1. რა? ი ნ თ ე
ფოტოს
ზი
სად
მწვანე ?
მცენარეებში
როდის?
XXI საუკუნეში

2. ფოტოსინთეზი არის
პროცესი, რომლის
დროსაც ნახშირორჟან-
გისგან, წყლისა და მასში
გახსნილი მინერა-
ლური ნივთიერებე-
ბისგან, მზის სხივების
ენერგიის დახმარებით
წარმოიქმნება ჟანგბადი
და ორგანული
ნივთიერებები

3. პლანეტის მცენარეულ საფარს, განსაკუთრებით ტყეს, ძალიან
დიდი მნიშვნელობა აქვს ატმოსფეროში ჟანგბადის გამოყოფაში.
ფოტოსინტეზმა ძირეულად შეცვალა პლანეტა "დედამიწა".
ბუნებაში, მწვანე მცენარეების გარდა, არ არსებობს ჟანგბადის
სხვა წყარო. ფოტოსინტეზის წყალობით მზის ენერგია კი არ
იფანტება სივრცეში,
არამედ გარდაიქმნება ქიმიურ ენერგიად და ინახება ორგანული
ნივთიერებების სახით.

4. ყოველ წლიურად ფოტოსინტეზის
მეშვეობით, დედამიწაზე წარმოიქმნება 150
მლრდ. ტონა ორგანული ნივთიერება და
გამოიყოფა დაახლოებით 200 მლნ. ტონა
თავისუფალი ჟანგბადი.
ჩვენი პლანეტის გლობალური დაბინძურება
ხელს უშლის მას "თავისუფლად ისუნთქოს".

5. ძირითადი გარემო ფაქტორები, რომლებიც
ზემოქმედებენ ფოტოსინტეზის პროცესზე:
სინათ СО2 ატმოსფე-
როს შხამ-
ლე კონცენ- ქიმიკატები, რ
დამაბინ- ომლებიც
ტრაცია
ძურებელ ფართოდ
ჰაერში. ი გამოიყენება
ტემპერ წყალი ნივთიერე
სოფლის
მეურნეობაში
ა-ტურა ნიადაგი ბები

6. განათების მომატებასთან ერთად
სინათლე ფოტოსინთეზის პროცესიც
პროპორციულად იზრდება
გარკვეულ კრიტიკულ
წერტილამდე. შემდეგ მისი
ინტენსივობა ასე თუ ისე მუდმივ
დონეზე რჩება, ხოლო სინათლის
შემდგომ მატებასთან ერთად
კლეულობს. დღეს მრავალი
მიზეზის გამო ჰაერის გამტარობამ
მზის გამოსხივების მიმართ
მოიმატა. ეს სინათლის
ინტენსივობის ზრდას და
შესაბამისად ფოტოსინთეზის
შენცირებას გამოიწვევს.

7. • ტემპერატურა სხვადასხვა
ტემპერატურა მცენარეებზე სხვადასხვაგვარად
მოქმედებს, თუმცა ოპტიმალური
ტემპერატურა, რომლის შედეგადაც
ფოტოსინთეზი ნორმის ფარგლებში
მიმდინარეობს არის 0-250 C.
მაგალითად, ევროპული კედარისა
და ინგლისური ფიჭვის ნორმალური
ტემპერატურა მერყეობს 100 C -150 C
ფარგლებში. ტემპერატურის გაზრდა
380 C-მდე იწვევს მცენარეების
სუნთქვის გაზრდას და
ფოტოსინთეზის შემცირებას. XX
საუკუნეში ჩვენი პლანეტის
ტემპერატურა 10C-ით
გაიზარდა, ხოლო ბოლო 10 წლის
მანძილზე 0.1-0.20C.

8. ნახშირორჟანგის მომატება
CO2 ჰაერში 0.3%-დან 3%-მდე
იწვევს ფოტოსინთეზის
გაძლიერებას, ამიტომ, ძალ
იან მნიშვნელოვანია
სამრეწველო რაიონებში
მწვანე მცენარეების დარგვა
დაშენარჩუნება, თუმცა
ახალი სამრეწველო
ობიექტების ასაშენებლად
ნადგურდება მცენარეული
საფარის მილიონობით
ჰექტარი. CO2-ის
კონცენტრაციის შემდგომი
მატება ჰაერში იწვევს
ფოტოსინტეზის დეპრესიას.

9. ფოტოსინთეზის ნორმალური
წყალი მიმდინარეობისათვის ასევე
მნიშვნელოვანია წყალი. წყლის
ჭარბი რაოდენობა ნიადაგიდან
გამოდევნის ჰაერს, რაც იწვევს
ფესვების მიერ წყლის შეწოვის
შემცირებას. ამას მცენარეებში
წყლის დეფიციტი მოჰყვება.
როგორც
ცნობილია, გლობალური
დათბობა იწვევს წყლის დონის
მატებას, ამიტომ სულ უფრო და
უფრო მოიმატებს ნიადაგის
ტენიანობა, შესაბამისად
მივიღებთ ფოტოსინტეზის
შემცირებას.

10. ჰაერის დამაბინძურებელი ნივთიერებები და შხამ-
ქიმიკატები, რომლებიც სოფლის მეურნეობაში
გამოიყენება, მნიშვნელოვნად ამცირებენ ფოტოსინთეზის
მიმდინარეობას
ფოთლების
ოპტიკური
თვისებების
შეცვლა, რაც
ბაგეების დაბინძურება და შთანთქმის გამოიხატება იცვლება ფოთლების სითბური
ბალანსი, მეტაბოლიზმი, ანატომიური
СО2 შეფერხება
სინათლის არეკვლის აგებულება
ცვლილებაში და
მისი ფოთოლში
შეღწევის
შემცირებაში

11. 2.5
2
1.5
1
0.5
0
სინათლე ტემპერატურა ნახშიროჟანგი
ცოცხალი სამყარო ჩაისუნთქავს ჟანგბადს და ამოისუნთქავს
ნახშიროჟანგს. ამ პროცესს სუნთქვა ეწოდება. თუ ჟანგბადი
ჰაერიდან გაქრება ეს გამოიწვევს ჩვენი პლანეტის სუნთქვის
შეწყვეტას ანუ მის "სიკვდილს".

12. გამოყენებული ლიტერატურა:
Пенкин П. Физиология растений, Москва, Просвещение, 1975
წმინდა ნიკოლოზის სახელობის სკოლა
X კლასის მოსწავლე - თაკო ხუციშვილი
პედაგოგი - ხ. ფირანიშვილი