2. COHABITAT
GATHERING
201 1
Cohabitat Gathering 2011 jest realizowany
w ramach projektu Zintegrowany System
Wsparcia Ekonomii Społecznej. Projekt
jest współfinansowany ze środków Unii
Europejskiej w ramach Europejskiego
Never doubt that a small group of thoughtful, Funduszu Społecznego.
committed citizens can change the world;
indeed, it is the only thing that ever has.
— Margaret Mead
3. COHABITAT
GATHERING
1 kwietnia 201 1
Forum 76 Business Centre
al. Marsz. J. Piłsudskiego 76
Łódź
Inspiring
the evolution
of spaceship
‘Earth’
4. COHABITAT GATHERING
Inspiring
the evolution
of spaceship
‘Earth’
Statek kosmiczny ‘Ziemia’ jest domem dla setek Nadszedł dobry czas by zatroszczyć się
milionów organizmów. Jednym z nich jest o obecną i przyszłą przestrzeń życia.
człowiek.
Zaproszeni prelegenci oraz goście specjalni przedstawią nie-
Każdy z nich pełni niezwykle istotną funkcję w procesie pod- zwykle bogaty wachlarz wiedzy, technologii, filozofii oraz do-
trzymania zjawiska Życia. Wszystkie dzielą wspólną prze- świadczenia związanego z budową nowej generacji siedlisk
strzeń (co-habitat), połączone w złożoną sieć relacji i współ- ludzkich — habitatów. Będzie mówić się o budynkach ze sło-
zależności. Pierwsza edycja Festiwalu cohabitat gathering od- my i ziemi, projektowaniu autonomicznych ekosystemów,
będzie się pod hasłem inspiring the evolution of spaceship oczyszczaniu wody, produkcji żywności, teorii projektowa-
Earth. Jest to milowy krok w kierunku stworzenia platformy nia osiedli ludzkich, maszynach open-source oraz tworze-
dla dynamicznie powiększającej się społeczności świadomej niu partnerstw na rzecz rozwoju tego nurtu. Pokazane będą
tej sieci powiązań. Jest także zaproszeniem do kreatywnego również miejsca na świecie, gdzie budowa habitatu zwień-
Spaceship Earth was so
jej rozwijania poprzez wdrażanie ‘nowych’ technologi i roz- czona została sukcesem.
extraordinarily well invented and
wiązań gwarantujących zrównoważony rozwój w przyszłości.
designed that to our knowledge For the first time in history it
humans have been on board it
Jedyne co trzeba zrobić to nie przeszkadzać. Wszystkie głowy, jedno zadanie.
is now possible to take care of
for two million years not even
Naturalne systemy i mechanizmy funkcjonujące na Ziemi everybody at a higher standard of
knowing that they were on board regulują wszystkie procesy życia. Inteligentne wykorzystanie Zadanie jest multidyscyplinarne, dlatego też na festiwalu living than any have ever known.
of a ship. tych wzorców przy tworzeniu systemów ludzkich daje moż- spotkać można będzie przedstawicieli wielu profesji i nur- (...) All humanity now has the
liwość tworzenia rozwi w pełni zrównoważonych i zharmoni- tów, naukowców, profesjonalistów i entuzjastów. Obecni option to become enduringly
— Richard Buckminster Fuller zowanych ze środowiskiem lokalnym. będą również przedstawiciele samorządów oraz instytucji successful.
rządowych. — Richard Buckminster Fuller
04 przegląd przegląd 05
5. COHABITAT GATHERING
Nadszedł dobry czas
by zatroszczyć się
o obecną i przyszłą
przestrzeń
życia.
06 przegląd przegląd 07
6. COHABITAT GATHERING
Program
wystąpień
09:00 rejestracja 15:00 występ zespołu purga ( www.purga.pl )
01 wizja 03 życie
10:00 Paweł Sroczyński Cohabitat Re:ewolucja w przestrzeni życia / 12 15:30 Wojciech Majda Permakultura w procesie tworzenia
10:20 Marcin Jakubowski Global Village Construction Set: budowanie nowoczesnych osiedli ludzkich / 28
cywilizacji od podstaw / 13 15:50 Andrzej Czech Ranczo Eco-Frontiers — polski przykład budynku
10:40 Robert Błaszczyk Projekt Barkowo 13 niezależnego od sieci / 29
— Ekowioska i centrum permakultury / 14 16:10 Steve Read Tworzenie systemów permakulturowych / 30
11:00 Mateusz Józefowicz Budowa habitatów na Marsie / 15 16:30 Monika Podsiadła Jak przekształcić otoczenie domu
11:20 Agnieszka Orzechowska Partnerstwo na rzecz rozwoju w piękny ogród / 31
budownictwa naturalnego — modelowe rozwiązanie w Łodzi / 16 16:50 Łukasz Nowacki Projekt SolarnyHabitat — krok w kierunku
11:40 Jakub Kronenberg Partycypacja społeczna w rozwoju lokalnym żyjących plemion / 32
— Fundacja Sendzimira / 17 17:10 Carl Giskes Zdrowe miejsce pracy — zastosowanie gliny w biurach
i budynkach publicznych. / 33
12:00 przerwa
17:30 przerwa
02 struktura
12:30 Bjorn Kierulf Domy pasywne z materiałów naturalnych / 20 04 refleksja
12:50 Gernot Minke Zielone dachy oraz konstrukcje 18:00 Radosław Barek Tradycja regionalna w budowaniu
w technologii słomo-bali. / 21 współczesnej siedziby / 36
13:10 Max Vittrup Jensen Budynki z Dużych Bali / 23 18:20 Jarosław Szewczyk Cordwood masonry, czyli
13:30 Zbigniew Bać Habitat — filozofia organizacji przestrzeni / 24 podlaska drzewoglina / 37
13:50 Teresa Kelm, Jerzy Górski Budownictwo z surowej ziemi / 25 18:40 Danuta Kupiec-Hyła, Maciej Hyła
14:10 Gernot Minke Architektura i konstrukcje z ziemi / 22 Budownictwo z gliny nowej generacji / 38
19:00 Marcin Mateusz Kołakowski Wyzwania nurtu low-tech / 39
14:40 przerwa 19:20 Andrzej Młynarczyk Strefa zero — jak postrzeganie rzeczywistości
zmienia świat / 40
19:40 Robert Palusiński Głęboka demokracja w Habitacie / 41
20:00 zakończenie
08 program program 09
7. afterparty — Prelegenci
purga 01 wizja
1/04/2011
21:00—3:00
Centrum na Gdańskiej
ul. Gdańska 81, Łódź
purga.pl
myspace.com/purga.sounds
Zespół założony w 2009 roku, powstał z inspiracji W swojej twórczości zespół wykorzystuje instru-
ideą szamanizmu, mądrością kultur plemiennych menty tradycyjne: didgeridoo, afrykańskie i szamań-
oraz ich funkcjonowaniem i ewolucją we współcze- skie bębny, flety, lirę korbową, jak również współcze-
snej kulturze zachodniej. Pierwszy koncert odbył sne: syntezator, skrzypce elektryczne, melodykę.
się w ramach wykładu Amazońscy Curanderos po-
święconego leczniczym właściwościom roślin uży-
wanych w ceremonii Ayahuasca.
8. COHABITAT GATHERING
Paweł Marcin
Sroczyński Jakubowski
Architekt w pełni oddany fascynującej przygo- Marcin przybył z Polski do usa jako dziecko.
dzie budowy nowej generacji, autonomicznych Ukończył z wyróżnieniem Uniwersytet Prince-
siedlisk ludzkich — Cohabitatów. Założyciel gru- ton, oraz otrzymał doktorat z fizyki jądrowej na
py cohabitat. Pomysłodawca i współorganizator Uniwersytecie Wisconsin. W 2003 roku utwo-
cohabitat gathering 2011. Autor pionierskich pro- rzył organizację Open Source Ecology, chcąc
jektów w technologiach budownictwa natural- udowodnić, ze produkcja maszyn z przetwo-
nego. Od 2008 r. konsekwentnie wspiera roz- rzonych elementów jest możliwa. Rozpoczął
wój polskiego ruchu na rzecz tego nowego pa- pracę nad Global Village Construction Set (gvcs),
radygmatu. Organizator warsztatów projektem open-source 50 różnych narzędzi
i wykładów. niezbędnych do stworzenia współczesnej cywi-
(grupa cohabitat) lizacji. Najnowszym osiągnięciem Marcina jest
studio architektury naturalnej zdobycie tytułu Czlonka ted roku 2011. open source ecology
architekt badacz, wynalazca
Cohabitat — Re:ewolucja w przestrzeni życia Global Village Construction Set: budowanie cywilizacji od podstaw.
Wkroczyliśmy w erę informacji. Stare nowania ekosystemów. Wyprodukują one Prezentacja podsumowuje naszą pracę na Missouri, w którym projekt został założo-
sposoby działania oparte o modele prze- podstawowe zasoby niezbędne do życia Global Village Construction Set (gvcs). gvcs ny, w górach Oregon, lub w sercu Afryki. Pro-
mysłowe nie sprawdzą się w teraźniej- mieszkańców (wodę, żywność i energię). jest projektem open source, o niskich kosz- jektując bez granic, zarówno myślowych
szości. Potrzebujemy rewolucji! Nowej świa- W trakcie prezentacji przedstawiona tach produkcji i wysokiej wydajności platfor- jak i praktycznych, jesteśmy pewni, ze gvcs
domości, pomysłu na to jak ponownie zjed- zostanie historia grupy cohabitat, jej osią- my technologicznej, który pozwala na łatwą, może przełamać bariery wykonalności i kosz-
noczyć się z systemami podtrzymującymi gnięcia oraz niezwykłe plany na najbliższą własnoręczna produkcję 50 różnych narzę- tów budowy od podstaw prawdziwie trwałej
życie na Ziemi. Potrzebujemy rozwiązania, przyszłość. dzi umożliwiających zbudowanie zrównowa- i zrównoważonej wspólnoty, oraz gospodarki
które umożliwi kontynuację ścieżki ewolucji żonej cywilizacji, wykorzystując równocze- funkcjonującej w oparciu o lokalne zasoby.
oraz wykorzystanie potencjału płynącego śnie nowoczesne udogodnienia.
z synergii człowieka z przyrodą. gvcs ułatwia rozpoczęcie prac w sekto-
Poprzez edukację oraz tworzenie otwar- rze rolniczym, budowlanym oraz produk-
tych technologii, grupa cohabitat chce do cji i może być postrzegany jako natural-
końca dekady, dać ludziom możliwość życia nej wielkości „Lego zestaw” narzędzi modu-
w Habitatach — naturalnych siedliskach, łowych, które pozwalają stworzyć całą go-
budowanych w oparciu o zasady funkcjo- spodarkę, zarówno na wiejskich terenach
12 wizja wizja 13
9. COHABITAT GATHERING
Robert Mateusz
Błaszczyk Józefowicz
Robert Błaszczyk jest zafascynowany tema- Z wykształcenia archeolog. Prezes Mars
tem permakultury, głównie naturalnymi upra- Society Polska, organizator projektów z dzie-
wami, naturalnym budownictwem oraz alter- dziny robotyki i rozwiązań dla ekstremal-
natywnymi źródłami energii. Pod kierownic- nych środowisk, realizowanych we współpra-
twem Christiana Shearer`a (Panya Project) zdo- cy z umk, Politechniką Warszawską, Wrocławską
bywał doświadczenie w Indiach i w Tajlandii. i Białostocką, piap, pan , uczestnik projektów
Dyplom Projektowania Permakulturowego uzy- dla astronautycznych organizacji pozarządo-
skał w Albanii z rąk Steve`a Read`a (L’Université wych realizowanych z Ministerstwem Nauki
Populaire de Permaculture). Odwiedził kilka sa- i Szkolnictwa Wyższego i Ministerstwem
mowystarczalnych siedlisk, farm permakulturo- Gospodarki, działacz międzynarodowych struk-
wych, eko-osiedli na świecie, teraz powrócił do tur Mars Society, zwolennik powołania Polskiej
Polski aby szerzyć permakulturę w kraju swo- projekt barkowo 13 Agencji Kosmicznej. mars society polska
ich przodków. pionier permakultury badacz
Projekt Barkowo 13 — ekowioska i centrum Permakultury Habitaty na Marsie
Projekt stworzenia osady w oparciu o wy- pokolenia i zapewnienia im warunków do Mars jest oprócz Ziemi jedyną planetą perspektywy na naszą rodzinną planetę, jej
tyczne realizowane w myśl zasad etycznych prawidłowego rozwoju. w Układzie Słonecznym, która umożliwia środowisko i na naszą rolę. Rozwiązania wy-
permakultury, z których główne trzy, to: • sprawiedliwy podział — mamy jedną Ziemię podtrzymanie technicznej cywilizacji i by- pracowane dla Marsa mogą z powodzeniem
• opieka nad Ziemią. Permakultura jako sys- i musimy ją dzielić między sobą, innymi ga- towanie naszego gatunku. Posiada atmos- znajdować zastosowania na Ziemi, a z dru-
tem projektowania opiera się na systemach tunkami oraz z przyszłymi pokoleniami. ferę, pory roku, cykl dobowy zbliżony do giej strony, aby dotrzeć na Czerwoną Planetę
naturalnych. Wiąże się to z poszanowaniem Wymaga to przewartościowania podejścia ziemskiego oraz odpowiednio dużą masę. musimy przećwiczyć i przetestować pewne
całej flory i fauny. Rozsądnego gospodarowa- do nieograniczonej konsumpcji, zwłaszcza je- Przede wszystkim posiada zasoby, które czy- rozwiązania na Ziemi. Tak jak będzie to mia-
nia zasobami naturalnymi, nie zużywania ich śli chodzi o zasoby naturalne. Należy wspól- nią potencjalną kolonię samowystarczalną. ło pod Toruniem, w testowym habitacie mar-
niepotrzebnie lub w tępie zbyt dużym, w któ- nie pracować nad tym, aby każdy miał do- Technologicznie Mars jest już w zasięgu czło- sjańskim Mars Society Polska.
rym nie zdołałyby się one odnowić stęp do zaspokojenia podstawowych zaso- wieka, a problemem są głównie przeszkody
• opieka nad Ludźmi, czyli dbanie o własne bów niezbędnych do życia. natury mentalnej i politycznej.
zdrowie, rozwój wewnętrzy, własne potrze- Wśród wielu korzyści z kolumbijskiej wy-
by, lecz również dbanie o wszystkich, empa- prawy na Marsa wymienić trzeba zmianę
tie, tolerancję i uszanowanie potrzeb innych skali odniesienia. Takie poszerzenie horyzon-
ludzi. Dotyczy to również dbałości o przyszłe tów pozwoli nam spojrzeć z zupełnie innej
14 wizja wizja 15
10. COHABITAT GATHERING
Agnieszka Jakub
Orzechowska Kronenberg
Pracuje w undp jako koordynatorka partnerstw Członek zarządu Fundacji Sendzimira, ad-
lokalnych, odpowiada za tworzenie koalicji na iunkt w Katedrze Wymiany Międzynarodowej
rzecz ekonomii społecznej oraz stymuluje gru- UŁ. Naukowo zajmuje się związkami gospodar-
py zagrożone wykluczeniem do tworzenia pod- ki i środowiska. Jego książkę Ecological econo-
miotów es . Absolwentka socjologii i filologii ro- mics and industrial ecology wydało prestiżo-
syjskiej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalistka we wydawnictwo Routledge. Współredaktor
w zakresie zrównoważonego rozwoju i edukacji pierwszego polskiego podręcznika zrównowa-
globalnej. Trenerka, specjalizująca się w zakre- żonego rozwoju. Przebywał na stażach nauko-
sie tworzenia i zarządzania projektami, budowa- wych we Francji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii
nia partnerstw lokalnych, diagnozy problemów i Kirgistanie. W latach 2001—2003 pracował
społecznych. jako konsultant ds. zarządzania środowiskowe-
undp – project office poland go w undp Umbrella Project. W wolnych chwi- uniwersytet łódzki
trenerka lach obserwuje ptaki i podróżuje. badacz, podróżnik
Rozwoj budownictwa naturalnego – modelowe partnerstwo w Łodzi Partycypacja społeczna w rozwoju lokalnym — Fundacja Sendzimira
W 2010 roku na mocy współpracy po- do prowadzenia badań i tworzenia projek- Strategie rozwoju kojarzą się często z obszer- lokalne, pozwalających na zebranie opinii,
między grupą cohabitat oraz Programem tów wspierających rozwój budownictwa na- nymi dokumentami, pełnymi górnolotnych a także służących włączaniu mieszkańców
Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju turalnego, zachęcamy firmy do inwestowa- sformułowań — „frazesów” — które równie do- w tworzenie strategii rozwoju. Wypracowane
Biurem Projektowym w Polsce, zawiązaliśmy nia w ten sektor gospodarki, współpracuje- brze mogłyby odnosić się do jakiegokolwiek w ten sposób dokumenty cieszą się po-
partnerstwo lokalne na rzecz rozwoju bu- my z urzędami w zakresie legalizacji wyro- miasta, jakiejkolwiek gminy, a nawet jakiej- parciem członków lokalnych społeczności,
downictwa naturalnego w kraju. Celem tej bów i produktów budownictwa naturalne- kolwiek firmy. Czy te dokumenty są w stanie mieszkańcy w większym stopniu interesu-
współpracy jest wzmocnienie tego sektora go. W pracy wykorzystywane są rozmaite na- przyczynić się do rozwoju? Wprawdzie trud- ją się w monitorowanie ich realizacji, a także
budownictwa, wsparcie środowisk zajmują- rzędzia i metody: warsztaty, konferencje, stro- no nie zgodzić się z ich przeważnie słuszny- w samą realizację. W projektach dotyczących
cych się tą dziedziną. Działania te są możliwe ny internetowe, badania, pokazowe budowy mi postulatami, ale rzadko odnoszą się one zrównoważonego rozwoju lokalnego prowa-
poprzez integrację różnych instytucji i grup. itp. W trakcie prezentacji pokazane zostaną do lokalnej specyfiki, a w szczególności do lo- dzonych przez Fundację Sendzimira wyko-
Dlatego zdecydowano zaprosić do współ- pierwsze rezultaty oraz plany partnerstwa na kalnych potrzeb. rzystujemy wiele tego typu narzędzi, takich
pracy ośrodki badawczo-naukowe, firmy ko- najbliższe miesiące, a także możliwości wyko- Aby mówić o rozwoju lokalnym, trzeba za- jak symulacja uczestnicząca, debaty publicz-
mercyjne, organizacje pozarządowe, grupy rzystania budownictwa naturalnego na rzecz pytać o zdanie przede wszystkim tych, któ- ne, a także warsztaty strategiczne isis.
nieformalne oraz instytucje publiczne. W ra- grup marginalizowanych. rych ten rozwój ma dotyczyć. Istnieje wie-
mach partnerstwa mobilizujemy naukowców le narzędzi aktywizujących społeczności
16 wizja wizja 17
11. All humanity
has now the option to become
Prelegenci
enduringly 02 struktura
succesful.
12. COHABITAT GATHERING
Bjorn Gernot
Kierulf Minke
Bjorn (1986) jest Norwegiem, od ponad 20 lat Architekt, naukowiec, eksperymentator, profe-
żyjącym na Słowacji. Ukończył edukację w dzie- sor uniwersytetu w Kassel, gdzie kieruje katedrą
dzinie Designu Industrialnego, za design otrzy- budownictwa eksperymentalnego. Autor po-
mał również liczne międzynarodowe nagro- nad trzydziestu książek i ponad 200 artykułów
dy w latach 1993 —2001. Od 2007 roku wraz naukowych na temat nowatorskiego użycia tra-
z żoną (architektem) zajmuje się rozwojem do- dycyjnych materiałów budowlanych. Zaczynał
mów pasywnych, od tego czasu ich firma Cre- pracując u boku słynnego Frei Otto, autora lek-
aterra zaprojektowała i częściowo wybudowała kich przekryć membranowych zbudowanych
ponad dwadzieścia takich obiektów. Firma sły- na olimpiadę w Monachium. Od lat siedemdzie-
nie także z używania naturalnych materiałów siątych głównymi dziedzinami jego działalności
w procesie budowy. projektowo-badawczej pozostają zagadnienia
createrra
dostępnego budownictwa naturalnego. uniwersytet kassel
architekt architekt
Domy pasywne z materiałów naturalnych Zielone dachy oraz konstrukcje w technologii słomo-bali
Aby uzyskać idealne połączenie energoosz- Drewniane i ziemne powierzchnie pomagają Strawbale i zielone dachy — to dwa wiodące w krajach skandynawskich od wieków:
czędnego i zdrowego domu należy wziąć utrzymać wysoki poziom wilgotności powie- tematy dla miłośników eko-architektury. Nie izolują dom od chłodu i upału, opóźniają
pod uwagę nie tylko pasywne standardy, ale trza w czasie zimy, kiedy powietrze jest su- wszyscy jednak wiedzą, że można je połą- spływanie wody… i są piękne. Dzięki rozwo-
też materiały użyte podczas budowy i wy- che z powodu ogrzewania i wentylacji. czyć: nie tylko w jednym wykładzie, ale tak- jowi technologii w ostatnich latach są też ła-
kończenia. Zaprezentuję przykłady dwóch Drugim przykładem jest obiekt zbudowa- że na placu budowy, łącząc zalety tych sys- twiejsze w zastosowaniu i tańsze w budowie
różnych systemów budowlanych, uwzględ- ny w technologii prefabrykowanych ścian temów w poszukiwaniu eko-ideału. Dlaczego oraz utrzymaniu. Badania wykazują , że zielo-
niających oba aspekty. słomo-balowych. Jest to bardziej alternatyw- warto próbować? ne dachy absorbują promieniowanie elektro-
Pierwszy przykład wykonany jest z jedno- ny materiał, ale dzięki prostym sposom jego Strawbale, czyli technologia wznoszenia magnetyczne wysokich częstotliwości, przy-
rodnych paneli drewnianych, ocieplonych od prefabrykacji może konkurować z konwen- ścian z kostek prasowanej słomy, zyskuje od czyniając się do tworzenia zdrowszego śro-
strony zewnętrznej celulozą, przykrytą sklej- cyjnymi technikami budowlanymi. Wysokiej lat 70-tych popularność na świecie. Kluczem dowiska życia.
ką drewnianą; a od środka matą trzcinową jakości panele wyprodukowano na Litwie, do sukcesu są cechy tego materiału (natu-
z warstwą tynku ziemnego. Panele prefabry- ich równe powierzchnie są idealnie przygo- ralność, termoizolacyjność, odnawialność, ni-
kowano w Niemczech i dostarczono jako ele- towane do tynkowania. Obecnie opracowu- ski poziom wbudowanej energii, łatwość bu-
menty nośne ścian i sufitów, z możliwością jemy detale techniczne i rozwiązania, któ- dowy i niski koszt) które sprawiają, że speł-
łatwej instalacji kabli i różnych wykończeń re sprawią, że pasywne domy ze słomo-bali nia on w wysokim stopniu postulaty zrów-
powierzchni drewnianych. Efektywny proces będą dostępnym dla każdego standardem. noważonego rozwoju i tzw. eko-architektury.
budowy obniża koszty domu. Natomiast zalety zielonych dachów są znane
20 struktura struktura 21
13. COHABITAT GATHERING
Max Vittrup
>> kontynuacja strony 21 Jensen
Pochodzący z Danii Max posiada licencjat w za-
kresie Ekologii Człowieka, oraz tytuł mgr Za-
Architektura i konstrukcje z ziemi rządzania Środowiskowego. Większość cza-
su poświęca zagadnieniom budynków natural-
Budowanie z ziemi (lub mówiąc potocznie nych i projektowaniu systemów permakultural-
z gliny) jest jedną z najstarszych i najbardziej nych, jako propagator, konsultant i budowniczy.
W roku 2001 założył pozarządową organizację
rozpowszechnionych metod wznoszenia bu-
PermaLot, która zarządza 17 hektarami orga-
dynków: zarówno najprostszych schronień nicznych gruntów, oraz centrum edukacyjnym
jak i imponujących osiągnięć architektonic- w Czechach. Max jest także głównym organiza-
znych takich jak np. Wielki Mur Chiński. Także torem odbywającego się co dwa lata European
dziś materiał ten ma ogromne znaczenie — Straw Bale Gathering. permalot
natural builder
około jednej trzeciej ludzkości mieszka w bu-
dynkach z surowej ziemi. Jest ona często
dostępna na miejscu, a budowa może
być przeprowadzenia siłami niewykwali-
fikowanych robotników. Ziemia to materiał
prawdziwie ekologiczny: do jej wydobycia, Budynki z Dużych Bali
przygotowania i transportu potrzeba sto-
sunkowo niewiele energii, nadaję się też Najnowszy rozwój technologii w dziedzinie uwagę użycie lokalnych materiałów, eliminu-
do wielokrotnego recyclingu. Dodatkowo straw-bale pozwala na użycie nowych, pro- jące koszty dalekiego transportu i konsumu-
pomaga utrzymywać wilgotność powietrza stopadłościennych dużych bali o wymia- jącej dużo energii produkcji. Dzięki temu, ne-
w pomieszczeniach, przyczyniając się do rach ok. 1m x 0.7m x 2.2m. Duże bale mogą gatywny wpływ na środowisko jest bardzo
zdrowego mikroklimatu w budynku. być wykorzystane w systemach samono- ograniczony, a wybudowanie domu z du-
Istnieje wiele sposobów budowania śnych, w których ściany pozbawione dodat- żych bali jako całkowicie biodegradowalne-
z ziemi: niewypalane cegły, bloki, ubijanie kowej konstrukcji podtrzymują dach, a także go zależy tylko od projektu i pozostałych
w formach, workach, czy ręczne formow- np. poddasze. Duże bale pozwalają na szyb- materiałów użytych w budynku.
anie to zaledwie kilka przykładów. Ich poz- ką mechanizację procesu budowy ścian ze-
nanie i rozwój może mieć realny wpływ na wnętrznych, wraz z izolacją i tynkami ze-
rozwiązywanie problemów mieszkaniowych wnętrznymi i wewnętrznymi.
w skali globalnej. Dzięki budowie trwającej tylko kilka dni
znacznie redukowane są koszty pracy,
zwłaszcza, że także dach może być złożo-
ny z gotowych elementów i położony na bu-
dynku przy pomocy dźwigu. Weźmy też pod
22 struktura struktura 23
14. COHABITAT GATHERING
Zbigniew Teresa
Bać Kelm
Profesor na Wydziale Architektury Politechni- Profesor na Wydziale Architektury Politechniki
ki Wrocławskiej. Przewodniczący Szkoły Nauko- Warszawskiej. Prowadzi seminaria i zajęcia mię-
wej habitat-y. Organizator Konferencji Między- dzy innymi z projektowania architektury pro-
narodowych, warsztatów, seminariów i Szkół ekologicznej. Tematem architektury ziemi za-
Letnich. Redaktor Rocznika habitat-y. Przewod- interesowała się podczas kilkuletniego poby-
niczący Komitetu Architektury i Urbanistyki pan tu i pracy dydaktycznej w Afryce (w Algierii),
(od 2003 r.) Członek Serbskiej Akademii Archi- a nastepnie pracy badawczej prowadzonej
tektury od 2006 r.. Właściciel Pracowni Studyj- w Stanach Zjednoczonych. Wraz z zespołem
no-Projektowej habitat (od 1989 r.) Laureat wie- zorganizowała próbną produkcję cegieł ziem-
lu polskich i międzynarodowych konkursów nych i bloczków prasowanych z ziemi. W latach
architektonicznych (38 nagród i wyróżnień). 2006—2009 zespół zrealizował budynek eks-
politechnika wrocławska perymentalny w nowoczesnej technologii zie- politechnika warszawska
architekt mi ubijanej w szalunkach. architekt, badacz
Habitaty — filozofia organizacji przestrzeni
Budownictwo z surowej ziemi — ekologia i nowoczesny standard
Habitat jako nurt odnowy, powstał w okresie Na podstawie tej definicji scharakteryzowa-
przełomu (lat 85) na Wydziale Architektury no podstawowe cechy habitatu człowieka, Budynek eksperymentalny w technologiach dobudowaną szklarnię. Zastosowano tech-
Politechniki Wrocławskiej, w Katedrze Projek- rozumiejąc go nie tylko jako część środowi- z surowej ziemi wzniesiony został w Pasłęku. nologię ziemi ubijanej w szalunkach do
towania Architektury Mieszkaniowej. ska naturalnego ale i kulturowego. Przygotowanie projektu i realizacja budyn- ścian konstrukcyjnych i zewnętrznych. Ich
Inicjatorem tego kierunku i założycielem Jednym z istotnych założeń od początków ku stały się możliwe dzięki pozyskaniu przez uzupełnieniem wewnętrznym jest war-
szkoły naukowej habitat jest autor niniejszego studiów i badań nad habitatem jest wspólna zespół autorski z Wydziału Architektury PW stwa wzniesiona z bloczków słomiano-gli-
opracowania. Przedstawiono także wstępną praca z udziałem przedstawicieli innych dys- grantu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa nianych, a ściany działowe wykonane są
definicję: Habitat to sztuka i umiejętność or- cyplin nauki i wiedzy, traktując to jako waru- Wyższego w latach 2005—2008. z bloczków ziemnych prasowanych.
ganizacji przestrzeni życia człowieka. nek konieczny do zachowania równowagi Realizacja budynku miała na celu zade-
habitat jest więc bardziej filozofią niż zbio- w rozpatrywaniu różnorodnych zjawisk, któ- monstrowanie metod wznoszenia budyn-
rem kanonów do projektowania, jest nieusta- re występują w rzeczywistym kreowaniu śro- ku z surowej ziemi, a następnie umożliwie-
jącą dyskusją na temat kształtowania środo- dowiska mieszkalnego człowieka. nie badań i obserwacji dotyczących zacho-
wiska mieszkalnego człowieka, ale również wania się konstrukcji w czasie eksploata-
próbą tworzenia podstaw filozoficznych, ma- cji. Budynek pomyślany został jako energo-
jących na celu wskazywanie problemów, któ- oszczędny z możliwością pozyskiwania ener-
rymi powinniśmy się zajmować. gii słonecznej metodą pasywną, poprzez
24 struktura struktura 25
15. Prelegenci
03 życie
Wszystkie głowy,
jedno
zadanie.
16. COHABITAT GATHERING
Wojciech Andrzej
Majda Czech
Wojciech Majda jest blogerem. Od ponad Fan energii odnawialnej, biomimikry i recyklin-
dwóch lat wytrwale prowadzi bloga Polskiego gu wody. Właściciel firmy konsultingowej Natu-
Instytutu Permakultury. Powołał do życia rów- ral Systems zajmującej się innowacyjnymi spo-
nież Pracownię Permakultury, aby mógł, jako sobami zmniejszania wpływu człowieka na
jedna z pierwszych osób w Polsce, połączyć środowisko. Doktor biologii Uniwersytetu Ja-
swoją pasję i wiedzę (może nawet lekkie sza- giellońskiego, przyrodnik. Mieszka i pracuje
leństwo) z działalnością zawodową w zakre- w Bieszczadach, na Ranczu Eco-Frontiers, uni-
sie projektowania permakulturowego. Na swo- kalnym przedsięwzięciu łączącym produkcję
im blogu http://permakultura.net/ dzieli się energii odnawialnej, rolnictwo ekologiczne, eko-
z Czytelnikami wiedzą nt permakultury, agrole- turystykę i ochronę przyrody.
śnictwa, hodowli zwierząt i ekologii.
polski instytut permakultury natural systems
pionier permakultury przyrodnik
Permakultura i tworzenie nowoczesnych osiedli ludzkich Ranczo Eco-Frontiers — polski przykład budynku niezależnego od sieci
Autor poruszać będzie zagadnienia związane Pomysł niezależności od standardowych w panelach słonecznych. Niezwykle ważnym
z szeroko pojętą realizacją projektów perma- przyłączy budzi się zazwyczaj w momencie elementem systemu jest prawidłowy projekt
kulturowych. Podzieli się swoimi doświadcze- nieoczekiwanej przerwy w dostawie ener- sieci wewnętrznych zmniejszających stra-
niami związanymi z tym, jak przekładać czę- gii lub wody. W obliczu zmian klimatycz- ty przesyłu oraz dobór energooszczędnych
sto egzotyczną i obcą w naszym kręgu kul- nych i drożejących surowców będziemy tego urządzeń elektrycznych. Wdrożono również
turowym, teorię na praktykę. Przybliży nam doświadczać coraz częściej. Wyposażanie system recyklingu wody dzięki technologii
proces powoływania do życia niezwykle in- obiektów w we własne źródła energii odna- Wastewater Gardens i gromadzenia wody
teresujących projektów z pogranicza ekolo- wialnej i recykling wody ma znaczący wpływ deszczowej.
gii, agroleśnictwa i permakultury oraz sto- na zmniejszanie negatywnego oddziaływa- 6 lat nieprzerwanego funkcjonowania Ran-
sowania projektowania permakulturowego nia budownictwa na środowisko. cza Eco-Frontiers dowodzi że niezależność
w ogrodzie, przedsiębiorstwie czy gospodar- System zaopatrzenia Rancza Eco-Frontiers od sieci w warunkach Polski jest możliwa. Za-
stwie rolnym. Jego zdaniem, dzięki wykorzy- w energię pracuje zupełnie niezależnie od stosowane rozwiązania mogą być replikowa-
staniu wiedzy głównego nurtu nauki, może- sieci energetycznej. Całość energii elektrycz- ne i przerabiane w zależności od indywidual-
my tworzyć samowystarczalne i trwałe osie- nej jest produkowana na miejscu przez dwie nych potrzeb użytkowników.
dla ludzkie. turbiny wiatrowe oraz panele fotowoltaicz-
ne. Ciepła woda użytkowa jest podgrzewana
28 życie życie 29
17. COHABITAT GATHERING
Steve Monika
Read Podsiadła
Nauczyciel Permakultury, prowadzi kursy pro- Z wykształcenia pedagog, zainteresowana al-
jektowania zarówno w języku francuskim jak ternatywną edukacją. Zamiłowana ogrodnicz-
i angielskim. Pracuje jako konsultant, doradza- ka permakulturowa chętnie dzieląca się swo-
jąc wszystkim zainteresowanym jak zakładać ją wiedzą praktyczną i doświadczeniem. Jest
systemy permakulturowe oraz jak nimi zarzą- prekursorką stosowania metod permakultu-
dzać. Prowadzi badania z zakresu odroślowych ry w Polsce. Od kilkunastu lat prowadzi ogród,
systemów produkcji żywności oraz ich funk- w którym uprawia i eksperymentuje z roślinami.
cjonowania w strefie klimatu umiarkowanego. Jest również członkiem g .e.n . Kilka razy brała
Obecnie jest zaangażowany w realizację trzech udział w spotkaniach konferencyjnych Ekowio-
projektów: Kerzello we Francji, ekowioski Dutlar sek w Europie. W lokalnym Ekologicznym Sto-
w Turcji oraz 5 Acres w Anglii. Od wielu lat obej- warzyszeniu „Dla Ziemi” realizowała w terenie
muje funkcję dyrektora Université Populaire de l’université populaire de permaculture ekologiczne programy dotyczące naturalnego g.e.n.
Permaculture, jest też jednym ze współzałoży- nauczyciel permakultury ogrodnictwa i dbania o czystość środowiska. pedagog
cieli Francuskiego Towarzystwa Permakultury.
Projektowanie systemów permakulturowych Jak przekształcić otoczenie swojego domu w piękny ogród
Permakultura jest nauką i sztuką, której mo- inteligentnym projektowaniu i realizacji tych Pośród prac związanych z ogrodem jest tak i naturalne uprawy z niewielkim wkładem
żemy używać w celu przeprojektowania na- projektów, a także na tworzeniu lepszego wiele radości, spokoju, zaangażowania całe- wysiłku z naszej strony dają, co najmniej tyle
szego świata i stworzenia nowego, funkcjo- świata, który zaczyna się od nas. go ciała i wszystkich zmysłów. samo zbiorów, co uprawy przemysłowe, przy
nującego lepiej na każdej płaszczyźnie. Jeśli „Produkcja” pożywienia nie powinna być czym jakość naturalnego pożywienia prze-
ten proces projektowy się uda, nasz świat bę- nadrzędnym celem w naszym stosunku do wyższa wielokrotnie pod każdym względem
dzie w coraz większej harmonii ze światem ziemi i jej płodów. To, co zbieramy latem i je- jakość uzyskiwanego pożywienia innymi dro-
naturalnym. sienią staje się w ten sposób otrzymanym gami. Jeśli sami własnymi rękami zadbamy
Nie chciałbym zajmować się tematem so- darem za nasze zaangażowanie, uczucia, po- o nasz ogród z pomocą prostych narzędzi
cjo-ekologicznych trudności, które napotyka- czucie spełnienia w kontakcie z Naturą. uzyskamy synergetyczne połączenie z rośli-
my; za wyjątkiem spotrzeżenia, że pomimo Obserwując naturalne enklawy roślin nami, a ich owoce w szczególny, tajemniczy
posiadanych rozwiązań brak nam motywacji i zwierząt wspomagamy je w kreatywności sposób będą wspierać nasze zdrowie, naszej
by wprowadzić je w życie. i różnorodności. Nie ma potrzeby stosowania rodziny, przyjaciół.
Permakultura polega na rozwiązywaniu inwazyjnych metod upraw czy chemicznych
problemów, obserwacji nas samych i otacza- preparatów, tak jak wykazał w swoim dzia-
jących nas naturalnych systemów. Polega na łaniu Masanobu Fukuoka naturalny ogród
30 życie życie 31
18. COHABITAT GATHERING
Łukasz Carl
Nowacki Giskes
Pionier Permakultury, futurysta i ekologiczny Carl Giskes, podróżnik urodzony w Niem-
designer. Specjalizuje się w Ekohydrologii i bio- czech. Dyrektor Tierrafino. Przez kilka lat
technologii ekosystemowej. Od dziecka zafa- współpracował blisko z artystą Josephem
scynowany ideą autonomicznych osad Beuys'em. W Kassel Carl Giskes spotkał ar-
i biohabitatów. Propagator i badacz „żyjących chitekta Klausa Eckerta, studenta i miłośnika
maszyn”, alternatywnych źródeł energii, archilo- egipskiego architekta, Hassana Fathy. Po
gii oraz permakultury. Zainteresowany również znalezieniu swojego nauczyciela, nauka pracy
koncepcją biomimikry oraz teorią systemów. z gliną stała się jego celem. Mieszka w Am-
Jego inspiracją są dokonania takich mistrzów sterdamie. Nie widzi końca swojej pracy: „Od
jak Buckminster Fuller oraz John Todd, a także zawsze marzyłem o tym, aby zmodernizować
prace New Alchemy Institute. Obecnie ideowo (grupa cohabitat) korzystanie z gliny. Spełniając swoje marzenie,
związany z Grupą Cohabitat. pracownia systemów permakultury oddaję glinie należne jej miejsce w dzisiejszym tierrafino
pionier permakultury świecie.” architekt
Projekt SolarnyHabitat — krok w kierunku żyjących Healthy work space — clay applications in offices and public buildings
plemion
Jakie są cechy żyjących systemów? Doszu- go plemienia, które stawia przed sobą nowe Po odbyciu pieszej podróży po Afryce na aktywności, mniejsza zapadalność na choro-
kując się cech “żyjącej istoty” należy okre- wyzwania. początku lat 70-tych, wróciłem do Euro- by, mniejsza ilość toksyn w powietrzu,
ślić trzy z nich. Pierwszą jest wzrost i rozwój. SolarHAB, prototyp w pełni autonomicz- py. Trudno było mi na nowo zamieszkać równowaga wilgotności, akumulacja ciepła,
Drugą jest czerpanie wolnej energii, pocho- nego schronienia, jest odpowiedzią na jedno w nowoczesnych domach. Nie mogłem pomoc w utrzymaniu właściwej wentylacji
dzącej ze Słońca. Trzecią jest funkcjonowa- z takich wyzwań. Jest efektem prac badaw- spać w otoczeniu płyt gipsowo-kar- i uczucie kontaktu z naturą. W miejscu pra-
nie w otwartym systemie cykli biogeoche- czych z zakresu Archilogii, synergii archi- tonowych. Pomysł mieszkania w prymity- cy spędzamy ¼ naszego życia, więc stało się
micznych, działających na korzyść żywego tektury i ekologii. Zaprojektowany w opar- wnych domach spodobał mi się bardziej, dla mnie ważne, aby opracować materiały,
organizmu i systemu. Wszyscy jesteśmy czę- ciu o zasady funkcjonowania naturalnych niż kiedykolwiek wcześniej. Po raz pierwszy które nadają się do biur. Nasze rządy powin-
ścią większego systemu. Każdy z nas jest ko- ekosystemów, SolarHAB przetwarza odpa- zetknąłem się z budynkami z ziemi w 1981 ny uczestniczyć w pracach nad rozwojem
mórką w tkance organu, organy tworzą żywy dy w żywność, oczyszcza ścieki do jakości roku. Odbyło się to pod okiem Klausa Ecker- naturalnych i zdrowych wnętrz, zapewniając
organizm. Organizmy okupując daną prze- wody pitnej, produkuje własne paliwa, żyw- ta. Przeniosłem się do Amsterdamu w 1986 im wsparcie. Rozpoczęliśmy współpracę
strzeń życiową tworzą ekosystem. Ekosyste- ność i energię. roku. Budowa nowych domów ekologic- z architektami, aby projektować budyn-
my tworzą większą całość! Ziemia, statek ko- znych w sercu stale modernizowanego mi- ki użyteczności publicznej, takie jak urzędy
smiczny, na pokładzie którego przemierzamy asta nie była łatwa. Aby zapewnić ludziom skarbowe, muzea, ratusze, urzędy
wszechświat. Ziemia jest schronieniem dla wrażenie mieszkania w naturalnych domach, pracy, także kina, w których glina jest natu-
miliardów żyjących plemion. Plemion roślin, zacząłem od tynków glinianych. Niektóre ralnym rozwiązaniem, dzięki któremu ludzie
zwierząt i grzybów, plemion duchów i ma- z korzyści płynące ze stosowania gliny mogliby wygodnie i zdrowo pracować.
terii. Jesteśmy świadkami narodzin nowe- w budownictwie to: uczucie zwiększonej
32 życie życie 33
19. Prelegenci
04 refleksja
Inspiring
the evolution
of spaceship
‘Earth’
20. COHABITAT GATHERING
Radosław Jarosław
Barek Szewczyk
Architekt, rysownik, wykładowca na Wydziałe Absolwent Wydziału Architektury Politechni-
Architektury Politechniki Poznańskiej. Inicjator ki Białostockiej (1996). W 2006 roku doktorat
i wspołtwórca stowarzyszenia Wędrowni Archi- na Politechnice Warszawskiej; autor 17 artyku-
tekci, zajmuje sie budownictwem z uzyciem gli- łów o budownictwie z gliny i drzewogliny (cor-
ny w szczególności wykorzystaniem tradycyj- dwood masonry) oraz książki pt. „Budownic-
nych technik rodzimych we współczesnym bu- two z polan opałowych — cordwood masonry”
downictwie mieszkalnym. (Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej,
Białystok 2010). Ponadto pasjonat podlaskich
pieców kaflowych (w przygotowaniu książka
Piec w tradycyjnym budownictwie ludowym
Podlasia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Bia-
politechnika poznańska łostockiej, Białystok 2011). politechnika białostocka
architekt badacz, architekt
Zastosowanie tradycji rodzimej i regionalnej w budowaniu Cordwood masonry – czyli podlaska drzewoglina
współczesnej siedziby
U schyłku XX w. na pograniczu USA i Kana- Na festiwalu cohabitat gathering dowiemy się,
Współczesne poszukiwania twórców archi- dy powróciło zainteresowanie techniką cor- na czym polega ich wyjątkowość, jak można
tektury siegaja coraz cześćiej do tradycji re- dwood masonry (albo inaczej stackwall con- wykorzystać wielowiekowe doświadczenia
gionalnych . Dzieje się to głównie w zakresie struction), tj. wznoszeniem ścian z polan opa- podlaskich budowniczych oraz czy Polska
wzornictwa, rzadziej w odniesieniu do mate- łowych, spajanych masą trocinowo-glinia- może pretendować do miana światowego
riałów i technik konstrukcyjnych. Poznanie ną. Znano ją już w XIX w., a wiele polanowych “zagłębia” budownictwa ekologicznego (i wca-
tradycyjnych technik ich szczegółowych roz- domów wznieśli emigranci z Europy, w tym le nie chodzi o stare chałupy pod strzechą).
wiązań detalu i połączeń oraz analiza rozpla- z Polski. Około 70 starych budynków o tej
nowania mogą byc niewyczerpanym źró- konstrukcji jest chlubą stanu Wisconsin. Zaś
dłem inspiracji dla architektów współcze- ostatnio kilkadziesiąt budynków odnaleziono
snych. Jak rozpoznawąć cechy charaktery- w Szwecji, w Norwegii i w Rosji. Około 30 od-
styczne architektury regionu, jej walory do- szukano też w Czechach.
stosowujace do miejscowych warunków kli- Ale okazuje się, iż ich największe skupisko
matycznych? — to obszar badań który sta- znajdziemy w Polsce. Autor odnalazł ponad
je sie powoli zakresem wiedzy potrzebnym 250 takich obiektów i nigdzie na świecie nie
przy wznoseniu nowych obiektów z uzyciem reprezentują one tak finezyjnego wykonaw-
materiałów miejscowych. stwa i tylu odmian co na Podlasiu.
36 refleksja refleksja 37
21. COHABITAT GATHERING
Danuta Marcin
Kupiec-Hyła, Mateusz
Maciej Hyła Kołakowski
D. Hyła — absolwentka Wydziału Architektury Doktor nauk technicznych, architekt, dzienni-
Politechniki Krakowskiej (1968 r.). W 1987 roku karz, pracownik naukowy na Uniwersytecie
doktorat na Politechnice Krakowskiej. w Lincoln (Anglia). Studiował na Politechnice
M. Hyła — absolwent Wydziału Architektury Po- Śląskiej i Universität Hannover oraz w Bartlett
litechniki Krakowskiej (1961 r.). Interesuje się bu- School of Architecture ucl. Pracuje jako archi-
downictwem z gliny od czasów studiów. W la- tekt w Anglii, Polsce i Niemczech. W pracy dok-
tach 70-tych badał przedwojenne i powojen- torskiej „Kulturowy i psychologiczny kontekst
ne budynki z gliny w Małopolsce, po czym wraz architektury low-lech” analizował nurty w eko-
politechnika krakowska ,
z Małżonką przystąpili do projektowania i reali- architekturze i budownictwie naturalnym pro-
stowarzyszenie „domy z tej ziemi” uniwersytet lincoln
zacji nowej generacji budynków z gliny. Są au- ponując łączenie metodologii oceny ekoarchi-
architekci architekt
torami wielu projektów i realizacji oraz kilku- tektury z psychoanalizą i krytyką społeczną. Ad-
dziesięciu artykułów zarówno w prasie facho- ministruje portalem www.archilove.pl
wej jak i wydawnictwach naukowych. Autorzy
książki-poradnika „Domy z lekkiej gliny”.
Budownictwo z gliny nowej generacji w warunkach polskich Wyzwania nurtu lowtech
Powojenne budownictwo z gliny w Polsce Nurt low-tech dowiódł, że może stać się for- z innowacyjną formą eksploatacji architektu-
jako sposób na uzupełnienie deficytu mate- pocztą nowych rozwiązań technicznych i for- ry — cohousing.
riałów budowlanych było popierane przez malnych. Nurt ten odgrywał przez ostatnich Na nurt low-tech czyhają jednak zagroże-
państwo i wyposażone w znaczące prefe- 30 lat rolę mostu pomiędzy zielonymi ideolo- nia zarówno zewnętrzne – instytucjonalne
rencje. Pozostały z tego okresu doskonałe giami a światem naukowym i przemysłem. i prawne, ale co gorsza wewnętrzne. Tenden-
realizacje. Jednak być może jeszcze ważniejsza rola cja twórców low-tech do zamykania się w wą-
Po długim okresie braku zainteresowania tego nurtu leży w sferze kulturowej. W kultu- skich grupach sceptycznie nastawionych do
tym sposobem budowania wraca ono, lecz rze, którą Christopher Lasch nazywał narcy- środowisk naukowych i przemysłowych two-
z innego powodu — jako wzorowy, ekolo- styczną, niektóre ruch low-tech mogą być wi- rzy zagrożenia. Narcyzm high-tech, koegzy-
giczny sposób budowania. Szkoda, że w pol- dziane jako próba przełamania systemu war- stować może narcyzmem low-tech. Taka sy-
skich realiach są to na razie tylko hobbistycz- tości narcystyczno-technokratycznego spo- tuacja może utrudniać popularyzację warto-
ne działania inwestorów o wysokim stopniu łeczeństwa i stworzenia pozytywnej alterna- ściowych rozwiązań służących zrównoważo-
świadomości ekologicznej. tywy. Nurt low tech wiąże się z inną rolą ar- nemu rozwojowi architektury.
Nasze projekty, realizacje i szkolenia sku- chitektury — nie jako obiekt, lecz jako proces;
tecznie torują drogę dla popularyzacji tego z alternatywnym podejściem do procesu bu-
sposobu budowania. dowania – nie specjalizacja, lecz kooperacja;
38 refleksja refleksja 39
22. COHABITAT GATHERING
Andrzej Robert
Młynarczyk Palusiński
Studiował rolnictwo, socjologię, wzornictwo na Robert Palusiński, prezes Fundacji Głębokiej
Akademii Gdańskiej. Ukończył też Alternative Demokracji, facylitator, trener, coach, psycho-
Design w Folkecenter Thy w Danii w zakresie terapeuta wyszkolony w nurcie Psychologii Zo-
permakultury, biologicznych oczyszczalni ście- rientowanej na Proces. Członek zespołu Akade-
ków, biobudownictwa, oraz pozyskiwania ener- mii Psychologii Zorientowanej na Proces. W la-
gii odnawialnych. Brał udział w powstawaniu tach 1998—2002 studiował w Research Socie-
kilku projektów eko wspólnot w Europie. Jest ty for Process Oriented Psychology w Zurichu.
członkiem Globalnej Sieci Ekowiosek.Osiedlił Tłumacz i autor. Prowadzi szkolenia, facylituje
się na podlubelskiej wsi w alternatywnej, arty- grupy, spotkania, procesy podejmowania decy-
stycznej enklawie „Dąbrówka”. Od kilkunastu lat zji, narady. Działania społeczne z grupami i oso-
prowadzi ogród permakultury. bami wykluczanymi i defaworyzowanymi.
g .e.n. fundacja głębokiej demokracji
eco designer trener
Strefa zero — jak postrzeganie rzeczywistości może zmienić świat, Optymalne i zrównoważone (sustainable) sposoby podejmowania decyzji
w którym żyjesz w społecznościach intencjonalnych i w ekowioskach.
W holistycznej percepcji świata zostaje znie- — egocentryzm. Jeśli nasze ego jest iluzją, to W tradycyjnej demokracji, w wyniku głosowa- np.: socjokracja, podejmowanie decyzji przez
siona relacja „części do całości”. Poprzez po- wszelkie wymyślone cele są nią również. Wi- nia „pozostaje” mniejszość, która „przegrywa” consensus oraz głęboka demokracja.
zaracjonalne poznanie zaczynamy działać dząc to stajemy się spokojni i prości. Pozwa- głosowanie. Ta mniejszość kreuje jawną bądź Głęboka Demokracja jest podejściem
z całości, z serca — nie dzieląc, nie ocenia- lamy, aby Natura, „Wielka Matka” zaspakajała ukrytą opozycję. Alternatywne społeczno- z powodzeniem stosowanym w ekowio-
jąc, nie kategoryzując. Świat staje się naszą wszelkie nasze egzystencjalne potrzeby. ści tworzone w latach 60 tych i 70 tych XX w. sce Findhorn, jednej z najstarszych wspól-
przyjazną wspólną domeną, gdzie nic i nikt Nie eksploatujemy ziemi, przeciwnie — mo- starały się wykształcić taki sposób uzgadnia- not i ekowiosek istniejących na świecie. W ra-
nie jest wyłączony. Wspieramy życie, rozwój, żemy przyczynić się do jej rozkwitu, zacząć nia decyzji, który wyeliminowałby zjawisko mach Głębokiej Demokracji stwarza się prze-
wspólne działanie, uwalniamy się od lęku, po- żyć w ogrodach zamiast w betonowych klat- marginalizacji głosów mniejszości. Zazwy- strzeń, w której równie ważny jest każdy głos,
nieważ w poczuciu całości nie ma czemu się kach miejskich osiedli, które służą jako prze- czaj była to bolesna i często nieskuteczna pogląd, postawa czy wartości.Opozycyjne
przeciwstawiać, ani czego się bać. Sfera my- chowalnie schorowanych i sfrustrowanych droga prób i błędów. Jednak te doświadcze- poglądy są włączane (inkluzja) i traktowane
śli i rozumu poddana nakazom serca znajdu- ludzi, niewolników racjonalnego, logicznego nia nie poszły na marne. Wypracowano kilka jako potencjalna innowacja wpływająca ko-
je pozytywne drogi i harmonijne, kreatywne systemu hierarchii i przemocy. metod, jakimi obecnie posługują się członko- rzystnie (jako ukryta wiedza) na całość reali-
rozwiązania dla radości i wspólnego dobra. wie i członkinie setek wspólnot intencjonal- zacji podejmowanej decyzji.
Zanika chciwość i zachłanność nych oraz ekowiosek na całym świecie. Są to
40 refleksja refleksja 41
23. COHABITAT
GATHERING
2011
creative manager:
Paweł Sroczyński
p.sroczynski@cohabitat.net
partnerzy:
Agnieszka Orzechowska
agnieszka.orzechowska@undp.org
tłumaczenia:
Martyna Płokarz
pl.martyna@gmail.com
Mariusz Sarnicki
sarnicki.lux1974@gmail.com
media:
Wojciech Owczarzak
wowczarzak@gmail.com
projekt graficzny i skład:
Martyna Bargiel
martynabargiel@gmail.com
organizers: GRUPA
COHABITAT
partners:
patronage:
wielkie podziękowania dla:
Maciej Jagielak, Monika Sierakowska, Maciej Reimann,
Łukasz Nowacki, Bartek Spławski
