xalkooda laga sii fakaro si aysan hadhow kedis ama layaab kuugu noqon.
---- Waxyaabaha u baahan fiiro gaar ah waxaa ka mid ah • Faah faahin ku saaabsan fikirka ama talada ganacsiga cusub • Goobta aad rabto inaad ka furto ganacsiga iyo ku talo galka dhaqdhaqaaqiisa • Qarashaadka la xariira si aad ganacsigaas u socodsiiso
NOOCYADA GANACSIGA YARYAR Mararka qaar milkiyadu waa waxa lugu kala saaro noocyada ganacsiga. Ganacsiga uu iska leeyahay qof qura waa uu ka duwan yahay kan shirko lugu leeyahay. ganacsaduhu waa inuu doorta nooca ganacsi ee uu rabo inuu galo isagoo dhinacyo badan ka eegayo waxa u dhaxeeya noocyada ganacsiga.
Sida tusaale ahaan, midka KELIGA ah (Sole) wuxuu ku fiicanyahay in dhamaan raasumaalka, faaiidada iyo go'aanaduba aan lala wadaagaynin qofka iska leh. Laakiin taasi bedelkeeda uu qaadanayo dhamaan wxii mas'uuliyad ah ku aadan shaqada joogtada ah ee uu u baahayahay ganacsigu saacad walba.
Sidaas si la mid ah, ganacsiga WADAAGA ah (partnership) wuxuu ku fiicanayahay raasumaalka badan, in qasaaraha iyo faa’iidada lagula wadaagayo iyo awoodda qaanuuniga ah ee shirkada in qeyb ka mid ah la gadi karo hadii loo baahdo dhaqaalo howsha lagu socodsiiyo, in shaqada ay qeybsanayaan milkiilayaasha uu ka dhexeeyo ganasigu. Taasi bedelkeeda iyana waxa caqabad ka haysan karta dhinaca go'aanada ku salaysan howl socodsiinta, taasoo ay sabab u tahay talo wadaaga. Maxaa yeelay talada waa laga wada qayb geliyaa dhammaan milkiilayaasha ganacsiga si la isula ogaado qorshayaasha waa weyn ee lugu meel marinayo aayaha shirkada, si caddaalad ahna lugu kala qeysado faa’iidada.
Waxaa jira nooc wadaag ah laakiin heerkiisu aad u sarreeyo, waxaa loo yaqaanaa " corporation" waana shariakad ganacsi oo heerkeedu sarreeyo dhinaca maamul iyo awood intaba. Waxaa u yaalla xeerar caalami ah oo lugu maamuuso sameyntooda, shaqadooda iyo jiritaankoodaba. Waxay caan ku yihiin hantidooda aadka u ballaaran iyo magacooda oo meel-maray. Waana heerka sharciyadeed ee ugu sareysa sharkad ganacsi ah ay gaarto, sida Microsoft, Toyota, iwm.
MAALGELINTA
MAAL-GELINTA IYO FAA’IDADA Ganacsi kasta si loo billaabo wuxuu u baahanyahay in lacag lugu biiriyo iyo maskax, si loogu soo gado badeecada ganacsiga ama howsha adeega ee lagu shaqeynayo. Hadaba, ganacsaduhu waa inuu ka shaqeyo ugu horeyn siduu ku heli lahaa lacagta raasumaalka ama gundhigga u noqoneysa ganacsigiisa. Siyaabaha lugu heli karo waxa ka mid ah: 1. Keyd hore, sida ayuuto. 2. Iibinta hanti hore, sida Dahab, Dhul, Xoolo iwm, 3. Deen laga qaato qaraabo, saaxiib, Deen bixiye ama BANK 4. Deeq laga helo qaraabo, Saaxiib, ama deeq bixiye ama Dhaxal
Horumarin (Istisna') Ganaacsade (Musharakah) Xirfadle (Mudarabah) Beeraleey (Salam) Qofka Xoogga leh (Qard Hassan/ Deen/ maal-gelin ) Dadka Liita (Sadaqo/charity)
Donor Grants
XISAABAADKA GANACSIGA
Makiinada Xisaabta
Asli waxay 20 litter oo caano geel ah kusoo gaday $10. Hadii ay bajaaj kusoo raacdo $2 , ka dibna ay gaddo $1 littirkiiba, $1 oo kale ku soo iibiso bac caanaha lugu shubo, 1 littirna ay usoo qaadato gurigeeda , sheeg faaidada ay heshay Xaliimo. Lafaha= $10, Qarash= 2+1+1=4, iibka guud=20, faaido=6
Eedo Madiino Waxay 100 xabo Oo ukun ah ku so gaday 2000 sh.so. Middiiba. Waxayna ku iibisaa 3000 sh.so. Middiiba. Hadii booska ay fadhido kiradiisa bishii ay tahay 300,000 sh.so. ugu yaraan imisa ukumood ay tahay in ay gaddo maalintii.? Kirada maalintii waa 10,000 sh.so. Tirada ugu yar waa 10 ukumood. 10x3000=30,000. qarash= 10,000, lafaha=20,000
Faa’iidadu waa ujeedka koowaad ee ganacsi loo yagleelo (asaaso), iyada ayaana sal u ah jiritaanka iyo socodkiisa. Hadaba inta badan dadka ku jira ganacsiga heerka hoose ee Soomaaliya, kama haystaan fahan intii la rabay faa’iidada ay soo saaran inta uu la egyahay iyo xattaa haddii uu jiraba. Hadiii aan faa’ido jirin waxaad halis ugu jirtaa in aan khasaaro ku jirtid, taasoo ganacsigaaga god ku sii ridi karto, sidaas darteed waa in aad wax badan ka ogaataa sida faa’idada iyo khasaarahaba loo xisaabo.
Sida Faadumo haysato haddii aad u xisaabiso faa’idadaada, ogow ma sii jiri doonno ganacsigaagu. Faadumo Cali waa gabar ka ganacsato qodaarta, waxay ka soo gaddaa Bakaaraha, waxay ku iibisaa tukaankeeda guriga hortiisa ee Xaafad Shanaad.
Dambiisha qudaarta kala duwan waxaa laga soo siiyey $5, Xaafada markey geysay waxay gaday $8. Faadumo iyadoo faraxsan maalintaas waxay xisaabsatay faa’idadeeda iyadoo iska reebtay waxay dambiishu ku fadhiday oo ah $5, ka dib faa’idada 3 Dollar ah reerkeeda ayey biil uga dhigatay. Faadumo 3 dollar oo faa’ida ah ayey aamintsantahay in ay heshay laakiin xaqiiqdu sidaas ma aha, maxaa yeelay waxaysan xisaabin $2 oo ay bajaaj ku soo raacday intii ay guriga u soo socotay! Iyo toban kun shilin Soomaali ama $0.5 oo ay caasi ku raacday saakay markii ay Bakaaro u socotay, sidaas darteed Faaidada Faadumo hadda waa waxaan ka badnayn NUS DOLLAR ee ma aha $3.
Hadaba si guud ahaan, Faa’ido waxaa loo xisaabaa sidan: Lacagta guud ee alaabta aad ku gaday oo laga jaray qiimaha alaabta aad kusoo gaday wixii kuu soo baxo mawada aha faa’iidio nadiif ah ee waa faa’iido iyo kharashaad yaryar oo calow ah. Faa’iidida calowga ah waxaad ka jartaa wixii qarash ahaa oo aad isticmaashay intii howsha aad ku guda jirtay sida gaari-raaca, shaaha, canshurta, ka dib wxii kuu soo haro aya faaido nadiif ah la dhahaa.
Faa’ido Nadiif ah= Faa’ido Calow-Qarashkii Baxay Sida, 3-2.5= 0.5
AASAASKA BUUG-HAYNTA GANACSIGA YAR- YAR Buug-Hayn, si guud ah, waa fara ku haynta qoraallada guud ee laga sameeyo dhianacyada kala duwan ee xisaabaadka ganacsiga. • Muhimad gaar ah ayayna u leedahay sal-u- dhigista xisaabaadka ganacasiga marka laga eego hab qoraaleedka lugu sameynayo dhacdooyinka maaliyadeed iyo xog kasta oo la xiriirta dhaq- dhaqaaqa ganacsiga •
Qeyptan soo socota waxaa si kooban isha loogu falanqeynaya qaabka Buug-hayntu ay u shaqaynayso iyo doorka ay ku leedahay ganacsiga yar-yar, waana sidan:
1. Waxay diyaarinaysaa dhamaan Dokumiintigii lugu qori lahaa dhacdooyinka ganacsi iyo dhaq-dhaqaaqa guud. Maxaa yeelay dukumiintiga ayaa ah halka laga amba-qaado qormo walbo ee buuk-g-hayn. 2. Waxay hubinaysaa xogta maaliyadeed ee La xiriirta dhacdooyinka ganacsiga, waxayna gelinaysaaa dokumiintigii loogu tala galay. Dhacdooyinka ganacsi waxay had iyo jeer xambaarsanyihiin macne maaliyadeed oo ka tarjumaya xaalada ganacsiga; sida " ganacsigu wuu wanaagsanyahay, ama hoos buu u dhacay, iwm. Buug-hayntuna shaqadeedi waxay ka billabanaysaa in ay tarjumaan macnaha dhabta ah ee ay xambaarsantahay dhacdada kasta ee ganacsi.
3. Waxay Buug-gelin ku sameeyaan Saameynta maaliyadeed ee ay leedahay dhacdada ganacsi, iyagoo u sameeynaya tix-raaca ku habboon. Iyadoo la isticmaalayo dokumiintigii asalka ahaa sida resiidka, qaansheegadka iwm, ayaa buug- hayntu, waxay buugga gelineysaa dhacda kasta. Buugga hore ee la gelinayo waxaa la yiraahdaa" joornaal", ka dibna waxaa loo qaadayaa qeybaha kale ee xisaabaadka, iyadoo loo eegayo halka ay saameysay, sida kaashka, Keydka, raasumaalka, deenta iwm.
4. Waxay soo saarayaan War-bixinada Dhamaadka Mudada. Hababkani waxay si aad ah muhiim ugu yihiin soo saarista war-bixin ka tarjumaysa xaalad taagan ee ganasiga, sida war-bixinta "faaidada ama khasaaraha" iyo tan "dakhliga iyo qarashaadka".
5. Waxay Sameynayaan Dib-u-Habeeynta Xisaabaadka. Tani waa dib u eegis lugu sameynayo dhamaan war-bixnadii xisaabeed, si loo hubiyo sax- nimadooda loona yareeyo khaladaadka dhici kara, taasoo lugu salaynayo qaadashada go'aanno wax-ku-ool u ah ganacsiga.
6. Xisaab-Xirka Guud. Xisaabaadka waa la xiraa dhamaadka sanad maaliyadeed kasta, waxaana lagu soo saaraa war-bixinada kama danbeysta ah oo tafaf- tiran. Taasoo aasaas u noqon doonta bilowga howsha sanadka cusub.
TALOOYIN LA XIRIIRA BUUG-HAYNTA IYO MAAREYNTA MAALIYADDA Dadka oo idil ma ahan kuwo xisaab-yahanno ah, ama ku wanagsan tirooyinka falanqeyntooda, wayse u baahanyihiin in ay lahaadaan in ka mid ah hiwaayad ay ku yareeyaan khaladaad mararka qaar ay ku lunto hanti aad u fara badan.Taasina waxaa u sahlaysa buug-haynta.
Waxaa hubaal ah in maskaxdaadu ay la ciir- ciirayso macluumaad fara-badan oo la xiriira arimo maaliyadeed oo ganacsigaaga saameyn ku leh, sida dadka aad wax ka soo iibsato, iyo kuwa wax kaa iibsado, lacagta caddaanka ah ee ku soo gashay, tan deenta ah ee kaa maqan, iyo tan kugu maqan, badeecada socodka wanaagsan, inta ka baxday iyo ka taal, iyo kuwo kaloo badan.
Tani kuguma qasbayso in aad lahaatid qalab teknoloojiyad aad u heer sareeya, iyo khubarro ku takhasusay cilimiga ganacsiga iyo maaliyadda. Laakiin, waxaad u baahantahay i aad leedahay ugu yaraan qaab qoraal xisaabeed oo aad ku maareyso dhaq-dhaqaaqa ganacsigaaga kuna daryeesho hantidaada. Hadaba, Buug-haynta waxaa lugula talinayaa inuu fuliyo talooyinka soo socoda:
• Qorshe u dejinta Qarashaadka waa-wayn. Waa muhim in aad il gaar ah ku eegto qarashaadka waa-weyn ee suur-galka ah in ay dhacaan shanta sano ee soo socota, taasoo si wayn u saameyneysa shaqada guud, Sida bedelida goobta ganacsiga; tusaale ahaan in laga guuro magaalada uu ganacsigu ku yaalo, xaafada ama guriga, sidoo bedelaad lugu samaynayo qalabka shaqada sida kumbuyuutarrada, miisaska, kuraasta, baabuurta iwm.
• Cusbooneysiinta Dokumintiyada Qarashaadka. Cusbooneysiinta dokumintiga qarashaadka waxay fududeynaysaa ka war-qabka xaalada guud ee maaliyadeed, waxayna kaa badbaadinaysaa eedo badan oo kaaga imaan kara dhinaca guddiyada daba-galka xisaabaadka, sida " xisaab xil ma leh" iyo " i tus oo i taabsii". Ama waxay idiin kala badbaadinaysaa guddiyada maamulka iyo saamilayda shirkada, si looo helo hufnaan xisaabeed oo ka fog eed iyo tuhun.
• Qorista Dhigaalka. Iyadoo aan loo eegeynin qalabka wax lugu qorayo sida qalin qori, kumbuyuutar, ama laab-toob, iyo habka la isticmaalayo sida " Microsoft word, excel" , ama sooft-weerrada aadka u heer sarreeya ee loogu tala galay xisaabaadka, waxaa had iyo jeer muhiim ah in is gooni ah loo eego lacagaha ku dhacaya xisaabtaada, ee ka kala imaanaya dhinacyo kala duwan, lehna wajiyo kala duwan, sida dakhli, deemo, ama deeq.
• Isha ku hay, Qaansheegaha. Deemaha daaha waa dilaaga ganacsiga. Hadaba si looga bad-baado deen ragaadisa ganacsiga, waa in si joogto ah lool socodaa qaan-sheegadka ay soo gudbiyaan dhinacyada deenta iska leh, sida dadka badeecada laga soo gatay, Bankiyada iyo ururada kale ee deenta bixiya, biilasha korontada, taleefanada, biyaha, kirada iwm. Habku ugu wanagsan ee lugu maarayn karo waa in loo sameeyo waqti aanay dhaafi karin dhammaan qaansheegadka, xilna la iska saaro meel-marinteeda.
MAAREYNTA GANACSIGA HEERKA HOOSE Ganacsigan heerka hoose waa la wada furtaa, laakin waxaa aad u yar inta sii jirta, iyadoo inta sii jirtana aan wada korin. Hadaba sirta keliye meesha taalla waxaa waye maamulka iyo maareynta ganacsiga. Maamuluhu waa kan u xilsaaran bad-baadinta, kicinta iyo horemarint ganacsiga, wuxuu noqon karaa rag ama dumar, qof weyn ama qof yar. Maamul wanaagu waa la baran karaa ee shardi ma ah in lugu dhasho.
1) Maamuluhu wuxuu tuujiyaa maskaxdiisa, wuxuuna fiiriya wixii tagay iyo waxa la taaganyahay si uu u odoraso (qiyaaso) waxa soo socoda. Wuxuu jawaabo munaasib ah u raadiyaa su'aalo dhowr ah oo kala soo dhax baxo xaaladaha guud ee uu fiiriyey. Su'aalaha uu jawaabta u raadiyo waxaa ka mid ah; 2) Waa noocee ganacsiga aan ku jirno? 3) Awooda aan leenahay sidee loo laba laabi karaa sanadka soo socoda? 4) Dadka noocee wax naga gata, ma haweenkaa, ma carrurtaa, ma ardaydaa, dadka hantiilayaasha miyaa, dadka hoose miyaa? 5) Yaa waaye dadka nugula tar-tamaayo suuqa? Sidee u qabsan karnaa macaamiisha qeybta ugu badan? 6) Dadka ma la dhacsanyihiin badeeecadeena? Sidee loo sii jecleysiin karaa? 7) Meeshan munaasib ma tahay? Meel ka munaasibsan ma jirtaa? 8) Qaabka aan xisaabta ku wadno qaab haboon ma yahay, si ka sii fiican maka dhigi karnaa
SUUQ-GEYNTA
SUUQ-GEYNTA ALAABTA Suuq-geyn macnaheedu waa suuq-u-yeelida a ama geynta badeecada ama adeega aad ka ganacsaneysid. Alaabta oo suuq yeelata ayaa asal u ah sii jiritaanka iyo faa’idada ganacsiga. Waa lama huraan in ganacsaduhu uu suuq geeyo alaabtiisa kuna qanciyo macaamiisha in ay gataan alaabta ama adeega uu u hayo, taasina waxay ku imaan kartaa ugu horeynba la ogaado baahida dhabta ah ee ay qabaan macaamiisha. Sax ma aha in goob ganacsi oo la furo keliya ay dadku wax ku gataan, balse waxaa waajib ah in la is waydiiyo lana kala saaro BAAHI, RABITAAN, JAMASHO ama KA-HELID.
Saddaxdaan eray waa waxa ay aadka ugu fiirsadaan ganacsattada meel-martay (guuleysatay), waana waxa saldhiga looga dhigo abuurista goob ganacsi kasta kahor inta aan la guda galin keenista alaab badan oo lugu sharxo goobta ganacsida, ama adeeg aan baahi loo qabin.
Marka laga yimaado curinta ganacsiga, waxay ganacsatada meel maray (guuleysatay) ku taliyaan in qofka ganacsiga ku cusub uu daryeelo hor u socodsiinta howshiisa ganacsi isagoo si gooni ah isha ugu haynaya waxa loogu yeero "AFARTA B”. Afartaan B waa afar eray oo ganacsiga gundhig (saldhig) u ah kana wada billowda xarafka B. waxayna kala yihiin sida tan: 1. Beeca alaabta ama adeegga 2. Badeecada ama nooca adeega 3. Barta wax lagu iibinaayo (goobta) 4. Baraaraha ( waxa laga filaayo ganacsigan, faaiidada)
Afartaan Eray, Xattaa luqudda English-ka sidaas si la mid ah wax ka billowdaan xarafka'P', waxaan la dhahaa 4Bs, ama AFARTA B. waana sida tan: 1. Price 2. Product 3. Place and 4. Promotion
• BAAHI waxaa la dhahaa waxa lagama-maarmaan u ah dadka macaamiisha ah, oo aysan marna ka maarmi karin, sida biyaha, cuntada, dharka, daawada, IWM. • RABITAAN waa wax laga maarmi karo oo laakiin dadku ay rabaan in ay helaan, sida dhar qurxoon, baabuur, moobayl, TV. IWM. • JAMASHO ama KA-HELID waxaa la dhahaa waxa qofku naftiisa aad uga hesho ama bal-wad ku ah ama dooq u leh, sida ciyaaraha, baararka, fadhi-ku dirirka, Jaadka, xafladaha, labiska IWM. Hadaba ganacsaduhu waa in ay u caddahay halka ay alaabtiisa kaga jirto saddaxdaan qeybood.
BACAYNTA AMA BAAKADAYNTA BADEECADA (ALAABTA) In alaabta la baceeyo ama la baakadeeyo waa waxa ay ku caan baxeen ganacsatada meel-maray. Bacayntu ama baakadayntu muhimad gaar ah ayay u leedahay ganacsiga sida: 1. Wasaq ka ilaalinta alaabta 2. Ururinta alaabta 3. Qaabaynt alaabta 4. Qurxinta alaabta 5. Qaadista alaabta
Waxaa in badan dhacdaa in macaamiisha qaar ay gataan alaabta sababta oo ah baakadkeeda oo aad u soo jiitay, waana taas sirta ay ku kala tagaan ganacsatada si ay alaabtooda ugu yeelaan dalab badan. Hadaba ganacsade, waxaa lugu gula talinayaa in aad alaabtaada ku qurxiso wax walbo oo aad ku qurxin kartid, sida bacda, baakadda, midabka, qaabka (afar-gees, sadax-gees, dhululubo iwm), taasi waxay kaa saacidaysaa in alaabtaada ay meel wayn kaa qaadanin, in si fudud aad ku qaadi karto, in wasakh aad ka ilaaliso iyo in dadku jecelyihiin sidaas.
MAAREYNTA WAXTARKA BADEECADA (VALUE CHAIN MANAGEMENT) Si loo hubiyo in ay alaabtu wax-tar leedahay iyo in kale, ganacsaduhu waa in uu soo ogaadaa baahida dhabta ah ee ay qabaan macaamiisha. Taasina wuxuu ku ogaan karaa iyadoo la sameeyo Cilmi Baaris Ganacsi oo ku salaysan isbedellada xaga dooqa dadka, iyo sida ay u isticmaalan alaabta.
Sameynta Alaabta Alaabta wax-ku-ool nimadeeda waxay ku xirantahay halka lugu sameeyo. Sababtoo ah taasi waxay saameyn ku leedahay qarashka galayo marka loo eego fogaanta iyo dhawaanshaha, waxay saameyn ku leedahay tayada alaabta marka la eego mudada ay soo soconayso iyo wadada ay soo marayso waxy ku keeni kartaa bur-bur, ama qiima dhac oo laga soo gaarsiiin waayo suuqii jiray shalay haddi ay meesha fogtahay. Sidaas darteed, ganacasaduhu waa in uu ogaadaa alaabtiisa halka ay ka imaaneyso si uu u ogaado qiimaha ay u leedahay macaamiisha iyo faaiidada uu ka helayo.
 Suuq-geynta iyo Socodka Alaabta Socodka alaab kasta oo ganacsi, waxay ku xirantahay tayada iyo wax-ku oolnimada alaabtaas, iyo tayada adeega dheeraadka ah ee loo qabanayo macaamiisha si loogu dhiira geliyo gadashada alaabta. Dadaalka dheeraadka ah ee macaamiisha lugu barayo alaabta looguna dhiira gelinayo in ay gataan, waxaa la yiraahdaa "Suuq- geyn" (Marketing). Waxaa lugu samayn karaa siyaabo kala duwan, sida: • Xayeysiinta raadiyaha, telefeshinka, joornaalka, boorarka, istiikarrada, imw. • Macaamiisha oo lugu qanciyo hadal iyo gacanba inta ay ku suganyihiin goobta ganacsiga. • Beeca oo hoos loo dhigo inta suura-galka ah. Intaas iyo in ka badan oo ay ku xirantahay xirfada qofka ganacsadaha ah, waxay kor u qaadayaan socodka badeecada.
 Meeleynta Badeecada Waxaa hubaal ah in badeeca walba ay leedahay meel laga soo qaado, meel la dhigo, iyo meel loo sii qaado. Hadaba sil- siladaas ugu yaraan seddaxda god ka kooban, waxy u baahantahay mudnaan gaara in la siiyo si badeecadu ay u hesho daryeel wanaagsan oo lagaga bad-baadinayo wax- yeello kasoo gaara daabulinda, sida bur-bur, buusid, ama qarash dheeri ah oo ku yimaado qiimihi hore.Wax-yaabaha taasi fuduneynaya waxaa ka mid ah, bacaynta ama baakadaynta wanaangsan, dar-yeelka rarista, qaadista iyo dejinta, ka faaideysiga xogta ku aadan habka ama wadada ugu fudud ee lugu qaadi karo. Howshan waxaa si khaas ah ugu xilsaaran waaxda adeega ama Lojistikada.
Daryeelka Macaamiisha Ganacsade kasta guushiisu waxaa gundhig u ah in badeecadiisu ay gasho gacanta macaamiisha si uu u helo lacagtooda. Taasina waxay u baahantahay in u wax badan daraasad lagu sameeyo, laguna taba-baro shaqaalaha shaqeynaya sida macaamiisha loo qanciyo. Talada wanaagsan ee macamiisha la siiyo, oo ku aadan sida alaabta loo isticmaalo, ama loo cilladbixiyo iyo adeegyo saaxiibtinimo oo dheeraad ah oo la siiyo macaamiisha, waxay ka mid yihiin wax yaabaha lugu soo jiito macaamiisha.
GUDDOONSIINTA BADEECADA Wax-yaabaha la isku dhaafo suuqa waxaa ka mid ah, sida ganacsade kasta uu awood ugu leeyahay inuu badeecadiisa ugu wareejiyo macaamiisha sida ugu fudud iyo waqtiga oo aan laga dib marin. Waana adeeg dheeri ah oo macamiisha badeecada loogu geynayo xarumahooda sida ugu macquulsan-lacag la'aan ama heshiis. Waxayna tani abuuraysaa xiriir aad u wanaagsan oo u dhaxeeya ganacsadaha iyo macaamiilka.
BEEC-GOYNTA BADEECADA Qiimaha badeecada waa waxa dadka intooda badan ay ku saleeyaan gadashadooda, saameyn wayn ayeyna ku leedahay socodka alaabta. Hadaba, Ganacsaduhu waa in uu mudnaan gaar ah siiyaa siyaasadda beec-goynta badeecadiisa. Si ay u meel-marto siyaasadda beec-goynta wax-ku-oolka ah, ganacsadudu waa in uu il- gaar ah ku eegaa dhinacyada soo socoda: 1. Qiimaha badeecadu wuxuu ka kooban yahay lafaha hore ee badeecada, qarashaadkii ku baxay soo iibinteeeda ilaa sii iibinteeda, iyo faa’iido. 2. Habka ugu wanaagsan ee beeca hoos loogu dhigi karo waa in la yareeyo qarashaadka guud ee ku baxa alaabta. 3. In si joogta ah looga war hayo isbedellada guud ee suuqa, sida sicirka, dooqa dadka, xaaladda dhaqaale ee dalka, iwm.
Waxaa muhiim ah in ganacsaduhu u arko faa’iidada sida deen lugu leeyahay ganacsigiisa ama qarasha go'an oo joogto ah sida kirada iyo mushaaraadka, oo lagama maarmaan ah in la bixiyo, waayo milkiilayaashu waxa ay ka sugayaan waa faa’iido. Xilliyada sida khaaska ah ay loogu baahanyahay in dib-u- eegid lugu sameeyo qiimaha badeecada waxaa ka mid ah:
Marka badeeca cusub la sameeyo ama la keeno. Marka qarashka ama lafaha badeecada uu isbedel ku yimaado. Marka isballaarin ama suuq cusub la galayo. Marka tartamayaashu ay beeca wax ka bedelaan. Marka uu sicir-barar ama suuq xumo kale dhacdo. Marka siyaasad cusub oo ku aadan socodsiinta badeecada lasoo hindiso Marka ay macaamiishu si heer sare ah lacag uga sameeynayaa badeecadaada. Beec-goyntu waxaa lugu saleeyaa afartaan qaab midkood:
• Lafaha-Ka-Kor Waa siyaasadda koobaad ee beec-goynta badeecada, waxaana isticmaala ganacsatada caalamka badankooda. Siyaasaddani waxay qabtaa in ay lagama-maarmaan tahay in beecu uu ahaado meel ka koreysa lafaha iyo xattaa qarashaadka kale ee baxay, si loo xaqiijiyo in faa’iido la helay. Sida tusaalahan soo socoda:
Qiimaha ama lafaha badeecada $50.00 + shaqaale 30.00 + Qarashaad kale 40.00 = Wadarta $120.00 + Macaash 30.00 = Beeca badeecada $150.00
Qiimo Goyn Dalabka-ku salayn Siyaasadani waxay qabtaa in beeca lugu saleeyo dalabka macaamilka, sidaas darteed muhiim ma aha in macaashku (faa’iiddadu) uu qiime go'an ahaado, taasi bedelkeeda waxaa la isticmaalaya siyaasada ah in qofkii wax badan qaadanaya uu ku helo qiime hoose, halka tafaariiqluhu uu ku helaayo qiime ka koraysa jumlada.
• Qiimo goynTartaran-Ku salayn Tani waa siyaasad beec-goyn oo ku salysan u jawaab-celin tartamayaasha loo samaynayo marka ay beeca badeecadoodu wax ka bedelaan. Tusaale ahaan, hadii maqaaxidda kaa soo horjeedo ay haafka bariiska lacag ka dhinto, waa in aad jawaab ka bixisaa si macaamiishaada aysan u aadin maqaaxida kale, waana la mid badeeca walba. Xaaladan ookale, ma jirayso qiimihii go'naa ee hore, ama in la fiiriyo tirada uu macaamiilku qaadanayo, ee beec-goyntu waxaa lugu salaynayaa maxay gadaan tartamayaashu.
Qiimo Goyn Qoondo ku-salayn Waxaa loo isticmaalaa ujeedooyin khaas ah, badeeco khaas ah, iyo xilliyo khaas ah. Sida marka ay jiraan badeecooyin kala duwan, oo qaarkood socodkoodu uu wanaagsanyahay. Si loo daboolo baahi lacageed oo jirta. Xilligan oo kale badeecada ugu socodka fiican ayaaa waxaa loo qoondeynayaa qeyb ka mid ah macaashkii lagu taamayey mudadan sida 40% , waxaana laga khafiifinayaa qeybtii kaga soo aadaysay qarashaadka guud ee baxay, si macaashka uu u kordho macaashka muddada la qabtay. Taas bedelkeeda waxaa macaashka laga yaraynayaa badeecada kale ee aan socodkeeda gaarsiisnayn middan.
QEYBAHA QARASHAADKA Qarashaadka ganacsigu waxaa loo kale qaadaa laba qeybood oo kala ah: 1. Qarash go'an 2. Qarash is-bedela • Qarashka go'an. Waa qarash aan ku xirnayn badeecada la gado tiradeeda, waqtiga shaqada IWM. Qarashaadka noocana waxaa ka mid ah kirada goobta ganacsiga, deenta lugu leeyahay ganacsiga, qiime-dhaca ku socoda badeecada inta ay meel taallo, sida dhismaha, baabuurta, computerrada iwm. • Qarash is-bedela. Noocan qarashaadka ah, waa kuwo ku xiran hadba shaqada, tirada la gado, waqtiga la shaqeeyo iwm. Sida shidaalka, teleefanada, korontada, biyaha, mushaarka shaqaalaha saacadahu ku shaqeeya.
• Jaan-goynta Macaashka Kore Macaashaka kore ama faaido calow waa inta udhaxaysa markii la kala jaro beeca alaabta iyo lafaheedi asalka ahaa. Tusaale ahaan hadii alaab ku fadhiday $30, la gado $100, 70 ka dollar oo u dhaxeeyo wuxuu noqonayaa macaashaka kore ama faaido calow. Xisaabta boqolley ahaanna waxaa lugu soo saari karaa sidan: Beeca oo laga jaray lafaha, dabadeedna loo qeybiyey isla beecii, sidan ookale ($100-$30)/$100= 70%
Hadaba, 70ka dollar, waxaa isna laga reebayaa( laga jarayaa) dhammaan wixii qarash ahaa ee la galay sida, kirada, korontada, mushaarka, xayeysiinka iwm. Waxa soo haro ayaa noqonayaa faaido ama macaash nadiif ah. Xaddiga uu macaashkaas gaarayana waxay ku xirantahay inta uu gaaro macaashka kore, hadduu badanyahay waa macaash badan, hadduu yar yahayna waa macaasha yar. Ganacsatada waaya-aragga ah, waxay door-bidaan ganacsiga Macaash-koraadkiisu badanyahay si ay u maal-gashadaan ganacsi horey u jiray, waxayna sameeyaan is-bar-bar-dhig labo ama saddax inta shirkadood ee ay doonayaan in ay maal- gashadaan.
Sidan ookale: Shirkad A Sharkad B Iibka guud 100 100 Lafaha 40 65 Macaash koraad 60 35 Qarashaadkii kale 43 19 Macaash Nadiif ah 17 16
Sidan ookale: Shirkad A Sharkad B Iibka guud 100 100 Lafaha 40 65 Macaash koraad 60 35 Qarashaadkii kale 43 19 Macaash Nadiif ah 17 16
XOG RAADINTA GANACSIGA YAR-YAR IYO HAL-ABUURKA Cilmi-baaris lugu sameeyo xaalada guud ganacsiga heerka hoose, waxay muhimaad gaar ah u leedahay dadka doonaya in ay curiyaan ganacsi cusub iyo guud ah ganacsiga Soomaaliya, maadaama aysan horey u jirin cid isku xil-qaamtay horu-marinta, isku xirka iyo ka tala- bixinta ganacsiga yar-yar iyo suuqa guud ahaan. Ganacsigan heerka hoose waxaa lugu qeexaa ganacsi ujeedkiisu uu yahay macaash, oo ay ka shaqeeyaan in ka yar 5 ruux, ayna leeyihiin hal ama laba qof. Ujeedooyinka ay muhiimka u tahay in loo aasaaso waaxyo Xog-raadineed iyo Horumarineed waxaa ka mid ah:
1) In maskaxda dad badan ku jirto loo diyaariyo wax curin iyo cilmi raadis. 2) In lagu deeqo xog, lana hago ganacsiga yar-yar siduu miro-dhal ku noqon lahaa. 3) In lasoo dumo lana dhiira geliyo bulshada heerka hoose ku nool si ay uga qeyb qaadan lahaayeen waxsoo saarka iyo hal-abuurka 4) In sara loo qaado ganacsiga gaarka loo leeyahay iyo dhaqaalaha guud.
MAAMULKA DHIBAATOOYINKA GANACSIGA YARYAR Ka hor inta aan la guda galin howl ganacsi oo kasta, waxaa muhiim ah in la is waydiyo caqabadaha ay leedahay, illeen howl aan caqabad lahayn ma jirtee. Taasina waxay ku suurto gali kartaa in jawaab loo helo qaar badan oo ay ka mid yihiin su'aalaha soo socoda:
Waa maxay caqabadda ugu wayn ee ay leedahay howshaan? Caqabad dhanka gudaha ah. Mid bannaanka ah Mid Suuqa ah. Caqabad Kasta oo soo wajahda ganacsiga waxaa loo heli karaa qorshe lugu xallinayo. Run Been
Intii aad ku guda jirtay dib-u-eegista qorshaha ganacsigaadi, hadii aad aragto caqabado badan oo wax yeelleyn kara macaashkaag, maxaad sameyn laheyd? Liis ayaan u sameyn lahaa si caadi Sida ay u kala daranyihiin ayaan u kala koreysiin lahaa
ISKAASHATOOYINKA
ISKAASHATOOYINKA
Case Study: Bosaso Wareejiyow Team 20 young boys from Southern part started business from Wareejiyow to import from Dubai.
ISKAASHATOOYINKA DEEMAHA IYO AYUUTADA • Iskaashatooyinka Deemaha iyo ayuutada waa iskaashatooyin ay sameystaan koox dad ah oo isku darsada tiro lacag ah oo ay ugu tala-galeen in ay ku maal-geliyaan qofka doonaya deen, taasoo faaiidada ama dul-saarka laga helo dib loogu soo celin doono xubnaha iskaashatada. • Maamulka iskaashatadan waa mid wareega oo sanadle ah kaasoo uu qofba mar qabanayo xubnaha gudahooda. • Iskaashiga noocan ah waxaa uu wax badan ka taraa bulshada aan haysanin ururro maaliyadeed oo horumarsan sida bankiyo iyo/ama shirkado waa-wayn oo deenta maal- geliya.
• Noocan ayuutada ahi, waxay wax yar kaga duwantahay midda caanka ku ah waddankeena Soomaaliya iyada oo middani ay tahay mid nidaamsan oo maamul loo sameeyey iyo deenta la siinayo qofka xubinta ka ah oo faaido ama dul- saar laga qaado. Lacagtaas faaidada ah waxaa qeybsanaya dadka xubnaha ka ah. Waxayna leedahay guddi maamula oo ka kooban ilaa shan qof oo ay iska soo doortaan xubnaha guud dhaxdooda. Guddigan sannadkiiba wxuu qabanaya dooorasho dhaxdooda ah oo lagu dooranayo qofkii guddiga madax ka noqon lahaa. • Guddigani wuxuu kulmaa toddobaadkiiba ugu yaraan mar, si la isula meel-dhigo arimaha ayuutada, sida saamiyada, beeca saamiga, iyo ka warqabka xaaladda guud ee ayuutada.
• Habkani waa hab aad u fudud laakiin natiijadiisu ay awood badan tahay dhinaca dhaqaale iyo maamulba. Waana mid ku salaysan tamarta qofwalbo uu leehayay dhaqaale ahaan, iyadoo aanay jirin qiime go'an oo ay tahay in ay dadka oo dhan wada bixiyaan, hase yeeshe uu qofku bixinayo qiime hore loo gooyey oo lugu saleeyey awoodiisa dhaqaale. • Keydkuna waxaa loogu tala galay in lugu bixiyo deen, taasoo xubin kasta ay xaq u leedahay in ay deen qaadato ugu badnaan sadax jeer sanadkiiba, deen kastana waqtigeedi wxuu ku egyahay sadax bilood ugu badnaan, wxuuna isaga bixin karaa qeyb-qeyb oo uu dooran karo inta uu bixinayo mar walbo.
Women Argan Cooprative
• Tani waxay bulshadaasi ka caawisay dhinacyo badan oo nolosha ka mid ah, sida guurka, caafimaadk, wax barashada, munaasabadaha dabaal-degga, duugta iwm • Iskaashatadan malahan hab-xisaabeed adag iyo qalab teknolojiyad heer sarreeya. Taasi bedelkeeda waxaa la isticmaalaa waraaqado, qalin, af iyo xasuusta oo keliya. skills. • Sida ayuutada caadiga ah ee Soomaalida, tanina marka uu dhamaado wareeggeeda, qof walba oo xubin ka ah wuxuu xaq u leeyahay in uu ka haro wareegga labaad, inta kalana -waa hadday doonaan e- waxay sii billaabayaan wareegg labaad, waxaana la soo dhaweynayaa xubnaha cusub. • Marka la billaabayo wareegg cusub, xubnaha waxay dib u dooranayaan guddigii maamulka, waxayna bid u eegis ku samaynayaan xeerkii u degsanaa, iyadoo laga eegay dhinacyada saamiyada, deenta, muddada deenta, sida loo bixinayo, iyo faaidada ama waxa laga qaadayo qofka deenta qaatay. •
DHAMAAD Su’aal iyo Jawaab Bakar Haji Omar Tel: +252-615538652 bakarhaji11@gmail.com www.tusaale.so

Small_Business_Slides_in_Somali.pptx

Check these out next

Small_Business_Slides_in_Somali.pptx

Recommended

More Related Content

Recently uploaded(20)

Featured(20)

Small_Business_Slides_in_Somali.pptx