Σχέδιο Διδασκαλίας με θέμα ''Το σπίτι του ποιητή Καβάφη'' στα πλαίσια της Πρακτικής Β' φάσης Διδακτικής της Γλώσσας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΤΜHΜΑΔΗΜΟΤΙΚΗΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΠΡΑΚΤΙΚΗ Β’ ΦΑΣΗΣ
ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ
ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ:
ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ
ΜΑΡΙΑΝΘΗ
ΦΟΙΤΗΤΕΣ
ΠΙΤΤΑΡΑΚΗ ΜΑΡΙΑ: Α.Μ. 411/2010323
ΡΕΠΠΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ: Α.Μ. 411/2010320
ΣΑΚΑΓΙΑΝΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ:
Α.Μ. 411/2009172

2. Θεωρητική προσέγγιση
 Μοντέλα γλωσσικής
διδασκαλίας
 Στοχοθεσία
 Διαθεματικότητα
 Πολυτροπικότητα-
Πολυγραμματισμoί
Σχεδίου μαθήματος
• Ταυτότητα διδασκαλίας
• Άξονας της διδακτικής
ενότητας
• Στοχοθεσία
• Φάσεις διδασκαλίας
• Αφόρμηση
• Προαναγνωστικό στάδιο
• Αναγνωστικό στάδιο
• Μεταναγνωστικό στάδιο
• Διδακτική Προσέγγιση
του Λεξιλογίου και της
Γραμματικής
• Προσυγγραφικό στάδιο
• Συγγραφικό στάδιο
• Μετασυγγραφικό στάδιο

3.  Παραδοσιακό μοντέλο
Το παραδοσιακό μοντέλο περιόριζε τη γλωσσική διδασκαλία,
ταυτίζοντας τη γλώσσα με ένα μόνο τμήμα της γλωσσικής
ικανότητας, δηλαδή την κατοχή της μορφολογίας μαζί με τους
σχετικούς κανόνες και εξαιρέσεις τους, χωρίς αναγωγές στη
γλωσσική χρήση.
Η αυταρχικότητα, η χρήση ποινών και αμοιβών,ο φρονιματιστικός
προσανατολισμός καθώς και η συσσώρευση γνώσεων αποτελούν
τα βασικότερα χαρακτηριστικά του. Η παραδοσιακή μέθοδος δεν
διαθέτει κανενός είδους θεωρητική βάση και συνιστά ένα ελλιπές
μοντέλο γλωσσικής διδασκαλίας.

4.  Δομικό μοντέλο
Το δομικό μοντέλο σε αντίθεση με την παραδοσιακή αντίληψη
έδωσε έμφαση στη χρήση της γλώσσας. Το ενδιαφέρον των
εισηγητών του δομισμού εστιάστηκε στη διαδικασία πρόσληψης
και παραγωγής γραμματικά ορθών προτάσεων, όμως δεν
εξετάστηκε το επικοινωνιακό, πολιτισμικό, βιωματικό ή άλλο
φορτίο της γλώσσας.
 Επικοινωνιακό μοντέλο
Η επικοινωνιακή προσέγγιση, σε αντίθεση με το παραδοσιακό και
το δομικό μοντέλο, αντιμετωπίζει τη γλώσσα ως ευρύτατο
φαινόμενο στο οποίο περιλαμβάνεται τόσο η συνταγματική και η
παραδειγματική διάστασή της όσο όμως και το καταστασιακό
περιβάλλον, δηλαδή το σύνολο των εξωγλωσσικών δεδομένων και
συνθηκών υπό τις οποίες πραγματοποιείται το επικοινωνιακό
γεγονός.
(Μήτσης, 2004)

5. Οι μορφές διδασκαλίας αναφέρονται στο ρόλο που αναλαμβάνουν κατά την
επικοινωνία και την διεξαγωγή της διδασκαλίας ο εκπαιδευτικός και ο
μαθητής, και στη σχέση που αναπτύσσεται τόσο μεταξύ του εκπαιδευτικού και
μαθητή όσο και μεταξύ αυτών των δύο και του γνωστικού αντικειμένου.
Ανάλογα με τον τρόπο επικοινωνίας, διακρίνουμε τις κάτωθι μορφές:
 Η δασκαλοκεντρική, με κέντρο τον δάσκαλο, ενώ ο μαθητής παρακολουθεί,
κρατά σημειώσεις και προσαρμόζεται στο ρυθμό του δασκάλου
 Η μαθητοκεντρική με κέντρο τον μαθητή και ο δάσκαλος έχει ρόλο βοηθητικό
και συμβουλευτικό
 Η μεικτή, όπου συμμετέχουν τόσο ο δάσκαλος όσο και οι μαθητές, με
κυρίαρχο στοιχείο τον διάλογο
 Η ομαδοκεντρική , όπου ο δάσκαλος δημιουργεί ομάδες και κυρίαρχο στοιχείο
είναι η δυναμική της ομάδας
Νίκος Παπασταματίου, 2010, Διδακτικοί στόχοι και διδασκαλία.

6.  Ως διαθεματική προσέγγιση της γνώσης ορίζεται η πολύπλευρη
διερεύνηση και μελέτη ενός θέματος με τη συμμετοχή και το
συντονισμό πολλών γνωστικών αντικειμένων.
 Από παιδαγωγική άποψη η διαθεματικότητα είναι σημαντική, διότι
αποσκοπεί στη σφαιρική καλλιέργεια των μαθητών, αφού
καλλιεργεί δεξιότητες και ικανότητες, όπως:
1) τη δεξιότητα της χρήσης ποικίλων πηγών πληροφόρησης.
2) τη δεξιότητα της επικοινωνίας (γραπτός και προφορικός λόγος,
επιχειρηματολογία, διάλογος κλπ.).
3) τη δεξιότητα της εφαρμογής μαθηματικών εννοιών στην καθημερινή
ζωή.
4) τη δεξιότητα της συνεργασίας.
5) την ικανότητα της επίλυσης προβλημάτων.
6) την ικανότητα της δημιουργικής επινόησης.
7) την ικανότητα της κριτικής επεξεργασίας των πληροφοριών
και άλλες.

7.  Ο όρος πολυτροπικότητα αναφέρεται ουσιαστικά στην
ποικιλότητα των σημειωτικών συστημάτων που αξιοποιούνται
ώστε να καταστεί δυνατή η διαχείριση ενός όγκου πληροφοριών
τις οποίες δέχεται το άτομο Η κατάσταση αυτή καθιστά
επιτακτική την ανάγκη της ανάπτυξης μίας νέας δεξιότητας,
αυτής του πολυγραμματισμού, ώστε ο δέκτης των πληροφοριών
αυτών να είναι σε θέση να τις επεξεργαστεί κριτικά.
Πολυγραμματισμοί είναι μια προσέγγιση όπου κυριαρχεί η
έμφαση στην τριβή των διδασκομένων με κείμενα και είδη λόγου
από ένα ευρύ φάσμα μέσων και από ένα ευρύ φάσμα
πολιτισμικών πηγών. Με αυτή την τριβή, οι διδασκόμενοι θα
αναπτύξουν μια κριτική μεταγλώσσα για να μιλούν, αλλά και να
καταλαβαίνουν, την κοινωνική και πολιτισμική δύναμη αυτών
των κειμένων, καθώς και των συναφών κοινωνικών πρακτικών.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΟΜΒΟΣ για την υποστήριξη των διδασκόντων την Ελληνική Γλώσσα:
http://www.komvos.edu.gr/
ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ: http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

8. Α. Ταυτότητα της διδασκαλίας: σχολείο, τάξη, τμήμα, διδακτική ώρα, διάρκεια.
Β. Περιεχόμενο διδασκαλίας: Αντικείμενο της διδασκαλίας (ύλη).
Γ. Στόχοι: Τι επιδιώκουμε; Ποιες γνώσεις επιδιώκουμε να αποκτήσουν οι μαθητές
και ποιες δεξιότητες επιθυμούμε να καλλιεργήσουμε; Ποιες στάσεις;
Μπορούμε να χωρίσουμε τους στόχους ως εξής: α) Γενικός σκοπός β)
Επιμέρους στόχοι.
Δ. Φάσεις διδασκαλίας: δίνεται συνοπτικά όλη η διδακτική διαδικασία (πότε,
πόσο θα προχωρήσουμε και προς ποια κατεύθυνση;)
Ε. Περιγραφή δραστηριοτήτων: Ποια από τις δεξιότητες; Ανάγνωση, γραφή,
ομιλία, ακρόαση διάλογος, δραματοποίηση, παιχνίδι, εργασία ατομική ή κατά
ομάδες). Αξιοποίηση των ΤΠΕ
Στ. Αξιολόγηση: κρίνεται η αποτελεσματικότητα των μεθόδων και των τεχνικών
που χρησιμοποιούμε.

9.  Μάθημα: Γλώσσα «Το σπίτι του ποιητή Καβάφη»
 Τάξη: Στ΄Δημοτικού
 Χρόνος: 180 λεπτά (2 διδακτικά δίωρα)
 Χώρος: Αίθουσα διδασκαλίας
 Οργάνωση τάξης: Ενιαία- Ομαδοσυνεργατική

10. Περιγραφή οικοδομήματος σε λογοτεχνικό κείμενο
Τα περιγραφικά κείμενα αναπτύσσονται γύρω από τον άξονα της
συσχέτισης στο χώρο, που συνδέει τα περιγραφόμενα στοιχεία μεταξύ τους.
Γλωσσικά η συσχέτιση στο χώρο εκφράζεται με τοπικά επιρρήματα ή
επιρρηματικές φράσεις. Χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό η παρατακτική
σύνταξη και κυριαρχεί το εξακολουθητικό ποιόν ενεργείας με συνηθέστερο
χρόνο τον ενεστώτα της οριστικής. Επίσης, απαραίτητα είναι τα επίθετα και η
επιθετικοί προσδιορισμοί που, σε συνδυασμό με τα ρήματα αισθήσεων που
χρησιμοποιεί η περιγραφή προσδίδουν ζωντάνια, παραστατικότητα και ένταση
στις περιγραφόμενες εικόνες.
Βιβλίο δασκάλου Γλώσσα ΣΤ Δημοτικού (μεθοδολογικές οδηγίες)

11. 1. Θεωρητικό πλαίσιο
Η ιδέα της ταξινόμησης των εκπαιδευτικών στόχων έχει ιστορία σχεδόν
πενήντα χρόνων. Ο Αμερικανός ψυχολόγος Β.S. Bloom και οι
συνεργάτες του πίστευαν πως μια τέτοια επινόηση υποβοηθάει στον
προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι
μπορούν να διακριθούν σε τρείς τομείς:
1) Τον γνωστικό τομέα
2) Τον συναισθηματικό τομέα
3) Τον ψυχοκινητικό τομέα
Ο γνωστικός τομέας περιλαμβάνει εκείνους τους στόχους οι οποίοι
ασχολούνται με την ανάκληση και την ανάμνηση της γνώσης και την
ανάπτυξη των νοητικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων, όπως είναι η σκέψη
και η λύση προβλημάτων. Είναι ο τομέας που μπορούν να βρεθούν
διατυπωμένοι οι περισσότεροι καθαροί ορισμοί στόχων σαν μαθητικές
συμπεριφορές.

12. Ο ψυχοκινητικός τομέας περιλαμβάνει στόχους που σχετίζονται με
κινητικές δεξιότητες με έμφαση σε κάποια κριτική ικανότητα, χειρισμό
υλικού ή αντικειμένων ή κάποια πράξη που απαιτεί νευρομυικό
συντονισμό. Οι στόχοι αυτοί συνδέονται κυρίως με τη σωματική
αγωγή, το χορό, τη ζωγραφική, τα τεχνολογικά μαθήματα, τη
διεξαγωγή ενός πειράματος κ.α.
Ο συναισθηματικός τομέας περιλαμβάνει στόχους που περιγράφουν
μεταβολές στη συναισθηματική κατάσταση και την ανάπτυξη
ενδιαφερόντων, στάσεων και αξιών ή βαθμούς αποδοχής και
απόρριψης. Περιλαμβάνει επίσης την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και
της ικανότητας προσαρμογής. Οι στόχοι σε αυτόν τον τομέα δεν
καθορίζονται με μεγάλη ακρίβεια. Είναι εκφράσεις που βασίζονται σε
λογικά συμπεράσματα και όχι σε δραστηριότητες.

13.  2. Στόχοι ενότητας
 Γνωστικός τομέας
 Επιδιώκεται οι μαθητές:
 Να κατανοήσουν την οργάνωση της περιγραφής στον άξονα του χώρου και τη
λειτουργία των επιθέτων στις περιγραφές.
 Να κατανοήσουν ότι σε κάθε περιγραφή υπάρχει και η υποκειμενική οπτική
γωνία του πομπού.
 Να κατανοήσουν τα λεξιλογικά στοιχεία του αποσπάσματος: σχέσεις
συνωνυμίας
 Να κατανοούν ότι το κείμενο του βιβλίου τους είναι απόσπασμα ενός κειμένου,
να μπορούν επισημαίνουν το συγγραφέα και τον τίτλο του βιβλίου από όπου
προέρχεται.
 Κριτική απόδοση του κειμένου, εξασκώντας την μεγαλόφωνη ανάγνωση με
καθαρή άρθρωση, φυσικότητα και άνεση αλλά και τη σιωπηρή ανάγνωση με
στοχαστικότητα.
 Να συνθέσουν περιγραφικό κείμενο με σωστή δομή χωρισμένο σε
παραγράφους.

14. Ψυχοκινητικός τομέας
Επιδιώκεται οι μαθητές:
Να χειρίζονται μεθόδους για τον έλεγχο και τη βελτίωση των κειµένων που
παράγουν.
Να χειρίζονται με ακρίβεια τα επίθετα και τους τοπικούς προσδιορισμούς
στη σύνθεση περιγραφικών κειμένων.
Συναισθηματικός τομέας
Επιδιώκεται οι μαθητές:
Να εκτιμήσουν τη σημασία και τη χρησιμότητα της περιγραφικής ικανότητας
του ατόμου.

15.  Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος
 Η διδασκαλία του μαθήματος της γλώσσας στο Δημοτικό
αποσκοπεί στην ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να
χειρίζονται με επάρκεια και αυτοπεποίθηση, συνειδητά,
υπεύθυνα, αποτελεσματικά και δημιουργικά το γραπτό και
τον προφορικό λόγο, ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη
σχολική και την ευρύτερη κοινωνία τους.
 Συμβατότητα με το αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας
 Διαπραγματεύεται τις θεματικές ενότητες του ΔΕΠΠΣ και το
ΑΠΣ της ΣΤ Δημοτικού που αναφέρονται:
 Σε γραμματικά φαινόμενα ( επίθετα, τοπικοί προσδιορισμοί)
 Σε δραστηριότητες παραγωγής περιγραφικού γραπτού και
προφορικού λόγου.

16. Στόχος :
Η εστίαση της προσοχής, η ενεργητική ακρόαση του κειμένου
και η συμμετοχή των μαθητών.
Δραστηριότητα:
 Οι μαθητές παρατηρούν τις εικόνες και προσπαθούν να
περιγράψουν τους χώρους και τα έπιπλα.
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική

19. Στόχος:
 Να κατανοούν ότι το κείμενο του βιβλίου τους είναι
απόσπασμα ενός κειμένου και να επισημαίνουν το συγγραφέα
και τον τίτλο του βιβλίου από όπου προέρχεται.
Δραστηριότητα:
 Από το τίτλο του αποσπάσματος τι πιστεύετε ότι θα
περιγράφει το κείμενο;
 Εικασίες μαθητών για το απόσπασμα
Επισήμανση των συγγραφέων και του τίτλου του βιβλίου από
όπου προέρχεται το απόσπασμα.
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική

20. Ο βίος και το έργο του Κ. Π. Καβάφη παρακολουθεί σε
χρονολογική σειρά τα γεγονότα της ζωής του ποιητή,
την αφετηρία και την εξέλιξη της ποίησής του, τις
προσωπικές του αντιδράσεις απέναντι στην ανθρώπινη
μοίρα, απέναντι στον έρωτα και το θάνατο. Το βιβλίο
στηρίζεται στην πλουσιότατη καβαφική βιβλιογραφία
και αξιοποιεί όλα τα καινούρια στοιχεία που ήρθαν στο
φως για τη ζωή και το έργο του ποιητή κατά τα
τελευταία σαράντα χρόνια. Στις σελίδες του
καταγράφονται πληροφορίες από το "Αρχείο Καβάφη"
και παρατίθενται αποσπάσματα από σπάνια περιοδικά
και δυσεύρετες εφημερίδες, καθώς και από επιστολές. Η
πλούσια εικονογράφηση που συνοδεύει το κείμενο
(φωτογραφίες, σκίτσα, γελοιογραφίες, χειρόγραφα)
ανασυνθέτει το κλίμα της εποχής και περιγράφει την
περιπέτεια της ελληνικής κριτικής να προσλάβει και να
αναγνωρίσει την αξία της καινοφανούς ποίησης του
Καβάφη. Το βιβλίο, που περιλαμβάνει πλήρη καβαφική
εργογραφία και την εκτενέστερη και πιο ενημερωμένη
μέχρι σήμερα επιλογή διεθνούς βιβλιογραφίας,
ολοκληρώνεται με ανθολογία του συνόλου της
ποιητικής παραγωγής του Αλεξανδρινού.

22. Τι γνωρίζουμε για τον ποιητή Καβάφη;
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης είναι από τους
σημαντικότερους ποιητής της νεοελληνικής
λογοτεχνίας με μεγάλη διεθνή αναγνώριση. Με
τη μελέτη, κυρίως της ιστορίας, απόκτησε
βαθύτατη μόρφωση. Έζησε λίγα χρόνια στο
Λονδίνο και στην Κωνσταντινούπολη, το
μεγαλύτερο όμως μέρος της ζωής του το πέρασε
στην Αλεξάνδρεια.
Στην ποίησή του καταπιάνεται με θέματα
φιλοσοφικά, ιστορικά (παρμένα κυρίως από την
ιστορία των ελληνιστικών χρόνων) και ερωτικά.
Τα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή είναι από το Ανθολόγιο
Λογοτεχνικών Κειμένων «Με λογισμό και μ΄όνειρο» της Ε και
Στ Δημοτικού.
(εξωκειμενικές πληροφορίες)

23. Στόχος:
Να κατανοήσουν οι μαθητές τη δομή και χαρακτηριστικά του
κειμενικού είδους και την προθετικότητα του αποσπάσματος.
Δραστηριότητα:
 Ανάγνωση κειμένου από τον εκπαιδευτικό και ανάθεση
εργασίας στους μαθητές:
Ποια πορεία ακολουθεί η περιγραφή; Από έξω προς τα μέσα ή
από μέσα προς τα έξω;
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική

25.  Απάντηση της εργασίας που ανατέθηκε πριν την ανάγνωση
από τον εκπαιδευτικό.
Στόχος:
 Ο μαθητής ασκείται ώστε να μάθει να διαβάζει σιωπηρά,
μεγαλόφωνα και εκφραστικά.
Δραστηριότητα:
 Μεγαλόφωνη ανάγνωση του κειμένου από τους μαθητές.
Προσέχουμε:
Στίξη
Τονικότητα
Λέξεις-κλειδιά
Ταχύτητα
Ένταση

26. Στόχος:
 Ο μαθητής ασκείται βαθμιαία, ώστε να είναι σε θέση να
προσδιορίζει, συγκρίνει, ταξινομεί επιμέρους στοιχεία του
κειμένου.
Δραστηριότητα: άσκηση 1 (σελίδα 25, βιβλίο μαθητή)

27.  Απαντήσεις άσκηση 1:
Τί περιγράφει ο συγγραφέας; Ποιος κατοικούσε στο σπίτι;
Στο απόσπασμα περιγράφεται το σπίτι όπου κατοικούσε ο ποιητής
Καβάφης
Πού βρίσκεται το σπίτι; 'Eχουμε πληροφορίες για το πώς ήταν απ'
έξω;
Το σπίτι αυτό βρίσκεται στην οδό Λέψιους, ένα δρόμο στην καρδιά
της Αλεξάνδρειας. Πρόκειται για ένα διαμέρισμα στο δεύτερο όροφο
ενός μεγάρου, βαμμένου σε πορτοκαλί χρώμα. Η πρόσοψη του
μεγάρου δεν έχει τίποτα το ξεχωριστό, που να εντυπωσιάζει τον
επισκέπτη, τίποτα το μοντέρνο.

28. Πώς είναι το σπίτι από μέσα με τη σειρά που βλέπει τους χώρους ο
συγγραφέας;
Το διαμέρισμα δεν έχει τίποτα το ξεχωριστό που να εντυπωσιάζει τον
επισκέπτη, τίποτα το μοντέρνο. Στην είσοδό του που είναι πλατιά και
ορθογώνια υπάρχει μια μακριά και ψηλή βιβλιοθήκη σαν ερμάριο γεμάτη
δεμένα βιβλία
Μετά περιγράφει το απόσπασμα το σαλόνι στο οποίο υπάρχει ένας
τούρκικος καναπές, αρκετές πολυθρόνες και καρέκλες, ντυμένες με παλιά
χρυσοΰφαντα υφάσματα, μερικά τραπεζάκια από σκαλιστό ξύλο και πάνω
τους ένα κηροπήγιο από ατόφιο ασήμι ή μια λάμπα πετρελαίου με θαμπό
γυαλί. Πολλά χαλιά, μερικές φτηνές χαλκογραφίες στους τοίχους, μια
κορνίζα από έβενο στολισμένη με φίλντισι, που πλαισιώνει ένα ανάγλυφο
γύψινο με την αυτοκράτειρα Θεοδώρα, δουλειά ερασιτεχνική, και μια
μεγάλη φωτογραφία, με τζάμι, κορνιζαρισμένη, που παριστάνει τη μητέρα
του ποιητή, τη Χαρίκλεια Φωτιάδη.
Τέλος περιγράφεται το δωμάτιο του ποιητή, που έρχεται σε αντίθεση με
το σαλόνι, καθώς εδώ υπάρχουν ένα στενό κι απλό κρεβάτι, ένα τραπεζάκι
από ακατέργαστο ξύλο, μια καρέκλα ψάθινη κι ένα σιδερένιο τρίποδο
σκουριασμένο που είχε πάνω του μια λεκάνη με μια κανάτα σμαλτωμένη.

29. Ποια στοιχεία δείχνουν πώς ήταν η ζωή του ποιητή μέσα σ'
αυτό;
Τα στοιχεία που δείχνουν πώς ήταν η ζωή του ποιητή στο σπίτι
του είναι:
Από το διαμέρισμά του είχε βγάλει όχι μονάχα το τηλέφωνο και
το ραδιόφωνο αλλά και το ηλεκτρικό και στη θέση του είχε
βάλει κεριά και λάμπες πετρελαίου.
Στην πλατιά ορθογώνια είσοδο, από το κατώφλι ακόμα, ένα
μόνο πράγμα «χτυπάει»: η μακριά και ψηλή βιβλιοθήκη σαν
ερμάρι, με τα περισσότερα φύλλα τζαμένια, που σκεπάζει όλο
τον τοίχο, και τα στοιβαγμένα στα ράφια βιβλία, μεγάλα και
μικρά, σχεδόν όλα δεμένα. 'Eνα έπιπλο επιβλητικό που και
μόνο του χαρακτηρίζει τον ένοικο.
Στο σαλόνι, εκεί όπου ο ποιητής συνήθιζε να δέχεται τους
φίλους γεμάτο με έπιπλα και διακοσμητικά.
Στο λιτό υπνοδωμάτιο του που ήταν και το κρυφό
σπουδαστήριο του, το χώρο που δημιουργούσε τα ποιήματά του

30. Ποιες είναι οι σκέψεις και τα σχόλια του συγγραφέα; Πώς
αποτυπώνονται στο κείμενο;
Ο Καβάφης ήταν, χωρίς αμφιβολία, μανιώδης με την
πρωτοτυπία.
«Το διαμέρισμα, όπως και η πρόσοψη του μεγάρου, δεν
έχει τίποτα το ξεχωριστό, που να εντυπωσιάζει τον
επισκέπτη, τίποτα το μοντέρνο».
'Eνα έπιπλο επιβλητικό που και μόνο του χαρακτηρίζει τον
ένοικο.
…μια κορνίζα από έβενο στολισμένη με φίλντισι, που
πλαισιώνει ένα ανάγλυφο γύψινο με την αυτοκράτειρα
Θεοδώρα, δουλειά ερασιτεχνική,...
Χτυπητή αντίθεση με τούτη την επίπλωση αποτελεί το
δωμάτιό του.

31. Δραστηριότητα 1:
 Αξιοποίηση βίντεο που παρουσιάζει το σπίτι του
ποιητή Καβάφη (εξωτερικά και εσωτερικά), τα έπιπλα,
τα βιβλία κα. Ενώ ταυτόχρονα ακούγεται το ποίημα
του ποιητή Κων/νου Καβάφη «Ιθάκη» το οποίο
απαγγέλει η Έλλη Λαμπέτη.
 Στην αφόρμηση αξιοποιείται η πολυμεσική αρχή,
δηλαδή η συνάφεια του κειμένου διδασκαλίας με την
εικόνα και τον ήχο του Video.
 Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στην περιγραφή του
κειμένου και όσα βλέπουμε στο video

33. Διάφορα Ποιήματα

36.  Η Ιθάκη είναι ο προορισμός αλλά δεν έχει να μας
προσφέρει τίποτε περισσότερο πέρα από το ταξίδι
που κάνουμε για να φτάσουμε σε αυτήν, έστω και
γι’ αυτό όμως αξίζει κάθε προσπάθεια, αξίζει όλη
μας την αφοσίωση, και όλη μας την ευγνωμοσύνη
που μας κρατά σε μια διαρκή εγρήγορση και
προσπάθεια.
Read more:
http://latistor.blogspot.com/2010/04/blog-
post_9733.html#ixzz2F22wy0i4

37. Στόχος: Να επεξεργαστούν και να δομήσουν κείμενο
με νοηματικές ενότητες και παραγράφους.
Δραστηριότητα: Ο εκπαιδευτικός χωρίζει την τάξη σε
ομάδες των 4-5 ατόμων. Έπειτα κόβει το κείμενο σε
κομμάτια ανάλογα με το νόημα των παραγράφων.
Δίνει στην κάθε ομάδα όλα τα κομμάτια του κειμένου,
Οι μαθητές πρέπει να συνθέσουν την περιγραφή
βάζοντας τα κομμάτια στη σωστή σειρά.

40.  Στόχος: Να χρησιμοποιήσουν τα ετυμολογικά
στοιχεία των λέξεων και να εικάζουν τη σημασία
τους και με τη βοήθεια των συμφραζομένων.
 Δραστηριότητα: Οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο
και προσπαθούν να αντικαταστήσουν τις λέξεις που
βρίσκονται στις παρενθέσεις με παρόμοιες
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική

42. (Στην καρδιά) ………………….της Αλεξάνδρειας
υπάρχει ένα…………….. (επιβλητικό κτίσμα) . Η
………….. του (μπροστινή όψη) δεν έχει τίποτα το
ξεχωριστό. Από το …………..(είσοδο) διακρίνεις μία
ψηλή και μακριά βιβλιοθήκη σαν
……........(ντουλάπα). Στο εσωτερικό υπάρχουν πολλές
πολυθρόνες ντυμένες με ………………… υφάσματα
(υφάσματα φτιαγμένα από χρυσή κλωστή).


43. (Στην καρδιά) = στο κέντρο της Αλεξάνδρειας
(επιβλητικό κτίσμα) = μεγάλο.
(μπροστινή όψη) = η πρόσοψη
(είσοδο) = κατώφλι
(ντουλάπα) = ερμάριο
(υφάσματα φτιαγμένα από χρυσή κλωστή) =
χρυσοΰφαντα υφάσματα

44.  Στόχος: Οι μαθητές να αναλύσουν το νόημα των
προτάσεων και να βρουν αντίστοιχες λέξεις με τις
φράσεις τις οποίες θα τοποθετήσουν στα αντίστοιχα
σημεία οριζόντια και κάθετα.

48.  Στόχος: Να αναγνωρίζει τα γλωσσικά στοιχεία και
να συνειδητοποιήσει μέσω της σύγκρισης τις
έννοιες τους.
 Δραστηριότητες:
 Στην 1η άσκηση οι μαθητές καλούνται να βρουν τα
αντώνυμα επίθετα και στην 2η άσκηση καλούνται
να αντιστοιχίσουν τα τοπι-
κά επιρρήματα με τα
αντίθετά τους.

50. Α Β
ευγενικός
άδειος
φτωχός
ζεστές
τίμιο
δύσκολη
Γράφουμε στη στήλη Β αντώνυμα επίθετα της στήλης Α χωρίς να
αλλάζουμε το γένος και την πτώση.
1η Άσκηση
Αντώνυμα επίθετα

51. Λύση της 1η Άσκησης

55.  Στόχος: Να αναγνωρίζουν και να συνειδητοποιήσουν
ότι τα επίθετα, μέσα σε μία πρόταση και κατ’ επέκταση
μέσα σε ένα κείμενο, μπορεί απλά να περιγραφούν ή
ταυτόχρονα να σχολιάζουν κιόλας.
 Υλικά: Κάρτες στις οποίες αναγράφονται επίθετα ,δυο
κουτιά
 Περιγραφή δραστηριότητας
Στις κάρτες αναγράφονται επίθετα που περιγράφουν αλλά
και επίθετα που ταυτόχρονα σχολιάζουν
Τοποθετούμε δύο κουτιά ένα μπλε και ένα κόκκινο οι
μαθητές καλούνται να τοποθετήσουν τα επίθετα που
περιγράφουν στο μπλε κουτί και τα επίθετα που
ταυτόχρονα σχολιάζουν στο κόκκινο κουτί.

56. χαμηλά
πορτοκαλί
ορθογώνια
ψηλή
τούρκικος
χρυσοΰφαντα
σκαλιστό
θαμπό ανάγλυφο
στενό
ακατέργαστο
ψάθινη
μανιώδης ξεχωριστό επιβλητικό
ερασιτεχνική
κουραστική
ακατανόητα

58.  Στόχος κατανόηση του τρόπου σύνταξης των
επιθέτων και των προθετικών φράσεων
 Υλικά:
 Πράσινες καρτέλες στις οποίες είναι γραμμένα τα
επίθετα.
 Κόκκινες καρτέλες στις οποίες είναι γραμμένες οι
προθετικές φράσεις που λείπουν από τις προτάσεις.
 Περιγραφή δραστηριότητας:
Ορισμένοι μαθητές σηκώνονται και διαλέγουν από μια
καρτέλα στη συνέχεια οι υπόλοιποι μαθητές
συμπληρώνουν την άσκηση διαλέγοντας το μαθητή
που έχει στη καρτέλα του το στοιχείο που λείπει από
την πρόταση.

59.  Τα ρούχα ______________ φοριούνται το χειμώνα.
 Τα ______________ ρούχα είναι απαλά στην αφή.
 Πολλά παράθυρα έχουν ________ μηχανισμό.
 Τα παράθυρα κατασκευάζονται συνήθως ________ .
 Στα παλιά σπίτια τα πατώματα ήταν _________ .
 Σε πολλά σπίτια τα σκαλοπάτια είναι __________ .
από μάρμαρο από μαλλί από αλουμίνιο
ξύλινα μεταλλικό βαμβακερά

60. Τα ρούχα από μαλλί φοριούνται το χειμώνα.
Τα βαμβακερά ρούχα είναι απαλά στην αφή.
Πολλά παράθυρα έχουν μεταλλικό μηχανισμό.
Τα παράθυρα κατασκευάζονται συνήθως από
αλουμίνιο.
Στα παλιά σπίτια τα πατώματα ήταν ξύλινα.
Σε πολλά σπίτια τα σκαλοπάτια είναι από
μάρμαρο. .

61. Άσκηση 2γ, σελ. 26
Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε τα επίθετα με φράσεις
που να περιγράφουν τα ουσιαστικά που συνοδεύουν.
 ένας καναπές τούρκικος = --------------------------------------
 από σκαλιστό ξύλο = ----------------------------------------------
 τις ζεστές νύχτες = -------------------------------------------------
 την κουραστική δουλειά του = -----------------------------------

62.  ένας καναπές τούρκικος = ένας καναπές από την
Τουρκία
 από σκαλιστό ξύλο = από ξύλο που έχει σκαλιστεί
 τις ζεστές νύχτες = τις νύχτες με ζέστη
 την κουραστική δουλειά του = τη δουλειά που τον
κούραζε

63.  Για πολλά χρόνια το σπίτι εκείνο, το σπίτι-φάντασμα των
παιδικών μου χρόνων,…………….. δεν κατοικούνταν. Δεν έχανα
όμως ευκαιρία να το επισκέπτομαι, με κάποιο φόβο κάθε φορά,
………………που δεν μπορούσα να εξηγήσω. Το σπίτι
…………είχε δυο ορόφους και μια παλιά αυλή
……………..στρωμένη με πλάκες. Οι τοίχοι……………
…….…………………….ήταν μεγάλου πάχους και ύψους. 'Hταν
……………από πέτρα. Tα παράθυρά του ………………….ήταν
φραγμένα με κάγκελα και τα παντζούρια ……………..είχαν
σχεδόν σαπίσει. Σπρώχνοντας τη βαριά………… από ξύλο πόρτα
του, αντίκριζα μια εικόνα ………………που με γοήτευε: Οι τοίχοι
ήταν γεμάτοι με διακοσμήσεις, το ταβάνι…………….. όλο
στολίδια και,…………….. αυτό που με εντυπωσίαζε περισσότερο,
τα τζάμια στα παράθυρα ………………..είχαν πολλά χρώματα.
Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε τις φράσεις από επίθετα που
να περιγράφουν τα ουσιαστικά που συνοδεύουν.

64. Για πολλά χρόνια το σπίτι εκείνο, το σπίτι-φάντασμα των
παιδικών μου χρόνων, ήταν ακατοίκητο δεν κατοικούνταν. Δεν
έχανα όμως ευκαιρία να το επισκέπτομαι, με κάποιο φόβο κάθε
φορά, ανεξήγητο που δεν μπορούσα να εξηγήσω. Το σπίτι ήταν
διώροφο είχε δυο ορόφους και μια παλιά αυλή πλακόστρωτη
στρωμένη με πλάκες. Οι τοίχοι ήταν πολύ παχιοί και ψηλοί ήταν
μεγάλου πάχους και ύψους. 'Hταν πέτρινοι από πέτρα. Tα
παράθυρά του καγκελόφρακτα ήταν φραγμένα με κάγκελα και
τα παντζούρια σχεδόν σάπια είχαν σχεδόν σαπίσει.
Σπρώχνοντας τη βαριά ξύλινη από ξύλο πόρτα του, αντίκριζα
μια εικόνα γοητευτική που με γοήτευε: Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι
με διακοσμήσεις, το ταβάνι ολοστόλιστο όλο στολίδια , το πιο
εντυπωσιακό αυτό που με εντυπωσίαζε περισσότερο, τα τζάμια
στα παράθυρα ήταν πολύχρωμα είχαν πολλά χρώματα.

66.  Στόχος ο χειρισμός των λέξεων (επιρρήματα) ή
φράσεων που δηλώνουν τόπο
 Υλικά
 κάρτες με χριστουγεννιάτικα στολίδια
 χριστουγεννιάτικο δέντρο
 κάρτα με τζάκι
 Περιγραφή δραστηριότητας
Ένας μαθητής σχηματίζει προτάσεις που περιέχουν
επιρρήματα ή φράσεις που δηλώνουν τόπο περιγράφοντας
τον τρόπο που θα στολιστεί το δέντρο και το τζάκι. ενώ οι
υπόλοιποι ακολουθούν τη περιγραφή του στολίζοντας το
δέντρο. Ακολουθεί παράδειγμα :

67. Παράδειγμα προτάσεων

68. Στόχοι γραφής και παραγωγής γραπτού λόγου:
Ο μαθητής ασκείται ώστε να είναι σε θέση να:
 Γράφει καθαρά, καλαίσθητα ορθογραφημένα κείμενα.
 Επεξεργάζεται και δομεί κείμενο με νοηματικές ενότητες και
παραγράφους.
 Εξοικειώνεται με στοιχεία δομής και περιεχομένου των
λογοτεχνικών κειμένων

69.  Επεξεργασία - αυθεντικοποίηση των κειμενικών
οριζουσών (είδος λόγου, προθετικότητα, αποδέκτης,
θέμα).
 Συλλογή και δόμηση του κειμενικού υλικού με
κατευθυνόμενες και μη κατευθυνόμενες τεχνικές
(guided and unguided techniques).
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική

70.  Στόχος η παραγωγή περιγραφικού κειμένου με
σωστή δομή και με κατευθυνόμενη τεχνική
(συλλογή υλικού καιν προσδιορισμός των
κειμενικών οριζουσών).
 Δραστηριότητα: Παρατηρήστε τις εικόνες και
περιγράψτε ένα σπίτι στα Ζαγοροχώρια,
χρησιμοποιώντας όσο περισσότερα επίθετα
μπορείτε, καθώς και λέξεις ή φράσεις που
φανερώνουν τόπο. Χρησιμοποιήστε λέξεις από τον
πίνακα και δικές σας.

73. ΕΠΙΘΕΤΑ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ
ΦΑΝΕΡΩΝΟΥΝ ΤΟΠΟ
 πέτρινος
 παραδοσιακός
 γραφικός
 θορυβώδης
 μικρός
 ασύγκριτος
 καταπράσινος
 κοντά
 απέναντι
 μέσα
 κάτω
 στην άκρη
 στην κορυφή
 μπροστά

74. Πού βρίσκεται
Πότε κτίστηκε (ποια η ιστορία του)
Πώς είναι εξωτερικά ,πώς φαίνεται από μακριά, το μέγεθος , το σχήμα
Πώς είναι εσωτερικά, χώροι και έπιπλα
Ποια πρόσωπα ζουν ή έζησαν εκεί
Συναισθήματα -Σκέψεις.

75. Στόχος: Οι μαθητές να εφαρμόσουν τα γλωσσικά
στοιχεία (επίθετα, επιρρήματα) που διδάχτηκαν στα
προηγούμενα στάδια στην περιγραφή ενός κτιρίου με
τη χρήση του γραπτού και του προφορικού λόγου.
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική
Πρώτη μορφή
κειμένου

76. a) Αναθεώρηση σε επίπεδο περιεχομένου και
δόμησης οργάνωσης ιδεών
b) Γλωσσική επιμέλεια του κειμένου
Επικοινωνιακή
Κειμενοκεντρική
Ομαδοσυνεργατική

77.  Έχω ακολουθήσει τη δομή της περιγραφής ( πού, πότε, πώς είναι
εξωτερικά, εσωτερικά, ποια πρόσωπα, ποια συναισθήματα και
σκέψεις)
 Οργάνωσα το γραπτό μου σε παραγράφους;
 Ελέγχω την ορθογραφία και τα σημεία στίξης.
 Χρησιμοποίησα πολλές διαφορετικές λέξεις ή έχω επαναλάβει
συχνά τις ίδιες λέξεις;
 Τι μου άρεσε περισσότερο απ' όσα έγραψα;
 Τι θα μπορούσα να έχω γράψει καλύτερα; Πώς μπορώ να το
γράψω τώρα;
 Τι θα μπορούσα να γράψω ακόμα; Τι θα μπορούσα να
αφαιρέσω; "
 Θα καταλάβουν το κείμενο οι συμμαθητές μου;
 Πώς είναι η εμφάνιση του γραπτού μου; Είναι καθαρό και
καλογραμμένο;

78. ΤΕΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

80. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΤΕ ΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΚΑΙ ΜΙΛΗΣΤΕ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ ΓΙΑ ΤΟ
ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΤΑ ΚΤΊΣΜΑΤΑ ΠΟΥ
ΒΛΕΠΕΤΕ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ.
 Θεσσαλονίκη:
H μητρόπολη και η οδός
Mητροπόλεως
προπολεμικά (πάνω) και
σήμερα (κάτω)
 Θεσσαλονίκης εγκόλπιον,
εκδ. Eξάντας, Aθήνα, 1997

81.  Η Μητρόπολη διατηρείται όπως ήταν τα κτίρια
όμως έχουν πλέον αλλάξει . Ενώ είναι και στις δύο
φωτογραφίες πολυώροφα έχουν διαφορετική
αρχιτεκτονική. Τα κομψά νεοκλασικά προπολεμικά
κτίρια με τα μεγάλα παράθυρα, τα μαρμάρινα και
γύψινα διακοσμητικά στοιχεία έχουν
αντικατασταθεί από πολυκατοικίες κολλημένες
δίπλα-δίπλα, με το ίδιο ύψος και παρόμοιες
προσόψεις που έχουν μακρόστενα μπαλκόνια με
τέντες.

83.  Υλικά
 12 κάρτες που απεικονίζουν ανά δύο την ίδια εικόνα
από τον εξωτερικό ή εσωτερικό χώρο ενός κτιρίου
 Περιγραφή δραστηριότητας:
 Ένας μαθητής επιλέγει μια κάρτα από τις έξι την οποία
δεν αποκαλύπτει. Ένας δεύτερος μαθητής έχοντας τις
έξι κάρτες προσπαθεί να μαντέψει ποια είναι η κάρτα
του συμμαθητή του. Περιγράφει λοιπόν στοιχεία από τις
κάρτες του στην προσπάθειά του να ανακαλύψει τη
σωστή. Οι απαντήσεις που παίρνει από το συμμαθητή
του σε αυτή την προσπάθειά του είναι μονολεκτικές και
μάλιστα μετά την ολοκλήρωση της περιγραφής.

87.  Στόχος: Στη συγκεκριμένη δραστηριότητα οι
μαθητές θα εξασκηθούν στην εύρεση και σωστή
τοποθέτηση των επιθέτων στο παραμύθι. (σύνδεση του
μαθήματος με ένα είδος της λογοτεχνίας).
 Δραστηριότητα: Οι μαθητές έχουν ως στόχο να
στολίσουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Για να το
στολίσουν θα πρέπει να βρουν τα επίθετα που θα
ακούσουν στο παραμύθι ‘’Η μπουγάδα του Άι
Βασίλη’’

89. Επίσημη , κόκκινη, απαίσιος, μαύρος, τεράστιος,
μακρύ, άσπρες, γυαλιστερό, μικρά, επίσημα,
καινούργια, όμορφα, μάλλινες, μεγάλο, χάρτινη,
πολύχρωμα, κόκκινο, φαρδύ, ζεστές, θαυμάσιος,
χρυσό, ολοκαίνουργια.

91.  Βιβλίο μαθητή γλώσσα Στ΄ Δημοτικού
 Τετράδιο εργασιών μαθητή Στ΄Δημοτικού
 Γραμματική Ε΄ και Στ΄ Δημοτικού
 Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Ε και Στ
Δημοτικού « Με λογισμό και και μ΄ όνειρο»
Λογισμικά
Hot-potatoes για την κατασκευή των ασκήσεων

92. ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟYΓΕΝΝΑ ΚΑΙ ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ!