Dynamiek van veranderen

1. Verandermanagement 4
Dynamiek: weerstand & verlangen

2. Olifanten laten dansen

3. ‘Wetten’ van verandering
 Wet van behoud van energie

Energie kan niet uit niets ontstaan

Energie gaat niet verloren
 Wet van Entropie (verval)

Zelforganisatie in een (chaotisch) systeem alleen
mogelijk is als er energie wordt toegevoegd
 Wet van behoud van beweging

zonder energie geen verandering in beweging
 Wet van behoud van positie / vorm

Zonder energie geen verandering
 Conclusie: zonder energie geen verandering

4. ‘Krachten’
 Verlangen naar
 Macht / Geld / Status
 Zin / Inspiratie
 Houvast / Stabiliteit / zekerheid
 Winst
 Betere toekomst
 Uitdaging

Olie
 Angst voor
 Dood
 Onvrijheid
 Verlies
 Kwetsbaarheid
 Gevaar
 Falen

Zand

5. Energie
 Bronnen
 Liefde / Geloof/ hoop
 Natuur
 Visioen / idealen
 Spiritualiteit
 Gezondheid
 Rust / voeding
 Vreters
 Stress
 Conflicten / spanningen
 Te veel / te lang
 Cynisme / wantrouwen
 Piekeren

6. Natuurlijk veranderen
 Autopoietisch vermogen
Doel: Overleven &
Instandhouden
 Immuunsysteem
 Zelfbeeld
 organisatiecultuur
 Transcendenteel vermogen
Doel: Totale transformaties
 Sprongsgewijze evolutie
 Paradigma shifts
 Omvorming
 Adaptief vermogen
Doel: Aanpassen aan
omgeving
 Feedback systemen
 Strategische aanpassing
 Vermogen tot dissolutie
Doel: loslaten / einde
 Dood
 Opheffing
 Loslaten

7. Vier soorten
natuurlijk veranderen
Intern
Van binnenuit
Extern
Van buitenaf
Individueel > levensfasen
> groei & verval
* opleiding
* inspiratie
Collectief & cultuur
& democratie
# klimaat
# globalisering

8. Organisatiedynamiek
perspectieven
 Organisatie als ‘losjes gekoppelde systemen’
 ‘ieder doet wat goed is in eigen ogen’
 Zeggen ≠ Doen
 De ijsberg metafoor
 Managers & gemanaged worden
 Pocket veto
 Professionals als ongeleide projectielen
 Organisaties gezien vanuit de chaostheorie
 Autonome ontwikkelingen in organisaties: ‘levensloop’
 Organisaties als sociaal-politieke systemen
 Formele & informele organisatie
 Macht en belangen als sturende principes
 ‘Gemene’ problemen & gif
 ‘maakbaarheid’ van de samenleving
 Organisatie burn-out / Neurotische organisaties

9. Weerstand
‘alle gedrag is positief’
 Is het terreur of verzet?
 Kritiek als uitdaging tot diepgang
 Weerstand is angst voor verlies
 Veranderen als rouwproces
 Weerstand als groeistuip
 Geen weerstand is ook een signaal!!!
 Weerstand als uiting van onzekerheid: Kunnen?
>> Diagnose: herkennen & erkennen & benutten

10. Persoonlijke weerstand

11. ‘Angst voor verandering’
 ‘Gewoonte’
 Angst voor het onbekende
 Conflicterende rollen
 Conflicterende behoeften & belangen
 Onzekerheid: ‘kan’ ik dit wel?
 ‘Comfort zone’
 Karakter
 Wiifm: what’s in it for me?
 Winst > < Verlies?
 Beperking van ons handelen: weerstand!

12. ‘Kleurrijke’ veranderingen
Wat beweegt mij? Wat remt mij?
Geel
Uitdaging / spanning
Het steekspel
Hoog in de boom / belangrijk
Voorspelbaarheid
Gezichtsverlies
Details
Blauw
Duidelijkheid / zakelijkheid
Puzzels oplossen
Concreetheid
Open einden
Emotionaliteit
Vaagheid/ relativeren
Rood
Samen / familiegevoel
Inspireren
Iets leuks
Negativiteit
Moeilijk gedoe
Onzorgvuldigheid naar mensen
Groen
Nieuwe dingen
Grenzen verleggen
Nieuwe ideeën
Politieke spelletjes
Routine
Perfectionisme
Wit
Mysteries en Paradoxen
Mogelijkheden
Onzekerheden
Middelmaat
Regels en inflexibiliteit
Bevoogding / dwang

13. Weerstand als rouwproces
S-Curve
1. Verandering
2. Ontkenning
7. + Ervaring
4. Boosheid / Agressie
3. Marchanderen
6. Experimenteren
5. Depressie
8. Integratie
W
I
L
L
E
N
&
K
U
N
N
E
N
< Tijd >
Informeren communicatie emotionele steun opleiden verankeren

14. Change Management
Resistance: S-Curve

15. Verandermanagement
Herkennen & Erkennen & Benutten
van energie

16. Herkennen van Weerstand
‘Stressreacties’
 Vechten
Imponeren
 Kleineren
 Krachtermen
 Dreigen
 Dramatiseren
 Coalities vormen
 Vluchten
Façadetechnieken
 Zwijgen
 Pocketveto
 Vermijden
 ‘instemmen’
 ‘Slachtofferen’
Stress

17. 50 manieren
om dwars te liggen
 Waslijst met bezwaren
 Vragen om diepgaand onderzoek
 Procedure bekritiseren
 Personen verdacht maken
 ‘is al vaker geprobeerd’
 ‘is niet haalbaar’
 Negeren
 ‘moment is ongelukkig’
 Zelfs een student doet dit beter
 Ik wil meer alternatieven zien
 Goed idee om mee te beginnen maar je
moet in een veel breder kader zetten
 Cijfers zeggen niets
 We hebben de vorige verandering nog niet
eens geëvalueerd
 Dit zijn luxe problemen
 Vragen naar details
 Vragen om uitstel
 Onvoldoende overleg geweest
 Het geheel is niet doordacht
 We gaan veels te snel
 Randvoorwaarden niet doordacht
 Hoe kunnen we over het totaalplaatje
spreken zonder de details
 Dit stuk rammelt aan alle kanten
 Dit is adhoc-cratie
 Theoretisch een goed verhaal maar nu de
praktijk
 Hier moet eerst een expert naar kijken
 Ik moet dit eerst met mijn achterban
bespreken
 We zijn met elkaar verkeerd bezig

18. Weerstandsmatrix
Zichtbaar
Actief Passief
Onzichtbaar
Actievoerder
Staking
boycot
Saboteur
Verborgen agenda’s
desinformatie
Cynicus
Ziekmelding
wantrouwen
Pocket veto
Schijnbaar instemmen
vermijdingsgedrag

19. Weerstandscurve
0
10
20
30
40
50
60
70
verniewers volgers onwilligen Halstarrigen
%
‘Massa’

20. Weerstandsmatrix

21. ‘aanknopingspunten’
& valkuilen
 Willen / Motivatie
+ verlangen / motivatie +
- angst -
 Moeten / Taken
+ doelen + - dwang
-
 Kunnen / Vaardigheden
+ competent + - incompetent / onmachtig
-
 Doen / Handelen
+ actief / uitvoeren + - passiviteit / verzet -
 Denken / Inzichten
+ inzicht / overtuiging + - onwetendheid / vertekening -
 Voelen / Emoties
+ geloof / hoop liefde + - depressie / wanhoop / onlust -
 Zijn / Karakter

22. Verandermanagement
‘Managing icebergs’

23. Veranderkrachten
Duwen
Urgentie
Trekken
Visie
Ambitie
Steunen / Dragen
(Zelf)Vertrouwen
Sturen
Organiseren
Plannen
Leidinggeven
‘Natuurlijk’
Wijsheid
Coachen

24. Soorten interventies
 Duwen
 Urgentie
 Dwang / straf
 Machtsmiddelen
 Trekken
 Visie
 Ambitie
 Uidaging
 Beloning
 Natuurlijke dynamiek
 Wijsheid & Liefde
 Coachen
 Talenten
 Flow
 Sturen
 Leidinggeven
 Projectmanagement
 Plannen
 PDCA-cyclus
 Doelen / resultaten
 Feedback
 Monitoren
 Steunen
 Vertrouwen geven
 Bemoedigen
 Troosten
 Verhelderen

25. Innovatievermogen
Innovatiebeleid Reactief <-----------------------------------------------------> Pro-actief
Strategisch beleid
Onderzoek en ontwikkeling
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
Innovatiesnelheid Laag <---------------------------------------------------------------> Hoog
Processnelheid
Doelhelderheid
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
Innovatiebereidheid Risicomijdend <-----------------------------------> Uitdagingzoekend
Organisatiebelang
Attitude
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
Verandercapaciteit Rigiditeit <----------------------------------------------------> Flexibiliteit
Structuur
Cultuur
Leidinggeven
Personeelsbeleid
Operationeel
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
5
5
5
5
5
Sturingspotentieel Klein <---------------------------------------------------------------> Groot
Faciliteiten
Expertise
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5

26. Dimensies van Energie
Hoog
Vitaliteit
Betrokkenheid
Alertheid
Bezieling
Positief
Avontuur
Plezier
Uitdaging
Vertrouwen
Negatief
Angst
Frustratie
Cynisme
Oud zeer
Laag
Futloosheid
Onverschilligheid
Verslapping
Burn-out
Mate van energie Kwaliteit van energie

27. Visie: de vier componenten
Hoger doel
Waarom bestaan wij?
Kernwaarden
Waarvoor staan wij?
Kernkwaliteiten
Waar blinken we in uit?
Gewaagd Doel
Waarheen gaan wij?

28. Dynamische verandercapaciteit A
Verduurzamen
Verdiepen
Verbreden
Versnellen

29. Dynamische verandercapaciteit B
 Versnellen: omlooptijd
 Largescale interventions
 Onzekerheidsreductie
 Verbreden: door de gehele organisatie
 Widespread participation
 Complexiteitsreductie
 Verdiepen: bewustwording
 Conferenties
 Angstreductie
 Verduurzamen: verankeren & leren van
 Feedback en communicatiesystemen
 Organisatiebrede kennisvermeerdering

30. Krachtveldanalyse

31. Visgraat / Ishikawa
& Veranderkrachten
Werkwijzen Mensen
Milieu Management Middelen
Effecten
+
+
+
+
+
+-
-
-
-
-
-
Sociaal / Maatsch.

32. Change Management
John Kotter: Change phases
 Zorg voor een gevoel van urgentie
 Formeer een coalitie met invloed in alle lagen
 Ontwikkel een heldere en inspirerende visie
en praktische strategie
 Communiceer deze visie breed
 Faciliteer mensen tot actie
 Zorg voor korte termijn successen
 Houd het tempo hoog
 Veranker de veranderingen in de cultuur