Recommended
More Related Content
Similar to Kryzys jugosłowiański
Similar to Kryzys jugosłowiański (14)
Kryzys jugosłowiański
- 1. Kryzys jugosłowiański. Przyczyny Kryzys Konsekwencje Swietłana Pożyczka. WSH, Radom. Dziennikarstwo i komunikacja społeczna.
- 2. Półwysep Bałkański jest od XIX wieku miejscem licznych konfliktów, a zróżnicowania etniczne i kulturowe ludności, zamieszkującej tę część Europy powodują, że sytuacja geopolityczna nie została ustabilizowana do dziś.
- 3. Procesy,związane z Jesienią Ludów'89 w Europie Środkowej, likwidacją bloku wschodniego i rozpadem Związku Radzieckiego, silnie oddziaływały na sąsiednią Jugosławię, doprowadzając do jej rozpadu i wojen na jej obszarze.
- 4. Wojna w Bośni i Hercegowinie, w latach 1992-1995 , ukazała, że stary kontynent po dwóch wojnach światowych nie jest miejscem wolnym od konfliktów, a okrucieństwa, jakich dopuszczali się żołnierzy wszystkich stron uczestniczących w wojnie, wprawiły w zdumienie i przerażenie cały świat.
- 5. Wydarzenia z czasów II wojny światowej, które miały miejsca na Bałkanach, odcisnęły się bardzo mocno w pamięci zamieszkującej je ludności. Wskutek kolaboracji Chorwatów z Niemcami i Włochami doszło do powstania tzw. Niezależnego Państwa Chorwackiego.
- 6. Również działacze muzułmańscy z Bośni i Hercegowiny, podęli próbę uzyskania autonomii, kierując w listopadzie 1942 r. do Hitlera memorandum, w którym przekonywali,że nie są Słowianami, lecz pochodzą od Gotów i przybyli na Bałkany już w III wieku jako plemię germańskie.
- 7. Kwestia prześladowań ludności serbskiej, w czasie II wojny światowej, odegrała ogromne znaczenie w kształtowaniu się serbskiego nacjonalizmu. Należy poruszyć też kwestie istnienia obozów koncentracyjnych, w których obok Serbów, mordowano również Żydów i Cyganów. Prowadzona była również przez przedstawicieli III Rzeszy polityka rekatolizacji, przejawiająca się w prześladowaniu ludności prawosławnej.
- 8. Wobec takich okoliczności Serbowie nie pozostali bierni. Wybuchła wojna domowa, w której zaczęli atakować Chorwatów, aby pomścić swoich bliskich. Komuniści na początki II wojny, zgodnie z rozkazem Stalina, nie angażowali się w konflikt, aż do dnia 22. 06. 1941 r., kiedy Hitler zaatakował Związek Radziecki. Wówczas pod wodzą Josipa Broza (znanego jako Tito) rozpoczęli działania zbrojne.
- 9. Tito po zakończeniu II wojny światowej objął władzę w całym kraju i od razu stłumił próbę powstania niepodległej Słowenii. Wydał wówczas rozkaz rozstrzelania 30 tys. jeńców. W ten sposób zakończyły się działania wojenne na Bałkanach pod rządami Tito.
- 10. Josip Broz Tito 7. 05. 1892-4.05.1980 Premier Jugosławii, przewodniczący ZKJ, Prezydent SFRJ.
- 11. Państwo jugosłowiańskie, powstałe po II wojnie światowej, było bardzo niejednolitym państwem pod względem narodowościowym, kulturowym i religijnym. Socjalistyczna Federalna Republika Jugosławii obejmowała 6 republik : Bośnię i Hercegowinę, Chorwację, Macedonię, Czarnogórę, Serbię i Słowenię i 2 prowincje autonomiczne w ramach Serbii (Wojwodina i Kosowo).
- 12. W SFRJ żyło sześć narodów: Serbowie, Macedończycy i Czarnogórcy (prawosławni), Chorwaci i Słoweńcy (katolicy) oraz muzułmanie (przede wszystkim w Bośni oraz okręgu autonomicznym Kosowo). Ponadto w Wojwodinie zamieszkiwali Węgrzy.
- 14. Od 1953 roku prezydentem SFRJ był przywódca KPJ Josip Broz-Tito. Wielką zasługą Tito było uniezależnienie się od Józefa Stalina i ZSSR, co doprowadziło do kryzysu w 1948 r. Kryzys ten był wynikiem stopniowo narastających napięć między obiema stronami. U jego podłoża stała eksponowana przez Jugosławię „własna koncepcja komunizmu” oraz prowadzenie całkowicie samodzielnej polityki na arenie międzynarodowej.
- 15. Tito po wojnie wprowadził i utrwalił system komunistyczny, stosując represje. Tito miał świadomość, iż państwo na czele którego stoi jest podzielone między wrogie grupy narodowościowe, dlatego przy konstrukcji struktur państwa wprowadził mechanizmy zaspakajania roszczeń mniejszych grup narodowościowych kosztem najsilniejszej.
- 16. Elementem koronującym konstrukcję nowej Jugosławii było uznanie w 1961 roku wyznających islam mieszkańców Bośni za odrębna narodowość-Muzułmanów( do tej pory część z nich uważała się za muzułmańskich Serbów lub muzułmańskich Chorwatów). Przyjęty model ustrojowy zakładał szeroką samorządność w ramach ustroju socjalistycznego i federalizm. Zwieńczeniem tych tendencji była konstytucja z 1974 r. nadająca republikom szeroką autonomię.
- 17. Głównymi problemami tego kraju były sytuacja gospodarcza oraz napięcia narodowościowe. Tito umocnił ustrój federacyjny, a następnie dokonał poprawek w konstytucji w celu zapewnienia po swojej śmierci możliwie najdoskonalszego sposobu sprawowania władzy.
- 18. Polegał on na rotacyjnych, corocznych zmianach na stanowisku głowy Państwa , premiera i szefa partii ZKJ. Stanowiska te mieli obsadzać kolejni członkowie Prezydium, składającego się z przedstawicieli wszystkich republik i okręgów autonomicznych.
- 19. Po śmierci Tito w 1980 r. okazało się, że system, jaki stworzył, opierał się wyłącznie na jego autorytecie, zaś następcy nie byli w stanie załagodzić sprzeczności. Kraj zaczął szybko staczać się w przepaść kryzysu gospodarczego, społecznego i narodowościowego. Rosły nacjonalistyczne i etniczne napięcia, z którymi następcy prezydenta nie potrafili sobie poradzić.
- 20. Śmierć marszałka oraz brak przywódcy,zdolnego kontynuować jego politykę, doprowadziły do sytuacji, w której władza umacniała się w rękach lokalnych aparatów partyjnych, skupiających ludzi tej samej narodowości. Rząd federalny tracił władzę i wpływy w kraju z miesiąca na miesiąc.
- 21. Rosła korupcja, inflacja i nadużycia ludzi, sprawujących władzę. Pogłębiające się trudności gospodarcze, żądania demokratyzacji systemu politycznego i nasilające się konflikty narodowościowe zachwiały podstawami federacyjnego państwa.
- 22. Odżyły bowiem, tłumione autorytetem i dyktatorską formą władzy, konflikty narodowe. Powoli idee komunistyczne zaczęły przeradzać się w idee nacjonalistyczne w każdym narodzie z osobna. Sytuacja gospodarcza ulegała pogorszeniu, rosła w szybkim tempie inflacja, bezrobocie, ceny.
- 23. Nastroje społeczne gwałtownie się pogarszały, spadało zaufanie do co raz słabszego państwa. Wraz ze słabnięciem państwa słabły jego możliwości stosowania kontroli i represji wobec społeczeństwa, pojawiły się więc w życiu politycznym Jugosławii na szeroką skalę strajki robotnicze.
- 24. Wraz z upadkiem komunizmu w 1989 roku międzynarodowa sytuacja Jugosławii zmieniła się diametralnie. Znalazła się na marginesie spraw międzynarodowych. Wszyscy politycy jugosłowiańscy, zmierzające do rozpadu federacji, prawie nie musieli w swoich kalkulacjach brać pod uwagę interwencję wielkich mocarstw.
- 25. Kluczową rolę w przyszłym rozpadzie Jugosławii odegrało odrodzenie narodowe w Serbii i zamieszki, wywołane przez Albańczyków w Kosowie już w marcu 1981 r., 1985 r. czy 1988 r., a szczególnie zyskało na sile, gdy na czele serbskiego aparatu partyjnego LKD (Liga Komunistów Jugosławii) stanął Slobodan Milosević.
- 26. Milosević podczas wdrażania swojej idei Wielkiej Serbii przeprowadzał brutalne czystki etniczne w Srebrenicy, w Sarajewie czy w Vukovarze. Później został oskarżony o wywołanie konfliktów wojennych. W tej prymitywnej ideologii „oko za oko” należy wspomnieć o chorwackich czystkach etnicznych przeprowadzanych przez Franjo Tudjmana.
- 27. Slobodan Milosević 20.08.1941.-11.03.200 6. jugosłowiański i serbski przywódca polityczny,prezydent Serbii w latach 1989-1997 i Jugosławii w latach 1997-2000
- 28. Franjo Tudjman 14.05.1922 r.- 10.12.1999 r. Od 1990 r. był prezydentem Chorwacji. Oskarżany o zbrodnie wojenne.
- 29. Alija Izetbegović 08. 08. 1925 r.- 19.10. 2003 r. Prezydent Bośni i Hercegowiny (1996-1996).Człon ek Prezydencji B i H w latach 1996-2000
- 30. Milosević został wysłany do Kosowa w 1987 roku, aby uspokoić sytuację, jednak zamiast walczyć z nacjonalistami serbskimi, wykorzystał powszechne wśród nich nastroje antyalbańskie, przez co doszedł do władzy, obejmując ją w Serbii pod koniec 1987 roku. Zależało mu na zniesieniu autonomii Kosowa i Wojwodiny oraz na objęciu władzy w całej federacji.
- 31. Możliwość rozpadu federacji wywołała wzrost poczucia narodowej odrębności szczególnie wśród Serbów. Odpowiedzią Chorwatów i Słoweńców był separatyzm, a w dalszej perspektywie dążenie do secesji swoich republik.
- 32. 28 marca 1989 roku uchwalono poprawkę do konstytucji, która praktycznie zniosła autonomię Kosowa i Wojwodiny, co wywołało niepokój w innych republikach, zwłaszcza w Słowenii i Chorwacji, które były początkowo zainteresowane przekształceniem Jugosławii w konfederację, aby wzmocnić własną pozycję i uzyskać większą samodzielność.
- 33. Sytuacja w kraju zaczęła się komplikować, a rozpad Związku Radzieckiego przyśpieszył procesy niepodległościowe w federacji. Pod wpływem przemian międzynarodowych w poszczególnych republikach SFRJ zaczęły dochodzić do głosu siły centroprawicowe, które reprezentowały skrajne tendencje nacjonalistyczne i separatystyczne.
- 34. Słowenia i Chorwacja po wyborach parlamentarnych wiosną 1990 r. ogłosiły niepodległość swoich republik, co w konsekwencji wywołało reakcję rządu federalnego, który uznał to za nielegalne i nakazał armii federalnej obronę integralności państwa. Wywiązały się kilkudniowe starcia zbrojne między armią federalną a słoweńskimi formacjami obrony terytorialne. Po kilku dniach walki wojska federacji wycofały się żeby przegrupować się i uderzyć na Chorwację.
- 35. W tym momencie kryzys jugosłowiański przestał mieć charakter wewnętrzny i zaczął się przeradzać w kryzys międzynarodowy. Pierwsza na kryzys zareagowała EWG, która wysłała tzw. „trójkę”(w jej skład weszli ministrowie spraw zagranicznych Włoch, Luksemburga i Holandii). Zaproponowano pomoc finansową w zamian za powstrzymanie rozpadu federacji i zawieszenie broni.
- 36. Macedonia ogłosiła niepodległość 8 września 1991 roku. Jej secesja miała - wyjątkowo - pokojowy charakter. Drobne spory z Serbią dotyczące przebiegu granic zostały wkrótce rozwiązane drogą negocjacji.
- 37. We wrześniu 1991 roku walki wybuchły na nowo, zwłaszcza w Sławonii (północno- wschodnia Chorwacja) i Dalmacji, zaś 8 października 1991 roku Chorwacja ponownie zadeklarowała niepodległość. Walki na terenie Chorwacji miały bardzo ciężki przebieg, zaś ludność cywilna poniosła wysokie straty, zarówno w trakcie działań bojowych, jak i w wyniku czystek etnicznych dokonywanych przez obie strony.
- 38. Do najcięższych walk w wojnie o niepodległość Chorwacji doszło podczas oblężenia Vukovaru I Dubrownika. Chorwaccy Serbowie proklamowali niepodległość Republiki Serbskiej Krajiny, opowiadającej się za związkiem z Jugosławią. W styczniu 1992 roku weszło w życie zawieszenie broni, do strefy walk wkroczyły oddziały pokojowe ONZ, zaś armia federalna wycofała się z Chorwacji. Republika Serbskiej Krajiny pozostała jednak faktycznie niezależna.
- 39. Wejście w życie zawieszenia broni nie spowodowało całkowitego zaprzestania walk, które toczyły się wciąż na niewielką skalę. Wojska chorwackie interweniowały też kilkakrotnie w wojnie w sąsiedniej Bośni i Hercegowinie. W 1994 miały miejsce, zakończone niepowodzeniem, negocjacje pomiędzy władzami Chorwacji i Republiki Serbskiej Krajiny.
- 40. W maju 1995 roku wojska chorwackie przeprowadziły "Operację Błysk" w wyniku której zajęły zachodnią część Sławonii, W sierpniu miała miejsce "Operacja Burza", która doprowadziła do upadku Republiki Serbskiej Krajiny i exodusu Serbów z Chorwacji.
- 41. Wojna w Chorwacji miała bardzo zły wpływ na i tak już skomplikowaną sytuację w Bośni. Spowodowała wzrost nastrojów nacjonalistycznych i poczucie zagrożenia wśród wszystkich etnicznych społeczności w tej republice.
- 42. Sytuacja w Republice Bośni i Hercegowiny była tym bardziej skomplikowana, że zamieszkiwały ją trzy grupy etniczne - Bośniacy (muzułmanie, 43% populacji), Serbowie (31%) i Chorwaci (17%). Społeczności Serbów i Chorwatów ciążyły ku swym ojczystym terytoriom, zaś społeczność muzułmańska dążyła do niepodległości.
- 43. W dniach 29 luty - 1 marca 1992 roku odbyło się referendum w sprawie niepodległości, zbojkotowane w większości przez bośniackich Serbów, w którym większość głosujących opowiedziała się za niepodległością. Niepodległość Bośni i Hercegowiny została proklamowana 5 marca 1992 roku.
- 44. Podjęta w marcu 1992 roku przez Wspólnotę Europejską próba zapobieżenia wybuchowi konfliktu zbrojnego zakończyła się niepowodzeniem wobec sprzeciwu przywódcy bośniackich muzułmanów Aliji Izetbegovića. Doprowadziło to ostatecznie do wybuchu konfliktu zbrojnego w Bośni na przełomie marca i kwietnia 1992 roku.
- 45. W kwietniu 1992 roku Bośnia i Hercegowina została uznana przez społeczność międzynarodową, oraz podjęto decyzję o skierowaniu do nowego państwa oddziałów rozjemczych pod egidą ONZ. W lipcu 1992 roku Chorwaci powołali w Bośni tzw. Chorwacką Republikę Herceg-Bośni, a miesiąc później Serbowie utworzyli Republikę Serbską.
- 46. Te quasi-państwa otrzymywały wsparcie ze swych macierzystych terytoriów, których przywódcy - prezydent Serbii Slobodan Milosević i prezydent Chorwacji Franjo Tudjman - uzgodnili potajemnie podział Bośni i Hercegowiny. Poparcie dla bośniackich Muzułmanów wyrażały państwa islamskie, w tym Iran.
- 47. Wojna w Bośni i Hercegowinie była niezwykle krwawa. Wszystkie strony stosowały na szeroką skalę czystki etniczne. Symbolami wojny stały się: trwające 3 i pół roku oblężenie przez Serbów Sarajewa i przeprowadzona (także przez Serbów) masakra Muzułmanów w Srebrenicy, której dokonano przy całkowitej bezczynności broniących miasta wojsk ONZ.
- 48. Tragedia, jaka rozegrała się po upadku Srebrenicy jest największą masakrą po II Wojnie Światowej. Ocenia się, że od 12 do 16 lipca 1995 roku, ponad 7 tysięcy mężczyzn wymordowano i pochowano w masowych grobach. Szczątki blisko 2,000 mężczyzn i chłopców już zidentyfikowano. Kilka tysięcy pozostałych ciał do dzisiaj nie zostało odnalezionych. Ofiarami czystek etnicznych dokonywanych przez Serbów były również kobiety i dzieci.
- 49. W latach 1992 - 1995, bośniacka enklawa Srebrenica była oblegana przez siły serbskie dowodzone przez generała Ratko Mladicia. W maju 1993 roku Rada Bezpieczeństwa ogłosiła tę enklawę jedną z pięciu tzw. „bezpiecznych stref”, a ochronę tamtejszej ludności miały zapewnić stacjonujące w mieście oddziały sił pokojowych ONZ – UNPROFOR (United Nations Protection Force).
- 50. Po trzech latach oblężenia, w 1995 roku Serbowie przystąpili do ataku na Srebrenicę. Osłabieni, niewyszkoleni i słabo uzbrojeni Bośniacy, a także holenderskie oddziały UNPROFOR, które nie miały mandatu na użycie siły, ocenili, że nie mają szans w bezpośrednim starciu i w momencie ataku wycofali się bez walki.
- 51. Założenia, że autorytet Rady Bezpieczeństwa, obecność sił pokojowych ONZ, a także ewentualność użycia siły powietrznej NATO zapewni enklawie i jej mieszkańcom bezpieczeństwo, okazały się całkowicie błędne. 11 lipca 1995 roku siły serbskie zajęły Srebrenicę, a żołnierze przeprowadzali na rozkaz swojego dowódcy masowe egzekucje ewakuowanych Bośniaków.
- 52. Ratko Mladić 12.12.1942 r. Serbski generał. Nadal ścigany przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii
- 53. Pod wpływem wiadomości o zbrodniach wojennych popełnianych w Bośni i Hercegowinie, w październiku 1992 roku ONZ powołało komisję ds. zbadania zbrodni wojennych. 22 stycznia 1993 roku powstał specjalny trybunał ONZ do osądzenia zbrodniarzy wojennych w byłej Jugosławii.
- 54. 18 marca 1994 roku pod naciskiem społeczności międzynarodowej przedstawiciele Chorwatów i Muzułmanów zawarli porozumienie o utworzeniu federacji. Starano się jednocześnie wywrzeć presję na bośniackich Serbów, czemu służyły m.in. ataki lotnicze wykonywane przez samoloty państw NATO.
- 55. Ostatecznie 8 września 1995 roku w Genewie rozpoczęły się rozmowy pokojowe pod patronatem Stanów Zjednoczonych pomiędzy delegacjami Bośni, Chorwacji i tzw. Nowej Jugosławii (federacji Serbii i Czarnogóry).
- 56. Negocjacje, przeniesione następnie do Dayton w Stanach Zjednoczonych, doprowadziły do podpisania przez Slobodana Milosevića, Franjo Tudjmana i Aliję Izetbegovića 14 grudnia 1995 roku układu pokojowego (tzw. porozumienie z Dayton). Układ z Dayton kończący wojnę w Bośni i Hercegowinie zakładał utrzymanie podziału tego kraju na dwie części: federację chorwacko-muzułmańską i część serbską, oraz nadzór, w tym wojskowy, ze strony ONZ.
- 57. . W 1992 roku władze republik: Serbii i Czarnogóry ogłosiły powstanie "trzeciej Jugosławii" (Federalna Republika Jugosławii). W 2003 roku państwo to zostało przemianowane na "Serbię i Czarnogórę" (w związku z rozluźnieniem federacji), a w 2006 roku federacja ta rozpadła się na dwa oddzielne państwa.
- 58. Zalążek konfliktu tlił się cały czas w zamieszkanym przez Albańczyków i Serbów Kosowie, które w lipcu 1990 roku ogłosiło niezależność od Serbii. Choć dążenia te zostały brutalnie stłumione, w 1996 wybuchły na nowo, tym razem w postaci kampanii terrorystycznej podjętej przez tzw. Armię Wyzwolenia Kosowa. Brutalne represje ze strony władz Serbskich doprowadziły do nakręcenia z obu stron spirali przemocy, której efektem była zbrojna interwencja NATO wiosną 1999 roku.
- 59. Sytuacja w Kosowie nadal nie jest stabilna. Zmiany statusu Kosowa nie udało się uzgodnić na forum ONZ ani w wyniku międzynarodowej mediacji. Na przeprowadzonej 17 lutego 2008 sesji parlamentu Kosowa w Prisztinie zadeklarowano zerwanie dotychczas istniejących związków z Serbią i ogłoszono niepodległość kraju. Według stanu z 19 maja 2010 na arenie międzynarodowej Kosowo zostało uznane przez 69 państw (oraz, bez wzajemności, przez Tajwan), w tym przez Polskę
- 60. Konflikty w byłej Jugosławii zapisały się w historii jako najbardziej krwawy konflikt zbrojny w Europie po II wojnie światowej. Śmierć w tych wojnach poniosło około 130 tysięcy ludzi (ok. 60 tysięcy Bośniaków, 35 tysięcy Serbów, 20 tysięcy Chorwatów, 10 tysięcy Albańczyków z Kosowa, 66 Macedończyków i 18 Słoweńców) a liczba poszkodowanych w inny sposób (rannych, zaginionych, wypędzonych podczas czystek etnicznych) sięga około miliona.
- 61. Wojny w byłej SFRJ przyniosły ogrom zniszczeń oraz położyły się ciężkim brzemieniem na gospodarce zaangażowanych państw, zwłaszcza Serbii, Bośni i Chorwacji. Pomimo upływu lat sytuacja w byłej Jugosławii wciąż nie jest pozbawiona napięć, zwłaszcza na tle etnicznym i religijnym.
- 62. Powyższy przekrój przez sytuację polityczną na Bałkanach skłania do wniosku, że można wyróżnić tu państwa, ukonstytuowane na gruzach federacji jako w pełni ustabilizowane to jest Słowenię, Chorwację i Macedonię, w których, z wyjątkiem Chorwacji, nie występowały liczne mniejszości etniczne.
- 63. Druga grupa państw to Serbia, Czarnogóra, Kosowo, Bośnia i Hercegowina, gdzie największy problem stanowią, oczywiście prócz Serbii, mniejszości serbskie.
- 64. Wojny w byłej Jugosławii miały szczególny charakter, na który złożyły się takie czynniki, jak niski poziom kultury politycznej, wynikający z imperialnego dziedzictwa, burzliwa historia, etniczna mozaika, zorganizowane działania nastawione na wzbudzanie waśni narodowościowych oraz zła sytuacja gospodarcza i ogólna destabilizacja.
- 65. Generalnie rzecz biorąc, wszystkie strony konfliktu były przegranymi w wojnie, która wybuchła po rozpadzie Jugosławii. Do dnia dzisiejszego trwa długi i trudny okres wprowadzania trwałego pokoju.
- 66. Paradoksalnie rozwiązaniem problemu mogłoby być nie wytyczenie granic między obszarami generującymi konflikty, ale ich zniesienie. Tak jak to ma miejsce w Unii Europejskiej na podstawie umowy z Schengen. Do takiego rozwiązania z pewnością trzeba dojrzeć politycznie, dopiero utworzenie takiego Multi-kulturowego regionu na zasadzie koegzystencji, mogłoby zahamować konflikt.
- 67. Dziękuję bardzo za obejrzenie i przeczytanie mojej prezentacji.