1.
1
มุมมองต่อภาคประชาสังคมกับแง่คิดการพัฒนาเมือง
ในยุคที่เมืองกำลังเจริญเติบโตและขยำยตัว ภำคประชำสังคมจะมีบทบำทเพิ่มขึ้น เพื่อจะ
ขับเคลื่อนกำรพัฒนำเมืองไปในทิศทำงที่มุ่งสู่เมืองสุขภำวะและควำมยั่งยืนนั้นมีข้อคิดและมุมมองที่
น่ำสนใจ จำกผู้แทนภำคประชำสังคมของภำคเหนือและผู้ทรงคุณวุฒิใน เวทีวิชำกำรเรื่อง ภำคประชำ
สังคมกับนวัตกรรมกำรพัฒนำเมือง ซึ่งแผนงำนนโยบำยสำธำรณะเพื่อกำรพัฒนำอนำคตของเมือง
(นพม.) ศูนย์ศึกษำมหำนครและเมือง วิทยำลัยรัฐกิจ มหำวิทยำลัยรังสิต ได้จัดขึ้น เมื่อวันที่ 9 มกรำคม
พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมอิมพีเรียล แม่ปิง จังหวัดเชียงใหม่ ดังนี้
1. ภำคประชำสังคมกับควำมชัดเจนในภำรกิจ
ในกำรพัฒนำเมืองนั้น ต้องทำสองอย่ำงควบคู่กันไป ทั้งพลเมืองที่จำเป็นจะต้องสร้ำง และกลุ่ม
กำรพัฒนำก็มีควำมจำเป็นจะต้องส่งเสริม ภำคประชำสังคมจึงจำเป็นต้องกระตุ้นสำนึกจิตอำสำของคน
ในชุมชน เพรำะเขำจะเติมเต็ม และดึงพลังสร้ำงสรรค์ของชุมชนออกมำ อีกทั้งแรงบันดำลใจก็เป็นสิ่ง
หนึ่ง ที่ทำให้งำนดำเนินต่อไปได้ งำนที่รวมกันเป็นกลุ่ม หำกไม่มีแรงบันดำลใจก็จะประสบผลสำเร็จ
ไม่ได้1
และจำกประสบกำรณ์ของภำคประชำสังคม เห็นว่ำสิ่งที่ควรคำนึงถึงมำกที่สุดคือของกำรทำงำน
ภำคประชำสังคม ในด้ำนประเพณีและวัฒนธรรมคือ กำรพูดควำมจริง ปัจจุบันชำวบ้ำนยังคงรอคอย
ควำมจริงจำนวนมำก ซึ่งจำเป็นต้องสื่อสำรให้เขำได้รับทรำบ2
2. กำรช่วงชิงพื้นที่สำธำรณะของเมือง
ในเรื่องกำรพัฒนำเมือง มีข้อสังเกตว่ำ ภำคประชำสังคมกำลังเปลี่ยนพื้นที่ ที่เรียกว่ำ พื้นที่
สำธำรณะ กระบวนกำรในกำรเปลี่ยนแปลงนั้น จะเห็นว่ำ ภำคประชำสังคมกำลังสร้ำงพื้นที่สำธำรณะ
แบบใหม่ แต่อีกด้ำนหนึ่งคือ กำรดึงพื้นที่สำธำรณะแบบเก่ำเข้ำมำใช้ เช่น กำรต่อสู้กับสถำนบันเทิง เป็น
ต้น สิ่งสำคัญคือ กระบวนกำรทำพื้นที่สำธำรณะ เพื่อสร้ำง Public site แบบใหม่ขึ้นมำ ตัวอย่ำงเช่น ใน
กรณีกำรปลูกต้นไม้ในเมืองเชียงใหม่ เป็นกำรสร้ำงควำมเป็นสำธำรณะ (Publicness) ที่กล่ำวถึง
นิเวศวิทยำ เป็นต้น
ที่กล่ำวมำข้ำงต้นคือ กระบวนกำรช่วงชิงกำรเปลี่ยนแปลงของเมือง ถ้ำหำกภำคประชำสังคมไม่
ช่วงชิงกระแสสังคม อำจจะก่อให้เกิดพื้นที่ของเมืองที่กลุ่มวัยรุ่น ที่เรียกว่ำ กลุ่มเด็กแว็น แซ้บหรือสก็อย
และฟุตบอล เข้ำมำใช้พื้นที่ โดยเฉพำะฟุตบอลที่ปัจจุบันได้กลำยเป็นอัตลักษณ์ของคนในเขตเมืองขึ้น
1
อาจารย์ปาริชาติ อ่อนทิมะวงศ์ นักวิชาการอิสระ อดีตอาจารย์ภาควิชาภูมิศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
2
อาจารย์อนุกูล ศิริพันธุ์ อาจารย์วิจิตรศิลป์ วิทยาลัยอินเตอร์เทคลาปาง

2.
2
เรื่อยๆ อีกทั้งฟุตบอลยังเป็นสิ่งที่ผูกคนเข้ำกับจังหวัด ในอดีตเดิมทีเรำผูกคนกับไร่นำ ประกอบกับสภำพ
เศรษฐกิจและสังคมทำให้คนเหล่ำนั้นถูกบีบ จึงทำให้ต้องหำอัตลักษณ์ใหม่ ดังนั้น ฟุตบอลจึงเป็นพื้นที่
หนึ่งที่คนมำรวมกัน ส่วนแซ้บหรือสก็อย เป็นกลุ่มที่อยู่ในพื้นที่ชำยขอบ ที่ขึ้นและลงไม่ได้ กล่ำวคือ คน
กลุ่มนี้จะศึกษำต่อในระดับอุดมศึกษำไม่ได้ หำกมีก็เป็นจำนวนน้อยเท่ำนั้น จะทำนำก็ไม่ได้อีกเช่นกัน
สรุปคือ ด้ำนหนึ่งคือเมืองทำให้เกิดกำรแสวงหำอัตลักษณ์ กำรช่วงชิงพื้นที่ที่ผูกคนเข้ำกับเมือง
นั่นเอง 3
3. แง่คิดสำหรับประชำสังคมกับกำรขับเคลื่อนพัฒนำเมือง
กำรมีพื้นที่สำธำรณะ หรือเวทีกลำงในกำรรับฟังควำมคิดเห็นเป็นสิ่งที่ดี ทว่ำ ประเด็นกำรพูดคุย
นั้นต้องใหญ่ขึ้น สิ่งที่ภำคประชำสังคมในเมืองทำนั้นเป็นประเด็นเล็กๆภำยในเมือง แต่กำรบริหำร
ทั้งหมดไม่ได้ขึ้นอยู่กับกลุ่มประชำสังคมเพียงอย่ำงเดียว ยังขึ้นอยู่กับโครงสร้ำงเชิงอำนำจอีกด้วย กำร
ขยำยควำมคิดกำรพัฒนำเมือง ควรมองภำพรวมของเมืองทั้งหมด ซึ่งจะทำให้เห็นมโนภำพ
และจินตภำพของคนเมือง สิ่งเหล่ำนี้จะช่วยให้ทรำบว่ำ คนเมืองต้องกำรเมืองแบบใด หำกหยิบยก และ
ทำงำนเป็นรำยประเด็น ภำคประชำสังคมอำจจะเป็นเหยื่อทำงธุรกิจ และกำรเมืองได้4
3
ศ.ดร.อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์ อาจารย์ประจาภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
4
คุณชาติวัฒน์ ร่วมสุข ภาคประสังคมจังหวัดอานาจเจริญ