1.
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Spiraal van geweld
Ontleend aan: ‘Intieme Oorlog’, J. van Lawick en M. Groen, 2003

2.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Tenzij anders vermeld is alles in dit werk gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationaal - licentie. Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, moet je gepaste credits geven, een link voorzien
naar de licentie en kenbaar maken welke veranderingen je hebt aangebracht. Dat moet je doen op een wijze die niet
suggereert dat de licentiehouder jou of je veranderingen per definitie onderschrijft.
Hanteer voor dit werk de volgende methode van naamsvermelding: B. de Cnodder, Spiraal van geweld (2008), CC-BY
4.0 gelicenseerd.
Except where otherwise noted, this work is licensed under a Creative Commons BY 4.0 International Licence. You
must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any
reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
De volledige licentie-tekst is te lezen op / read complete licence text on
https://creativecommons.nl/4-0-licenties/
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

3.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Stadium 1.
Romantisch ideaal, hoog
gespannen verwachtingen bij
beiden
Stadium 2.
Waarnemen van verschillen,
barsten in het ideaal.
Stadium 3.
Ene partner begint een gesprek over
de relatie, uit kritiek en komt op
voor zijn / haar wensen.
Stadium 4.
De ander voelt zich aangevallen,
gaat veroordelen, of trekt zich
boos terug en zwijgt.
Stadium 5.
Eén van beiden voelt
zich verantwoordelijk
en ‘redt’ de relatie.
Stadium 6.
De ander ontspant zich,
denkt dat romantisch ideaal
hersteld is.
Stadium 13.
Algeheel disfunctioneren op alle
niveaus van het systeem
Stadium 12.
Toenemende angst voor verlies van
binding en controle bij de ander. Poogt
dit te herstellen door meer geweld.
Afsplitsen van de gewelddadige acties
Stadium 10.
Terugtrek gedrag van de een roept angst op
bij de ander. Poging het verlies van contact te
herstellen door controle en geweld. Gevoel
van verraad en rouw.
Stadium 9.
Degene die klappen kreeg verstilt, trekt zich
terug uit contact en raakt geïsoleerd. Gevoel
van verraad en rouw om verlies van
romantisch ideaal.
Stadium 8.
De ander raakt meer en meer
gefrustreerd en gaat geweld
gebruiken.
Stadium 7.
De redder raakt gefrustreerd
maar verhult zijn /haar
boosheid.
Stadium 11.
Ontvanger van de klappen raakt meer en
meer geïsoleerd en ‘bevroren’. Vervreemdt
van eigen lichaam, gevoel en denken.
Symptomen van dissociatie en afsplitsen
van delen van het zelf.
Bewustzijnsvernauwing.

4.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Wat uitleg over de stadia…
Hierna volgt een globale beschrijving van hoe je als paar door de spiraal van geweld kunt tollen.
Hoewel je wellicht veel zal herkennen is het natuurlijk ook zo dat het voor iedereen toch ook weer
anders is. Als er voor jou belangrijke dingen niet beschreven zijn, kan je die altijd toevoegen.
De stadia zoals ze beschreven zijn lopen in de praktijk in elkaar over. Partners reageren op elkaar
en sleuren elkaar mee doorheen de stadia.
Romantiek voorop
Stadium 1: Het romantische ideaal.
Wanneer je elkaar net ontmoet hebt, zijn je romantische verwachtingen over
de grote liefde vaak hoog gespannen. Je hebt het gevoel dat je elkaar aanvult
en het is een heerlijk om voor die ander de allerbelangrijkste persoon te zijn.
Eindelijk krijg je wat je tot nog toe zo vreselijk gemist hebt: liefde, aandacht
en zorg en je kan dat alles ook aan die ander geven. Je partner geeft je alles
waar je je hele leven al naar verlangde. Meestal weet je eigenlijk wel dat het
niet zo mooi zal blijven, maar stiekem hoop je dat het jou en je partner wel
zal lukken om jullie relatie zo harmonieus en gezellig te houden. Of
misschien denk je zelfs wel dat jullie zo bijzonder goed bij elkaar passen dat
het jullie net wel zal lukken.
Stadium 2: Barsten in het ideaal.
Er ontstaan spanningen tussen jullie. Je merkt dat je toch niet over alles
hetzelfde denkt en voelt. Dat vind je niet leuk. Je begrijpt niet hoe die ander
bij zijn mening komt. Je voelt je teleurgesteld. Het frustreert je zelfs en
wellicht probeer je de ander te veranderen. Mogelijk probeer je te doen of je
de verschillen niet merkt.

5.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Ongenoegen over het verschil bij beiden: geboorte van het monster
Stadium 3: Eentje begint een gesprek over de relatie en uit kritiek.
Eén van jullie trekt aan de bel en probeert de verschillen bespreekbaar te
maken. Vrouwen leren tijdens hun opvoeding wat meer hoe je dat doet:
praten en je gevoel uiten. Het is dus waarschijnlijk dat de vrouw als eerste
probeert om dit gesprek aan te gaan, maar natuurlijk kan de man dit ook doen.
Hoe dan ook: als jij diegene bent die probeert om e.e.a. bespreekbaar te
maken, doe je dat wellicht omdat je de relatie belangrijk vindt en er aan wil
werken samen met je partner. Je wil het goed houden tussen jullie! Echter, je
hebt niet het gevoel dat je partner begrepen heeft waar het je om te doen is en
je voelt je afgewezen. Misschien gebruik je wel forse taal om je punt
duidelijk te maken.
Stadium 4: De ander voelt zich aangevallen, gaat veroordelen, of trekt zich
boos terug en zwijgt.
De ander ziet de kritiek die zijn of haar partner uit zeker niet als een poging
om de relatie goed te houden. Integendeel, je voelt je aangevallen. Wat denkt
die ander wel! Je laat je de les niet spellen, je bent niet van plan om onder de
plak te gaan zitten! Je gaat voluit in de tegenaanval en maakt gehakt van de
kritiek van de ander. Je neemt de kritiek niet serieus. Mogelijk denk je: ‘bekijk
het’ en trek je je terug. Je voelt je boos maar zwijgt.

6.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Verlangen naar herstel van de sfeer bij beiden.
Stadium 5: Eén van beiden voelt zich verantwoordelijk en ‘redt’ de relatie.
Meestal voelt één van beide partners in een relatie zich verantwoordelijke
voor de sfeer in huis. Die is er niet beter op geworden sinds het eerste
gesprek. Je partner heeft een humeur als een donderwolk. Hij of zij moppert
constant of je loopt tegen een muur van stilzwijgen aan.Misschien trek je wel
de conclusie dat het aan jou ligt, dat je niet het onderste uit de kan kan hebben
en dat die ander gelijk heeft. Je probeert er achter te komen waarmee je de
ander een plezier kan doen zodat hij of zij weer een goed gevoel krijgt. Dan
drijft de donderwolk over en is het weer gezellig. Je ‘redt’ aldus de situatie. Je
zet je eigen wensen opzij en negeert het stemmetje in je achterhoofd dat je
vertelt dat je er tóch anders over denkt.
Stadium 6: De ander ontspant en de romantische mythe is hersteld.
De ander ontspant en de lucht is weer geklaard. Jullie hebben je weer
verzoend. Even vreesde je dat jullie uit elkaar groeiden maar gelukkig is je
partner tot het inzicht gekomen dat hij of zij het niet goed zag! Je voelt je
weer ontspannen en blij en vooral begrepen door de ander! Als jij diegene
was die de eerste stap gezet heeft, heb je bereikt wat je wilde: het is weer
gezellig en daar deed je het voor! Ook jij voelt je op dit moment goed bij de
situatie.
Samen gaan jullie terug naar stadium 1
Stellen kunnen stadia 1 tot en met 6 een aantal keren herhalen. Hierbij gebruiken ze niet
altijd scheldwoorden of vallen er niet noodzakelijk klappen. Echter, als de spanning in de
relatie oploopt omdat er ‘teveel in de emmer zit’ of omdat er extra spanning bijkomt
(doordat er bijvoorbeeld een kind geboren wordt), kan er voor het eerst geweld gebruikt
worden.

7.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Meer en meer frustratie bij beiden
Stadium 7: De ‘redder’ raakt meer en meer gefrustreerd maar verbergt zijn
boosheid.
Diegene die alsmaar zijn behoeften onderdrukt raakt steeds meer gefrustreerd
maar zegt dit niet. In plaats daarvan uit je je onvrede op een indirecte manier,
bijvoorbeeld door te klagen, te zeuren etc. Met name veel vrouwen, maar ook
sommige mannen, leren in de loop van hun kindertijd niet om hun woede op
een rechtstreekse manier te uiten. Daarmee verdwijnt de woede echter niet!
Integendeel: hij gaat ondergronds. Door al dat klagen en zeuren krijg je niet
wat je hebben wil (aandacht, liefde en zorg) maar verziekt de sfeer thuis. Je
gaat je steeds ellendiger voelen. Wellicht krijg je ook wat vage lichamelijke
klachten. Je begint je eenzaam te voelen in de relatie.
Stadium 8: De ander raakt meer en meer gefrustreerd en gaat geweld
gebruiken.
Al dat zeuren en klagen werkt je op de zenuwen. Je hebt het gevoel dat je het
nooit goed kan doen. Je gaat je steeds machtelozer voelen. Misschien voel je
je zo nu en dan erg alleen. Als jullie ruzie krijgen, heb je het gevoel dat je
tegen een muur staat te schreeuwen. Mogelijk voel je je nog schuldig ook. Je
krijgt steeds moeilijker contact met je partner. Soms héb je het niet meer. De
eerste klappen vallen.

8.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Gevoel van verraad en rouw bij beiden
Stadium 9: Degene die klappen kreeg verstilt en trekt zich terug uit het
contact. Gevoel van verraad en rouw.
Jullie praten niet over wat er gebeurd is. Je bent allebei ten prooi aan een
storm van emoties. Je schaamt je rot en je voelt je schuldig. En je voelt je
eenzaam, bang en verdrietig.
Diegene die de klappen kreeg voelt zich verraden. Je herkent je partner niet
meer. Dit is niet de lieverd die je leerde kennen! Je krijgt helemaal niet meer
de liefde en zorg die je zo nodig hebt! Je rouwt om de illusie die je verloren
bent. Je bent het vertrouwen kwijt en trekt je terug. Zo raak je geïsoleerd. Je
lichamelijke kwalen nemen misschien toe. Je merkt dat je alert bent als de
ander in de buurt is. Je probeert de ander gunstig te stemmen en kiest
zorgvuldig de momenten waarop je de ander iets vraagt. Soms word je
beschuldigd van manipulatie.
Stadium 10: Terugtrek gedrag van de een roept angst op bij de ander. Poging
om het verlies van contact te herstellen door controle en geweld. Gevoel van
verraad en rouw.
Je bent bang. Bang dat die ander weg gaat en je in de steek laat. Je doet
pogingen om het ijs te breken. Dat lukt je niet en je wordt steeds
hardhandiger. Je schaamt je evenzeer voor je gedrag en schuldgevoel sluipt
wellicht je hart binnen. Tegelijk voel je je eveneens verraden: dit koude en in
zichzelf gekeerde wezen is écht niet degene op wie je zo verliefd was. Ook jij
treurt om de illusie die je koesterde. Je mist de aandacht en zorg die je in
begin wel kreeg. Je voelt je eenzaam.

9.
Spiraal van geweld
Birgit de Cnodder, versie november 2008
Eenzaamheid, verdoving en tunnelzicht bij beiden
Stadium 11: Degene die klappen ontvangt raakt meer en meer geïsoleerd en
‘bevroren’ en vervreemdt van eigen lichaam, gevoel en denken. Symptomen
van dissociatie en afsplitsen van delen van het zelf. Bewustzijnsvernauwing.
Overleven is je belangrijkste doel nu. Je voelt je vlak en mat en het is alsof je
in een koker zit. Je kan nog nauwelijks denken. Je bent gericht op het
doorkomen van de dag met zo min mogelijk geweld. Voor iets anders heb je
geen energie meer. Ondertussen hoop je dat de buitenwereld niets merkt.
Stadium 12: Toenemende angst voor verlies van binding en controle. Poging
dit te herstellen door meer geweld. Afsplitsen van de gewelddadige acties.
Je wordt steeds gewelddadiger maar je hebt niet meer het idee dat dat gedrag
bij je hoort. Sterker: het is de schuld van die ander! Die lokt je uit, vind je.
Als die ander zich zo van je verwijdert, is de enige uitweg die je ziet het
gebruik van geweld. Hoe meer die ander zich terug trekt, hoe meer geweld je
gaat gebruiken in een poging tot de ander door te dringen. Je voelt je
afgestompt en leeg. Je doet je best om alles wat zich binnenshuis afspeelt
voor de buitenwereld verborgen te houden.
Wanhoop bij beiden
Stadium 13: Algeheel disfunctioneren op alle niveaus van het systeem.
Buren, familie en vrienden wisten al lang dat het niet goed ging bij jullie,
maar nu heeft iemand aan de bel getrokken. Misschien heeft iemand de politie
gebeld, of heeft één van jullie hulp gezocht. Hoe dan ook kan je er niet meer
om heen dat jullie een probleem hebben. Elk van jullie zal moeten bijkomen
van alle ellende die jullie meegemaakt hebben. Misschien moet er een veilige
plek gezocht worden voor jullie kinderen.