SlideShare a Scribd company logo
1 of 23
Download to read offline
O ENTROIDO EN GALICIA

Equipo de
Dinamización
da
Lingua Galega
Entroido 2014

CEIP Ponte dos Brozos
Felipe Senén

Arteixo
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Étimo
Esta celebración coñec
coñecémola en Galicia cos nomes de Entroido, Antroido,

Intruido, Entruido, Entrudo e Entroiro. Todos teñen a súa orixe no termo
latino introitus, que significa entrada ou comezo. O étimo fai referencia a un
significado da festa como entrada ou comezo nunha nova estación, a
nunha
primavera.
Tamén, é admisible a voz carnaval, con dous posibles étimos: para uns
con
este termo procede do vocábulo italiano carnevale, e este, á súa vez, da
expresión antiga carne levare (sacar a carne); para outros, a súa orixe está na
para
expresión

latina

carrus

navalis,

ou

sexa,

unha

carroza

decorada

que

posiblemente saíse en desfile durante estas datas.

Orixe
O Entroido é celebrado en toda Europa dende épocas descoñec
descoñecidas. Non se
sabe con certeza a súa orixe, algúns pensan que vén da tradición celta, outros
que esta na adoración ao deus Baco.
A festa ten conexión con celebracións pagás da
antigüidade, relacionadas cos ciclos agrarios e co
equinoccio

de

primavera,

pero
p

engadíronselles

elementos de orixe romana, cristiá e medieval.
Coa chegada do cristianismo

esta celebración

mesturouse coa despedida da carne antes do período

1
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

de abstinencia, de recollemento da Coresma que comeza o mércores de Cinza.
,
O Entroido quere significar a volta ó mundo do revés, a subversión, a
ruptura das convencións sociais e o cambio de roles.

A festa en Galicia
En Galicia o Entroido celébrase dende sempre. Existen manifestacións
dunha fonda tradición e que aínda perduran hoxe mesturadas con elementos
máis novos.

⇒ Máscaras:
scaras:
-

Cigarróns,
Cigarróns, personaxes enmascarados e adornados,
teñen a orixe nos cobradores ou levantadores da caza
(Verín).

-

as
Pantallas, que amolan ós viandantes con dúas vexigas
cheas de aire (Xinzo da Limia).

-

Peliqueiros,
sú
Peliqueiros personaxes que se distinguen pola súa
animalización:
n:

non falan, levan chocas coma os

animais, zorregan á xente e levántanlle a saia á
ás
mulleres, (Laza)
-

Correos,
veciñanza ofrecendo cós Xenerais "canten" a
s
Os Correos, que van pola veci
cada unha das casas a cambio dunha doazón.

-

Volantes,
Volantes,

bailan

arredor

do

Santo

Entroido

(Chantada)
-

ns
Vilariño,
Boteiros e Folións de Viana, Manzaneda e Vilari o,
que camiñan en grupos de 30 o 40 polas rúas.
an
ou

2
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

-

Encontros de Xenerais do Ulla, un exercito do pobo e o dos invasores,
lembranza

da

guerra

da

Independencia

española,

en

Boqueixón,

Estrada, Vedra e Silleda.
-

Foliós, grupo de homes e mulleres que van dunha a
outra parroquia facendo soar as cornas, sachos,
gadañas, fouciños...(M
fouciños...(Manzaneda)

-

Felos,
Felos,

invaden

o

pobo

co

son

das

chocas

e

perseguen aos que se meten con eles. (Maceda)
-

Charrúa,
Charrúa, viste roupas vellas e de cores chamativas.
Vai en solitario.(Allariz)

-

Madamas e Galáns, personaxes que satirizan á aristocracia (Cangas e
Galáns,
Vilaboa)

-

Irrio,
Irrio, home con máscara e de traxe ao que a xente ten que obedecer e
gardar ríspeto (Casto Caldelas)

-

Vergalleiros de Sarreaus

-

Murrieiros da Teixeira

-

Troteiros de Bande

-

Riós,
Vellarróns de Riós etc.

⇒ O Meco
entrudios,
diferentes termos,
Lardeiros, mecos, momos, compadres ou entrudios, son d
para designar o momento: a personificación do Entroido.
A orixe deste boneco de carácter mullereiro, libertino e larpeiro segundo
larpeiro,
o padre Sarmiento, está na vila mariñeira do Grove, onde o Meco exercía de
crego, e a súa debilidade eran as mulleres. Foron precisamente es
estas as que o
esganaron nunha figueira e despois, durante o xuízo, ante a pregunta de quen
aforcara o Meco, os grovenses responderon: Matámolo todos!
eco,

3
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

O Meco, é un boneco, normalmente feito de palla e con esqueleto de paus,
que recrea a figura humana,

vestida de xeito estrafalario, na que acostuman

a acentuarse os seus atributos. Tamén, pode ser feminina ou aparecer en
parella.
O Meco anuncia a chegada da festa, o tempo do reino
de don Carnal. Elabóranse días antes da festa e colócanse en
colócanse
lugares estratéxicos e visibles do pobo. Representa a suspensión
epresenta
da orden establecida e o acceso a un tempo diferente e moi
intenso, marcado pola inversión de valores e a troula. A súa
queima ao final do Martes de Entroido ou Mércores de Cinza,
representa a fin da festa
festa.
Federico Cocho dinos que as representacións do Entroido teñen un
carácter dual, por un lado representan todos os males da comunidade e por
outro, laméntase a súa morte como representante da ledicia e desenfreo do
tempo de Entroido.

⇒Outros costumes:
-

Animais como pode ser unha vaca, o burro ou o galo, reais ou simulados
simbolizan o Entroido en si e interveñen na festa, ben para ser burlados
e escarmentados, ben para actuar activamente facendo falcatruadas.
- Comparsas,
Comparsas,

teñen a súa orixe nas festas de tolos

laicas que organizaron grupos de burgueses e nobres,
Coruña e Ferrol
- Choqueiros, a xente disfrázase ca roupa vella, en
hoqueiros
toda Galicia.
- O Oso

de

Salcedo,

en Salcedo

(A

Pobra

do

Brollón).
Brollón
- O merdeiro en Vigo

4
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

No Entroido todo está permitido. Son comúns os discursos coma os
testamentos, os arranques ou coplas, que son sátiras da realidade e de feitos
acontecidos durante o ano. O que prima é o espírito de crítica e a posibilidade
de dicir esas cousas con ton de sátira.

Ciclo do Entroido
O ciclo do Entroido é o período de tempo en que se celebra o Entroido,
xeralmente ao longo do mes de febreiro ou inicios de marzo, e con diferente
duración segundo os lugares.

⇒

períodos
Os períodos de esmorga
Borrallento:
Domingo Fareleiro ou Borrallento Neste data é costume que os veciños
se manchen uns a

outros con "borralla" ou "farelo", a fariña de peor

calidade.
Xoves de Compadres: Neste día realízase unha tradicional pelexa entre
sexos. As mozas fabrican un boneco ou varios bonecos que representan os
homes e tentan queimalo, mentres os mozos loitan por llo roubar.
Oleiro:Hai celebracións diferentes segundo os
Domingo Corredoiro ou Oleiro:
lugares. Tradicionalmente era cando se facía a corrida do galo; en Laza
lánzanse formigas enriba da xente, en Xinzo celébrase o xogo das olas..
Comadres:
Xoves de Comadres Ao revés do de Compadres, son os homes os que fan
un ou varios bonecos con feitura de muller e son estas quen loitan por
llelo sacar.
Entroido
ntroido:
Domingo de Entroido Comeza a festa maior.
Martes

de

Entroido:

Celébranse

os

"Testamentos"

do

Entroido

e

entérrase a representación da festa.
Mércores de Cinza: Remata a festa, e é o do enterro da sardiña.

5
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

A comida no Entroido
Dentro da filosofía do Entroido esta comer e beber até o límite.
o
A festa do Entroido é un momento de abundancia e fartura na mesa, antítese
do tempo de prohibición que se aveciña a Coresma. Celébranse comidas
familiares, veciñais, festas gastronómicas, peticións de alimentos polas casas,
agasallos e invitacións mutuas. A gran comida ten lugar Martes de Entroido ou
Lardeiro (de lardo = graxa do porco); nalgunhas zonas trasládase ao Domingo
Lardeiro ou ao xoves anterior.
nterior.
O porco é o rei da festa. Nestas datas cómese a cachucha, cachola, cacheira,
cachela ou cachaza, que é a cabeza, o lacón o rabo e as orellas do porco con
lacón,
grelos, patacas e chourizos. Nalgunhas zonas preparan o botelo ou a androlla,
relos,
embutidos feitos co intestino groso do porco.
tos

O labrego galego en Carnavales
Come lacón para esquecer os seus males;
n
e en bailes e foliadas
dixíreo despois a bofetadas
reo
Por iso os lacóns
Non producen xamais indixestións.
Os doces de Entroido máis característicos e estendidos son as filloas e as
orellas. Tamén son deste tempo a bica, as flores e as follas de limón.

6
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Contesta as preguntas.
1. Escribe os nomes cos que se coñece a festa do Entroido en Galicia?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
latino?
2. Que quere dicir a palabra Entroido se temos en conta o étimo latino?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
3. Que significa o Entroido?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
4. Nomea cinco tipos de máscaras do Entroido.
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
5. Cantos termos coñeces para nomear a personificación do Entroido.
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………

7
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

6. Que é o Meco? Como se fai?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
7. Cando queimamos o Meco?
…………………………………………………………………………………………………………………………
8. Que é o Ciclo do Entroido?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
9. Cales son as principais datas do ciclo do Entroido?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
10. Que personaxes das máscaras se distinguen pola súa animalización?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………

8
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

festa?
11. Cal é a comida típica desta festa?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
12. En Galicia temos moitos sobremesas diferentes nestas datas. Busca a
receita da que máis che guste e escríbea.
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………

9
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Busca no dicionario as seguintes palabras:
ABSTINENCIA – CORESMA – LIBERTINO- BORRALLENTO – SÁTIRA COMPADRE – OLEIRO – COMPARSA - BICA

Atopa nesta sopa de letras as seguintes palabras relacionadas
coa festa do Entroido.
ENTROIDO

–

MECO

-

CHOQUEIROS

–

FELOS

–CIGARRONS-

PELIQUEIROS – PANTALLAS – GRELOS – ORELLAS - FILLOAS

10
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

concellos
Colorea os de vermello os concellos onde se celebra o Entroido
con máscaras e de verde os concellos que o celebran con outros
costumes.

11
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

sitúa
Investiga e sitúa no calendario do 2014 as celebracións do
Entroido.

F

E

LUNS

B

MARTES

R

MÉRCORES

E
XOVES

I

R

VENRES

O

SÁBADO

DOMINGO

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

M
LUNS

A

MARTES

R

MÉRCORES

Z

XOVES

O

VENRES

SÁBADO

DOMINGO

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1O

11

12

13

14

15

16

12
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Investiga e escribe o nome
scribe

da máscara e o Concello ao que

pertence a celebración.

……………………………………………………………………………
………………………………
……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………
……………………………………………
……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………
……………………………………………
……………………………………………………………………………

13
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

……………………………………………………………………………
………………………………
……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………
……………………………………………
……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………
………………………………
……………………………………………………………………………

14
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Relaciona

estas

celebracións

do

Entroido

co

Concello

correspondente.
PELIQUEIROS

VERÍN

CHARRÚA

MANZANEDA

CIGARRÓNS

XINZO

MADAMAS

CHANTADA

COMPARSAS

ALLARIZ

PANTALLAS

SALCEDO

FOLIÓS

A CORUÑA e FERROL

VOLANTES

CANGAS e VILABOA

OSO DE SALCEDO

LAZA

BOTEIROS

VIANA

colorea
Escribe o nome das provincias e colorea a provincia onde se
celebra máis o Entroido.

15
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

AS PANTALLAS
Qué fai unha Pantalla
As Pantallas son as encargadas da orde nos
días

de

Entroido,

buscan

aos

veciños

que

cometeron a erixía de saíren á rúa sen se
disfrazar. Se é
bailando

muller acósana, brincando e

diante

dela.

Se

é

home

sentirase

orgulloso de que o condenen a pagar uns viños na tasca
condenen

e as pantallas

agradecidas botaranlle unha cantiga.
Que non debe facer unha Pantalla
Bater coas vexigas na xente romper botellas e vasos na rúa descubrir a
xente, omper
rúa,
cara (só dentro dos bares) pedir cartos, abordar ou molestar a descoñecidos e
bares),
bordar
forasteiros. A Pantalla non desfila.
A máscara
A pantalla é o nom da máscara, que dá o nome
nome
ao conxunto. Faise dunha soa peza de cartón, papel de
periódico,

feltro,

fariña,

auga

e

pintura.

Despois,

encaixase na cara e cabeza collendo a forma de gorro
xase
ríxido que remata na parte frontal. Ten cara de demo,
leva cornos e pon cara de sorna. A parte de riba,
adórnase con motivos astrais ou animais totémicos.
O traxe
As pantallas visten camisa e calzóns brancos, abrigo vermello ou negro
,
negro,
pano (normalmente vermello), polainas negras e zapatos negros. Levan na
cintura unha faixa vermella xunto con as campás.
A indumentaria non está completa sen as vexigas, que se repoñen cada
vez que se rompen.

16
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

En que Concello podemos ver as Pantallas? Investiga como se
celebra o Entroido e cales son as datas máis significativas.
Pantalla.
Colorea a máscara da Pantalla.

17
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Saberías explicar o que nos queren dicir estes refráns?
⇒

Entroido ao tizón, a Pascua ao sol.

⇒

Pascuas con quen quixeres, entroidos coas túas mulleres.

⇒

Non todos os martes son días de Entroido.

⇒

Entroido larafuzán, comíchesme a carne e deixáchesme o pan.

Coñeces
A continuación tés unha Cantiga de Entroido. Coñeces ti
algunha?. Escríbea ou inventa unha.
Cantiga de Entroido.
Adeus martes de Entroido,
adeus, meu amiguiño,
ata Domingo de Pascua
non comerei máis touciño.
Adios, martes de antroido,
adios meu queridiño
hasta domingo de pascua
non volvo untar o fuciño.
Cantiga popular

18
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Aprende e colorea.

19
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

máscara
Colorea a máscara que se repite.

20
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Colorea.
Colorea.

21
EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA
CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO
CURSO 2013 - 2014

Páxinas con recursos
http://coordinadoraendl.org/2014entroido/index.php
http://www.xunta.es/linguagalega/search/node/entroido
http://phpwebquest.org/wq26/caza/soporte_mondrian_c.php?id_actividad=84724&id_
pagina=1 (3º ciclo)

Lims
http://dl.dropboxusercontent.com/u/14722558/ENTROIDO/entroido.html (Conto con
actividades)
http://www.chiscos.net/almacen/lim/entroido-anam/entroido-anam.html (Conto:

Entroido na carballeira)
http://bibliotics.blogspot.com.es/2013/01/entroido.html
http://www.chiscos.net/almacen/lim/entroido4/lim.swf?libro=entroido.lim ( 0 Entroido
na provincia de Ourense).
http://chiscos.net/f1/entroidocolaborativo/lim.swf?libro=entroidocolaborativo.lim
(Sobre o Entroido)

Fontes:
http://www.culturagalega.org
http://www.galiciaespallada.com.ar
http://abibliotecadefillos.blogaliza.org
http://www.galeon.com/carnaval_ourense/pro10.htm
El Carnaval tradicional gallego
O Carnaval en Galicia.- Federico Cocho
A personificación da festa.- Ángeles Rodríguez

22

More Related Content

What's hot (20)

Selknam
SelknamSelknam
Selknam
 
Los Moáis de la Isla de pascua (Chile)
Los Moáis de la Isla de pascua (Chile)Los Moáis de la Isla de pascua (Chile)
Los Moáis de la Isla de pascua (Chile)
 
Música del litoral argentino
Música del litoral argentinoMúsica del litoral argentino
Música del litoral argentino
 
Cultura rapanui
Cultura rapanuiCultura rapanui
Cultura rapanui
 
Pascua 1
Pascua 1Pascua 1
Pascua 1
 
Isla de pascua 2
Isla de pascua 2Isla de pascua 2
Isla de pascua 2
 
Carnaval de Barranquilla
Carnaval de BarranquillaCarnaval de Barranquilla
Carnaval de Barranquilla
 
Disertacion martin
Disertacion martinDisertacion martin
Disertacion martin
 
El origen de los voladores de papantla
El origen de los voladores de papantlaEl origen de los voladores de papantla
El origen de los voladores de papantla
 
8° basico 3° unidad
8° basico 3° unidad8° basico 3° unidad
8° basico 3° unidad
 
Pueblos originarios de Chile
Pueblos originarios de ChilePueblos originarios de Chile
Pueblos originarios de Chile
 
Numancia. La construcción de un mito nacional
Numancia. La construcción de un mito nacionalNumancia. La construcción de un mito nacional
Numancia. La construcción de un mito nacional
 
Carnavales trabajo del cole
Carnavales trabajo del coleCarnavales trabajo del cole
Carnavales trabajo del cole
 
Padilla Patricio Rapanui
Padilla Patricio RapanuiPadilla Patricio Rapanui
Padilla Patricio Rapanui
 
Cultura atacameña
Cultura atacameñaCultura atacameña
Cultura atacameña
 
Danzas típicas de chile
Danzas típicas de chileDanzas típicas de chile
Danzas típicas de chile
 
Rapa nui
Rapa nuiRapa nui
Rapa nui
 
Cacharpaya
CacharpayaCacharpaya
Cacharpaya
 
Embera wounaam
Embera wounaamEmbera wounaam
Embera wounaam
 
Sendero mirador los cráteres (2)
Sendero mirador los cráteres (2)Sendero mirador los cráteres (2)
Sendero mirador los cráteres (2)
 

Similar to UNIDADE DIDÁCTICA DO ENTROIDO 2014

O entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOS
O entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOSO entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOS
O entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOSBegoña Codesal
 
O entroido
O entroidoO entroido
O entroidobcode
 
Unidade didactica entroido
Unidade didactica entroidoUnidade didactica entroido
Unidade didactica entroidoYolanda Castro
 
Catálogo de la Exposición de Carnaval
Catálogo de la Exposición de CarnavalCatálogo de la Exposición de Carnaval
Catálogo de la Exposición de CarnavalBibliotecadicoruna
 
Entroido Galiza
Entroido GalizaEntroido Galiza
Entroido Galizanoagaliza
 
O Entroido
O EntroidoO Entroido
O Entroidololicid
 
O Entroido
O EntroidoO Entroido
O Entroidojspazos7
 
Lit sec esc
Lit sec escLit sec esc
Lit sec escanagagon
 
Lit sec esc
Lit sec escLit sec esc
Lit sec escanagagon
 
O ENTROIDO
O ENTROIDOO ENTROIDO
O ENTROIDOSanti P
 
O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)
O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)
O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)Marlou
 
Noite de defuntos
Noite de defuntosNoite de defuntos
Noite de defuntosEva Garea
 

Similar to UNIDADE DIDÁCTICA DO ENTROIDO 2014 (20)

O entroido en galicia
O entroido en galicia O entroido en galicia
O entroido en galicia
 
O entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOS
O entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOSO entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOS
O entroido en galicia. EDLG CEIP PONTE DOS BROZOS
 
O entroido
O entroidoO entroido
O entroido
 
O Entroido
O EntroidoO Entroido
O Entroido
 
O entroido
O entroidoO entroido
O entroido
 
Unidade didactica entroido
Unidade didactica entroidoUnidade didactica entroido
Unidade didactica entroido
 
Catálogo de la Exposición de Carnaval
Catálogo de la Exposición de CarnavalCatálogo de la Exposición de Carnaval
Catálogo de la Exposición de Carnaval
 
Entroido
EntroidoEntroido
Entroido
 
Entroido
EntroidoEntroido
Entroido
 
Entroido Galiza
Entroido GalizaEntroido Galiza
Entroido Galiza
 
Antroido
AntroidoAntroido
Antroido
 
O Entroido
O EntroidoO Entroido
O Entroido
 
O Entroido
O EntroidoO Entroido
O Entroido
 
Tempo de Samaín
Tempo de Samaín Tempo de Samaín
Tempo de Samaín
 
Samaín
SamaínSamaín
Samaín
 
Lit sec esc
Lit sec escLit sec esc
Lit sec esc
 
Lit sec esc
Lit sec escLit sec esc
Lit sec esc
 
O ENTROIDO
O ENTROIDOO ENTROIDO
O ENTROIDO
 
O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)
O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)
O Entroido en Galiza. Tríptico. (Alaine Calvo e Marta Lorenzo - 4A)
 
Noite de defuntos
Noite de defuntosNoite de defuntos
Noite de defuntos
 

More from REME BUDIÑO

More from REME BUDIÑO (20)

Nimbos
NimbosNimbos
Nimbos
 
Platero 2º 3º ciclo
Platero 2º 3º cicloPlatero 2º 3º ciclo
Platero 2º 3º ciclo
 
Semana intercultural (2)
Semana intercultural (2)Semana intercultural (2)
Semana intercultural (2)
 
Folleto semana intercultural (1)
Folleto semana intercultural (1)Folleto semana intercultural (1)
Folleto semana intercultural (1)
 
Cartaz semana intercultural
Cartaz semana interculturalCartaz semana intercultural
Cartaz semana intercultural
 
Manuel maria cartel(2)
Manuel maria   cartel(2)Manuel maria   cartel(2)
Manuel maria cartel(2)
 
Mulleres
MulleresMulleres
Mulleres
 
Muller
MullerMuller
Muller
 
ENLACES DE VIDEOS SOBRE A DESIGUALDADE DE XÉNERO
ENLACES DE VIDEOS SOBRE A DESIGUALDADE DE XÉNEROENLACES DE VIDEOS SOBRE A DESIGUALDADE DE XÉNERO
ENLACES DE VIDEOS SOBRE A DESIGUALDADE DE XÉNERO
 
MULLERES GALEGAS
MULLERES GALEGASMULLERES GALEGAS
MULLERES GALEGAS
 
PROPOSTAS DIDÁCTICAS PARA A AULA
PROPOSTAS DIDÁCTICAS PARA A AULAPROPOSTAS DIDÁCTICAS PARA A AULA
PROPOSTAS DIDÁCTICAS PARA A AULA
 
En blanco (1)
En blanco (1)En blanco (1)
En blanco (1)
 
Expresión escrita con ipads
Expresión escrita con ipadsExpresión escrita con ipads
Expresión escrita con ipads
 
Expresión escrita con ipads
Expresión escrita con ipadsExpresión escrita con ipads
Expresión escrita con ipads
 
NICOLE
NICOLENICOLE
NICOLE
 
ENRIQUE
ENRIQUEENRIQUE
ENRIQUE
 
A. GONZÁLEZ
A. GONZÁLEZA. GONZÁLEZ
A. GONZÁLEZ
 
SAMUEL
SAMUELSAMUEL
SAMUEL
 
HÉCTOR
HÉCTORHÉCTOR
HÉCTOR
 
FÁTIMA
FÁTIMAFÁTIMA
FÁTIMA
 

UNIDADE DIDÁCTICA DO ENTROIDO 2014

  • 1. O ENTROIDO EN GALICIA Equipo de Dinamización da Lingua Galega Entroido 2014 CEIP Ponte dos Brozos Felipe Senén Arteixo
  • 2. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Étimo Esta celebración coñec coñecémola en Galicia cos nomes de Entroido, Antroido, Intruido, Entruido, Entrudo e Entroiro. Todos teñen a súa orixe no termo latino introitus, que significa entrada ou comezo. O étimo fai referencia a un significado da festa como entrada ou comezo nunha nova estación, a nunha primavera. Tamén, é admisible a voz carnaval, con dous posibles étimos: para uns con este termo procede do vocábulo italiano carnevale, e este, á súa vez, da expresión antiga carne levare (sacar a carne); para outros, a súa orixe está na para expresión latina carrus navalis, ou sexa, unha carroza decorada que posiblemente saíse en desfile durante estas datas. Orixe O Entroido é celebrado en toda Europa dende épocas descoñec descoñecidas. Non se sabe con certeza a súa orixe, algúns pensan que vén da tradición celta, outros que esta na adoración ao deus Baco. A festa ten conexión con celebracións pagás da antigüidade, relacionadas cos ciclos agrarios e co equinoccio de primavera, pero p engadíronselles elementos de orixe romana, cristiá e medieval. Coa chegada do cristianismo esta celebración mesturouse coa despedida da carne antes do período 1
  • 3. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 de abstinencia, de recollemento da Coresma que comeza o mércores de Cinza. , O Entroido quere significar a volta ó mundo do revés, a subversión, a ruptura das convencións sociais e o cambio de roles. A festa en Galicia En Galicia o Entroido celébrase dende sempre. Existen manifestacións dunha fonda tradición e que aínda perduran hoxe mesturadas con elementos máis novos. ⇒ Máscaras: scaras: - Cigarróns, Cigarróns, personaxes enmascarados e adornados, teñen a orixe nos cobradores ou levantadores da caza (Verín). - as Pantallas, que amolan ós viandantes con dúas vexigas cheas de aire (Xinzo da Limia). - Peliqueiros, sú Peliqueiros personaxes que se distinguen pola súa animalización: n: non falan, levan chocas coma os animais, zorregan á xente e levántanlle a saia á ás mulleres, (Laza) - Correos, veciñanza ofrecendo cós Xenerais "canten" a s Os Correos, que van pola veci cada unha das casas a cambio dunha doazón. - Volantes, Volantes, bailan arredor do Santo Entroido (Chantada) - ns Vilariño, Boteiros e Folións de Viana, Manzaneda e Vilari o, que camiñan en grupos de 30 o 40 polas rúas. an ou 2
  • 4. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 - Encontros de Xenerais do Ulla, un exercito do pobo e o dos invasores, lembranza da guerra da Independencia española, en Boqueixón, Estrada, Vedra e Silleda. - Foliós, grupo de homes e mulleres que van dunha a outra parroquia facendo soar as cornas, sachos, gadañas, fouciños...(M fouciños...(Manzaneda) - Felos, Felos, invaden o pobo co son das chocas e perseguen aos que se meten con eles. (Maceda) - Charrúa, Charrúa, viste roupas vellas e de cores chamativas. Vai en solitario.(Allariz) - Madamas e Galáns, personaxes que satirizan á aristocracia (Cangas e Galáns, Vilaboa) - Irrio, Irrio, home con máscara e de traxe ao que a xente ten que obedecer e gardar ríspeto (Casto Caldelas) - Vergalleiros de Sarreaus - Murrieiros da Teixeira - Troteiros de Bande - Riós, Vellarróns de Riós etc. ⇒ O Meco entrudios, diferentes termos, Lardeiros, mecos, momos, compadres ou entrudios, son d para designar o momento: a personificación do Entroido. A orixe deste boneco de carácter mullereiro, libertino e larpeiro segundo larpeiro, o padre Sarmiento, está na vila mariñeira do Grove, onde o Meco exercía de crego, e a súa debilidade eran as mulleres. Foron precisamente es estas as que o esganaron nunha figueira e despois, durante o xuízo, ante a pregunta de quen aforcara o Meco, os grovenses responderon: Matámolo todos! eco, 3
  • 5. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 O Meco, é un boneco, normalmente feito de palla e con esqueleto de paus, que recrea a figura humana, vestida de xeito estrafalario, na que acostuman a acentuarse os seus atributos. Tamén, pode ser feminina ou aparecer en parella. O Meco anuncia a chegada da festa, o tempo do reino de don Carnal. Elabóranse días antes da festa e colócanse en colócanse lugares estratéxicos e visibles do pobo. Representa a suspensión epresenta da orden establecida e o acceso a un tempo diferente e moi intenso, marcado pola inversión de valores e a troula. A súa queima ao final do Martes de Entroido ou Mércores de Cinza, representa a fin da festa festa. Federico Cocho dinos que as representacións do Entroido teñen un carácter dual, por un lado representan todos os males da comunidade e por outro, laméntase a súa morte como representante da ledicia e desenfreo do tempo de Entroido. ⇒Outros costumes: - Animais como pode ser unha vaca, o burro ou o galo, reais ou simulados simbolizan o Entroido en si e interveñen na festa, ben para ser burlados e escarmentados, ben para actuar activamente facendo falcatruadas. - Comparsas, Comparsas, teñen a súa orixe nas festas de tolos laicas que organizaron grupos de burgueses e nobres, Coruña e Ferrol - Choqueiros, a xente disfrázase ca roupa vella, en hoqueiros toda Galicia. - O Oso de Salcedo, en Salcedo (A Pobra do Brollón). Brollón - O merdeiro en Vigo 4
  • 6. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 No Entroido todo está permitido. Son comúns os discursos coma os testamentos, os arranques ou coplas, que son sátiras da realidade e de feitos acontecidos durante o ano. O que prima é o espírito de crítica e a posibilidade de dicir esas cousas con ton de sátira. Ciclo do Entroido O ciclo do Entroido é o período de tempo en que se celebra o Entroido, xeralmente ao longo do mes de febreiro ou inicios de marzo, e con diferente duración segundo os lugares. ⇒ períodos Os períodos de esmorga Borrallento: Domingo Fareleiro ou Borrallento Neste data é costume que os veciños se manchen uns a outros con "borralla" ou "farelo", a fariña de peor calidade. Xoves de Compadres: Neste día realízase unha tradicional pelexa entre sexos. As mozas fabrican un boneco ou varios bonecos que representan os homes e tentan queimalo, mentres os mozos loitan por llo roubar. Oleiro:Hai celebracións diferentes segundo os Domingo Corredoiro ou Oleiro: lugares. Tradicionalmente era cando se facía a corrida do galo; en Laza lánzanse formigas enriba da xente, en Xinzo celébrase o xogo das olas.. Comadres: Xoves de Comadres Ao revés do de Compadres, son os homes os que fan un ou varios bonecos con feitura de muller e son estas quen loitan por llelo sacar. Entroido ntroido: Domingo de Entroido Comeza a festa maior. Martes de Entroido: Celébranse os "Testamentos" do Entroido e entérrase a representación da festa. Mércores de Cinza: Remata a festa, e é o do enterro da sardiña. 5
  • 7. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 A comida no Entroido Dentro da filosofía do Entroido esta comer e beber até o límite. o A festa do Entroido é un momento de abundancia e fartura na mesa, antítese do tempo de prohibición que se aveciña a Coresma. Celébranse comidas familiares, veciñais, festas gastronómicas, peticións de alimentos polas casas, agasallos e invitacións mutuas. A gran comida ten lugar Martes de Entroido ou Lardeiro (de lardo = graxa do porco); nalgunhas zonas trasládase ao Domingo Lardeiro ou ao xoves anterior. nterior. O porco é o rei da festa. Nestas datas cómese a cachucha, cachola, cacheira, cachela ou cachaza, que é a cabeza, o lacón o rabo e as orellas do porco con lacón, grelos, patacas e chourizos. Nalgunhas zonas preparan o botelo ou a androlla, relos, embutidos feitos co intestino groso do porco. tos O labrego galego en Carnavales Come lacón para esquecer os seus males; n e en bailes e foliadas dixíreo despois a bofetadas reo Por iso os lacóns Non producen xamais indixestións. Os doces de Entroido máis característicos e estendidos son as filloas e as orellas. Tamén son deste tempo a bica, as flores e as follas de limón. 6
  • 8. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Contesta as preguntas. 1. Escribe os nomes cos que se coñece a festa do Entroido en Galicia? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… latino? 2. Que quere dicir a palabra Entroido se temos en conta o étimo latino? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Que significa o Entroido? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Nomea cinco tipos de máscaras do Entroido. ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 5. Cantos termos coñeces para nomear a personificación do Entroido. ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 7
  • 9. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 6. Que é o Meco? Como se fai? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 7. Cando queimamos o Meco? ………………………………………………………………………………………………………………………… 8. Que é o Ciclo do Entroido? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 9. Cales son as principais datas do ciclo do Entroido? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 10. Que personaxes das máscaras se distinguen pola súa animalización? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 8
  • 10. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 festa? 11. Cal é a comida típica desta festa? ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 12. En Galicia temos moitos sobremesas diferentes nestas datas. Busca a receita da que máis che guste e escríbea. ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… 9
  • 11. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Busca no dicionario as seguintes palabras: ABSTINENCIA – CORESMA – LIBERTINO- BORRALLENTO – SÁTIRA COMPADRE – OLEIRO – COMPARSA - BICA Atopa nesta sopa de letras as seguintes palabras relacionadas coa festa do Entroido. ENTROIDO – MECO - CHOQUEIROS – FELOS –CIGARRONS- PELIQUEIROS – PANTALLAS – GRELOS – ORELLAS - FILLOAS 10
  • 12. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 concellos Colorea os de vermello os concellos onde se celebra o Entroido con máscaras e de verde os concellos que o celebran con outros costumes. 11
  • 13. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 sitúa Investiga e sitúa no calendario do 2014 as celebracións do Entroido. F E LUNS B MARTES R MÉRCORES E XOVES I R VENRES O SÁBADO DOMINGO 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 M LUNS A MARTES R MÉRCORES Z XOVES O VENRES SÁBADO DOMINGO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1O 11 12 13 14 15 16 12
  • 14. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Investiga e escribe o nome scribe da máscara e o Concello ao que pertence a celebración. …………………………………………………………………………… ……………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………… …………………………………………………………………………… 13
  • 15. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 …………………………………………………………………………… ……………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… ……………………………… …………………………………………………………………………… 14
  • 16. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Relaciona estas celebracións do Entroido co Concello correspondente. PELIQUEIROS VERÍN CHARRÚA MANZANEDA CIGARRÓNS XINZO MADAMAS CHANTADA COMPARSAS ALLARIZ PANTALLAS SALCEDO FOLIÓS A CORUÑA e FERROL VOLANTES CANGAS e VILABOA OSO DE SALCEDO LAZA BOTEIROS VIANA colorea Escribe o nome das provincias e colorea a provincia onde se celebra máis o Entroido. 15
  • 17. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 AS PANTALLAS Qué fai unha Pantalla As Pantallas son as encargadas da orde nos días de Entroido, buscan aos veciños que cometeron a erixía de saíren á rúa sen se disfrazar. Se é bailando muller acósana, brincando e diante dela. Se é home sentirase orgulloso de que o condenen a pagar uns viños na tasca condenen e as pantallas agradecidas botaranlle unha cantiga. Que non debe facer unha Pantalla Bater coas vexigas na xente romper botellas e vasos na rúa descubrir a xente, omper rúa, cara (só dentro dos bares) pedir cartos, abordar ou molestar a descoñecidos e bares), bordar forasteiros. A Pantalla non desfila. A máscara A pantalla é o nom da máscara, que dá o nome nome ao conxunto. Faise dunha soa peza de cartón, papel de periódico, feltro, fariña, auga e pintura. Despois, encaixase na cara e cabeza collendo a forma de gorro xase ríxido que remata na parte frontal. Ten cara de demo, leva cornos e pon cara de sorna. A parte de riba, adórnase con motivos astrais ou animais totémicos. O traxe As pantallas visten camisa e calzóns brancos, abrigo vermello ou negro , negro, pano (normalmente vermello), polainas negras e zapatos negros. Levan na cintura unha faixa vermella xunto con as campás. A indumentaria non está completa sen as vexigas, que se repoñen cada vez que se rompen. 16
  • 18. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 En que Concello podemos ver as Pantallas? Investiga como se celebra o Entroido e cales son as datas máis significativas. Pantalla. Colorea a máscara da Pantalla. 17
  • 19. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Saberías explicar o que nos queren dicir estes refráns? ⇒ Entroido ao tizón, a Pascua ao sol. ⇒ Pascuas con quen quixeres, entroidos coas túas mulleres. ⇒ Non todos os martes son días de Entroido. ⇒ Entroido larafuzán, comíchesme a carne e deixáchesme o pan. Coñeces A continuación tés unha Cantiga de Entroido. Coñeces ti algunha?. Escríbea ou inventa unha. Cantiga de Entroido. Adeus martes de Entroido, adeus, meu amiguiño, ata Domingo de Pascua non comerei máis touciño. Adios, martes de antroido, adios meu queridiño hasta domingo de pascua non volvo untar o fuciño. Cantiga popular 18
  • 20. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Aprende e colorea. 19
  • 21. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 máscara Colorea a máscara que se repite. 20
  • 22. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Colorea. Colorea. 21
  • 23. EQUIPO DE DINAMIZACIÓN DA LINGUA GALEGA CEIP PONTE DOS BROZOS - ARTEIXO CURSO 2013 - 2014 Páxinas con recursos http://coordinadoraendl.org/2014entroido/index.php http://www.xunta.es/linguagalega/search/node/entroido http://phpwebquest.org/wq26/caza/soporte_mondrian_c.php?id_actividad=84724&id_ pagina=1 (3º ciclo) Lims http://dl.dropboxusercontent.com/u/14722558/ENTROIDO/entroido.html (Conto con actividades) http://www.chiscos.net/almacen/lim/entroido-anam/entroido-anam.html (Conto: Entroido na carballeira) http://bibliotics.blogspot.com.es/2013/01/entroido.html http://www.chiscos.net/almacen/lim/entroido4/lim.swf?libro=entroido.lim ( 0 Entroido na provincia de Ourense). http://chiscos.net/f1/entroidocolaborativo/lim.swf?libro=entroidocolaborativo.lim (Sobre o Entroido) Fontes: http://www.culturagalega.org http://www.galiciaespallada.com.ar http://abibliotecadefillos.blogaliza.org http://www.galeon.com/carnaval_ourense/pro10.htm El Carnaval tradicional gallego O Carnaval en Galicia.- Federico Cocho A personificación da festa.- Ángeles Rodríguez 22