1.
EdurneBegiristain Gasteiz
Argituz elkarteak Orain da Ga-
raia. Posible al da esparru lokale-
an biktimen oroimen bateratzai-
lea?izenekotxostenaaurkeztube-
rri du. Jon Mirena Landa (Portu-
galete, 1968) Zigor Zuzenbideko
irakasle eta elkarteko kideak la-
narengarrantziaazpimarratudu.
Zertazarigaraoroimenbateratzai-
leazarigarenean?
Memoria ezin da izan selektiboa,
ezindaizannorberarenurrakete-
na bakarrik. Ikuspegi kolektibo
batetik begiratuta, oroimenak
kontuanhartubeharduurraketa
guztien inguruko memoria. Eus-
kal Herriko historiari begiratzen
badiogu, gatazkaren osagaietako
bat izan da bakoitzak bereari be-
giratu diola. Hortaz, oroimen ba-
teratzaile batek giza eskubideen
etikan eta kulturan sustraitua
egon beharko du, eta horrek bere
baitan hartu beharko ditu urra-
keta guztiak, nork egin dituen
kontuanhartugabe.
Etaposiblealdalortzea?
Gai hau konplexua da.Gauza bat
damailakolektiboangarbieduki-
tzea oroimenak bateratzailea
izan behar duela, eta beste gauza
bat da hori tokian-tokian kudea-
tzeko modua. Ez da batere erraza
alde batetik edo bestetik gertatu
diren urraketez aritzea izen-abi-
zenak daudenean eta herri kon-
kretuetangaudenean.Txostenak
egiten duen azterketa ez da teori-
koa, txertatu egiten dituelako
motaguztietakobiktimaketabik-
timekin lan egin duten mota guz-
tietako pertsonen zuzeneko leku-
kotzak. Horien bitartez ezagu-
tzen ditugu egin diren okerrak,
dauden aukerak eta egoerak ku-
deatzekomoduak.
ETAkjardueraarmatuautziizanala-
gungarriizandaitekeoroimenbate-
ratzailealortzeko?
Dudarik gabe. ETAk erabakia
hartu zuenetik euforia fase bat
bizi izan dugu, eta orain bigarren
aroan gaude, birkonpontzeko ga-
raian.«Etaorainzer?»galderaren
aurreanaskotaneskuhutsikgau-
de, eta, batzutan, iraganeko iner-
tziek irabazten dute, betiko ezta-
baida politikoek eta joera bazter-
tzaileek. Txostenean bertan
jasotzen da zein gako erabili be-
har ditugun aukera positiboak
baliatzeko eta polarizazio politi-
koasaihesteko.
Horilortzeko,aldedeneiurratsakes-
katudizkiezue.
Exijentzien garaia gainditu be-
harko genukeela uste dut, alde
bateko jardunetarako garaia bai-
ta. Errazagoa da norberak urra-
tsak egitea, besteei exijitzea bai-
no.Denokautokritikaeginbehar-
ko dugu, horrek zabaltzen
duelakobidea.Exijentziadinami-
kaalbobaterautzi,etabestelider-
goen garaia da, eta lidergoa esa-
ten dudanean, errespetuan oina-
rritutako lidergoaz ari naiz. Uste
dut espazio publikoan azaldu be-
harko direla errespetu keinu gu-
rutzatuak, alegia, ez norberaren
biktimekiko errespetua, baizik
eta besteen duintasunarekiko
keinuak. Horrek ez du esan nahi
norberarenidentitateaetaideolo-
gia alde batera uzten direnik,
errespetua dagoela baizik. Enpa-
tia eta gutxieneko zubigintza egi-
tekoaukerazabaltzenduhorrek.
Keinugurutzatuhoriekantzematen
aldituzugizartean?
Interlokuzio politikoaren mailan
bitartekari politiko guztiek egon
behar dutela aitortzen hasi dira,
baina biktimen kasuan urrats
gehiago eman beharko genituz-
keela uste dut. Gertatu denaren
ikuspegi kritikoa egin behar da,
norberaren erantzukizunak ai-
tortuz. ETAk egindakoa aitortu
egin beharko du, eta lagundu be-
harko du prozesu hori aurrera
ateratzen. Estatuaren aldetik,
buelta eman beharko dio orain
arte izanduendiskurtsoukatzai-
leari. Eta ez da bakarrik diskur-
tso kontua, jardun politikoa ere
aldatu beharko da. Keinuak sen-
doetalogikabatiheldutaeginbe-
harkodira.
EuskalHerrikogizaeskubideenurra-
keten mapa osatugabea landu du
Argituz-ek.Zergatikdaosatugabea?
Gertatu diren urraketen gaineko
ikerketa hasi besterik ez delako
egin. Estatuaren aldetik ahalegi-
na egin da giza eskubideen urra-
ketak desagerrarazteko, eta justi-
ziakezdusekulalanikeginzigor-
gabetasun horretatik ateratzeko.
Lehenengo lana, beraz, egia jaki-
tea da, eta Argituz horretan hasi
da. Pausoz pauso goaz, urraketa
batzuetatik tiraka beste batzuk
ateratzendirelako.
Orainarteezdaegingatazkarenbik-
tima guztien zenbaketa ofizialik.
Zergatik?
Oroimen defentsiboak eta oroi-
men selektiboak egon direlako.
Ez da egin giza eskubideen urra-
keten gaineko lan sendorik, ego-
kirik eta orekaturik. Egia merezi
duteurraketalarriakjasandituz-
tenek, bai eta herriak berak ere.
Bermeak jarri behar ditugu ziur-
tatzekoegiahoriezdelaaldebate-
koa,bainalanhoriegitekodago.
1968.eta1978.urteenarteanPoli-
ziakeragindakobiktimeninguruko
dekretua egin du Jaurlaritzak.Zer
iruditzen zaizu?
Leheniketabehin,esanbehardut
hobe dela zerbait egitea, ezer ez
egitea baino. Hori esanda, Argi-
tuz-en pentsatzen dugu Jaurlari-
tzarendiskurtsoaahuladela.Hiz-
kuntzasinbolikobaterabilibehar
da biktimen duintasuna errespe-
tatzeko, eta ez dakit dekretuak
alde horretatik maila ematen
duen. Beste era batera esanda,
agian askoz hobeto izango ziteke-
en lehenik eta behin biktimekiko
konplizitatea lantzen joatea, egia
sortzen laguntzea, eta erabaki-
tzea zein bide jarri arazoei aurre
egiteko. Hori bada lehen urratsa
prozesu hori zinez eta zintzo has-
teko,ongietorriaizangoda,baina
baldin bada ariketa bat biktime-
kin bat etortzeko asmorik ez due-
na eta diru laguntzak emateko
helburuhutsaizannahiduena,ez
litzatekeongiegongo.
Hutsunerikikustendiozu?
Ezkututako urraketen poltsa
handia dugu, eta egia jakiteko
bideak jarri behar dira. Horrek
eskatzen du estatuaren erantzu-
kizunaren aitorpen garbia, eta
dekretuak ez du hori jasotzen.
Estatuak baimendu, bultzatu eta
estali dituen giza eskubideen
urraketak egon dira, eta diskur-
tso sendo bat egon behar du
horren inguruan. Dekretuak
zabaltzenbaduprozesuhori,ongi
ikusten dut, baina estandar juri-
dikoak ezin dira gelditu dekretu
batean, are gehiago dekretuaren
funtsa kalte-ordainetara muga-
tzen bada. Estatuak egin duena
azaldu behar du dekretuak, eta
hori gabe hankamotz geratzen
da.
Dekretubidezarautzeakbabeslegal
gutxiagoemangodiePoliziaren bik-
timei?
Dekretua egitea ez da oso ongi
ulertzen arautu behar den gaia-
renseriotasunakontuanhartuta,
lege babesik ez diolako ematen.
Halako gaiek ez lukete egon be-
har gobernu baten erabakiaren
menpe, lege baten bitartez ahalik
eta kontsentsu handiena bilatuta
eginbeharkolirateke.Legeaketo-
rribeharkodu,etaezlegokebate-
re txarto dekretuan bertan au-
rreikusikobalitz.Edonolaere,de-
kretua azken urratsa balitz,
guztizdefizitarioalitzateke.
Gaureguneraartekokasuekinbeste
dekretubategingoduJaurlaritzak.
Epekaegiteakbiktimenartekoba-
naketaekarlezake?
Urraketa berberek tratamendu
juridiko berbera behar dute, bai-
na Jaurlaritzak biktima poltsa
desberdinak eta estandar juridi-
kodesberdinaksortuditu.Dekre-
tuen banaketak esan nahi badu
mailaketak egingo direla, gaizki
goaz. Dekretuen banaketak esan
nahi badu une honetan ahal de-
nariheldunahizaiolabainaserio-
agohartzekoasmoadagoela,ongi
etorriaizangoda.
Egiaren batzordebatsortzeapropo-
satuduArgituz-ek.Zeinxederekin?
Justiziatik kanpoko mekanismo
bat behar dugu batez ere estatua-
ren biktimen kasuan egia bila-
tzen laguntzeko, justiziak ez bai-
tu funtzionatu orain arte. Argitu
gabeko giza eskubideen urrake-
takbateratubeharkolituzkeegia-
ren batzorde batek, eta sinesga-
rriaizanbeharkoluke.
Jon Mirena Landaq Argituz elkarteko kidea
Landak uste du «hankamotz» geratu dela Jaurlaritzak landu
berri duen Poliziaren biktimen dekretua,ez duelako jasotzen
estatuak giza eskubideen urraketetan izan duen erantzukizuna.
«Diskurtso ahula du
Jaurlaritzak estatuaren
biktimen inguruan»
MONIKADELVALLE/ARGAZKIPRESS
«Exijentzia dinamika
albo batera utzi behar
dugu; aldi bakarreko
jardunen garaia da»
«Ez da egin giza
eskubideen urraketen
gaineko lan sendorik
eta orekaturik»
«Dekretua azken
urratsa balitz,
guztiz defizitarioa
izango litzateke»
«Egia merezi dute
urraketa larriak jasan
dituztenek,bai eta
herriak berak ere»
Euskal Herria‹Harian
2012kootsailaren19a,igandea berria 7