Tradución ao galego dunha presentación do prof. Isaac Buzo sobre os recursos hídricos en España

1. HIDROGRAFÍA E BIOXEOGRAFÍA Isaac Buzo Sánchez (adaptado) OS RECURSOS HÍDRICOS DE ESPAÑA

2. A HIDROSFERA É a parte do sistema terrestre composta por auga. Esta atópase en diferentes compartimentos e estados: Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ Fonte: Wikipedia Depósito Volume (en millóns de km 3 ) Porcentaxe Océanos 1370 97.25 Casquetes e glaciares 29 2.05 Auga subterránea 9.5 0.68 Lagos 0.125 0.01 Humidade do solo 0.065 0.005 Atmosfera 0.013 0.001 Regatos e ríos 0.0017 0.0001 Biomasa 0.0006 0.00004

3. A AUGA NA HIDROSFERA AUGA SÓLIDA LÍQUIDA GASOSA CASQUETES E GLACIARES AUGA MARIÑA AUGA CONTINENTAL Superficial Subterránea Ríos Lagos ATMOSFERA HUMIDADE D0 SOLO BIOMASA Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

4. Proceso de circulación da auga na terra que inclúe cambios de localización e de estado (sólido, líquido e gasoso) provocados principalmente pola enerxía solar e a forza da gravidade CICLO HIDROLÓXICO: A auga en movemento Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ FOnte: Banco de imágenes CNICE

7. OS RÍOS ESPAÑOIS Vertentes Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ Fonte: Banco de Imaxes CNICE

11. OS RÍOS ESPAÑOIS Organización e xestión Conca hidrográfica Xestión: Confederación hidrográfica Intercomunitarias Intracomunitarias A xestión lévaa o Estado: Norte, Texo, Guadiana, Guadalquivir, Ebro, Segura, Xúcar A súa xestión corre a cargo das CC.AA: interiores vascas, interiores galegas, cunca sur, interiores catalás, Baleares e Canarias Organización Existen problemas: O Guadalquivir. El Estado cedeu a súa xestión a Andalucía, malia que é unha cunca intercomunitaria. A Junta de Extremadura presentou un recurso de inconstitucionalidade (ten que resolvelo o Tribunal Constitucional) Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

12. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica Norte: Miño O Miño nace no Macizo Galaico. Principal afluente: Sil. Percorre as provincias de Lugo, Ourense e Pontevedra, onde marca fronteira con Portugal. Queda englobado na Cunca Hidrográfica del Norte, xunto a todos os ríos cantábricos Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

13. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica Norte: Ríos Cantábricos Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

14. OS RÍOS ESPAÑOIS Demarcación hidrolóxica Galicia Costa As cuncas dos pequenos ríos galegos nacidos no Macizo Galaico e que desembocan no Atlántico constitúen unha cunta intracomunitaria (dependen do Consorcio Augas de Galicia, Xunta de Galicia) Estes ríos presentan as mesmas características dos ríos cantábricos, coa particularidade da desembocadura en forma de rías Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

15. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Douro A cunca do Douro é a máis extensa de toda a península O río Douro nace nos Picos de Urbión (Sistema Ibérico). Atravesa as provincias de Soria, Burgos, Valladolid, Zamora e ddesemboca en Porto Recebe entre outros afluentes o Pisuerga e o Esla polo Norte (nacen na Cordilleira Cantábrica e aportan máis auga) e o Adaja e o Tormes polo sur (nacen no Sistema Central, con menor pluviosidade) Predomina o réxime pluvial , con máximos en inverno e mínimos en verán Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

16. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Texo O Texo é o río de maior lonxitude da península, anque a súa bacía é pequena Nace na serra de Albarracín (Sistema Ibérico), atravesando as provincias de Guadalaxara, Madrid, Toledo e Cáceres, para desembocar en Lisboa Só na marxe norte recebe afluentes de relativa importancia: Jarama, Alberche, Tiétar e Alagón Presenta un réxime pluvio-nival, con máximo primaveral, no curso alto e medio, sendo pluvial oceánico no curso baixo Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

17. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Guadiana O Guadiana nace nas lagoas de Ruidera, desaparecenco para reaparecer posteriormetente nos Ollos do Guadiana, afloramento de augas subterránas onde se sitúan as Táboas de Daimiel. Atravesa as provincias de Cidade Real e Badaxoz, desemboca en Ayamonte, despois de facer fronteira entre España e Portugal algúns quilómetros No territorio de xestión da Confederación Hidrográfica do Guadiana inclúense os ríos Tinto e Odiel, que desembocan directamente no mar Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

18. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Guadalquivir O Guadalquivir nace na Sierra de Cazorla, e atravesa a provincia de Xaén, Córdoba, Sevilla, e Cádiz, desembocando en Sanlúcar de Barrameda, nas Marismas de Doñana. É navegable no último treito Conta coa aportación dos afluentes de SerraMorena (Guadalimar, Jándula, Guadiato) e da Cordilleira Subbética (Genil, caudaloso porque baixa de Serra Morena) O seu caudal máximo dáse en invierno e o mínimo en verán Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

19. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Sur Pequena cunca intercomunitaria composta por pequenos ríos que nacen nos Sistemas Béticos e desembocan rapidamente no Mediterráneo Posúen as características dos ríos de vertente mediterránea Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

20. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Segura Inclúe territorios principalmente de Murcia, e das CC.AA. circundantes: Andalucía, Castilla-La Mancha, e Comunidade Valenciana Ríos de caudal irregular con fortes estiaxes en verán Para paliar a falta de auga, nas rexións do sueste construíuse o Trasvase Texo-Segura, obra de enxeñería que afecta ás cuncas do Texo, Guadiana, Xúcar e Segura Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

21. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Xúcar A Confederación Hidrográfica do Xúcar inclúe no territorio que xestiona a conca do río Xúcar, máis a do Turia e outros pequenos ríos que desembocan no Mediterráneo entre a cunca do Segura e a do Ebro Son ríos curtos e irregulares , que padecen estiaxes en verán e enchentes principalmente en outono Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

22. OS RÍOS ESPAÑOIS Confederación Hidrográfica do Ebro A cunca do río Ebro é a segunda máis extensa da península O Ebro nace en Fontibre (Santander), percorrendo as provincias de Burgos, Álava, A Rioxa, Zaragoza, e desemboca formando un extenso delta aol sur da provincia de Tarragona Os afluentes da marxe norte son de réxime pluvio-nival , que recollen as augas da vertente pirenaica meridional, son o Aragón, o Gállego, o Segre, e o Cinca; os afluentes da marxe sur , como o Xalón, de réxime pluvial irregular , nacen no Sistema Ibérico Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

23. OS RÍOS ESPAÑOISES Concas interiores catalás Como cunca intracomunitaria depende da Generalitat de Cataluña Trátase de pequenos ríos pirenaicos ou nados nas Cordilleiras Costeiro-Catalás que desembocan directamente no mar Posúen as características dos ríos da vertente mediterránea Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

24. OS RÍOS ESPAÑOIS Demarcacións hídricas de Canarias e Baleares En ambos os dous casos apenas existen cursos permanentes de auga en superficie, polo que o abastecemento faise principalmente a partir das augas subterráneas, humedais e desalgadoras No caso de Baleares a xestión da auga correspóndelle ao Consorcio de Auga do Govern Balear, mentres que en Canarias é o cabildo insular de cada unha das illas quen xestiona as augas do seu territorio Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

25. OS LAGOS LAGOS ENDÓXENOS EXÓXENOS Glaciares Cársticos Arreicos Litorais Eólicos La Janda (Cádiz) Campos de Calatrava (Cidade Real) Lagos pirenáicos; Sanabria Lagoas de Ruidera (Cidade Real) Tablas de Daimiel (Cidade Real) Mar Menor, AlbufeIra Valencia Closes do Ampurdán Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ Tectónicos Volcánicos

26. HUMEDAIS Son extensións desiguais de terreo, xeralmente pouco profundas. Inclúen lagoas, albufeiras, marismas e deltas Son de importancia ecolóxica debido á adaptación dos seus animais e plantas a un ecosistema de transición entre a auga e a terra Serven de lugar de acollida de aves migratorias Os principais humedais españois atópanse nas Tablas de Daimiel, as lagoas de Toledo, Cidade Real, Albacete e o val do Ebro, as marismas do Guadalquivir, o delta do Ebro e as albufeiras de Valencia e do Mar Menor Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ

27. A AUGA SUBTERRÁNEA: Os acuíferos Son embolsamentos de auga subterránea almacenada no solo pola acción das rochas impermeables Cando chegan ao máximo nivel de almacenaxe (nivel freático) as augas saen á superficie a través de ríos, mananciais ou directamente ao mar A península Ibérica conta con moitos acuíferos nas depresións dos principais ríos, nas chairas litorais mediterráneas e nas illas Baleares e Canarias As augas subterráneas, xeralmente de boa calidade abastecen a numerosa poboación, aínda que a sobreexplotación pode provocar a salinización das augas Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ