TÜRKİYE’DE ENFLASYON
VE YOKSULLUK SINIRI
ARASINDAKİ İLİŞKİNİN
EKONOMETRİK ÖLÇÜMÜ
VE ANALİZİ
Öğrencinin adı-soyadı:
ERKAN YILMAZ
NO: 9501228939
DERS: Finansal Kuruluşlarda Risk
Yönetimi ve Türev Araçlar

İçindekiler
1.Konunun Amacı
2.Enflasyon Nedir? Enflasyonun Etkileri
3.Yoksulluk Nedir? Yoksulluk Sınırı – Açlık
Sınırı
4.İstatistik verileri
- Standart Sapma – Varyans
- Kovaryans
- Korelasyon Katsayısı
- Regresyon Analizi

Konunun amacı:
• Bu araştırmanın amacı enflasyon ile
açlık ve yoksulluk sınırı arasında bir ilişki
olup olmadığı, eğer varsa pozitif mi,
negatif mi bir ilişki olduğu, doğrusal
(lineer) ya da doğrusal olmayan (lineer
olmayan) bir ilişki olduğu, ilişkinin
gücünün belirlenmesi ve neden-sonuç
ilişkisinin ölçümü amaçlanmaktadır.

Enflasyon nedir?
Bir ekonomide enflasyon oluşmasının temel olarak 4 nedeni vardır:
• a. Talep Enflasyonu
• Talep enflasyonu; mal ve hizmet arzının, toplam talebin artış hızına
ayak uyduramaması hâlinde ortaya çıkar. Bu gibi durumlarla,
genellikle ekonominin toparlanma sürecine girdiği ve işsizlik
oranlarında azalma yaşandığı dönemlerde karşılaşılır.
• b. Maliyet Enflasyonu
• Maliyet enflasyonu, petrol ve gıda gibi emtia fiyatlarının yükselmesi
veya doğal afetler gibi nedenlerle üretim maliyetlerinde artış
yaşanması sonucunda ortaya çıkar. Bu tür durumlarda, toplam arz
azalır ve akabinde fiyatların genel seviyesinde yükselme yaşanır.
• c. Para Arzı
• Para arzının artması, enflasyonun oluşmasındaki bir başka
unsurdur. Bu durumda, yatırım ve tüketim harcamaları artarak
fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşur.
• d. Enflasyon Beklentileri
• Tüketici ve üreticilerin gelecekte fiyatların yükselmeye devam
edeceği yönündeki beklentileri; enflasyonun oluşmasındaki diğer bir
etkendir. Bu tür beklentiler, ücret talepleri aracılığıyla mal ve hizmet
fiyatlarının artmasına neden olur.
Enflasyon, bir
ekonomideki mal ve
hizmetlerin fiyatlarında
gözlenen sürekli ve genel
kapsamlı artışı ifade eder.
Günümüzde pek çok
merkez bankası;
enflasyonu kontrol altında
tutarak istikrarlı bir yapıya
dönüştürmeye, yani fiyat
istikrarını sağlamaya
çalışmaktadır.
Enflasyon çeşitleri, enflasyonun şiddeti ve nedenlerine göre 2 farklı türde sınıflandırılabilir. Bunlardan;
• Ilımlı enflasyon(%2-3),
• yüksek enflasyon (%10-80)
• hiperenflasyon enflasyonun (%80 ve üzeri)
şiddetini tanımlarken, talep enflasyonu, yapısal enflasyon ve maliyet enflasyonu yapısal nedenleri tanımlar.

Enflasyonun
Etkileri
Enflasyonun Etkileri Nelerdir?
Yüksek enflasyonun ülke için geçici veya kalıcı nitelikte
birçok olumsuz sonucu vardır. Bunlardan bazıları:
• Gelir dağılımı adaletsizliği artar,
• Nominal faizler düşse de reel faizler yükselir,
• Nominal gelir yükselse de, reel gelir azalır, tasarruf
eğilimleri azalır
• Yatırımlar düşer,
• Ulusal para değer kaybeder
• Fiyat istikrarı bozulur
• Servet transferidir; sabit gelirlilerin (ücretliler) aleyhine,
varlıklıların lehine sonuçlanır.
​Enflasyon Nasıl Hesaplanır?
Enflasyon hesaplama işlemi yapılırken resmi istatistik
kurumlarından faydalanılır. Türkiye’de TÜİK enflasyon
değerlerinin belirlenmesinde faydalanılan istatistik
kurumudur. Resmi istatistik kurumları aylık periyotlar ile fiyat
değişimini gözlemlemek için marketler, benzin istasyonları,
muayenehaneler, hizmet sağlayıcılar ve buna benzer pek çok
alanda inceleme yapar. Oluşturulan endeksler ile enflasyon
hesaplamaları yapılır. Kullanılan en temel iki endeks;
• Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE-CPI),
• Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE-D-PPI)‘dir.

Yoksulluk Nedir?
• Yoksulluk veya fakirlik, günlük
temel ihtiyaçların tamamını veya
büyük bir kısmını karşılayacak yeterli
gelire sahip olmama durumudur.
Özellikle, yiyecek, içecek, barınma, gi
yim gibi temel ihtiyaçlara zor
erişmek veya erişememek yoksulluk
olarak tanımlanabilmektedir.
Öğrenci Evi

YOKSULLUK SINIRI
Yoksulluk sınırı, yeterli yaşam standardında
yaşayabilmek amacı için gereken asgari gelir
miktarına denir. Yoksulluk sınırı dört kişilik bir ailenin
tüm zorunlu ihtiyaçlarının TL cinsinden minimum
olarak hesaplanması ile yapılır.
‘’Yoksulluk sınırı, insan onurunun gerektirdiği
harcama düzeyidir.’’ (DİSK Bşk. Arzu Çerkezoğlu)
AÇLIK SINIRI
Açlık sınırı hesaplaması yapılırken minimum kalori
ve minimum maliyet hesaplaması yapılır.

İstatistik Verileri

Standart Sapma – Varyans:
Standart sapma, Varyansın karaköküne eşittir. Ayrıca gözlem değerlerinin ortalamadan sapmaların kareli
ortalamasıdır.
Varyans, değişim ölçüsüdür. Ortalamadan sapmaların karesini ifade eder.

Kovaryans
İki rastgele değişkenin beklenen değerlerinden toplam varyasyonunu ölçer. Kovaryansı kullanarak, yalnızca ilişkinin yönünü
ölçebiliriz (değişkenler birbiri ardına hareket etme eğilimi gösterme veya ters ilişki gösterme eğilimi). Ancak, ilişkinin gücünü veya
değişkenler arasındaki bağımlılığı göstermez.
•Pozitif kovaryans : İki değişkenin aynı yönde hareket etme eğiliminde olduğunu gösterir.
•Negatif kovaryans : İki değişkenin ters yönde hareket etme eğiliminde olduğunu ortaya çıkarır.
Dipnot: *TÜİK Kurumsal. TÜFE'deki (2003=100) değişim 2022 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre
%3,08 artarak %83,45 olarak gerçekleşti.

Korelasyon Katsayısı
Determinasyon Katsayısı (Açıklanan Varyans):
Aralarında korelasyon bulunan değişkenlerden
birindeki değişmenin, ne kadarının diğer değişken
ile açıklanacağının kaynaklanabileceği yüzde
olarak ifadesidir. Yani değişkenlerin birbirlerine
Açıkladıkları varyanstır.
Yorum:
Bu sonuca göre enflasyon ve yoksulluk sınırı arası-
nda güçlü bir korelasyon bulunmaktadır. Ayrıca
determinasyon katsayısı r2=0,9749 = %97,49’dur.
Yani enflasyondaki bir değişmenin, yoksulluk
sınırıdaki %97,29 değişmenin birbirine
açıkladıkları varyanstır.

Regresyon Analizi
Regresyon analizi, aralarında sebep-sonuç ilişkisi bulunan iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi belirlemek ve bu
ilişkiyi kullanarak o konu ile ilgili tahminler ya da kestirimler yapabilmek amacıyla yapılır.
Bağımlı değişken ile bağımsız değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi açıklayan tek değişkenli regresyon modeli aşağıdaki gibidir:
Y = a + bx
Y = Bağımlı değişken
a = Regresyon doğrusunun kesişim değeri (Sabit değer)
b = Regresyon doğrusunun eğimi (Regresyon Katsayısı)
X = Bağımsız değişken
• İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen “korelasyon analizi”
ile değişkenlerden birisi belirli bir birim değiştiğinde diğerinin nasıl bir değişim gösterdiğini inceleyen “regresyon analizi”
İktisat/Finans bilimi ve sağlık bilimlerinde çok kullanılan istatistiksel yöntemlerdir.

Sonuç:
Anlamı tahmini y değerinin, x değerinin 2,1935 katının -0,2373
fazlasına eşit olduğudur.
Diğer bir anlamda enflasyonun 1,8627 (%186,27)* olduğu
durumda, yoksulluk sınırının
Y= -0,2335+2,1935*1,8627 = 3,8523’ olarak gerçekleşir.
Dipnot: * ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-
TÜFE) Eylül ayında %5.30 arttı. E-TÜFE'nin son 12 aylık
artışı %186.27 gerçekleşti.

KAYNAKLAR
1- TCMB İnternet Sitesi
2- Tüik resmi internet sitesi
3- Dr. Öğr. Görv. Ahmet Kerem Özdemir ders notları
4- https://www.isbank.com.tr/blog/enflasyon-nedir
5- https://tr.pharoskc.com/12-what-is-covariance
6- DİSK - https://arastirma.disk.org.tr
7- ENAG Group resmi internet sitesi