2. kristiana
Англи хэлний авиаг гийгүүлэгч авиа, эгшиг авиа гэж 2 ангилдаг.
А. Дуутай гийгүүлэгч |15|
1. [b]- Б 6. [i]- Л 11. [n]-Н
2. [d]- Д 7. [m]-М 12. [δ]-хэлээ
хаздаг Д
3. [dз]- Ж 8. [η]- хамрын Н 13. [j]-цочмог
И
4. [з]- Ж 9. [v]-В 14. [r] гүнзгий
Р | ээтэн Р|
5. [g]- Г 10. [z]- З 15. [w]-хуцдаг
В
Б. Дуугүй гийгүүлэгч |9|
1. [f]- үүдэн шүдний эф 4. [p]-П 7. [∫]-Ш
2. [h]-зөөлөн Х 5. [s]-С 8. [t∫]-Ч
3. [k ]- К 6. [t]- Т 9. [θ]-
хэлээ хаздаг Т
1. Эгшиг авиа
Англи хэлэнд 21 эгшиг авиа байдаг. Үүнд:
Богино эгшиг: 1. [e]-Э, 2. [i]-И, 3. [-]כО, 4. [Λ]-А, 5. [u]-
Ү,
6. [ə]- Ө, 7. [æ]- майлдаг А
Урт эгшиг: 1. [i:]- ИЙ, 2. [a:]-АА, 3. [-]:כОО, 4. [u:]-ҮҮ, 5. [ə:]-ӨӨ
Хос эгшиг: 1. [ei]-Эй, 2. [ai]-АЙ, 3. [כi]-ОЙ, 4. [ou]-ӨҮ, 5.
[au]-АУ, 6. [iə]-ИЭ,
7. [εə]-ЭА, 8. [כə]-ОЭ, 9. [uə]-ҮЭ
2
3. kristiana
2.Гийгүүлэгч авиа
А. Дуутай гийгүүлэгч | 15|
1.[b]-монгол Б тэй адил дуудна. Ж: body [‘b כdi], but [bΛt]
2.[d]-монгол Д тэй адил дуудна. Ж: door [d ,]:כdoctor [‘d כktə]
3.[dз]-монгол хатуу Ж тэй адил дуудна. Хэлний хойгуур дуудна.
Ж: Jack [‘dзæk]
4.[з]- монгол зөөлөн ж тэй адил дуудна. Хэлний урдуур дуудна.
Ж: pleasure [p’ieзə]
5. [g]-монгол Г тэй адил дуудна. Ж: go [gou], golf [g כlf],
6. [i]- монгол Л тэй адил дуудна. Ж: leg [leg], long [l כη]
7. [m]-монгол М тэй адил дуудна. Ж: moon [mu:n], man [mæn]
8. [n]- монгол Н тэй адил дуудна. Ж: name [neim], neck [nek]
9. [v]-монгол В тэй адил дуудна. Гэхдээ дээд үүдэн шүдээ доод
уруултайгаа нийлүүлэх буюу шүргүүлж дуудна. Ж: view [vju:],
over [‘כvə]
10. [z]-монгол З тэй адил дуудна. Ж: zoo [zu:]
11. [η]-хамрын Н Ж: morning [‘m :כniη], doing [du:iη]
12. [δ]- хэлээ хаздаг Д гэж дуудна. Хэлээ дээд, доод үүдэн
шүднийхээ завсраар байрлуулж Д авиаг дуудна. Ж: there [δεə],
that [δæt]
13. [j]-цочмог И. Энэ авиаг цочоож байгаа юм шиг огцом хэл.
ЙА_г Я, ЙЭ_г Е, ЙО_г Ё, ЙҮ_г Ю гэж дууддаг. Ж: yes [jes], new
[nju:]
14. [r]-хэлээ хойш нь хотойлгож Р авиаг нэг удаа дуудна. Ж: red
[red], Mary [‘mεəri]
3
4. kristiana
15. [w]-энэ авиаг дуудахдаа уруулаа Ү үсэг дуудахтай адил
цорвойлгон огцом татаж дуудна. Ж: what [w כt], when [wen]
Дуугүй гийгүүлэгч|9|
1.[f]- дээд үүдэн шүдийг доод уруултай нийлүүлж буюу
шүргүүлж дуудна. Ж: four [‘f ,]:כfive [faiv]
2.[h]- Х авиаг зөөлөн бараг амьсгал гаргах төдий дуудна. Ж:
Hong-Kong [‘hoη ‘koη]
Заримдаа Х бараг байхгүй юм шиг зөөлөн дуудагддаг боловч
заримдаа монгол Х шиг хатуу дуудагддаг. Ж: he [hi:], here [hiə]
3. [k]-монгол К тэй адил дуудна. Ж: keep [ki:p], cold [kould]
4. [p]-монгол П тэй адил дуудна. Ж: pen [pen], pencil [‘pensil]
5. [s]- монгол С тэй адил дуудна. Ж: sun [sΛn], sit [sit]
6. [t]-монгол Т тэй адил дуудна. Ж: toe [tou], tie [tai]
7. [∫]-монгол Ш тэй адил дуудна. Ж: show [∫ou], shirt [∫ə:t]
8. [t∫]-монгол Ч тэй адил дуудна. Ж:chalk [t∫:כk], chin [t∫in]
9. [θ]- хэлээ дээд, доод үүдэн шүднийхээ хооронд байрлуулж Т
авиаг дуудна. Ж: this [θis], thin [θin]
1. Эгшиг авиа
А. Богино эгшиг |7|
1. [e]-Монгол Э тэй адил дуудна. Гэхдээ англи хэлний богино
эгшиг монгол хэлнийхээс арай урт байдаг. Ж: pen [pen], men
[men]
2. [i]-Монгол И тэй адил дуудна. Ж: sit [sit], pit [pit ]
3. [ -]כМонгол О той адил дуудна. Ж: not [n כt], doctor [‘d כktə]
4
5. kristiana
4. [Λ]-Монгол А тай адил дуудна. Ер нь англи хэлний богино
эгшиг монгол хэлнийхээс арай урт дуудагддаг гэдгийг бид дээр
дурьдсан билээ. Ж: but [bΛt],
5. [u]- Монгол Ү тэй адил дуудна. Ж: bull [bul]
6. [ə]-Монгол Ө авиаг их сул ч юм шиг, өвчүүнийхээ тэрүүхэн
тэнд ч юм шиг огцом дуудна. Ж: doctor [‘d כktə], sister [‘sistə]
В. Хос эгшиг
1. [ei]-Орос ЭЙ тэй адил дуудна. Монгол хэлэнд ийм авиа
байдаггүй. Э_г хэлээд Й_г их огцом, тод, гоё дуудна. Ж: name
[neim], game [geim], Монгол хэлэнд энэ нь ЭЙ гэж бичгийн
хэлбэрээр байдаг боловч ярианы хэлэнд ЭЭ гэж дууддаг.
2. [ai]- Монгол АЙ тай төстэй дуудна. Гэхдээ А_г хэлээд Й_г их
огцом, тод, гоё хэлнэ. Монгол хэлэнд АЙ гэсэн авиа бичгээр
байдаг боловч амаар байдаггүй. Айл гэдгийн АЙ нь майлдаг А
юм. Ж: time [taim], site [sait]
3. [כi]- Монгол ОЙ той төстэй адил дуудагдана. Гэхдээ О_г
хэлээд Й_г их огцом, тод, гоё хэлнэ. Монгол хэлэнд ОЙ авиа
бичгээр байдаг боловч аман ярианд байдаггүй. ОЙ мод гэдгийн
ОЙ бол майлдаг О юм. Ж: oil [כil], boy [b כi]
4. [ou]- Монгол ӨҮ тэй адил дуудна. Энэ авиаг оросууд ОУ гэж
галигладаг ба үүнийг монголчууд шууд уншиж буруу дууддаг. Ж:
note [nout], so [sou]
5. [au]- Монгол АУ тай адил дуудна. Ж: out [aut], now [nau]
6. [iə]- Монгол ИЭ тэй адил дуудна. И авиаг тод хэлээд Э_г сул
хэлнэ. Ж: here [hiə]
7. [εə]- Монгол ЭА тай адил дуудна. Энэ авиаг тод хэлээд А_г
сул хэлнэ. Ж:there [δεə], bear [bεə]
8. [כə]-Монгол ОЭ тэй адил дуудна. О авиаг тод хэлээд Э авиаг
сул хэлнэ.
5
6. kristiana
9. [uə]- Монгол ҮЭ тэй адил дуудна. Ү авиаг тод хэлээд Э авиаг
сул шингээж хэлнэ. Ж: poor [puə]
Унших дүрэм №2 буюу В арга
Энэ нь хүснэгтийн арга юм. Хүснэгт №1, хүснэгт №2 ийг сайн
ажиглан 3 удаа унш.
Англи хэлний унших бүх дүрмийн нэгдсэн схем
Эгшиг үсгийг унших
Өргөлттэй дан эгшгийг унших Өргөлттэй Эг+Э+R
унших
Эгши l ll lll lV үсэ дууд Жиш
г үе г
[æ] [ei] A+r+[a:] A+re Air [εə] Air [εə]
a map name park [εə]
Eir [εə] Their [δεə]
[mæp [neim] [pa:k] care
] [kεə]
e [e] [I:] me E+r [ə:] E+re Eer [iə] Beer [biə]
[pen] [mi:] [iə]
Her ear [εə] Bear [bεə]
here
[hə:]
[hiə]
o []כ [ou] O+r []:כ O+re [ Oar []:כ Board [b
pot [p mole ]:כ :כd]
Fork [f oor [uə]
כt] [moul] more
:כk] Poor [puə]
[m ]:כ
6
7. kristiana
i [i] sit [ai] time I+r [ə] I+re our [auə] Our [‘auə]
[sit ] [taim] girl [aiə]
[gə:l] Өргөлтгүй эгшгийг
Fire
[faiə] унших
u [Λ] [ju] use U+r [ə:] U+re a [ə] Cinema
but [ju:z] [juə] [‘sinimə]
Fur [fə:]
[bΛt] pure
Ардаа е үл
[pjuə]
авбал
y [i] [ai] type U+r [ə:] Y+re a [i] Delegate
gym [taip] [aiə] [‘deligit]
Myrtle
[dзim] tyre ардаа е
[mə:tl]
[taiə] авбал
e [i] Pocket [‘p
כkit]
Өргөлттэй хос эгшгийг унших i [i] Edit [‘edit]
o [ə] Pilot
[‘pailət]
ai [ei] Man Oa [ou] Coat u [i] Circus
[mein] [kout] [‘sə:kas]
au []:כ Paul [p Oe [ou] Toe y [i] Baby
:כl] [tou] [beibi]
ay [ei] Day [dei] Oi [כi] Oil [ ar [i] Calendar
כil] [‘kælində]
ea [i:] Tea [ti:] Oo [u:] Too er [ə] Sender
[tu:] [‘sendə]
ee [i:] Meet Ou [au:] Out or [ə] Doctor [‘d
[mi:t] [aut] כktə]
Ei [ei] Vein Oy [כi] Boy [b yr [i] Zephy
7
8. kristiana
[vein] כi] [‘zefə]
eu [ju:] Neutral Ue [ju:] Due Ai, au, ay, ea, ee, oo, ei,
[‘nju:trəl [dju:] eu,
]
Ey, ie, oa, oi, oy, ue, ui,
ey [ei] They Ui [ju] Suit ye,
[δei] [sju:t]
Зэргийг өргөлтгүй
ie [ai] Tie [tai] Ye [ai] Rye үед [ə]
[rai]
Эсвэл [i] гэж дуудна.
Ж: famous [‘feiməs]
Гийгүүлэгч үсгийг унших
Дан гийгүүлэгч унших Хам гийгүүлэгч унших
үсэ дууд жишээ bt [t] Эцэст doubt [daut]
г
B [b] Boy [b כi] ck [k] Sick [sik]
D [d] Door [d ]:כ dh [d] Buddha [‘budə]
F [f] Floor [fl ]:כ kn [n] Эхэнд knee [ni:]
H [h] He [hi:] mb [m] Эцэст comb
[koum]
J [dз] Jar [dзa:] ph [f] Phone [foun]
K [k] Keep [ki:p] sh [∫] Shake [∫eik]
L [l] Cold [kould] ss [s] Class [kla:s]
M [m] Mild [maild] tch [t∫] Watch [w כt∫]
N [n] Not [n כt] wh [w] When [wen]
P [p] Pen [pen] Wr [r] Write [rait]
8
9. kristiana
Q [k] Quick [kwik] ch [t∫] Chalk [t∫:כk]
R [r] Read [ri:d] ng [η] Эцэст sing [siη]
T [t] Tie [tai] [g] Эхэнд ghost
Gb [goust]
V [v] View [vju:]
[-] Эцэст high [hai]
W [w] Way [wei] gn [n] Эхэнд ба адагт
gnome [noum]
Y [j] Эхэнд yes [jes] gn Дунд signal
[‘signal]
Z [z] Zoo [zu:] Th [δ] They [δei]
[θ] Thin [θin]
C [k] Бусад бүх тохиолдолд cup [cΛp]
[s] E,I,y,эгшгүүдийн өмнө sent [sent] city
[siti]
G [g] Бусад бүх тохиолдолд go [gou]
[dз] E,I,y, эгшгүүдийн өмнө gin [dзin], gem [dзem]
X [ks] Бусад үед Exile [‘eksail]
Өргөлттэй эгшгийн өмнө exist [ig’zist]
Үгийн эхэнд sun [sΛn]
[s] Үгийн дунд гийгүүлэгчийн өмнө must [mΛst]
Үгийн эцэст дуугүй гийгүүлэгчийн өмнө cups [kΛps]
S Эгшгүүдийн дунд ингэж дуудна use [ju:z]
[z] Үгийн эцэст дуутай гийгүүлэгчийн дараа pens [penz]
Үгийн эцэст эгшгийн дараа seas [si:z]
9