2. • KERAJAAN MELAYU MELAKAKERAJAAN MELAYU MELAKA
• DIDIRIKAN OLEH PARAMESWARA PADA AWAL KURUN KE-15DIDIRIKAN OLEH PARAMESWARA PADA AWAL KURUN KE-15
• TERKENAL SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN, PERKEMBANGANTERKENAL SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN, PERKEMBANGAN
AGAMA ISLAM, KELUASAN TANAH JAJAHAN DAN HUBUNGANAGAMA ISLAM, KELUASAN TANAH JAJAHAN DAN HUBUNGAN
POLITIK DENGAN KUASA BESAR IAITU DENGAN NEGARAPOLITIK DENGAN KUASA BESAR IAITU DENGAN NEGARA
CHINA.CHINA.
• PEMERINTAHAN DIKETUAI OLEH RAJA MELAKA DIBANTUPEMERINTAHAN DIKETUAI OLEH RAJA MELAKA DIBANTU
OLEH BENDAHARA, LAKSAMANA,TEMENGGUNG, PENGHULUOLEH BENDAHARA, LAKSAMANA,TEMENGGUNG, PENGHULU
BENDAHARI DAN SYAH BANDAR.BENDAHARI DAN SYAH BANDAR.
• ISLAM MERUPAKAN AGAMA RASMI DAN BAHASA MELAYUISLAM MERUPAKAN AGAMA RASMI DAN BAHASA MELAYU
SEBAGAI BAHASA RASMI.SEBAGAI BAHASA RASMI.
• KEDUDUKAN MELAKA ADALAH STRATEGIK IAITU DI TENGAH –KEDUDUKAN MELAKA ADALAH STRATEGIK IAITU DI TENGAH –
TENGAH JALAN PERDAGANGAN ANTARA INDIA DAN CHINA, DITENGAH JALAN PERDAGANGAN ANTARA INDIA DAN CHINA, DI
SELAT MELAKA DAN DILINDUNGI BENCANA ALAM OLEHSELAT MELAKA DAN DILINDUNGI BENCANA ALAM OLEH
BANJARAN TITIWANGSA.BANJARAN TITIWANGSA.

3. KEGEMILANGAN MELAKA
Pentadbiran
yang
sistematik
Pusat
Pengembangan
Agama Islam
Perluasan
Kuasa
Pusat
Perdagangan
Pusat
Kegiatan
Ilmu
Kematangan
Hubungan Luar

4. Pentadbiran yangPentadbiran yang
SistematikSistematik
Pembesar
Berempat
Pembesar
Berlapan
Pembesar
Enam Belas
Pembesar
Tiga Puluh
Dua

5. Susun duduk pembesar di balairung seri semasa
Pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka

6. Sultan
Bendahara
Penasihat
raja dalam
pentadbiran
Menteri
Utama
Ketua Turus
Angkatan
perang
Ketua Hakim
Pemangku
sultan
Penghulu
Bendahari
Ketua segala
Bendahari
Ketua
Urusetia
Istana
Ketua segala
Syahbandar
Temenggung
Ketua polis
dan penjara
Penguasa
bandar
Melaka
Protokol
Istana
Hakim di
darat
Laksamana
Ketua
angkatan
laut
Ketua duta
Mengetuai
utusan

7. Kawasan pembesar mengutip cukai dipanggil
‘kawasan pemakanan’.
PEMBESAR KAWASAN PEGANGAN
Bendahara Muar dan Bentan
Penghulu Bendahari Kampar dan Sening
Ujung
Laksamana Temasik
Hulubalang Sungai raya dan
Siantan

8. Faktor-faktor
Perkembangan
Keberkesanan
Undang-undang
Laut Melaka
Sistem Cukai dan Surat
Kebenaran Berniaga
Penggunaan
Sistem Matawang
Peranan
Laksamana dan
Orang Laut
Peranan
Syahbandar
Kedudukan
Geografi
Pelabuhan
Entreport
Kemudahan
di Pelabuhan

9. KEBERKESANAN UNDANG-UNDANGKEBERKESANAN UNDANG-UNDANG
LAUT MELAKALAUT MELAKA
Hukum Kanun Melaka dan Undang-Hukum Kanun Melaka dan Undang-
undang Laut Melaka digubal untukundang Laut Melaka digubal untuk
menjamin keamanan dalam negeri sertamenjamin keamanan dalam negeri serta
melicinkan urusan di pelabuhan.melicinkan urusan di pelabuhan.

10. SISTEM CUKAI DAN SURATSISTEM CUKAI DAN SURAT
KEBENARAN BERNIAGAKEBENARAN BERNIAGA
 Dua jenis cukai:Dua jenis cukai:
1.1. Cukai rasmi seperti duti import.Cukai rasmi seperti duti import.
2.2. Cukai tidak rasmi dalam bentuk hadiah.Cukai tidak rasmi dalam bentuk hadiah.
 Cukai dikenakan mengikut kawasan.Cukai dikenakan mengikut kawasan.
1.1. Pedagang dari Burma, India, Sri LankaPedagang dari Burma, India, Sri Lanka
- 6%.- 6%.
2.2. Pedagang dari China, Jawa, Maluku –Pedagang dari China, Jawa, Maluku –
memberi hadiah.memberi hadiah.
3.3. Pedagang dari Kepulauan Melayu – 3%.Pedagang dari Kepulauan Melayu – 3%.

11. PENGGUNAAN SISTEM
MATAWANG
 Memudahkan urusan perdagangan.
 Wang logam digunakan dalam urus niaga.
 Wang logam diperbuat daripada timah
yang dipanggil Calains.
 Di samping itu, mata wang emas, perak
dan timah yang dibawa dari Pedir, Pasai,
Kembayat dan Gujerat juga digunakan.

12. PERANAN LAKSAMANA DANPERANAN LAKSAMANA DAN
ORANG LAUTORANG LAUT
• Laksamana bertanggungjawab menjaga
keselamatan perairan Selat Melaka.
• Orang Laut bertanggungjawab
menjalankan tugas-tugas pengawalan.

13. PERANAN SYAHBANDARPERANAN SYAHBANDAR
 Tugas-tugas SyahbandarTugas-tugas Syahbandar
Menguruskan pasar dan
gudang
Kebajikan dan keselamatan
pedagang
Memeriksa alat timbang,
sukat dan matawang
Menjadi hakim di
pelabuhan
Menguatkuasakan
Peraturan keluar masuk
kapal
Menguruskan cukai

14. KEDUDUKAN GEOGRAFIKEDUDUKAN GEOGRAFI
 Terletak di antara laluan perdaganganTerletak di antara laluan perdagangan
timur dengan barat.timur dengan barat.
 Terlindung dari tiupan angin monsun.Terlindung dari tiupan angin monsun.
 Laut yang dalam.Laut yang dalam.
 Bentuk muka bumi yang sesuai sebagaiBentuk muka bumi yang sesuai sebagai
kawasan pertahanan.kawasan pertahanan.
 Bukit-bukau di sekeliling menjadi panduanBukit-bukau di sekeliling menjadi panduan
untuk kapal keluar dan masuk.untuk kapal keluar dan masuk.

15. PELABUHAN ENTREPORTPELABUHAN ENTREPORT
 Melaka berperanan sebagai pelabuhanMelaka berperanan sebagai pelabuhan
entreport iaitu pusat pengumpulan danentreport iaitu pusat pengumpulan dan
pengedaran barang dagangan.pengedaran barang dagangan.

16. KEMUDAHAN DI PELABUHANKEMUDAHAN DI PELABUHAN
GudangGudang
PengangkutanPengangkutan
MakananMakanan
Tempat membaiki kapalTempat membaiki kapal
Tempat penginapanTempat penginapan
Syahbandar menjaga kebajikan danSyahbandar menjaga kebajikan dan
menyediakan kemudahan untukmenyediakan kemudahan untuk
pedagang.pedagang.

17. Replika jong yang digunakan untuk mengangkut
barang dari kapal pedagang ke daratan

18. Perahu digunakan untuk memunggah barang
dari kapal pedagang

19. Gajah digunakan untuk mengangkut barang dari
pelabuhan ke tempat lain

20. Hubungan Serantau
Siak
Pasai
Siak
Kampar
Jawa
-Wujud hubungan
perdagangan
-Negeri taklukan Melaka
- Perdagangan emas
- Hubungan wujud hasil perkahwinan
- Pertukaran pendapat tentang hukum
Islam
-Negeri taklukan Melaka
-Perdagangan emas

21. Hubungan AntarabangsaHubungan Antarabangsa
MelakaMelaka
Melaka – ChinaMelaka – China
Melaka – SiamMelaka – Siam
Melaka – RyukyuMelaka – Ryukyu
Melaka - GujeratMelaka - Gujerat
Bermula pada tahun 1404Bermula pada tahun 1404
Wujud hubungan diplomatik danWujud hubungan diplomatik dan
perdaganganperdagangan
Wujud hubungan diplomatikWujud hubungan diplomatik
Bertujuan untuk menjaga kepentinganBertujuan untuk menjaga kepentingan
ekonomiekonomi
Wujud hubungan diplomatik danWujud hubungan diplomatik dan
perdaganganperdagangan
Sultan Mansor Shah pernah mengirimSultan Mansor Shah pernah mengirim
surat kepada raja Ryukyusurat kepada raja Ryukyu
Wujud hubungan daganganWujud hubungan dagangan
Penyebaran Islam oleh pedagangPenyebaran Islam oleh pedagang
GujeratGujerat

22. Cara penyebaran Islam di MelakaCara penyebaran Islam di Melaka
1.1. PerkahwinanPerkahwinan
2. Mubaligh Arab2. Mubaligh Arab
3. Pedagang Islam3. Pedagang Islam
4. Sifat Islam4. Sifat Islam
Megat Iskandar Shah kahwinMegat Iskandar Shah kahwin
dengan puteri raja Pasaidengan puteri raja Pasai
yang Islamyang Islam
Disebarkan oleh Syeikh AbdulDisebarkan oleh Syeikh Abdul
Aziz dari MekahAziz dari Mekah
Berniaga sambilBerniaga sambil
berdakwahberdakwah
Adil, toleransi dan rasionalAdil, toleransi dan rasional

23. Kesannya Melaka menjadi pentingKesannya Melaka menjadi penting
sebagaisebagai
pusat penyebaran agama Islam
tempat pertemuan ulama dan pendakwah
dari serata dunia
pusat kegiatan dakwah dengan menghantar
pendakwah ke luar Melaka.

24. Peranan Sultan Melaka dalamPeranan Sultan Melaka dalam
perkembangan Islamperkembangan Islam
►Menyediakan tempat tinggal kepadaMenyediakan tempat tinggal kepada
pendakwahpendakwah
►Menyambut baik kedatangan IslamMenyambut baik kedatangan Islam
►Menggalakkan penyebaran IslamMenggalakkan penyebaran Islam
►Mewujudkan institusi agamaMewujudkan institusi agama
►Menjadikan istana tempat aktiviti IslamMenjadikan istana tempat aktiviti Islam
►Amalkan nilai murni Islam di dalamAmalkan nilai murni Islam di dalam
pemerintahanpemerintahan

25. Kegigihan Melaka
menyebarkan Islam
ke Asia Tenggara
Kegigihan Melaka
menyebarkan Islam
ke Asia Tenggara
Melakamenjadi pusatperdaganganantarabangsa
Penyebaran
agama Islam
kepada askar
upahan Jawa
Kegigihanmubaligh,ulama dan ahli
Penerimaan
Islam oleh
negeri-negeri
taklukan
Peranan
pemerintah
Melaka
Perkahwinan
politik

26. Peta penyebaran Islam di AsiaPeta penyebaran Islam di Asia
TenggaraTenggara

27. PenaklukanPenaklukan
►Melaka mempunyai tanah jajahan taklukanMelaka mempunyai tanah jajahan taklukan
yang luasyang luas
►Kebanyakan raja negeri taklukan MelakaKebanyakan raja negeri taklukan Melaka
memeluk Islam sebagai tanda taat setiamemeluk Islam sebagai tanda taat setia
mereka kepada Melaka dan menjaminmereka kepada Melaka dan menjamin
keselamatan negerikeselamatan negeri

28. Peranan ahli agamaPeranan ahli agama
►Penyebaran Islam dilakukan oleh mubaligh,Penyebaran Islam dilakukan oleh mubaligh,
ulama dan ahli sufiulama dan ahli sufi
►Proses dakwah dilakukan secara berhemahProses dakwah dilakukan secara berhemah
dan tiada paksaan, dapat menarik minatdan tiada paksaan, dapat menarik minat
rakyat memeluk agama Islamrakyat memeluk agama Islam

29. Perkahwinan politikPerkahwinan politik
►Perkahwinan politik di antara putera atauPerkahwinan politik di antara putera atau
puteri Sultan Melaka dengan putera atauputeri Sultan Melaka dengan putera atau
puteri kerajaan lainputeri kerajaan lain
►Perkahwinan di antara puteri Sultan MansorPerkahwinan di antara puteri Sultan Mansor
Shah dengan putera raja Siak turutShah dengan putera raja Siak turut
menyebarkan Islam di Siakmenyebarkan Islam di Siak

30. Tentera upahanTentera upahan
►Melaka mempunyai ramai tentera upahanMelaka mempunyai ramai tentera upahan
dari Jawadari Jawa
►Mereka memeluk Islam semasa bertugas diMereka memeluk Islam semasa bertugas di
Melaka dan menyebarkannya apabilaMelaka dan menyebarkannya apabila
pulang ke tempat asal merekapulang ke tempat asal mereka

31. PerdaganganPerdagangan
►Melaka sebagai pusat perdaganganMelaka sebagai pusat perdagangan
antarabangsaantarabangsa
►Menjadi tumpuan ramai pedagang asingMenjadi tumpuan ramai pedagang asing
►Apabila pulang, mereka menyebarkan IslamApabila pulang, mereka menyebarkan Islam
di tempat asal merekadi tempat asal mereka

32. Peranan pemerintahPeranan pemerintah
►Memberi galakan dan dorongan kepadaMemberi galakan dan dorongan kepada
pendakwah untuk menyebarkan Islampendakwah untuk menyebarkan Islam
►Sultan Alauddin Riayat Shah pernahSultan Alauddin Riayat Shah pernah
menghantar ahli agama untuk mengajar rajamenghantar ahli agama untuk mengajar raja
–raja dari Pahang, Kampar dan Inderagiri–raja dari Pahang, Kampar dan Inderagiri
mengenai Islammengenai Islam

33. Kesan Pengaruh
agama Islam
Wujud institusi
kesultanan
menggantikan sistem
beraja
Pengaruhi
kesenian dan
gaya hidup
Tulisan jawi
digunakan
secara meluas
Ulama memainkan
peranan penting
di dalam
pentadbiran
Undang-undang
Islam di
laksanakan
Pendidikan berteras
Al Quran dan
Bahasa Melayu
Menjadi bahasa
ilmu

34. Peranan istana sebagai pusat ilmuPeranan istana sebagai pusat ilmu
►Tempat berkumpul golongan cerdikTempat berkumpul golongan cerdik
pandai seperti jurutulis, pengarang danpandai seperti jurutulis, pengarang dan
ulamaulama
►Pusat terjemahan dan menyadur karyaPusat terjemahan dan menyadur karya
sastera Arab dan Parsisastera Arab dan Parsi
►Tempat penghasilan undang-undangTempat penghasilan undang-undang
►Tempat menyimpan karya buku hasilTempat menyimpan karya buku hasil
penulis tempatan dan asingpenulis tempatan dan asing
►Tempat mengadakan perbincangan danTempat mengadakan perbincangan dan
perdebatan alim ulama tentang Islamperdebatan alim ulama tentang Islam

35. Tempat berkumpul cerdik pandaiTempat berkumpul cerdik pandai
JurutulisJurutulis
1.1. Mengarang suratMengarang surat
rasmi rajarasmi raja
2.2. Menggubal perjanjianMenggubal perjanjian
3.3. Menjadi guru kepadaMenjadi guru kepada
anak-anak rajaanak-anak raja
PengarangPengarang
1.1. Mengarang sejarahMengarang sejarah
2.2. MenghasilkanMenghasilkan
pelbagai jenispelbagai jenis
kesussasteraankesussasteraan
3.3. Menyusun salasilahMenyusun salasilah
rajaraja
4.4. Mencatat diari istanaMencatat diari istana

36. Karya sastera yang dihasilkanKarya sastera yang dihasilkan
Karya MelayuKarya Melayu
Hikayat Hang TuahHikayat Hang Tuah
Hikayat Bayan BudimanHikayat Bayan Budiman
Karya sasteraKarya sastera
terjemahanterjemahan
Hik. Amir HamzahHik. Amir Hamzah
Hik Iskandar ZulkarnainHik Iskandar Zulkarnain
Karya sastera saduranKarya sastera saduran
Hik. Bulan PecahHik. Bulan Pecah
Hik. Nabi BercukurHik. Nabi Bercukur
Hik. Nabi YusofHik. Nabi Yusof
Karya undang-undangKarya undang-undang
Hukum Kanun MelakaHukum Kanun Melaka
Undang-undang LautUndang-undang Laut
MelakaMelaka

37. Islam mempengaruhi perkembanganIslam mempengaruhi perkembangan
bahasa Melayu dan tulisanbahasa Melayu dan tulisan
1.1. Bahasa ilmu pengetahuanBahasa ilmu pengetahuan
2.2. Bahasa persuratanBahasa persuratan
3.3. Bahasa untuk menyampaikan dakwahBahasa untuk menyampaikan dakwah
IslamaiahIslamaiah
4.4. Perkembangan tulisan jawiPerkembangan tulisan jawi

38. CARA-CARA PERLUASAN KUASACARA-CARA PERLUASAN KUASA
1. PENAKLUKAN1. PENAKLUKAN
2. PERKAHWINAN2. PERKAHWINAN
3. MEMBERI BANTUAN KEPADA3. MEMBERI BANTUAN KEPADA
KERAJAAN LAINKERAJAAN LAIN
4. KERELAAN RAJA NEGERI LAIN4. KERELAAN RAJA NEGERI LAIN
MENJADI NAUNGAN MELAKAMENJADI NAUNGAN MELAKA

39. PENAKLUKANPENAKLUKAN
► Tujuan : Menjamin keselamatan , kemakmuranTujuan : Menjamin keselamatan , kemakmuran
dan keutuhan kerajaan Melakadan keutuhan kerajaan Melaka
► Kerajaan yang ditakluki – Kampar dan PahangKerajaan yang ditakluki – Kampar dan Pahang
► Faktor kejayaan:Faktor kejayaan:
- Kebijaksaan Sultan Melaka mengatur strategiKebijaksaan Sultan Melaka mengatur strategi
- Bantuan askar yang berani & sanggup berkorbanBantuan askar yang berani & sanggup berkorban

40. PERKAHWINANPERKAHWINAN
► Putera dan puteriPutera dan puteri
Sultan MelakaSultan Melaka
dikahwinkan dengandikahwinkan dengan
putera dan puteri rajaputera dan puteri raja
negeri lainnegeri lain
► Contoh – Pahang,Contoh – Pahang,
Kelantan dan SiakKelantan dan Siak
► Perkahwinan dapatPerkahwinan dapat
mengukuhkanmengukuhkan
hubunganhubungan
persaudaraan antarapersaudaraan antara
kedua-dua kerajaankedua-dua kerajaan

41. MEMBERI BANTUAN KEPADAMEMBERI BANTUAN KEPADA
KERAJAAN LAINKERAJAAN LAIN
►Kerajaan Melaka pernah membantu RajaKerajaan Melaka pernah membantu Raja
Pasai, Sultan Zainal Abidin yang hendakPasai, Sultan Zainal Abidin yang hendak
digulingkan daripada takhtadigulingkan daripada takhta
►Melaka pernah membantu Raja PasaiMelaka pernah membantu Raja Pasai
mengalahkan kerajaan Aru yangmengalahkan kerajaan Aru yang
mengancam Pasai dan Melakamengancam Pasai dan Melaka
►Oleh itu, kekuasaan Melaka diakui olehOleh itu, kekuasaan Melaka diakui oleh
Pasai walaupun kedua-duanya sama tarafPasai walaupun kedua-duanya sama taraf

42. KERELAAN RAJA NEGERI LAINKERELAAN RAJA NEGERI LAIN
MENJADI NAUNGAN MELAKAMENJADI NAUNGAN MELAKA
►Ada antara pemerintah yang rela yangAda antara pemerintah yang rela yang
bernaung di bawah pemerintahan Melakabernaung di bawah pemerintahan Melaka
seperti Jambi dan Linggaseperti Jambi dan Lingga
►Raja-raja yang berada di bawah naunganRaja-raja yang berada di bawah naungan
Melaka biasanya ditabalkan oleh rajaMelaka biasanya ditabalkan oleh raja
MelakaMelaka

43. KEBIJAKSAAN PEMIMPINKEBIJAKSAAN PEMIMPIN
► SULTAN MUZAFFARSULTAN MUZAFFAR
SHAHSHAH
► SULTAN MANSORSULTAN MANSOR
SHAHSHAH
► SULTAN ALAUDDINSULTAN ALAUDDIN
RIAYAT SHAHRIAYAT SHAH
► BENDAHARA TUNBENDAHARA TUN
PERAKPERAK

44. SULTAN MUZAFFAR SHAHSULTAN MUZAFFAR SHAH
►Memulakan perluasan kuasaMemulakan perluasan kuasa
►Berjaya menguasai Pahang, Inderagiri danBerjaya menguasai Pahang, Inderagiri dan
KamparKampar
►Menghantar Tun Perak menentangMenghantar Tun Perak menentang
serangan Siam ke atas Melakaserangan Siam ke atas Melaka
►Menjalin hubungan diplomatik denganMenjalin hubungan diplomatik dengan
ChinaChina
►Bijak menyelesaikan masalah antaraBijak menyelesaikan masalah antara
oarang Melayu dan India-Muslimoarang Melayu dan India-Muslim

45. SULTAN MANSOR SHAHSULTAN MANSOR SHAH
Pengganti Sultan Muzzaffar
Shah
Berjaya menguasai Bernam
,Perak dan Siak
Berjaya menghalang Pahang, Kampar
Dan Inderagiri bebaskan diri
Dari Melaka

46. SULTAN ALAUDDIN RIAYATSULTAN ALAUDDIN RIAYAT
SHAHSHAH
►Pengganti Sultan Muzzaffar ShahPengganti Sultan Muzzaffar Shah
►Warak dan sangat mementingkanWarak dan sangat mementingkan
pentadbiran negarapentadbiran negara
►Seorang yang gagahSeorang yang gagah
►Sangat mengambil berat keamanan &Sangat mengambil berat keamanan &
keselamatan dalam negeri (menyamarkeselamatan dalam negeri (menyamar
sebagai rakyat biasa untuk membenterassebagai rakyat biasa untuk membenteras
jenayahjenayah

47. BENDAHARA TUN PERAKBENDAHARA TUN PERAK
► Bekas penghulu Klang dan berjaya menghalangBekas penghulu Klang dan berjaya menghalang
serangan Siamserangan Siam
► 1456, Tun Perak dilantik menjadi Bendahara1456, Tun Perak dilantik menjadi Bendahara
► Dengan kebijaksaan Tun Perak , Siam akhirnyaDengan kebijaksaan Tun Perak , Siam akhirnya
berundur kerana menyangka tentera Melaka sangatberundur kerana menyangka tentera Melaka sangat
ramairamai
► Berjaya menguasai PahangBerjaya menguasai Pahang
► Sangat setia kepada sultan MelakaSangat setia kepada sultan Melaka
► Buktinya, tidak menuntut bela atas kematian anaknyaBuktinya, tidak menuntut bela atas kematian anaknya
yang dibunuh Raja Muhammadyang dibunuh Raja Muhammad
► Tindak-tanduknya menjamin keamanan danTindak-tanduknya menjamin keamanan dan
mengekalkan taat setiamengekalkan taat setia

48. Kawasan Jajahan
Takluk
Bentuk Ufti
•Klang, Bernam, Perak, dan
Jugra
•Kampar, Inderagiri, dan Pahang
•Lingga, Rokan, Tunggal dan Rupat
• 40 000 Calains
setahun
• 40 kati emas setahun
• 40 buah perahu dan
lancara bersama
hulubalang

49. KESIMPULANKESIMPULAN
►Usaha pemimpin yang telah membawaUsaha pemimpin yang telah membawa
pada kegemilangan Melaka haruslahpada kegemilangan Melaka haruslah
dihargai.dihargai.
►Sebagai rakyat kita hendaklah setia padaSebagai rakyat kita hendaklah setia pada
raja dan negara serta mematuhi ajaranraja dan negara serta mematuhi ajaran
agama.agama.
►Kita perlu mengamalkan toleransi beragamaKita perlu mengamalkan toleransi beragama
dalam sebuah masyarakat yang berbilangdalam sebuah masyarakat yang berbilang
kaum.kaum.