1. HISTORISCHE BELASTINGDOCUMENTEN
KLEURLOZE LASTPOSTEN OF BONTE RELIEKEN
VOOR DE GESCHIEDENIS VAN
BEDRIJF EN INDUSTRIE?
De Reu Pieter - 27/09/2014

Pieter De Reu
Onderzoeksgroep Economie-Ecologie-Demografie
Vakgroep Geschiedenis - Universiteit Gent

2. Historische belastingdocumenten
Eric Vanhaute – “Bronnen voor de geschiedenis van bedrijf en
industrie geven slechts traag hun geheimen prijs aan de onderzoeker.
Dit heeft te maken met het taaie karakter van de relevante
documentatie.”
De Reu Pieter - 27/09/2014

3. KLEURLOZE LASTPOSTEN
OF BONTE RELIEKEN?
Historische belastingdocumenten
Eric Vanhaute - ‘Bronnen voor de geschiedenis van bedrijf en
industrie geven slechts traag hun geheimen prijs aan de onderzoeker.
Dit heeft te maken met het taaie karakter van de relevante
documentatie.’
De Reu Pieter - 27/09/2014

4. Een katoenbastion in Vlaanderen
1740 - ca. 1790
de Beir (handweverij)
1841 - 1899
De Schepper
1852 – ca. 1890
Hebbelynck (handweverij)
1882 - 1934
de Hemptinne
1886 - 1971
Lejour
1887 - 1903
d’Heygere
1889 - 1981
S.A. de Waerschoot
1912 - …
De Reu Pieter - 27/09/2014 B&T Textilia

5. van ‘t Waasland naar ‘t Meetjesland
De Reu Pieter - 27/09/2014

6. Belastingen
De Reu Pieter - 27/09/2014

7. Belastingen
De Reu Pieter - 27/09/2014

8. Planning
1) Bedrijfsleiders
2) Bedrijfsinfrastructuur
3) Industriële sites
4) Industriële vermogens
5) Kleurloze lastposten of bonte relieken?
De Reu Pieter - 27/09/2014

9. 1. De bedrijfsleiders
De Reu Pieter - 27/09/2014

10. 1. De bedrijfsleiders
De Reu Pieter - 27/09/2014
VEUVE DE SCHEPPER & FILS (°1841/1842)
Petrus Hyppolitus De Schepper (1805-1891)
weduwe Francies Joseph De Schepper (ca. 1890-ca. 1850)
zoon Joseph Edouard De Schepper (1809-1867)
zoon Joannes Baptiste De Schepper (1814-1889)
1843-1850
gering aantal werknemers
1847
Jan Baptiste wordt patroon
ca. 1856
Joseph Edouard wordt patroon
Jan Baptiste begint eigen katoenweverij
PATENTBELASTING

11. 2. Bedrijfsinfrastructuur
De Reu Pieter - 27/09/2014

12. 2. Bedrijfsinfrastructuur
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Blauwververij (aantal kuipen)
1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850
De Reu Pieter - 27/09/2014 PATENTBELASTING

13. 2. Bedrijfsinfrastructuur
KADASTER: ‘Katoen- en wollestoomweverij’ Jan Baptiste De Schepper

14. 3. Industriële sites
De Reu Pieter - 27/09/2014 KADASTER

15. 3. Industriële sites
Nele Bracke - ‘Het vergt enige oefening om zich te
verplaatsen in de gedachtegang van de opstellers van de
kadastrale bronnen. Eens deze drempel overwonnen,
zijn de bronnen niet moeilijk te gebruiken.’
De Reu Pieter - 27/09/2014 KADASTER

16. 3. Industriële sites
1834 1860
(A) (B) (A) (B)
Site Beke
C1497 huis L. De Caygny - -
C1497a - - huis J. E. De Schepper
C1497b - - stoffenfabriek J. E. De Schepper
C1499 tuin K. Ph. Martens - -
C1499a - - tuin wed. J. B. Wttenhove
C1499b - - schuur wed. J. B. Wttenhove
C1502b magazijn wed. C. M.Wttenhove magazijn wed. J. B. Wttenhove
E859 magazijn wed. C. M. Wttenhove magazijn wed. J. B. Wttenhove
Site Dorp
E647 land wed. C. M.Wttenhove stoffenfabriek J. B. De Schepper
KATOENWEVERIJEN DE SCHEPPER & BOUWMATERIALEN WTTENHOVE

17. 3. Industriële sites
De Reu Pieter - 27/09/2014 KADASTER: Mutatiebundel 1850

18. 3. Industriële sites
Aangiften van nalatenschap
= verkrijging van goederen
• roerende goederen
• onroerende goederen
• activa en passiva
• crediteur-schulden
REGISTRATIE EN DOMEINEN: Vastgoedtransacties & Aangiften van nalatenschap

19. 4. Industriële vermogens
Peter Scholliers - ‘De personele belasting [...] blijkt in de praktijk
slecht bijgehouden en moeilijk interpreteerbaar. Is overigens nog
nooit bij I.A.‐ onderzoek [industrieel-archeologisch] aangewend.’
De Reu Pieter - 27/09/2014

20. 4. Industriële vermogens
Alg. J.B. Wttenhove P.H. De Schepper J.B. De Schepper
aanslagjaar 1845
belastingbetaler 430 ja ja geen gezinshoofd
aanslagklasse 24 1 2 -
aanslag - 135 fr. 115 fr. -
gemiddelde 19,8 fr. - - -
mediaan 11 fr. - - -
deciel - 1 1 -
aanslagjaar 1880
belastingbetaler 447 overleden ja ja
aanslagklasse 20 - 1 2
aanslag - - 125 fr. 80 fr.
gemiddelde 9,1 fr. - - -
mediaan 4 fr. - - -
deciel - - 1 1
aanslagjaar 1895
belastingbetaler 384 overleden weduwe weduwe
aanslagklasse 20 - 1 2
aanslag - - 300 fr. 128 fr.
gemiddelde 12,7 fr. - - -
mediaan 5 fr. - - -
deciel - - 1 1

21. 4. Industriële vermogens

22. 5. Kleurloze lastposten
of bonte relieken?
Charles Adams - ‘Though tax records are generally looked upon as a
nuisance, the day may come when historians will realise that tax
records tell the real story behind civilised life. How people were taxed,
who was taxed, and what was taxed tell more about a society than
anything else.’
De Reu Pieter - 27/09/2014

23. 5. Kleurloze lastposten
of bonte relieken?
Charles Adams - ‘Though tax records are generally looked upon as a
nuisance, the day may come when historians will realise that tax
records tell the real story behind civilised life. How people were taxed,
who was taxed, and what was taxed tell more about a society than
anything else.’
• zeer fragmentair, secundaire bronnen
• bijzondere troeven, casusgebonden onderzoek
• vergen heel wat bewerking en verwerking
• confronteren met andere bronnen
• schragen bedrijfs- en industriële geschiedenis, welke onderzoeksvragen?
De Reu Pieter - 27/09/2014