SlideShare a Scribd company logo
1 of 14
Download to read offline
Literatura Galega
                             do Século XX e da Actualidade

                             Yolanda Castaño


                                      Entrevista
                               IES Manuel García Barros
                                      A Estrada
                                                              Texto: © Cc-by-sa-3.0
                                                      Fotos: © Todos os dereitos reservados
martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño


              1.     As súas estadías xuvenís en Santiago de Compostela e A Coruña marcaron o seu futuro persoal e literario? Como lembra o fervor
                     literario finisecular en Galiza?

               Supoño que o marcaron moito, en efecto tanto persoal como literariamente, e mesmo me sinto unha privilexiada por ter asistido
               en primeira persoa a todo aquel efervescente caldo de cultivo que se viviu, nomeada e moi especialmente, na segunda metade dos
               anos 90. Santiago de Compostela era a capital dun bulir de proxectos literarios, aínda que tamén convivía con outros focos
               xeográficos como por exemplo a Costa da Morte. Xurdían proxectos editoriais alternativos, outros formatos para dar a coñecer a
               poesía máis moza, fanzines, follas voandeiras, colectivos literarios e sobre todo o auxe do fenómeno do recital poético, da volta á
               oralidade na procura do contacto directo co lector. Celebrábanse eventos puntuais ou ciclos de recitais poéticos nos pubs, nos
               bares, nos IES, nas Facultades. Penso que, se ben á hora de elaborar a propia obra cada quen desenvolveu un traballo abondo
               individual, na proxección e difusión da poesía houbo en cambio moito sentido do colectivo. Compartiamos inquedanzas e soños e
               preocupacións, intereses comúns uníannos moi fortemente, caiámonos ben, falabamos unha mesma linguaxe, eramos amigos e
               comprendiámonos, cinguíannos os mesmos obxectivos de dar a coñecer o traballo poético, de espallar a súa noticia e o seu gusto.
               Penso que a xeración dos 90 funcionou porque funcionou como grupo humano. Non coma unha corrente literaria homoxénea, pero
               si coma un grupo de persoas con valores afíns.

              2.     Cando @s escritor@s comezan as súas primeiras experiencias literarias resulta que Vostede acada xa un premio moi
                     importante co seu primeiro poemario. É doado de asimilar por unha rapaza de tan só 17 anos? Supón esta experiencia un pulo
                     para seguir escribindo ou un respecto pola esixencia a seguir mellorando?

               O certo é que as miñas primeiras ‘experiencias literarias’ (se nos estamos referindo aos primeiros versos escritos) comezaran xa
               unha década antes, pero claro, pódese imaxinar o torpes que poderían ser os primeiros poemas dunha nena de sete anos. Con
               todo, por algo se empeza; fun precoz e fun tamén queimando etapas coa celeridade coa que iso se fai cando se teñen anos tan
               mozos. Publicar o primeiro libro cando aínda estaba no instituto foi un certo shock. Só co paso do tempo me dei de conta de que
               non podía ser tan doado de asimilar. O entorno era máis ben hostil; tanto o país no que vivía (e vivo) coma a idade que tiñamos son
               circunstancias abondo proclives ao cainismo. Calquera tipo de notoriedade, neses contextos, adoita molestar e producir
               desconfianza, receo. Polo outro lado supoño que iso me fixo aprender a convivir con ese cuestionamento xa dende ben cedo. Xa no
               colexio, e logo máis aínda no instituto, tiven que manexarme con esa marca. E esa primeira publicación significoume as dúas
               cousas a un tempo: o pulo para continuar adiante –ante un recoñecemento que resultaba alentador- e o compromiso persoal, a
               autoesixencia, para seguir medrando e non baixar a garda.




martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

              3.     Estraña que unha persoa coma Vostede comprometida co noso idioma se decantase por Filoloxía Hispánica e non Galego-
                     Portuguesa. A que se debeu esta elección? Enriqueceuna a vostede esta elección á hora de escribir?

              Lamento moito dicir –pero debo ser completamente honesta- que a miña carreira universitaria nunca foi grande apoio para o meu
              desenvolvemento na escrita. Se acaso, como moito, o paso pola Universidade si o considerei positivo ao nivel de formación humana
              nun sentido abondo abstracto e global, máis no tocante a relacións ou estruturas ca a contidos. Pero desgraciadamente non penso
              que ao amor á literatura se chegue a través da filoloxía, aínda que cada camiño é persoal e non quero que as miñas palabras
              disuadan a ninguén de procurar o propio. En calquera caso a miña experiencia universitaria proporcionoume tan poucas e pobres
              ferramentas para enriquecer o meu coñecemento literario, que dubido que a escolla entre Hispánica e Galego-Portuguesa puidese
              resultar tan decisiva. Si que, unha vez dentro, orientei a miña titulación obviamente cara materias de galego e de portugués, pois
              a flexibilidade era alta. Pero confeso que a miña decisión veu por motivos totalmente persoais: na Coruña non existía daquela a
              titulación de Galego e eu prefería non trasladarme da casa familiar, así me desconcentraría menos do que realmente quería facer,
              e podería investir mellor o meu tempo na escrita, na xestión e promoción literaria e nos proxectos multidisciplinares que xa me
              comezaban a atraer.

              4.     Se sorprendía a súa precocidade coa obra “Elevar as pálpebras”, máis
                     sorprende que con 21 anos acadase xa nin máis nin menos que o Premio
                     da Crítica Española con “Vivimos no ciclo das Eurofanías”. Sorprendeuna
                     tamén a Vostede? Fixeron estes recoñecementos que as súas futuras
                     publicacións fosen moito máis reflexivas por mor de non dar pasos atrás?

               Si que confeso que esa foi unha grande sorpresa. Nunca o esperei, xa que era e é
               un galardón co que adoitan recoñecerse voces ben máis maduras e consagradas.
               Mesmo parece que fun unha das gañadoras máis mozas na historia dos premios
               nas catro linguas do estado. Foi unha alegría e un grande privilexio co que
               mesmo notei un antes e un despois (significou un pouco o salto cara o circuíto
               estatal). Pero tamén é certo que, se ben no meu segundo poemario notei máis o
               peso da expectativa e da súa esixencia, cando enfrontaba o terceiro con tanta
               ousadía creativa, cheguei a pensar que a crítica non acollería ben o libro por
               mor da heterodoxia e descaro que estilaba. Porén, trabucábame outra vez,
                                                                                                     Yolanda Castaño no IES
               cando entendín que probablemente o que premiaron foi precisamente esa                  Manuel Garcia Barros
               capacidade de risco, aprendín a atender máis a miña propia intuición e
               guindarme sen rede á poesía, en lugar de facer ‘o que se esperaba de min’ e as
               cousas que sabía que resultarían correctas.



martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

              5.     Sabemos que Vostede adora a interacción entre a súa poesía (ou a poesía en xeral) e as demais artes, especialmente a música.
                     Foron estas artes as que a axudaron a Vostede á hora de escribir?
               Pois si que adoro esa interacción e non só coa música, senón con moitas outras linguaxes creativas coas que a poesía pode establecer
               diálogos expresivamente moi produtivos, caso da plástica, do audiovisual, da performance, da arquitectura, da danza ou mesmo da
               cociña! A axuda que estas disciplinas me brindan vén a través do que dende fóra supoño que se daría en chamar ‘literatura
               comparada’, unha maneira de amplificar o coñecemento e o significado da poesía a base de confrontala ou enriquecela con esas
               outras linguaxes. Igual que ilustrar un libro outorga máis pistas ou novas interpretacións aos textos escritos, o diálogo interxenérico
               multiplica o signo poético dende distintos e novos ángulos. Alén diso, o oficio da escrita é abondo solitario, de xeito que os
               proxectos que tenden a man a outros creadores/as resultan do máis enriquecedor. Nunca aprendín tanto sobre o meu propio oficio
               ou sobre o universo poético que cando me mesturei con artistas doutros ámbitos. Para min esa é unha das mellores e máis seguras
               maneiras de obter respostas. Parto da absoluta consciencia de que todos e todas facemos o mesmo: responder a un impulso creativo
               de distintas formas e dende diferentes materiais, iso é todo. Cando me preguntan cales son as miñas influencias literarias, sempre
               digo que as miñas influencias non son só literarias: inflúeme dende o cine que vexo ata os bos spots publicitarios, as letras de
               cancións, a arte conceptual contemporánea ou o deseño.

              6.     A temática erótica ocupa un grande espazo na súa poesía. Como pode xustificar esta súa elección temática? Acádase unha
                     maior intimidade con este tipo de poesía? Serve ao mesmo tempo para crebar tabús?

               Depende como se mire: dos meus cinco libros publicados ata agora, é certo que a temática erótica atravesa boa parte dos tres
               primeiros; se o mido cronoloxicamente, tratei esa temática durante tres anos dos 18 que levo publicando poesía, de 1995 a 1998.
               Hai case quince anos que non escribo un poema sobre erotismo! No entanto, entendo que os nosos primeiros libros sempre
               condicionan ou mesmo eclipsan o noso devir posterior. É normal. Con todo, adiviño que a xustificación está un pouco nas frases
               iniciais desta resposta: os temas da miña escrita responden ao meu momento persoal. Non podo deixar de ser honesta nin tampouco
               ‘ir’ do que non son. Non podo tratar un contido que non me ‘toque’ de veras, nin escollo as miñas temáticas dun xeito tan
               programático. Polo tanto, os contidos dos meus tres primeiros poemarios responderon exactamente ao que eu vivía naquela altura:
               a descuberta do corpo, do amor e da sexualidade e o resplandor que se producía con esa descuberta, tan estimulantemente
               creativo. En calquera caso, non é menos certo que insistín nesa vía porque a atopei literariamente moi rendible para os exercicios
               literarios e a proposta estilística que pretendía desenvolver. A través de como somos no amor revelamos tamén moito de cómo nos
               comportamos ante o Outro, ante a vida e mesmo ante o texto, e alén diso, en xeral e como digo, a temática erótica pareceume un
               gran campo aboado para a experimentación literaria –mais tamén cunha clara compoñente política (de xénero) e social (poñendo
               voz ao desexo feminino, tratando de pasar de obxecto pensado a suxeito pensante)- que estaba na miña vocación.




martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

              7.     Supoñemos que estará Vostede orgullosa da tradución da súa obra a outros moitos idiomas, pero a poesía non fica algo, ou
                     moito, devaluada ao cambiar de lingua? Non sentiu Vostede eses problemas de devaluación cando traduciu a súa propia poesía
                     ao castelán?

               Nos comezos sempre pensei así, sempre batín co conflitivo de traducir a poesía (unha
               linguaxe na que o propio material empregado, o propio significante, conta tanto) e
               amargoume todo o que se podía perder polo camiño. Mais actualmente prefiro quedarme
               con que ha de ser maior o que permaneza e mesmo se multiplique que o que se extravíe.
               Como agora tamén eu practico ese delicado oficio da tradución (non só co meu traballo,
               nin só de galego a castelán) aprendo o reto de trasladar a outra lingua contidos e imaxes,
               ideas e sensacións. Sobre todo, concéntrome en pensar que, se desbotásemos a tradución
               ata tal punto, deberiamos limitarnos a ler os escritores e escritoras que escribisen nunha
               lingua que dominemos á perfección? Deberiamos renunciar a Shakespeare porque só
               podemos lelo traducido? Non quixera para min unha visión tan reducida. Tendo a pensar
               que as linguas –aínda que mundos inmensos- son particulares, mentres que a poesía é unha
               especie de linguaxe universal. Eu cría que a tradución era un ‘mal necesario’, unha vez
               máis volvíame trabucar.

              8.     Cando Vostede traballou en “Letras de Cal” foi por unha concienciación para apoiar
                     a aparición de poesía de autoría xove ou ao mesmo tempo por ver que outros e
                     outras poetas non tiñan a sorte que Vostede tivera cos seus primeiros pasos líricos?

               Coido que non pasei tanto por ese segundo pensamento que propoñedes e si polo primeiro
               mentres durou a aventura “Letras de Cal”, aínda que é certo que se pretendemos
               promover a aparición de novas voces poéticas en Galicia foi precisamente porque sabiamos
               da dificultade de facelo nas grandes editoriais. No entanto, por suposto seguiu habendo
               quen tivo a sorte de sacar a súa ópera prima grazas a un premio. De feito, esa foi e            Yolanda Castaño no
               continúa a ser unha das vías para deixar de ser inédito/a. Con todo, si, claro que “Letras
               de Cal” servía de voceiro a novas sensibilidades poéticas, e non só no puramente estético,      IES Manuel Garcia
               na dimensión ética tamén casaba moito coa nosa proposta: dinamizar a poesía galega,
               democratizala a través de publicacións moi económicas e sinxelas dende o punto de vista               Barros
               material. Levala aos ámbitos populares a través de presentacións con recital poético en
               bares, centros de ensino ou pubs.




martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

               9.     Pensa Vostede que podemos falar dunha Xeración poética dos 80 e outra xa dos 90? Non sería máis sensato falarmos dunha
                      xeración poética finisecular sen máis?

               Se a vosa segunda proposta está a ser a de amalgamar baixo unha mesma etiqueta ao grupo de poetas que comezaron a publicar
               dende os primeiros anos 80 e os que o fixeron dende a segunda metade dos 90, non, en absoluto me parecería axeitado. A parte
               de que median por volta duns 15 anos entre unha e outra (hai poetas moi considerables ‘da xeración dos 90’, como Emma
               Pedreira ou Estíbaliz Espinosa, cuxas óperas primas son xa do 1999 ou do 2000) e esa é –se nos quixésemos poñer ‘ortodoxos’-
               unha boa marca de cambio de xeración para teóricos clásicos coma Petersen, persoalmente non pretendo ser nin tan rigorosa nin
               tan ríxida. Máis alá de números, é evidente que unha e outra xeración responderon a valores éticos e estéticos abondo
               diferenciables. Éme imposible meter dentro do mesmo saco a Xosé María Álvarez Cáccamo e a Lupe Gómez, a Miguel Anxo Fernán
               Vello e a Kiko Neves, tanto por obra como por ‘actitude’. Elegancia formal fronte a desaliño expresivo, antoloxías grupais fronte
               a recitais colectivos en tabernas. Non, os movementos literarios son un conxunto vivo de trazos, posturas e xestos, e habería que
               fiar pouco fino para unificalos todos dun plumazo. Pode que noutros segmentos temporais máis longos mesmo se dea un cambio
               xeracional menos tallante, pero coido que ese téñoo claro.




                                                                                      Fotografía sacada do video
                                                                                         exposto por Yolanda
                                                                                              Castaño.




martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

              10.    Desde moi xove tivo que Vostede convivir con éxitos, recoñecementos... pero tamén apareceron críticas negativas
                     (“Aduaneiros sem fronteiras”). Son estas críticas un pulo máis para seguir polo camiño trazado ou ben supón un impás no
                     percorrer literario dunha persoa?

               O certo é que adoito relativizar e tomar con moita distancia tanto os recoñecementos (puntuais, provisionais e mesmo inestables)
               coma os reproches. Porén, o caso ao que facedes referencia non tivo a máis mínima semellanza cunha crítica. A crítica (negativa ou
               positiva) nace sempre do criterio (lamentablemente hai quen confunde a ‘liberdade de expresión’ coa falla de criterio; por ex. eu
               son libre de opinar o que queira sobre nanotecnoloxía ou sobre a liga española de fútbol, outra cousa é que as miñas opinións
               sirvan para algo máis que para tiralas ao lixo). O citado caso non foi máis ca outra falacia e baixo rexoubeo máis dos moitos que
               desgraciadamente campan pola rede. Ninguén nunca me preguntou directamente sobre o caso para tratar de contrastar a verdade;
               entendo que eu era un branco xugoso de máis como para non aproveitar a ocasión para atacar con saña (non deixes que a ‘Verdade’
               che estrague unha boa polémica dixital). Xamais me posicionei na disputa que Isaac Díaz Pardo mantivo co consello de
               administración de Sargadelos, nin antes nin despois do meu traballo de levar adiante a actividade cultural da galería da Coruña.
               Nin aparecín antes en listas de apoio á súa causa, nin despois tiven en absoluto que ver con decisión ningunha do consello a
               respecto do fundador, nin de ningunha outra. Paréceme un tanto cínica a gala de sólida ‘coherencia incorruptible’ que fan moitos
               dos que tiraron as primeiras pedras contra min con tanta resolución, coñecemento de causa e celeridade, e paréceme tamén
               sospeitosa esa vehemencia e esa xenreira tan pouco atenta. Pero cada quen que sexa responsable dos seus actos. Eu levo
               demasiados anos pagando por defenderme dos insultos que recibín; cando protestei polas calumnias e vexacións pendurados nunha
               web, acusáronme de contraria á liberdade de expresión. E preferiron orquestrar unha fuxida na que, por enriba, só eu saíse
               perdendo aínda o dobre.


              11.    Non poderiamos deixar de lle preguntar polo seu labor en “Sargadelos” e do que nos podería dicir sobre esta sobranceira
                     empresa de noso e do seu fundador e alma máter, don Isaac Díaz Pardo. Teñen que ver os últimos acontecementos desta
                     empresa co que realmente ocorre de contino coa nosa cultura, coa nosa literatura... nunha palabra, con Galiza?

              Como digo, eu ocupeime da xestión cultural da galería da Coruña -isto é, organización de presentacións de libros, ciclos de recitais
              poéticos ou exposicións- dende marzo de 2007 a marzo de 2008. Logo diso o certo é que non seguín de moi preto a evolución da
              marca, xa que andei moi enfrascada noutros asuntos.




martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

              12.    Chama moito a atención a súa ampla particiación en obras colectivas. Significa iso que en Vostede habita un espírito solidario?

               Ben… o certo é que si teño participado en multitude de obras colectivas. Chámame a atención o ben documentados e documentadas
               que estades, pois estes datos non aparecen tan doadamente nas bibliografías (claro, á vez, e como vou sendo testemuña do alto
               nivel do estudantado do Manuel García Barros, quero pensar que a fonte non é en ningún caso ese oprobio chamado wikipedia!). Os
               libros colectivos adoitan responder a vontades editoriais diversas: reunir a un conxunto de autores/as en torno a un fío condutor,
               agrupalos en base a calquera outro criterio. Con frecuencia respondo, por tanto, a invitacións que veñen de fóra de min, de
               terceiros. Satisfaime esa proposta colectiva, pero sería inxusto cualificala de ‘solidaria’ sen motivo algún. Como moito, a súa
               solidariedade virá do feito de que os creadores/as xamais cobramos dereitos de autoría por este tipo de obras! Hahaha!.
               Efectivamente cedemos a nosa parte para o resto de profesionais en torno ao libro: o editor/a, o distribuidor/a, o libreiro/a… pero
               que eles e elas levan a maior parte do noso traballo non é tampouco nada novo! Con todo e por outra banda, si adoito colaborar en
               proxectos solidarios, causas varias e en favor de ONGs.


              13.    A poesía ten que ser “elástica, líquida...” como Vostede di ou
                     máis ben debería ser máis ríxida para expresar os
                     sentimentos e compromisos?

               Debería ser líquida para ter a capacidade de se volver sólida se a
               ocasión o require. Debería por tanto –e iso é o que quería dicir-
               adaptarse aos contextos, aos obxectivos, aos tons, aos valores.
               Rexeito calquera tipo de lema ou etiqueta que non poda ser
               sometida a revisión, a confronto, a cuestionamento. Atoparmos
               unha fórmula que nos funcione ben e de inmediato sentarmos
               sobre ela anunciará a nosa absoluta morte como creadores. Hai
               que seguir sempre buscando, aínda que atopemos. E as certezas
               que puidemos descubrir nun poema, poden ser desbotadas no
               texto seguinte. Esa inquedanza, mesmo inestabilidade, paréceme
               enormemente sa.
                                                                                        Yolanda Castaño co club de lectura
                                                                                          do IES Manuel García Barros.



martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño

              14.    Alejandra Pizarnik foi un dos seus espellos literarios. Por que? Houbo outros espellos nos que se mirase?

               Non sei se a imaxe “espello literario” sería moi acaída considerando que non me parezo demasiado á autora arxentina, quero
               pensar (desafortunada e afortunadamente). Digamos que foi e probablemente segue a ser unha das miñas autoras favoritas. É
               difícil falar de gustos, é case un misterio desentrañar por que unha obra te pode conmover, apaixonar, zarandear desa maneira.
               Como cando o fai unha canción inmortal ou un filme inesquecible, sen que podas analizar exactamente por que. Supoño que o
               propio feito de que uns textos poéticos escritos con palabras aparentemente sinxelas logren producir tal ‘zarandeo’ é boa parte do
               que me admira. Algo semellante me producen autores como Olga Novo, Juan Andrés García Román, Xi Chuan ou Marko Pogačar. E
               tantísimos outros e outras.


              15.    O seu labor audiovisual tamén foi moi recoñecido. Ten esta faceta esquecida ou por outra banda gustaríalle volver a probar?


               Non a abandonei hai tanto tempo como para tela esquecido tan axiña! Ao contrario, foi unha etapa á que lle gardo moito agarimo.
               Primeiro estudei na Escola de Imaxe e Son da Coruña e logo dirixín o meu propio proxecto televisivo na TVE-Galicia. Entre aquel
               proxecto –“Mercuria”- e o “Cifras e Letras” foron 9 anos traballando en televisión. Gustaríame volver algún día, dentro de algún
               tempo, sempre que se tratase dun proxecto no que puidese crer e que me convencese, no que aprendese cousas novas e me sentise
               cómoda. Hai quen me pregunta que pode haber en común entre a poesía e o audiovisual pero para min é abondo claro: a
               comunicación. Obvio que se ten que tratar de tons, rexistros e formas distintas se a comunicación se produce dende a páxina ou
               dende a pantalla, pero salvando esas circunstancias, a ansia por transmitir ideas, sensacións, contidos, emocións, reside en ambas
               as dúas.




martes 29 de enero de 2013
Yolanda Castaño


                                                                                                                  seu
                                                                                                   elez  a, no e n
                                                                                           súa b en gaña
                                                                                     a na         b
                                                                          se centr s a l o u
                                                                 oesía       unive
                                                                                     r
                                                                                                                   l o de
                                                          úa p                                            do fa nos
                                                   oas              r de
                                             cand         ía t
                                                                  e                                e can          os
                                  ar mos, e poder                                       via ment oxectam ctir a
                          inaliz          qu                                      : ob         e pr            f le
             E  p ara f erde o                                             idade mos, qu ’ para re dende o
                                                                       vol s te
     16.              , p                                       á fri         a             leza          doa              e,
              “ e u ” didade?                      ont  raria e todos/ ermo ‘be estionán identidad s.
               profu
                        n                    áis c         l qu             o t          , cu           sa             ción
                                  ua   xe m e persoa emprego s de min ión da no e proxec pia,
                             ling           ax           ia             e ce           tac           os               pro
               esí a é a ome á im frecuenc ron ás v represen os, tópic entidade e diga
        A po a’ refír o, con                         volve           éa             xuíz         a id           o qu          a
               ez               it
         ‘bel is (de fe os/as m max           e de e propia o de pre nde a sú u’, aquil nde unh
                                                                   tip           ad  e          ‘e            de            co’,
          d ema que outr nía). A i ara todo e nós fal auténtico rmulado obiográfi as
                  e                ro             p                d            s            fo             ut              en
           imax to ou a i aboado calquera e o mái estará alismo a As pequ son
                    i                a                             d                          n
            confl mpo aínd to, cando ade, den n canto confesio tidade. niversais ada
                                      i            d                e             ‘         nes               u             .C
             un ca lquera xe rticulari                                         n
                                                         tanto undir co de ho ernas e atamento talles
                                       a             e
              De ca a súa p fundidad ue conf uestión ións et                                               tr              de
                       e                o            q               c        emo   c           a o seu a só en xplorala
               dend á en pr non hai                          ha                           a de            x               e
                   ña   r          q ue           po   r un mos as rofundid ue o se render a nto máis
                ga          eza             asa           v iv i           ap          da q           . Ap            s ca        sen
                 fr anqu ue si p on que gan toda o/a, aín ada quen Ás vece vagos e eu
                             q              c           tor             tr            ec            ial.             is          te
                  pero iaridades s que ou e ao ou andeza d nte cruc rnos, má itivamen
                           l
                   pecu amente
                                          a           en t             gr            me           ete             fin
                             s              é  difer mente a absoluta ersais e ativa, de
                    preci de nós                   usta            s é            niv           cre
                          /a              esa é x s matice amente u materia ticular.
                      un         os, e           ese             tic          . En           pa r
                       pe  quen le voz a programa sultamos idade do
                                arl           er              re            rsal
                        e a d ndemos s lector/a sa unive
                                               o             o
                         prete ros para na poder
                                 i             r
                          aside on fervo
                                  c
                           creo




martes 29 de enero de 2013
A R IO
                                   IO N
                               ES T
                             CU



martes 29 de enero de 2013
nto           Un personaxe galego e     Un p
                  me                                               erson
               onu bel?               un estranxeiro?                  axe l
            m tá             kor                                             itera
         Un lien        A ng         Rosalía de Castro e
                                                                     iden          r
                                                                          tifiq io co qu
            sa     s de                                      Co 100%             ue?     e se
                plo at.               Hedy Lamarr.                     de n
            tem W                                            pequ           ingú
         Os                                                       enos
                                                               moit     anaq n e con
                                                                    os e      uiño
                                                                         moit      s de
                                        Unha obra teatral?                    as…
                                                                                  .
                                      “Agosto” de Tracy
           Mundo rural/urbano?             Letts.
             Praia/montaña?
      Son máis urbana e máis de
        praia, pero teño abonda                                  Unha película de cine?
      capacidade para atoparlle o
       encanto a calquera lugar.                                  “Revolutionary
                                                                   Road” de Sam
                                                                     Mendes.

martes 29 de enero de 2013
Un feito histórico?                   Un lugar para visitar? e un lugar
                                                                                               Un tipo
                                                       para descansar?                                   de músi
                                                                                                                 ca? Unh
                                                                                                         canción         a
             A revolución                          Vietnam. Unha illa                     O pop/ro               ?
              feminista.                                                                           ck altern
                                                                                           “Pagan            ativo.
                                                                                                     Poetry”
                                                                                                             de
                                                                                                 Björk.
                                                     Un/ha autor/-a con quen se
                                                           identifique?
     Outro entretemento
                                              Gustaríame identificarme
     ademais da lectura?                                                 con Juan Andrés
                                            García Román, con Chus Pa
                                                                       to, con Xi Chuan, con
                                            Mercedes Cebrián, con Mar
     Viaxar, viaxar e viaxar.                                         k Strand e con Emma
                                                       Couceiro ao mesmo tempo.


                                                        Unha utopía?
                                                                                                             eali zar?
                                                       Deter o avance desta
                                                                                                   eio por r        n do
                                                                                                                         s
                                                                                                 nc          a da u pea.
             Un l
                    ugar
                                                        versión salvaxe do
                                                                                          U na         o de c Euro
                                axeit                  neoliberalismo e do                        r alg nión
                                                                                             isita da U           aria
                                                                                                                       !
                             lectu ado para          capitalismo máis atroz
                                                                            .              V
                                                                                                  es        Bul
                                                                                                                g
                                  ra?       a                                                 país ltame
                    A pr                                                                          Fá
                        aia!

martes 29 de enero de 2013
Cal é a súa fonte de
                                                                                inspiración?
                                                                        Sempre estou tentada de preguntar a
                                                                           que se refire exactamente esta
                                                                        pregunta… Inspírame o que me toca
                                                                          de preto, o que sinto. E por outra
                                                                           banda inspírame o que leo dos
                                                                         autores e autoras que admiro, pero
                                                                         tamén a música que me gusta, o
                                                                           cine, a danza, o deseño e ata a
                                                                            publicidade que me ‘chega’.
              Yolanda Castaño co alumnado de Literatura Galega do
                           século XX e da actualidade

                                              obra
                                     u nha
                              / -a e os?                            Un/ha autor/-a e unha obra
                      a a utor galeg                e
                                                nda s
                 U n/h teraria r unha bacir dou                       literaria estranxeiros?
                       li     rrín
                                   po
                                        . Por
                                              di
                                                 e me               Marko Pogačar por unha banda (por dicir
                                     e         a         s
                             . M. F ola outr as que posta           alguén mesmo máis novo ca min) e “La
                        X. L ovo p              i
                                            duc a. A res
                           aN           das abez           a,       extracción de la piedra de la locura” pola
                        Olg lquera           c         lsiv pouco
                           ca            rá         pu              outra (por dicir alguén que xa non estea).
                                  ía n vi será im ional e
                           p oder mpre              is
                                                prov a.
                                   s e       l,
                                         ncia mátic
                                      sta dog
                            cir cun




martes 29 de enero de 2013

More Related Content

What's hot (18)

Pepe Carballude
Pepe CarballudePepe Carballude
Pepe Carballude
 
Domingo villar
Domingo villarDomingo villar
Domingo villar
 
Agustín fernández paz
Agustín fernández pazAgustín fernández paz
Agustín fernández paz
 
Yolanda castaño
Yolanda castañoYolanda castaño
Yolanda castaño
 
Entrevista Marica Campo
Entrevista Marica CampoEntrevista Marica Campo
Entrevista Marica Campo
 
María xosé queizán
 María xosé queizán María xosé queizán
María xosé queizán
 
Fina casalderrei óptima
Fina casalderrei óptimaFina casalderrei óptima
Fina casalderrei óptima
 
Martinez oca
Martinez ocaMartinez oca
Martinez oca
 
María xosé queizán
 María xosé queizán María xosé queizán
María xosé queizán
 
Fina casalderrei
Fina casalderreiFina casalderrei
Fina casalderrei
 
Arcadio lópez casanova
Arcadio lópez casanovaArcadio lópez casanova
Arcadio lópez casanova
 
Anxos Sumai
Anxos SumaiAnxos Sumai
Anxos Sumai
 
Anton riveiro coello
Anton riveiro coelloAnton riveiro coello
Anton riveiro coello
 
Marica campo
Marica campoMarica campo
Marica campo
 
Manuel Forcadela
Manuel Forcadela Manuel Forcadela
Manuel Forcadela
 
Manuel pereira
Manuel pereiraManuel pereira
Manuel pereira
 
Paco Martín
Paco MartínPaco Martín
Paco Martín
 
Darío Xohán Cabana
Darío Xohán CabanaDarío Xohán Cabana
Darío Xohán Cabana
 

Viewers also liked

Viewers also liked (11)

Concha Blanco
Concha BlancoConcha Blanco
Concha Blanco
 
Entrevista Ana Romaní
Entrevista Ana RomaníEntrevista Ana Romaní
Entrevista Ana Romaní
 
Rosa aneiros
Rosa aneirosRosa aneiros
Rosa aneiros
 
Maria Canosa
Maria Canosa Maria Canosa
Maria Canosa
 
Margarita ledo
Margarita ledoMargarita ledo
Margarita ledo
 
Entrevista á escritora Chus Pato
Entrevista á escritora Chus PatoEntrevista á escritora Chus Pato
Entrevista á escritora Chus Pato
 
Entrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaEntrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta Dacosta
 
Teresa gonzalez costa
Teresa gonzalez costaTeresa gonzalez costa
Teresa gonzalez costa
 
Manuel Álvarez Fuentes
Manuel Álvarez FuentesManuel Álvarez Fuentes
Manuel Álvarez Fuentes
 
Luz pozo garza
Luz pozo garzaLuz pozo garza
Luz pozo garza
 
Carmen Blanco
Carmen Blanco Carmen Blanco
Carmen Blanco
 

Similar to Yolanda castaño

Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoAsnosasletras
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoAsnosasletras
 
María Xosé Queizán
 María Xosé Queizán María Xosé Queizán
María Xosé QueizánAsnosasletras
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoAsnosasletras
 
Helena villar janeiro
Helena villar janeiroHelena villar janeiro
Helena villar janeiroAsnosasletras
 
Entrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaEntrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaAsnosasletras
 
don Alfonso Álvarez Cáccamo
don Alfonso Álvarez Cáccamodon Alfonso Álvarez Cáccamo
don Alfonso Álvarez CáccamoAsnosasletras
 
Miguel Suárez Abel
Miguel Suárez AbelMiguel Suárez Abel
Miguel Suárez AbelAsnosasletras
 
Xosé luis franco grande
Xosé luis franco grandeXosé luis franco grande
Xosé luis franco grandeAsnosasletras
 
Anton riveiro coello
Anton riveiro coelloAnton riveiro coello
Anton riveiro coelloAsnosasletras
 
Entrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costasEntrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costasAsnosasletras
 

Similar to Yolanda castaño (16)

Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamo
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamo
 
María Xosé Queizán
 María Xosé Queizán María Xosé Queizán
María Xosé Queizán
 
Xose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamoXose mª álvarez cáccamo
Xose mª álvarez cáccamo
 
Helena villar janeiro
Helena villar janeiroHelena villar janeiro
Helena villar janeiro
 
Entrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta DacostaEntrevista a Marta Dacosta
Entrevista a Marta Dacosta
 
Xose luna
Xose lunaXose luna
Xose luna
 
don Alfonso Álvarez Cáccamo
don Alfonso Álvarez Cáccamodon Alfonso Álvarez Cáccamo
don Alfonso Álvarez Cáccamo
 
Miguel Suárez Abel
Miguel Suárez AbelMiguel Suárez Abel
Miguel Suárez Abel
 
Marta Dacosta
Marta DacostaMarta Dacosta
Marta Dacosta
 
Xosé luis franco grande
Xosé luis franco grandeXosé luis franco grande
Xosé luis franco grande
 
Xosé ignacio taibo
Xosé ignacio taiboXosé ignacio taibo
Xosé ignacio taibo
 
Anton riveiro coello
Anton riveiro coelloAnton riveiro coello
Anton riveiro coello
 
Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)
Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)
Ollos de aula. Nº 22 (xuño de 2015)
 
María reimóndez
María reimóndezMaría reimóndez
María reimóndez
 
Entrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costasEntrevista ledicia costas
Entrevista ledicia costas
 

More from Asnosasletras

Entrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesiasEntrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesiasAsnosasletras
 
Entrevista Antón Lopo
Entrevista Antón LopoEntrevista Antón Lopo
Entrevista Antón LopoAsnosasletras
 
Entrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudoEntrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudoAsnosasletras
 
Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16Asnosasletras
 
Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16Asnosasletras
 
Entrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose MirandaEntrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose MirandaAsnosasletras
 
Entrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvoEntrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvoAsnosasletras
 
Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015Asnosasletras
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoAsnosasletras
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoAsnosasletras
 
Entrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. MalvarEntrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. MalvarAsnosasletras
 
Entrevista Xesús Pisón
Entrevista Xesús PisónEntrevista Xesús Pisón
Entrevista Xesús PisónAsnosasletras
 

More from Asnosasletras (20)

Entrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesiasEntrevista bieito iglesias
Entrevista bieito iglesias
 
Entrevista Antón Lopo
Entrevista Antón LopoEntrevista Antón Lopo
Entrevista Antón Lopo
 
Entrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudoEntrevista xosé monteagudo
Entrevista xosé monteagudo
 
Entrevista agrafoxo
Entrevista agrafoxoEntrevista agrafoxo
Entrevista agrafoxo
 
Xabier lópez
Xabier lópezXabier lópez
Xabier lópez
 
Xabier lópez
Xabier lópezXabier lópez
Xabier lópez
 
Orla 15/16
Orla 15/16Orla 15/16
Orla 15/16
 
Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16Colaxes e caligramas 15/16
Colaxes e caligramas 15/16
 
Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16Collages e caligramas 15/16
Collages e caligramas 15/16
 
Lopo
LopoLopo
Lopo
 
Jaureguizar
JaureguizarJaureguizar
Jaureguizar
 
David otero
David oteroDavid otero
David otero
 
Entrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose MirandaEntrevista a Xose Miranda
Entrevista a Xose Miranda
 
Orla 2015
Orla 2015Orla 2015
Orla 2015
 
Entrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvoEntrevista a Tucho calvo
Entrevista a Tucho calvo
 
Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015Collages e caligramas curso 2014-1015
Collages e caligramas curso 2014-1015
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier Queipo
 
Entrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier QueipoEntrevista Xavier Queipo
Entrevista Xavier Queipo
 
Entrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. MalvarEntrevista Anibal C. Malvar
Entrevista Anibal C. Malvar
 
Entrevista Xesús Pisón
Entrevista Xesús PisónEntrevista Xesús Pisón
Entrevista Xesús Pisón
 

Yolanda castaño

  • 1. Literatura Galega do Século XX e da Actualidade Yolanda Castaño Entrevista IES Manuel García Barros A Estrada Texto: © Cc-by-sa-3.0 Fotos: © Todos os dereitos reservados martes 29 de enero de 2013
  • 2. Yolanda Castaño 1. As súas estadías xuvenís en Santiago de Compostela e A Coruña marcaron o seu futuro persoal e literario? Como lembra o fervor literario finisecular en Galiza? Supoño que o marcaron moito, en efecto tanto persoal como literariamente, e mesmo me sinto unha privilexiada por ter asistido en primeira persoa a todo aquel efervescente caldo de cultivo que se viviu, nomeada e moi especialmente, na segunda metade dos anos 90. Santiago de Compostela era a capital dun bulir de proxectos literarios, aínda que tamén convivía con outros focos xeográficos como por exemplo a Costa da Morte. Xurdían proxectos editoriais alternativos, outros formatos para dar a coñecer a poesía máis moza, fanzines, follas voandeiras, colectivos literarios e sobre todo o auxe do fenómeno do recital poético, da volta á oralidade na procura do contacto directo co lector. Celebrábanse eventos puntuais ou ciclos de recitais poéticos nos pubs, nos bares, nos IES, nas Facultades. Penso que, se ben á hora de elaborar a propia obra cada quen desenvolveu un traballo abondo individual, na proxección e difusión da poesía houbo en cambio moito sentido do colectivo. Compartiamos inquedanzas e soños e preocupacións, intereses comúns uníannos moi fortemente, caiámonos ben, falabamos unha mesma linguaxe, eramos amigos e comprendiámonos, cinguíannos os mesmos obxectivos de dar a coñecer o traballo poético, de espallar a súa noticia e o seu gusto. Penso que a xeración dos 90 funcionou porque funcionou como grupo humano. Non coma unha corrente literaria homoxénea, pero si coma un grupo de persoas con valores afíns. 2. Cando @s escritor@s comezan as súas primeiras experiencias literarias resulta que Vostede acada xa un premio moi importante co seu primeiro poemario. É doado de asimilar por unha rapaza de tan só 17 anos? Supón esta experiencia un pulo para seguir escribindo ou un respecto pola esixencia a seguir mellorando? O certo é que as miñas primeiras ‘experiencias literarias’ (se nos estamos referindo aos primeiros versos escritos) comezaran xa unha década antes, pero claro, pódese imaxinar o torpes que poderían ser os primeiros poemas dunha nena de sete anos. Con todo, por algo se empeza; fun precoz e fun tamén queimando etapas coa celeridade coa que iso se fai cando se teñen anos tan mozos. Publicar o primeiro libro cando aínda estaba no instituto foi un certo shock. Só co paso do tempo me dei de conta de que non podía ser tan doado de asimilar. O entorno era máis ben hostil; tanto o país no que vivía (e vivo) coma a idade que tiñamos son circunstancias abondo proclives ao cainismo. Calquera tipo de notoriedade, neses contextos, adoita molestar e producir desconfianza, receo. Polo outro lado supoño que iso me fixo aprender a convivir con ese cuestionamento xa dende ben cedo. Xa no colexio, e logo máis aínda no instituto, tiven que manexarme con esa marca. E esa primeira publicación significoume as dúas cousas a un tempo: o pulo para continuar adiante –ante un recoñecemento que resultaba alentador- e o compromiso persoal, a autoesixencia, para seguir medrando e non baixar a garda. martes 29 de enero de 2013
  • 3. Yolanda Castaño 3. Estraña que unha persoa coma Vostede comprometida co noso idioma se decantase por Filoloxía Hispánica e non Galego- Portuguesa. A que se debeu esta elección? Enriqueceuna a vostede esta elección á hora de escribir? Lamento moito dicir –pero debo ser completamente honesta- que a miña carreira universitaria nunca foi grande apoio para o meu desenvolvemento na escrita. Se acaso, como moito, o paso pola Universidade si o considerei positivo ao nivel de formación humana nun sentido abondo abstracto e global, máis no tocante a relacións ou estruturas ca a contidos. Pero desgraciadamente non penso que ao amor á literatura se chegue a través da filoloxía, aínda que cada camiño é persoal e non quero que as miñas palabras disuadan a ninguén de procurar o propio. En calquera caso a miña experiencia universitaria proporcionoume tan poucas e pobres ferramentas para enriquecer o meu coñecemento literario, que dubido que a escolla entre Hispánica e Galego-Portuguesa puidese resultar tan decisiva. Si que, unha vez dentro, orientei a miña titulación obviamente cara materias de galego e de portugués, pois a flexibilidade era alta. Pero confeso que a miña decisión veu por motivos totalmente persoais: na Coruña non existía daquela a titulación de Galego e eu prefería non trasladarme da casa familiar, así me desconcentraría menos do que realmente quería facer, e podería investir mellor o meu tempo na escrita, na xestión e promoción literaria e nos proxectos multidisciplinares que xa me comezaban a atraer. 4. Se sorprendía a súa precocidade coa obra “Elevar as pálpebras”, máis sorprende que con 21 anos acadase xa nin máis nin menos que o Premio da Crítica Española con “Vivimos no ciclo das Eurofanías”. Sorprendeuna tamén a Vostede? Fixeron estes recoñecementos que as súas futuras publicacións fosen moito máis reflexivas por mor de non dar pasos atrás? Si que confeso que esa foi unha grande sorpresa. Nunca o esperei, xa que era e é un galardón co que adoitan recoñecerse voces ben máis maduras e consagradas. Mesmo parece que fun unha das gañadoras máis mozas na historia dos premios nas catro linguas do estado. Foi unha alegría e un grande privilexio co que mesmo notei un antes e un despois (significou un pouco o salto cara o circuíto estatal). Pero tamén é certo que, se ben no meu segundo poemario notei máis o peso da expectativa e da súa esixencia, cando enfrontaba o terceiro con tanta ousadía creativa, cheguei a pensar que a crítica non acollería ben o libro por mor da heterodoxia e descaro que estilaba. Porén, trabucábame outra vez, Yolanda Castaño no IES cando entendín que probablemente o que premiaron foi precisamente esa Manuel Garcia Barros capacidade de risco, aprendín a atender máis a miña propia intuición e guindarme sen rede á poesía, en lugar de facer ‘o que se esperaba de min’ e as cousas que sabía que resultarían correctas. martes 29 de enero de 2013
  • 4. Yolanda Castaño 5. Sabemos que Vostede adora a interacción entre a súa poesía (ou a poesía en xeral) e as demais artes, especialmente a música. Foron estas artes as que a axudaron a Vostede á hora de escribir? Pois si que adoro esa interacción e non só coa música, senón con moitas outras linguaxes creativas coas que a poesía pode establecer diálogos expresivamente moi produtivos, caso da plástica, do audiovisual, da performance, da arquitectura, da danza ou mesmo da cociña! A axuda que estas disciplinas me brindan vén a través do que dende fóra supoño que se daría en chamar ‘literatura comparada’, unha maneira de amplificar o coñecemento e o significado da poesía a base de confrontala ou enriquecela con esas outras linguaxes. Igual que ilustrar un libro outorga máis pistas ou novas interpretacións aos textos escritos, o diálogo interxenérico multiplica o signo poético dende distintos e novos ángulos. Alén diso, o oficio da escrita é abondo solitario, de xeito que os proxectos que tenden a man a outros creadores/as resultan do máis enriquecedor. Nunca aprendín tanto sobre o meu propio oficio ou sobre o universo poético que cando me mesturei con artistas doutros ámbitos. Para min esa é unha das mellores e máis seguras maneiras de obter respostas. Parto da absoluta consciencia de que todos e todas facemos o mesmo: responder a un impulso creativo de distintas formas e dende diferentes materiais, iso é todo. Cando me preguntan cales son as miñas influencias literarias, sempre digo que as miñas influencias non son só literarias: inflúeme dende o cine que vexo ata os bos spots publicitarios, as letras de cancións, a arte conceptual contemporánea ou o deseño. 6. A temática erótica ocupa un grande espazo na súa poesía. Como pode xustificar esta súa elección temática? Acádase unha maior intimidade con este tipo de poesía? Serve ao mesmo tempo para crebar tabús? Depende como se mire: dos meus cinco libros publicados ata agora, é certo que a temática erótica atravesa boa parte dos tres primeiros; se o mido cronoloxicamente, tratei esa temática durante tres anos dos 18 que levo publicando poesía, de 1995 a 1998. Hai case quince anos que non escribo un poema sobre erotismo! No entanto, entendo que os nosos primeiros libros sempre condicionan ou mesmo eclipsan o noso devir posterior. É normal. Con todo, adiviño que a xustificación está un pouco nas frases iniciais desta resposta: os temas da miña escrita responden ao meu momento persoal. Non podo deixar de ser honesta nin tampouco ‘ir’ do que non son. Non podo tratar un contido que non me ‘toque’ de veras, nin escollo as miñas temáticas dun xeito tan programático. Polo tanto, os contidos dos meus tres primeiros poemarios responderon exactamente ao que eu vivía naquela altura: a descuberta do corpo, do amor e da sexualidade e o resplandor que se producía con esa descuberta, tan estimulantemente creativo. En calquera caso, non é menos certo que insistín nesa vía porque a atopei literariamente moi rendible para os exercicios literarios e a proposta estilística que pretendía desenvolver. A través de como somos no amor revelamos tamén moito de cómo nos comportamos ante o Outro, ante a vida e mesmo ante o texto, e alén diso, en xeral e como digo, a temática erótica pareceume un gran campo aboado para a experimentación literaria –mais tamén cunha clara compoñente política (de xénero) e social (poñendo voz ao desexo feminino, tratando de pasar de obxecto pensado a suxeito pensante)- que estaba na miña vocación. martes 29 de enero de 2013
  • 5. Yolanda Castaño 7. Supoñemos que estará Vostede orgullosa da tradución da súa obra a outros moitos idiomas, pero a poesía non fica algo, ou moito, devaluada ao cambiar de lingua? Non sentiu Vostede eses problemas de devaluación cando traduciu a súa propia poesía ao castelán? Nos comezos sempre pensei así, sempre batín co conflitivo de traducir a poesía (unha linguaxe na que o propio material empregado, o propio significante, conta tanto) e amargoume todo o que se podía perder polo camiño. Mais actualmente prefiro quedarme con que ha de ser maior o que permaneza e mesmo se multiplique que o que se extravíe. Como agora tamén eu practico ese delicado oficio da tradución (non só co meu traballo, nin só de galego a castelán) aprendo o reto de trasladar a outra lingua contidos e imaxes, ideas e sensacións. Sobre todo, concéntrome en pensar que, se desbotásemos a tradución ata tal punto, deberiamos limitarnos a ler os escritores e escritoras que escribisen nunha lingua que dominemos á perfección? Deberiamos renunciar a Shakespeare porque só podemos lelo traducido? Non quixera para min unha visión tan reducida. Tendo a pensar que as linguas –aínda que mundos inmensos- son particulares, mentres que a poesía é unha especie de linguaxe universal. Eu cría que a tradución era un ‘mal necesario’, unha vez máis volvíame trabucar. 8. Cando Vostede traballou en “Letras de Cal” foi por unha concienciación para apoiar a aparición de poesía de autoría xove ou ao mesmo tempo por ver que outros e outras poetas non tiñan a sorte que Vostede tivera cos seus primeiros pasos líricos? Coido que non pasei tanto por ese segundo pensamento que propoñedes e si polo primeiro mentres durou a aventura “Letras de Cal”, aínda que é certo que se pretendemos promover a aparición de novas voces poéticas en Galicia foi precisamente porque sabiamos da dificultade de facelo nas grandes editoriais. No entanto, por suposto seguiu habendo quen tivo a sorte de sacar a súa ópera prima grazas a un premio. De feito, esa foi e Yolanda Castaño no continúa a ser unha das vías para deixar de ser inédito/a. Con todo, si, claro que “Letras de Cal” servía de voceiro a novas sensibilidades poéticas, e non só no puramente estético, IES Manuel Garcia na dimensión ética tamén casaba moito coa nosa proposta: dinamizar a poesía galega, democratizala a través de publicacións moi económicas e sinxelas dende o punto de vista Barros material. Levala aos ámbitos populares a través de presentacións con recital poético en bares, centros de ensino ou pubs. martes 29 de enero de 2013
  • 6. Yolanda Castaño 9. Pensa Vostede que podemos falar dunha Xeración poética dos 80 e outra xa dos 90? Non sería máis sensato falarmos dunha xeración poética finisecular sen máis? Se a vosa segunda proposta está a ser a de amalgamar baixo unha mesma etiqueta ao grupo de poetas que comezaron a publicar dende os primeiros anos 80 e os que o fixeron dende a segunda metade dos 90, non, en absoluto me parecería axeitado. A parte de que median por volta duns 15 anos entre unha e outra (hai poetas moi considerables ‘da xeración dos 90’, como Emma Pedreira ou Estíbaliz Espinosa, cuxas óperas primas son xa do 1999 ou do 2000) e esa é –se nos quixésemos poñer ‘ortodoxos’- unha boa marca de cambio de xeración para teóricos clásicos coma Petersen, persoalmente non pretendo ser nin tan rigorosa nin tan ríxida. Máis alá de números, é evidente que unha e outra xeración responderon a valores éticos e estéticos abondo diferenciables. Éme imposible meter dentro do mesmo saco a Xosé María Álvarez Cáccamo e a Lupe Gómez, a Miguel Anxo Fernán Vello e a Kiko Neves, tanto por obra como por ‘actitude’. Elegancia formal fronte a desaliño expresivo, antoloxías grupais fronte a recitais colectivos en tabernas. Non, os movementos literarios son un conxunto vivo de trazos, posturas e xestos, e habería que fiar pouco fino para unificalos todos dun plumazo. Pode que noutros segmentos temporais máis longos mesmo se dea un cambio xeracional menos tallante, pero coido que ese téñoo claro. Fotografía sacada do video exposto por Yolanda Castaño. martes 29 de enero de 2013
  • 7. Yolanda Castaño 10. Desde moi xove tivo que Vostede convivir con éxitos, recoñecementos... pero tamén apareceron críticas negativas (“Aduaneiros sem fronteiras”). Son estas críticas un pulo máis para seguir polo camiño trazado ou ben supón un impás no percorrer literario dunha persoa? O certo é que adoito relativizar e tomar con moita distancia tanto os recoñecementos (puntuais, provisionais e mesmo inestables) coma os reproches. Porén, o caso ao que facedes referencia non tivo a máis mínima semellanza cunha crítica. A crítica (negativa ou positiva) nace sempre do criterio (lamentablemente hai quen confunde a ‘liberdade de expresión’ coa falla de criterio; por ex. eu son libre de opinar o que queira sobre nanotecnoloxía ou sobre a liga española de fútbol, outra cousa é que as miñas opinións sirvan para algo máis que para tiralas ao lixo). O citado caso non foi máis ca outra falacia e baixo rexoubeo máis dos moitos que desgraciadamente campan pola rede. Ninguén nunca me preguntou directamente sobre o caso para tratar de contrastar a verdade; entendo que eu era un branco xugoso de máis como para non aproveitar a ocasión para atacar con saña (non deixes que a ‘Verdade’ che estrague unha boa polémica dixital). Xamais me posicionei na disputa que Isaac Díaz Pardo mantivo co consello de administración de Sargadelos, nin antes nin despois do meu traballo de levar adiante a actividade cultural da galería da Coruña. Nin aparecín antes en listas de apoio á súa causa, nin despois tiven en absoluto que ver con decisión ningunha do consello a respecto do fundador, nin de ningunha outra. Paréceme un tanto cínica a gala de sólida ‘coherencia incorruptible’ que fan moitos dos que tiraron as primeiras pedras contra min con tanta resolución, coñecemento de causa e celeridade, e paréceme tamén sospeitosa esa vehemencia e esa xenreira tan pouco atenta. Pero cada quen que sexa responsable dos seus actos. Eu levo demasiados anos pagando por defenderme dos insultos que recibín; cando protestei polas calumnias e vexacións pendurados nunha web, acusáronme de contraria á liberdade de expresión. E preferiron orquestrar unha fuxida na que, por enriba, só eu saíse perdendo aínda o dobre. 11. Non poderiamos deixar de lle preguntar polo seu labor en “Sargadelos” e do que nos podería dicir sobre esta sobranceira empresa de noso e do seu fundador e alma máter, don Isaac Díaz Pardo. Teñen que ver os últimos acontecementos desta empresa co que realmente ocorre de contino coa nosa cultura, coa nosa literatura... nunha palabra, con Galiza? Como digo, eu ocupeime da xestión cultural da galería da Coruña -isto é, organización de presentacións de libros, ciclos de recitais poéticos ou exposicións- dende marzo de 2007 a marzo de 2008. Logo diso o certo é que non seguín de moi preto a evolución da marca, xa que andei moi enfrascada noutros asuntos. martes 29 de enero de 2013
  • 8. Yolanda Castaño 12. Chama moito a atención a súa ampla particiación en obras colectivas. Significa iso que en Vostede habita un espírito solidario? Ben… o certo é que si teño participado en multitude de obras colectivas. Chámame a atención o ben documentados e documentadas que estades, pois estes datos non aparecen tan doadamente nas bibliografías (claro, á vez, e como vou sendo testemuña do alto nivel do estudantado do Manuel García Barros, quero pensar que a fonte non é en ningún caso ese oprobio chamado wikipedia!). Os libros colectivos adoitan responder a vontades editoriais diversas: reunir a un conxunto de autores/as en torno a un fío condutor, agrupalos en base a calquera outro criterio. Con frecuencia respondo, por tanto, a invitacións que veñen de fóra de min, de terceiros. Satisfaime esa proposta colectiva, pero sería inxusto cualificala de ‘solidaria’ sen motivo algún. Como moito, a súa solidariedade virá do feito de que os creadores/as xamais cobramos dereitos de autoría por este tipo de obras! Hahaha!. Efectivamente cedemos a nosa parte para o resto de profesionais en torno ao libro: o editor/a, o distribuidor/a, o libreiro/a… pero que eles e elas levan a maior parte do noso traballo non é tampouco nada novo! Con todo e por outra banda, si adoito colaborar en proxectos solidarios, causas varias e en favor de ONGs. 13. A poesía ten que ser “elástica, líquida...” como Vostede di ou máis ben debería ser máis ríxida para expresar os sentimentos e compromisos? Debería ser líquida para ter a capacidade de se volver sólida se a ocasión o require. Debería por tanto –e iso é o que quería dicir- adaptarse aos contextos, aos obxectivos, aos tons, aos valores. Rexeito calquera tipo de lema ou etiqueta que non poda ser sometida a revisión, a confronto, a cuestionamento. Atoparmos unha fórmula que nos funcione ben e de inmediato sentarmos sobre ela anunciará a nosa absoluta morte como creadores. Hai que seguir sempre buscando, aínda que atopemos. E as certezas que puidemos descubrir nun poema, poden ser desbotadas no texto seguinte. Esa inquedanza, mesmo inestabilidade, paréceme enormemente sa. Yolanda Castaño co club de lectura do IES Manuel García Barros. martes 29 de enero de 2013
  • 9. Yolanda Castaño 14. Alejandra Pizarnik foi un dos seus espellos literarios. Por que? Houbo outros espellos nos que se mirase? Non sei se a imaxe “espello literario” sería moi acaída considerando que non me parezo demasiado á autora arxentina, quero pensar (desafortunada e afortunadamente). Digamos que foi e probablemente segue a ser unha das miñas autoras favoritas. É difícil falar de gustos, é case un misterio desentrañar por que unha obra te pode conmover, apaixonar, zarandear desa maneira. Como cando o fai unha canción inmortal ou un filme inesquecible, sen que podas analizar exactamente por que. Supoño que o propio feito de que uns textos poéticos escritos con palabras aparentemente sinxelas logren producir tal ‘zarandeo’ é boa parte do que me admira. Algo semellante me producen autores como Olga Novo, Juan Andrés García Román, Xi Chuan ou Marko Pogačar. E tantísimos outros e outras. 15. O seu labor audiovisual tamén foi moi recoñecido. Ten esta faceta esquecida ou por outra banda gustaríalle volver a probar? Non a abandonei hai tanto tempo como para tela esquecido tan axiña! Ao contrario, foi unha etapa á que lle gardo moito agarimo. Primeiro estudei na Escola de Imaxe e Son da Coruña e logo dirixín o meu propio proxecto televisivo na TVE-Galicia. Entre aquel proxecto –“Mercuria”- e o “Cifras e Letras” foron 9 anos traballando en televisión. Gustaríame volver algún día, dentro de algún tempo, sempre que se tratase dun proxecto no que puidese crer e que me convencese, no que aprendese cousas novas e me sentise cómoda. Hai quen me pregunta que pode haber en común entre a poesía e o audiovisual pero para min é abondo claro: a comunicación. Obvio que se ten que tratar de tons, rexistros e formas distintas se a comunicación se produce dende a páxina ou dende a pantalla, pero salvando esas circunstancias, a ansia por transmitir ideas, sensacións, contidos, emocións, reside en ambas as dúas. martes 29 de enero de 2013
  • 10. Yolanda Castaño seu elez a, no e n súa b en gaña a na b se centr s a l o u oesía unive r l o de úa p do fa nos oas r de cand ía t e e can os ar mos, e poder via ment oxectam ctir a inaliz qu : ob e pr f le E p ara f erde o idade mos, qu ’ para re dende o vol s te 16. , p á fri a leza doa e, “ e u ” didade? ont raria e todos/ ermo ‘be estionán identidad s. profu n áis c l qu o t , cu sa ción ua xe m e persoa emprego s de min ión da no e proxec pia, ling ax ia e ce tac os pro esí a é a ome á im frecuenc ron ás v represen os, tópic entidade e diga A po a’ refír o, con volve éa xuíz a id o qu a ez it ‘bel is (de fe os/as m max e de e propia o de pre nde a sú u’, aquil nde unh tip ad e ‘e de co’, d ema que outr nía). A i ara todo e nós fal auténtico rmulado obiográfi as e ro p d s fo ut en imax to ou a i aboado calquera e o mái estará alismo a As pequ son i a d n confl mpo aínd to, cando ade, den n canto confesio tidade. niversais ada i d e ‘ nes u .C un ca lquera xe rticulari n tanto undir co de ho ernas e atamento talles a e De ca a súa p fundidad ue conf uestión ións et tr de e o q c emo c a o seu a só en xplorala dend á en pr non hai ha a de x e ña r q ue po r un mos as rofundid ue o se render a nto máis ga eza asa v iv i ap da q . Ap s ca sen fr anqu ue si p on que gan toda o/a, aín ada quen Ás vece vagos e eu q c tor tr ec ial. is te pero iaridades s que ou e ao ou andeza d nte cruc rnos, má itivamen l pecu amente a en t gr me ete fin s é difer mente a absoluta ersais e ativa, de preci de nós usta s é niv cre /a esa é x s matice amente u materia ticular. un os, e ese tic . En pa r pe quen le voz a programa sultamos idade do arl er re rsal e a d ndemos s lector/a sa unive o o prete ros para na poder i r aside on fervo c creo martes 29 de enero de 2013
  • 11. A R IO IO N ES T CU martes 29 de enero de 2013
  • 12. nto Un personaxe galego e Un p me erson onu bel? un estranxeiro? axe l m tá kor itera Un lien A ng Rosalía de Castro e iden r tifiq io co qu sa s de Co 100% ue? e se plo at. Hedy Lamarr. de n tem W pequ ingú Os enos moit anaq n e con os e uiño moit s de Unha obra teatral? as… . “Agosto” de Tracy Mundo rural/urbano? Letts. Praia/montaña? Son máis urbana e máis de praia, pero teño abonda Unha película de cine? capacidade para atoparlle o encanto a calquera lugar. “Revolutionary Road” de Sam Mendes. martes 29 de enero de 2013
  • 13. Un feito histórico? Un lugar para visitar? e un lugar Un tipo para descansar? de músi ca? Unh canción a A revolución Vietnam. Unha illa O pop/ro ? feminista. ck altern “Pagan ativo. Poetry” de Björk. Un/ha autor/-a con quen se identifique? Outro entretemento Gustaríame identificarme ademais da lectura? con Juan Andrés García Román, con Chus Pa to, con Xi Chuan, con Mercedes Cebrián, con Mar Viaxar, viaxar e viaxar. k Strand e con Emma Couceiro ao mesmo tempo. Unha utopía? eali zar? Deter o avance desta eio por r n do s nc a da u pea. Un l ugar versión salvaxe do U na o de c Euro axeit neoliberalismo e do r alg nión isita da U aria ! lectu ado para capitalismo máis atroz . V es Bul g ra? a país ltame A pr Fá aia! martes 29 de enero de 2013
  • 14. Cal é a súa fonte de inspiración? Sempre estou tentada de preguntar a que se refire exactamente esta pregunta… Inspírame o que me toca de preto, o que sinto. E por outra banda inspírame o que leo dos autores e autoras que admiro, pero tamén a música que me gusta, o cine, a danza, o deseño e ata a publicidade que me ‘chega’. Yolanda Castaño co alumnado de Literatura Galega do século XX e da actualidade obra u nha / -a e os? Un/ha autor/-a e unha obra a a utor galeg e nda s U n/h teraria r unha bacir dou literaria estranxeiros? li rrín po . Por di e me Marko Pogačar por unha banda (por dicir e a s . M. F ola outr as que posta alguén mesmo máis novo ca min) e “La X. L ovo p i duc a. A res aN das abez a, extracción de la piedra de la locura” pola Olg lquera c lsiv pouco ca rá pu outra (por dicir alguén que xa non estea). ía n vi será im ional e p oder mpre is prov a. s e l, ncia mátic sta dog cir cun martes 29 de enero de 2013