2. Γνωρίζετε ποιος εικονίζεται σε αυτή την προσωπογραφία;
Γνωρίζετε ποιος είναι ο ζωγράφος του πορτρέτου;
Αναγνωρίζετε ποια χρώματα έχει χρησιμοποιήσει ο ζωγράφος σε αυτό το έργο;
Παρατηρείστε προσεχτικά την εικόνα αναγνωρίζετε κάποια σχήματα, αν ναι ποια;
3. « Έτος Γκρέκο»
• Σήμερα, ξεκινά επισήμως το «Έτος
Γκρέκο». Στο Τολέδο, στην πόλη που
έζησε ο Ελ Γκρέκο από τα 36 του χρόνια
μέχρι το τέλος της ζωής του, τα
καμπαναριά θα χτυπήσουν όλα μαζί
σηματοδοτώντας την έναρξη των
εορταστικών εκδηλώσεων στην πόλη, για
την επέτειο των 400 ετών από το θάνατό
του. Στο Μουσείο Σάντα Κρουθ του
Τολέδο, οργανώνεται μια μεγάλη έκθεση,
η οποία θα συγκεντρώσει περισσότερα
από 100 έργα του μέγιστου αυτού
καλλιτέχνη, το μεγαλύτερο μέρος των
οποίων προέρχονται από τα μεγάλα
μουσεία του κόσμου. Παράλληλα θα
ανοίξουν για πρώτη φορά στο κοινό τα
κλειστά παρεκκλήσια μέσα στα οποία
αυτός ο διανοούμενος ζωγράφος
μεγαλούργησε.
4. • Το Πράδο της
Μαδρίτης οργανώνει
την έκθεση «Ο Ελ
Γκρέκο και η μοντέρνα
ζωγραφική» με είκοσι
πέντε έργα του
απέναντι σε έργα
σύγχρονων ζωγράφων
τους οποίους
επηρέασε καταλυτικά,
τον Ιούνιο.
Στην Ελλάδα διοργανώνονται επτά εκθέσεις, με
πρώτη αυτή του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης,
στο Ηράκλειο και θέμα «Ο Ελ Γκρέκο μεταξύ
Βενετίας και Ρώμης». Η έκθεση αυτή θα
παρουσιαστεί το φθινόπωρο στο Μουσείο
Μπενάκη. Στο μουσείο Μπενάκη επίσης θα
ανοίξει τον Νοέμβριο η έκθεση «Ο φιλικός
κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο». Το Μουσείο
Κυκλαδικής Τέχνης οργανώνει τις εκθέσεις
«Τέχνη και κοινωνία στην Κρήτη στα χρόνια του
Θεοτοκόπουλου» και «Ο Δομίνικος
Θεοτοκόπουλος και η Ναυμαχία της
Ναυπάκτου». Το μουσείο Άλεξ Μυλωνά θα
παρουσιαστεί η έκθεση «Γκρεκομάνια». Το
Βυζαντινό Μουσείο οργανώνει μια έκθεση με
την κρητική σχολή και με όλους τους ζωγράφους
που ήταν σύγχρονοι του Γκρέκο, γιατί και αυτός
ήταν ένας από αυτούς πριν φύγει για τη Βενετία.
Τέλος, η Εθνική Πινακοθήκη θα παρουσιάσει
ψηφιακές αναπαραστάσεις των έργων του
Γκρέκο σε φυσικό μέγεθος.
5. « Μια εικόνα χίλιες λέξεις»
Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα «Ελ Γκρέκο, ταυτότητα και μεταμόρφωση» 1999-2000
6. « Μια εικόνα χίλιες λέξεις»
Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα «Ελ Γκρέκο, ταυτότητα και μεταμόρφωση» 1999-
2000 (πανοραμική άποψη)
7. Εθνική Πινακοθήκη «Ελ Γκρέκο, ταυτότητα και
μεταμόρφωση» 1999-2000
«Σμίξανε τρεις χώρες και
συμπράξανε για να γίνει αυτή η
έκθεση. Όλα τα έργα ήταν
αριστουργήματα. 618.000
Έλληνες είδαν την έκθεση αυτή
και έφτασε στην πινακοθήκη
κόσμος, πρώτη φορά στη ζωή
του. Το 2000, σε μια περίοδο που
βλέπαμε μεγάλες εκθέσεις
παντού, ανακηρύχθηκε ως η
έκθεση με την μεγαλύτερη
επισκεψιμότητα σε όλο τον
κόσμο».
Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης
Μαρίνα Λαμπράκη- Πλάκα.
8. Τι συμβολίζει ο Θεοτοκόπουλος
για έναν Ελληνα;
«Πρώτα – πρώτα, ο Θεοτοκόπουλος είναι ο Έλληνας Οδυσσέας. Ξεκινάει
από τη βενετοκρατούμενη Κρήτη, πάει στη Βενετία, πάει στη Ρώμη,
καταλήγει σε ένα μακρινό μέρος και καταφέρνει να γίνει ο μεγαλύτερος
ζωγράφος της Ισπανίας την εποχή εκείνη. Και ήταν μια εποχή που είχαμε
πολλούς ζωγράφους, δεν ήταν μοναδικός. Και μετά διαπλέει τους αιώνες,
με σκαμπανεβάσματα, ώσπου σήμερα να θεωρείται ο πιο «μοντέρνος»
από τους μεγάλους ζωγράφους. Και είναι αλήθεια αυτό. Όταν κάναμε την
έκθεση από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν, τα έργα του Γκρέκο φάνταζαν
πιο μοντέρνα από του Σεζάν, του Μονέ, του Μανέ. Ήταν πραγματικά ο
πατέρας της μοντέρνας τέχνης και δεν είναι καθόλου τυχαίο και το θέμα
της έκθεσης που οργανώνεται φέτος στο Πράδο. Μια αντίστοιχη είχε
οργανωθεί πέρσι στο Ντίσελντορφ. Ο Πικάσο είχε πεί ότι "κάθε
ζωγράφος έχει έναν πατέρα και μια μάνα. Εμένα ο πατέρας μου είναι ο
Γκρέκο και η μάνα μου ο Σεζάν». Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης
Μαρίνα Λαμπράκη- Πλάκα.
9. Ποιού ζωγράφου τα έργα κοσμούν τα γραμματόσημα;
Έχετε ξαναδεί γραμματόσημα που εικονίζουν έργα ζωγραφικής;
13. Ποιο νησί εικονίζεται στο χάρτη;
Ποιος από τους δυο χάρτες είναι ο παλαιότερος;
Γνωρίζετε κάποιο ζωγράφο που γεννήθηκε στο συγκεκριμένο νησί;
14. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος 1541
(Χάνδακας σημερινό Ηράκλειο)
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
γεννήθηκε το 1541 στον Χάνδακα
(σημερινό Ηράκλειο) της
Ενετοκρατούμενης Κρήτης, από
εύπορους γονείς. Χωρίς να
γνωρίζουμε πολλά για τους
δασκάλους και την καλλιτεχνική
του μαθητεία , δεν υπάρχει
αμφιβολία ότι είχε τη
δυνατότητα να σπουδάσει
βυζαντινή ζωγραφική στη
γενέτειρά του και να εξοικειωθεί
με τη δυτική τέχνη.
15. • Γνωρίζετε ποια θέματα είχαν τα
έργα που φιλοτέχνησε ο
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος στη
Κρήτη;
• Από πού ήταν επηρεασμένα
αυτά τα έργα;
16. • Στο Τολέδο θα «ταξιδέψει» η
«Κοίμηση της Θεοτόκου», νεανικό
έργο του Δομήνικου
Θεοτοκόπουλου, που κοσμεί την
ομώνυμη εκκλησία στην Ερμούπολη
της Σύρου.
• Το έργο θα συμπεριληφθεί στην
περιοδική έκθεση με τίτλο «Ο
Έλληνας του Τολέδο» («The Greek of
Toledo»), που πραγματοποιείται για
τα 400 χρόνια από τον θάνατο του
κορυφαίου ζωγράφου.
• Η έκθεση θα πραγματοποιηθεί από
τις 14 Μαρτίου έως τις 14 Ιουνίου
2014 στο Μουσείο Santa Cruz του
Τολέδο, στο πλαίσιο του «Έτους Ελ
Γκρέκο» που έχει κηρυχθεί το 2014
από Ελλάδα και Ισπανία.
17. • Ο Ευαγγελιστής Λουκάς
ζωγραφίζει την Παναγία
τη Βρεφοκρατούσα.
• (Πριν το 1567. Μουσείο
Μπενάκη – Αθήνα,
• αυγοτέμπερα σε ξύλο,
41Φ 33 ΕΚ.).
19. • Σέμπερα σε ξύλο, 37 x 23,8
εκ. (μεσσαίο φύλλο), 24 x
18 εκ.
• (πλάγια φύλλα), Μόντενα,
Γκαλερί Εστένσε.
• Σο τρίπτυχο περιείχε στην
κύρια όψη τρεις σκηνές, τη
Στέψη του Χριστιανού
ιππότη, την Προσκύνηση
των ποιμένων και τη
Βάπτιση του Χριστού.
• η πίσω όψη:
Ευαγγελισμός, Σινά,
Πρωτόπλαστοι.
20. Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και
Ρώμης
• Ο Δ. Θεοτοκόπουλος μεταξύ Βενετίας και Ρώμης
• Η έκθεση πραγματοποιείται με αφορμή τα 400
χρόνια από τον θάνατο του Δομήνικου
Θεοτοκόπουλου και είναι επικεντρωμένη σε δύο
έργα της ιταλικής περιόδου του Έλληνα ζωγράφου
που φυλάσσονται στην πόλη του Ηρακλείου.
Πρόκειται για τη Βάπτιση του Χριστού, που ανήκει
στο Δήμο Ηρακλείου, και την Άποψη του Όρους και
της Μονής Σινά, που αγοράστηκε από τα Ιδρύματα
Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού, το 1991.
Η έκθεση διερευνά τα πρώτα βήματα του
καλλιτέχνη στη Δύση, τόσο στη Βενετία όσο και στην
αρχή της ρωμαϊκής περιόδου της ζωής του (1567-
1574).
Με τη βοήθεια ζωγραφικών έργων, χαρακτικών και
χειρογράφων ο επισκέπτης θα μπορέσει να
παρακολουθήσει την εξέλιξη του φιλόδοξου και
υπερήφανου ζωγράφου από την Κρήτη στα μεγάλα
καλλιτεχνικά κέντρα της μετα-αναγεννησιακής
Ιταλίας.
21.
22. έκθεση στο Ιστορικό Μουσείο
Κρήτης
• Η έκθεση θα παρουσιαστεί
αρχικά στο Ιστορικό
Μουσείο Κρήτης και στη
συνέχεια θα μεταφερθεί
στο Μουσείο Μπενάκη,
όπου θα εκτεθεί για πρώτη
φορά στην Ελλάδα ο
πίνακας του Γκρέκο Παιδί
που φυσάει ένα αναμμένο
δαυλί του Museo Nazionale
di Capodimonte της
Νάπολης.
23. • Γνωρίζετε γιατί έφυγε
από την Κρήτη ο Δ.
Θεοτοκόπουλος και
ποια μέρη επισκέφτηκε
μετά;
26. 1567, Η Βενετία, εκείνη την εποχή, ήταν το
μεγαλύτερο καλλιτεχνικό κέντρο της Ιταλίας.
Το 1567 ταξίδεψε στην
Ιταλία και συγκεκριμένα
στη Βενετία, όπου
παρέμεινε επί τριετία και
μαθήτευσε στα εργαστήρια
των ζωγράφων Μπασάνο,
Τιτσιάνο και Τιντορέντο,
ενώ ζωγράφισε πίνακες,
όπως «Ο Διωγμός των
εμπόρων από το Ναό».
28. The Miracle of Christ Healing the Blind, possibly ca. 1570
El Greco (Domenikos Theotokopoulos) (Greek, 1541–1614)
Oil on canvas; 47 x 57 1/2 in. (119.4 x 146.1 cm)
29. 1570 Ρώμη
Το 1570 εγκατέλειψε τη Βενετία και
πήγε να εργαστεί στη Ρώμη. Στην
Αιώνια Πόλη διεύρυνε τον κύκλο των
γνωριμιών του και απέκτησε τέτοια
αυτοπεποίθηση για την τέχνη του, ώστε
να υποστηρίξει ότι αν καταστρέφονταν
οι τοιχογραφίες της «Καπέλα Σιξτίνα»
που είχε ζωγραφίσει ο Μιχαήλ Άγγελος,
θα μπορούσε αυτός να κάμει
καλύτερες. Η παρατήρησή του αυτή
θεωρήθηκε τότε βλασφημία και
επιτάχυνε την απόφασή του να
εγκαταλείψει τη Ρώμη και σε
συνδυασμό με τις γνωριμίες του στον
κύκλο των Ισπανών ευγενών της Ρώμης
να εγκατασταθεί αρχικά στη Μαδρίτη
(1576) και τον επόμενο χρόνο στο
Τολέδο.
30. Στην Ιταλία και στην
Ισπανία, ήταν γνωστός ως
"Dominico Greco",
δηλαδή Δομήνικος ο
Έλληνας, ενώ το
προσωνύμιο
Ελ Γκρέκο επικράτησε
μετά το θάνατό του.
32. Στην ισπανική αυτή πόλη η καλλιτεχνική του παραγωγή έφθασε στην
κορύφωσή της. Διακόσμησε με πίνακες τον ναό του Αγίου Δομηνίκου,
το ανάκτορο του Εσκοριάλ και τη μητρόπολη του Τολέδου. Σπουδαίοι
πίνακες του είναι η «Ανάληψη της Θεοτόκου», «Η Αγία Τριάδα», «Η
Ανάσταση του Σωτήρος», «Το μαρτύριο του Χριστού», «Εσπόλιο»
(σκηνή από τα πάθη του Χριστού), «Ο Λαοκόων» και «Η Πεντηκοστή».
Το 1578 είναι μια σημαντική χρονιά στη ζωή του Γκρέκο. Θα
αποκτήσει το πρώτο και μοναδικό του παιδί, τον Χόρχε Μανουέλ, από
τη σχέση του με τη δόνα Χερόνιμα δε λας Κουέβας, με την οποία θα
ζήσει το υπόλοιπο του βίου του, αλλά δεν θα την παντρευτεί. Οι
μελετητές του έργου του πιστεύουν ότι η δόνα Χερόνιμα εικονίζεται
στην προσωπογραφία «Η κυρία με την ερμίνα».
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πέθανε στις 7 Απριλίου του 1614, σε
ηλικία 73 ετών και τάφηκε στο ναό του Αγίου Δομήνικου στο Τολέδο.
41. • «Ο Αγιος Δομίνικος
στην ……………»
• Μπορείτε να βρείτε
τη λέξη που λείπει
από τον τίτλο του
πίνακα;
42. • Ο Άγιος Πέτρος.
1600-1607. Εθνική
Πινακοθήκη. Αθήνα.
• Τι κρατάει ο Αγ.
Πέτρος και γιατί ο
ζωγράφος επέλεξε
να τον απεικονίσει
με αυτόν τον τρόπο;
54. Cardinal Don Fernando Niño de Guevara (1541–1609)
• Portrait of a Cardinal,
Probably Cardinal Don
Fernando Niño de
Guevara (1541–1609),
ca. 1600
• Oil on canvas; 67 1/4 x
42 1/2 in. (170.8 x 108
cm)
55. Ο Γκρέκο και οι σύγχρονοι καλλιτέχνες
Για πολλά χρόνια το όνομά του έμεινε στην αφάνεια και οι πίνακές του
σε εκκλησίες και παλάτια της Ιταλίας και της Ισπανίας θεωρούνταν ως
έργα κάποιου τρελού. Από τις αρχές του 20ου αιώνα το έργο του άρχισε
να αναγνωρίζεται και σήμερα θεωρείται ένας από τους κορυφαίους
εικαστικούς καλλιτέχνες όλων των εποχών, που επηρέασε ζωγράφους της
μοντέρνας τέχνης, όπως ο Πάμπλο Πικάσο.
Πίνακες του Γκρέκο κοσμούν τα μεγαλύτερα μουσεία και ιδιωτικές
συλλογές και η αξία κάποιων από αυτούς είναι αμύθητη. Στη χώρα μας
υπάρχουν έξι έργα του Θεοτοκόπουλου: «Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την
Παναγία» και «Η Προσκύνηση των Μάγων» (Μουσείο Μπενάκη), «Στέψη
της Θεοτόκου» και «Η Συναυλία των Αγγέλων» (Εθνική Πινακοθήκη),
«Βάπτιση του Χριστού» και «Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά»
(Ιστορικό Μουσείο Κρήτης).
56. Για πολλούς αιώνες μετά τον θάνατό του ο
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ήταν
λησμονημένος. Παρεξηγημένος από το
κατεστημένο του μπαρόκ και του
κλασικισμού, που θεωρούσε τους πίνακές
του υπερβολικούς και επιτηδευμένους,
παρέμεινε στην αφάνεια μέχρι να τον
ανακαλύψουν και πάλι οι καλλιτέχνες του
τέλους του 19ου και κυρίως του 20ού
αιώνα. Από τους ρομαντικούς μέχρι τους
θεμελιωτές του μοντέρνου κινήματος,
όπως ο Μανέ, ο Σεζάν, ο Πικάσο, κι από
τους Ευρωπαίους εξπρεσιονιστές
(Μπέκμαν, Κοκόσκα, Μάκε) μέχρι τον
κορυφαίο Αμερικανό της εξπρεσιονιστικής
αφαίρεσης Τζάκσον Πόλοκ, πολλοί
πρωτοποριακοί ζωγράφοι είδαν στον Ελ
Γκρέκο τον κορυφαίο δάσκαλο που τους
άνοιξε νέους δρόμους στη δημιουργία.
•
57. Ο Ισπανός Πάμπλο Πικάσο θεωρούσε
τον Ελ Γκρέκο «πατέρα» του στη
ζωγραφική. Η επαφή με το έργο του
στα πρώτα του βήματα στη Μαδρίτη
ήταν καθοριστική στις αναζητήσεις του
στην πλαστικότητα των μορφών και
αποτέλεσε πηγή έμπνευσης κατά τη
Γαλάζια του Περίοδο. Οι περίφημες
«Δεσποινίδες της Αβινιόν» θυμίζουν τα
εξαϋλωμένα σώματα στην «Πέμπτη
σφραγίδα της Αποκάλυψης». Και
επιστρέφει στον δάσκαλό του
ζωγραφίζοντας το θέμα «Ο ιππότης με
το χέρι στο στήθος του», με μια δόση
μελαγχολίας και σαρκασμού. Ακριβώς ο
ίδιος πίνακας αποτέλεσε πηγή
έμπνευσης και για τον Μοντιλιάνι, το
1913.
58. • Θυμάστε τη πορεία του Γκρέκο,
δηλαδή από ποιες πόλεις
πέρασε, που γεννήθηκε-που
πέθανε;
• Ποιο το χαρακτηριστικό
γνώρισμα των σωμάτων στους
πίνακες του Γκρέκο;
• Ποια θέματα ζωγράφιζε κυρίως ο
Γκρέκο;
• Γιατί το 2014 ανακηρύχθηκε σε
έτος Γκρέκο;
• Ποια χρώματα χρησιμοποιεί ο
Γκρέκο συνήθως στα έργα του;
• Ποια πόλη υπήρξε σπουδαίο
καλλιτεχνικό κέντρο τη περίοδο
που ο Γκρέκο έφυγε από την
Κρήτη; Και γιατί;
59. Εργασία για το project
• Με αφορμή την παρουσίαση για τον Δ. Θεοτοκόπουλο
μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τη ζωή του.
• Να επιλέξετε κάποιο έργο του που σας αρέσει και να
γράψετε κάτι για αυτό, τι παριστάνει, πως είναι οι μορφές,
ποια χρώματα χρησιμοποιεί ο Γκρέκο ….( η άσκηση αυτή
μπορεί να γίνει στο σχολείο αφού φέρετε βιβλία με εικόνες
των έργων του Γκρέκο ή το έργο που επιλέξατε σε
φωτοτυπία)
• Σε ένα χαρτί (θα τοποθετηθεί σε μια γωνιά της τάξης μας) θα
σχεδιάσουμε τη πορεία ζωής του Γκρέκο όπου μπορείτε να
προσθέτετε πληροφορίες, εικόνες, σχέδια……..
60. ψηφιακά αρχεία από την ταινιοθήκη της ΕΡΤ¨: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ( ΚΑΝΤΙΑ 1541 - ΤΟΛΕΔΟ
1614).
επεισόδιο: 001
• http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=7686&autostart=0
•
επεισόδιο:005
• http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=7004&autostart=0
•
επεισόδιο: 006
• http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=7003&autostart=0
•
Το μεγάλο ταξίδι. Εκπαιδευτική εφαρμογή του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης
•
http://www.historical-museum.gr/multimedia/elgreco/
• Για πληρέστερη ενημέρωση στα πλαίσια του project μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την εφαρμογή Google Art Project, χάρη στην οποία έχουμε
την ευκαιρία να περιηγηθούμε ψηφιακά στις αίθουσες σημαντικών μουσείων και να δούμε από κοντά τα έργα του ζωγράφου που φιλοξενούνται
εκεί.
• https://www.google.com/culturalinstitute/asset-viewer/view-of-toledo/LQEbD5GpU4Q65Q?hl=en
•
61. • Σας ευχόμαστε καλή δουλειά!!!
• Και μην ξεχνάτε όταν δουλεύουμε όλοι μαζί
αγαπημένοι μπορούμε να πετύχουμε πολλά!!
• Είμαστε σίγουροι ότι θα μας κάνετε για μια
ακόμη φορά περήφανους.
