1. Crossmedia
‘de media van de toekomst =
de toekomst van de media?’
‘(V)(H)erkenning van een (tijdelijke) beweging’
Centrum voor communicatie en journalistiek, Hogeschool Utrecht, 18 november 2008
door peter@luit.nl
Consultant/interim manager, voorzitter CMBO, bestuurslid VNO-NCW
2. Wat gaan we doen….?
• Dynamiek van het media landschap
• Betekenis van een term
• Het media kanalen- en processen model
• 2.0 bewegingen
• Rollen bestaande mediabedrijven
• Gevolgen voor markten, mensen, middelen en methoden
• Economische onderbouwing
• Meningen
• Conclusies/discussie
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
3. Dynamiek - het media landschap
• Kranten raken hun betalende lezers kwijt, ‘gratis’ kranten
scoren de advertentie inkomsten……
• TV versnippert in tientallen thema kanalen
• Publiek is niet meer te ‘betrappen’ op eenduidigheid
• Hoe bereik ik ‘uw ik’?
– Is het primaire vraagstuk van vandaag!!
• Wie is de nieuwe 24/7 on-demand kijker, lezer, surfer ………
producent/consument?
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
4. Dynamiek - het media landschap
• Hoe verandert je eigen vak in deze dynamiek? De rol van de
informatie-, communicatie- en media generalist vs.
specialist…..?
• Consument consumeert 24 uur media op eigen gekozen plaats
en moment
• Tijdschriften uitgevers zoeken naar toegevoegde waarde in
crossmedia formats
• De betekenis van web 2.0, corporate blogging, RSS marketing,
social network communities, user generated content….?
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
5. Dynamiek - het media landschap
• Het hele media landschap is behoorlijk verward
• Bestaande ketens zijn niet meer logisch ingedeeld (?)
• Iedereen zoekt naar nieuwe toegevoegde waarde, de markt is
een ‘learning by doing’ school geworden
• Duidelijk is dat het web naast de betekenis van een volledig
nieuw interactief media kanaal vooral ook de ‘lijm’ is voor de
bestaande kanalen print, radio en televisie
• Relevantie is in het enorme aanbod sleutel voor bereik
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
7. Betekenis crossmedia
• kruisbestuivende beweging
– multimedialiteit - gebruik van meerdere kanalen
– virtualiteit - ‘elastisch’ in tijd en plaats
– connectiviteit - (in)direct delen met anderen
– interactiviteit - (in)direct communiceren met anderen
7
9. Betekenis crossmedia
• Steeds meer financiële gegevens beschikbaar omtrent de
spreiding van media bestedingen en kansen voor de
verschillende spelers in de keten
• Steeds meer onderzoek naar de effecten van individuele media
typen en hun onderlinge verhoudingen
• De hype van terminologie: ‘Hoe lang nog crossmedia…..?’
‘After multimedia, you’re confused at a higher level’
• Data (is het al informatie?) overload….. hoe gaan we daarmee
om?
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
10. Betekenis crossmedia
• Het gaat vooral om het genereren van aandacht (voor velen is
dat te vertalen in geld) in actie/reactie modellen. Media zijn
daartoe een hulpmiddel.
• Sleutelwoord voor de ontvanger is dus ‘relevantie’ van het
aanbod in zowel redactionele zin als in het aanbod van
advertenties!
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
11. Betekenis crossmedia
• Monique de Haas (www.dondersteen.nl): Crossmedia is een manier om
naar communicatie te kijken
• Jak Boumans (www.acten.net): Crossmedia is het leveren van
diensten via meervoudige media en distributietechnieken
• Indira Reynaert (www.existenz.nl): Er is sprake van crossmedia indien
er een kruisbestuiving bestaat van verschillende of een selectie van
een aantal media respectievelijk film, televisie, radio, print,
internet, games, mobiele devices en evenementen
• Joke Witteveen (www.anmi.nl): Crossmedia is convergentie van
hardware, functies en infrastructuur
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
12. Betekenis crossmedia
• Venturo (venturo.web-log.nl): Crossmedia is het gebruiken van
bijvoorbeeld een tv/commercial op internet en levert daadwerkelijk
een nieuwe communicatie dimensie op
• Xmediaworks (www.xmediaworks.nl): Bij crossmedia projecten
worden verschillende media ingezet om op een zo efficiënt mogelijke
manier te communiceren met een doelgroep
• Professional Imaging (www.professionalimaging.nl): Crossmedia is de
naam van de markt die ontstaat doordat vakgebieden uit de grafische
en fotografische disciplines in elkaar versmelten
• NOB Multimedia Uitzendbedrijf (www.nob.nl): zorgt ervoor dat
omroepen hun programma’s crossmediaal kunnen uitzenden via zowel
‘aardse’ zenders als via kabel, satelliet, internet en draadloze
outlets
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
13. Betekenis crossmedia
• Crossmedia is een (tijdelijke) beweging van:
media kanalen en
media processen
• Benaderingen vanuit:
de technologie en
de marketing
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
14. Technologie…..
Processen
Concept/ Realisatie/ Distributie/
Kanalen
creatie productie fullfilment
Millimeters Van scannen naar Van native naar On-demand, one-
digitale fotografie PDF/JDF to-one
(papier) workflows Digital paper
Megabytes Van verschillende Van statisch Van computers
databases / inhoud naar naar alle on-line
(interactief - documenten naar interactieve web en wireless
on-line, mobiel) gestructureerd XML 2.0 content apparaten
Minuten Van analoog naar DV Van hi-end naar Van broadcast naar
desktop net- en narrowcast
(broad-narrow applicaties
casting)
…….(digitalisering) maakt crossmedia mogelijk
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
15. Einde van een term?
• Crossmedia heeft als term niet meer de aantrekkingskracht in
vergelijking tot enkele jaren geleden
• Crossmedia is gewoon gaande en wordt steeds ‘gewoner’
• De grootste groeimarkt is vooral te vinden in het midden- en
kleinbedrijf
• Grote bedrijven doen het vooral door ‘learning by doing’, kost
geld, maar heeft op langere termijn wel effect
• De term crossmedia zal dus net zoals multimedia verdwijnen
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
16. Voorbeelden ‘print 2.0’
• Issuu: ‘YouTube’ for print magazines
• GTST: Digitaal Magazine
• Albumprinter: on-line foto albums maken
(HEMA maakt hier gebruik van)
• Kindle Store: boeken, kranten, magazines
• Moo: web2print
• ADSelect: uitgever wordt on-line winkel
16
18. Voorbeelden ‘radio/tv 2.0’
• Olympische Spelen: NOS
• TMF: Video Player op basis van Adobe AIR
• Pauw en Witteman: video podcast
• In Europa: themakanaal VPRO op het web
• overlay.tv: bewerk zelf bestaande films
• Omroepplayer: embeddable(!!) player
18
19. Voorbeelden ‘web 2.0’
• Interactie staat centraal in zowel b2c als b2b
– Evernote: al je informatie overal
– MindMeister: samen gedachten ordenen
– GoogleDocs: online document bewerken
– Scribd: ‘YouTube’ voor documenten
– Campers.nl: samen met (TMG) blad CampersCaravans
19
20. Voorbeelden ‘web 2.0’
– Elsevier: papier versus web
– Vrij Nederland: papier versus web
– Hyves: stuurt verjaardagskaartje
– TinEye: zoekmachine voor afbeeldingen
20
21. maar ook 2.0 op zichzelf
• Papier 2.0: nieuwe kansen voor ‘papier’?
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
24. Wat betekent alles?
• digitaal papier
– de digitale papier/inkt technologie van e-Ink
• e-reader
– compleet apparaat met scherm en firmware
– ‘reader’ software voor computers of ‘smartphones’
• e-book
– boeken die gepubliceerd worden op e-readers
• e-paper
– kranten en tijdschriften die gepubliceerd worden op e-
readers
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
25. Geschiedenis
• Begin jaren 90, Apple, Robotics en Sony waren de vroege
ontwikkelaars van ‘e-readerstuff’
MessagePad Robotics PalmPilot Sony EB-reader
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
26. Geschiedenis
• Midden jaren 90 leek de laptop de juiste oplossing voor
‘e-reading’, en soms denken mensen dat nog steeds.....
Apple e-Mate today’s MacBook Pro
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
27. Hardware van vandaag
• Het speelveld wordt gedomineerd oor iRex, Sony en Amazon
iRex Reader 1000 Sony Reader PRS505 Amazon Kindle
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
28. e-paper initiatieven
• Case NRC Handelblad
• ebook.nl
• biblioo.nl
• mobipocket.com
• Open Universiteit beidt lessen aan op e-paper
• Koninklijke Nederlandse Boekverkopersbond (NBb)
• Selexyz
• ebookreaders.nl
• Diesel eBooks (meer dan 750 gratis titels - Engels)
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
30. e-paper marketing?
• Wie neemt welk initiatief
– innoverende uitgevers en de boeken handel lijken een
voortrekkersrol te spelen
– de hardware ontwikkelaars/fabrikanten zijn passief
• weinig noviteiten
• weinig pro-actieve houding naar de gebruikers
• Vergelijking met muziek industrie blijft voorlopig nog uit
– keten zou enorm kunnen veranderen
– angst voor illegaal materiaal leeft vooral bij ‘ouderwetse’
uitgevers
• Onderwijs gaat zelf uitgeven als uitgevers niet snel inspelen op
deze ontwikkelingen!!
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
31. e-paper het publiek
• Is er nog niet echt aan toe
– prijs is vooral een bezwaar
• kan snel veranderen
– daarnaast is hardware te groot, lomp, zwaar
– geen kleur
– geen bewegend beeld
• Nu nog vooral voor
– echte gadget liefhebbers
• kranten, boeken
– studieboeken, manuals etc.
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
32. maar ook 2.0 op zichzelf
• RTV 2.0: broad-, narrow en netcasting
– versmelting met papier 2.0 (de digitale poster?)
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
38. Rollen bestaande bedrijven
• Grafische bedrijven zijn zoekende en vullen hun bestaande
producten veelal aan met in ‘de lijn’ liggende producten, zoals
bijvoorbeeld digital printing
– De 2.0 beweging zet in de grafische industrie nog nauwelijks
aan tot de term ‘papier 2.0’
• Uitgevers zien hun rol veel meer verschuiven naar complexe
crossmediale distributiemodellen. Productie van print is slechts één
‘outsource’ activiteit voor één medium
– Door de 2.0 bewegingen leren uitgevers hun klanten kennen
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
39. Rollen bestaande bedrijven
• Publieke- en commerciële omroepen zoeken vooral het web op om
het aanbod ‘on-demand’ te kunnen aanbieden in combinatie met
de verdieping van de relevantie
– Daarnaast ook veel interactie, bekend crossmediaal programma
is bijvoorbeeld ‘Idols’. Verdienmodel is ‘stemmen’.
• Adverteerders zijn vooral verward
– Hoe wordt de reclame euro verdeeld?
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
40. Marketing…..
van via naar
beleid papier
beleid papier papier
beleid web beleid web beleid web
beleid A/V A/V
beleid A/V
19XX-2005 2005-2007..8 2008..9…
…..voert crossmedia uit
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
41. Convergentie van het beleid
• Niet de media convergeren maar het beleid
• De media kanalen kunnen elkaar juist versterken
wanneer deze divergeren….
• Het beleid (is dus marketing denken) is belangrijker
dan te toe te passen technologie!
– Technologie is wel belangrijke enabler
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
42. Wat zijn de gevolgen voor
• Markten
– Hoe reageert de markt op nieuwe vormen van
(crossmediale) communicatie?
• Mensen
– Hoe gaat de mensen om met nieuwe vormen van informatie
kanalen en kennis en kunde?
• Methoden
– Hoe maken we nieuwe advertentie-, business-, en
communicatie modellen?
• Middelen
– Hoe gaan we om met onze reclame euro?
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
43. Denken in modellen helpt……
Processen
Concept/ Realisatie/ Distributie/
Kanalen
creatie productie fullfilment
Millimeters
(papier)
Megabytes
(interactief/on-
line)
Minuten
(broad- en
narrowcasting)
Invullen: markt, mensen, middelen en methoden
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
44. Relaties gaan veranderen
• interactie binnen de informatie van zender naar ontvanger
• meer kennis omtrent de ontvanger bij de zender
• processen ontwikkelen complexer maar gebruik wordt eenvoudiger
• tarieven worden transparanter
• ……
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
45. Het nieuwe ‘media denken’
• Vergt vooral een project- en planmatige aanpak
– Projectmatige aanpak (korte termijn berichtje versus lange termijn
mediaplan)
• Kijk bijvoorbeeld naar project management volgens Prince2
– Functioneel ontwerp (verwachtingen, media kanalen,
verantwoordelijkheden etc.)
• Kosten zijn niet eenvoudig in één offerte samen te vatten!!
• Partijen gaan een langdurige relatie met elkaar aan. Vertrouwen is de basis.
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
46. Crossmedia vindt volop plaats
• Van individuele monomedia naar talloze
(on)verwachte combinaties
– TV met websites
– Radio programma’s en sms
– Catalogi met bestelsystemen op het web
– Telefoonbedrijven en TV
– Kranten met radio, TV en internet (burgerjournalistiek)
– Kabelbedrijven met telefonie en internet
– Websites met ‘TV’ programma’s (themakanalen-netcasting)
– Tijdschriften met TV (thema)kanalen
– Uitgevers met TV programma’s en thema websites
– Advertising in games
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
47. Informatie explosie
• Elk anderhalf jaar verdubbelt wereldwijd alle informatie
– Zoeken naar wegen om informatie te distribueren
– Alle media hebben volop kansen!!
– In de historie is gebleken dat nieuwe media altijd
aanvullend hebben gewerkt
• De kaars is niet verdwenen door de komst van de gloeilamp…
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
48. Kansen….?
• Crossmedia wordt nog langzaam maar zeker (v)(h)erkend door
het MKB.
– Doorgaans (nog) te theoretisch en weinig meetbaar
– Teveel technologie: ver van mijn bed
– Te weinig kennis in- en verkopende partijen
• Gebrek aan marketing denken
• Doelstellingen vaak niet eenduidig
– Sectoren te veel versnipperd
• ICT, grafisch, audio/video, internet: wie zit waar?
– ……
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
49. Moet crossmedia altijd?
• Nee, het is (alleen) een (kansrijke) mogelijkheid binnen alle
mono- en multimediale uitingen.
– Communiceren met één medium kan…
– Communiceren met meerdere (niet samen opgebouwde)
media kan…
– Alleen crossmedia verbindt de communicatie beleids
uitgangspunten van de toe te passen media kanalen
• is dus puur marketing denken…
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
50. De consument als producent
• De gevolgen van digitalisering van media blijven niet beperkt
tot het professionele bedrijfsleven
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
57. Hoe (cross)media volgen…
• Marketingfacts (http://www.marketingfacts.nl)
• De Nieuwe Reporter (http://www.denieuwereporter.nl)
• Media Onderzoek (http://www.mediaonderzoek.nl)
• Frank Watching (http://www.frankwatching.com)
• Crossmedialog (http://www.crossmedialog.nl)
• Crossmedia (http://crossmediacommunication.blogspot.com/)
• Medialog (http://medialog.blogspot.com)
• UYZ (http://www.uyz.nl)
• Molblog (http://www.molblog.nl)
• Emerce (http://www.emerce.nl)
• InCT (http://www.inct.nl)
• Marcomblog (http://marcomblog,web-log.nl)
• Nieuwe Media (http://nieuwemedia.web-log.nl)
• Narrowcasting (http://narrowcasting.blieb.nl)
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
58. Elke dag via RSS
• Alleen met RSS zijn voornoemde webistes ‘bij te houden’
– RSS is een afkorting met vele betekenissen, ik heb mijn eigen versie:
Realtime Site Summary……
• Ga op zoek naar een geschikte RSS Reader, zoek in Google…..
– Ik gebruik NetNewsWire of NewsFire op de Mac…..
– Maar er zijn ook vele online readers, zoals Google Reader
• Maak er een gewoonte van al je RSS feeds dagelijks langs te lopen!!!
– Ontdek niet alleen wat belangrijk is voor je eigen omgeving waarin je
werkt, maar ook daarbuiten
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
59. Nog iets over RSS en weblogs
• Pas op voor het gebruik van het web door de gewone consument
• Als professionals heb je vaak de neiging te veronderstellen dat
iedereen weet wat de achterliggende techniek inhoudt
• Voor velen zijn weblogs gewone websites
• En kennen slechts ‘insiders’ de kracht van RSS
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
64. Geld
• Zinvolle rapporten van PriceWaterhouseCoopers, Deloitte en
KPMG geven zicht op de economie achter de
media & entertainment ontwikkelingen
– De rol van papier niet uitgespeeld
• Kranten en tijdschriften herstellen (langzaam)
– Totale uitgaven media & entertainment industrie in 2007 in
Nederland (groei van 4,4% t.o.v. 2006)
• €12,8 miljard, €4,1 miljard aan advertenties
– Internet snelste groeier
• Advertentie inkomsten vallen (nog) tegen
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
65. Meningen
• Ben Rogmans (De Pers) op marketingfacts:
• Ben gelooft wel dat krant en internet elkaar kunnen
versterken en aanvullen, maar hij heeft zijn
bedenkingen bij allerlei crossmediale platformen.
Met een krant kan je goed geld verdienen, met
sommige sites ook, maar er zijn nog niet veel
voorbeelden waar het gecombineerd ook goed gaat.
Interessant hierbij is dat hij mij er op wees dat hoewel
de oplages van de meeste kranten daalde, de
winstgevendheid juist stijgt.
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
66. Meningen
• Warren E. Buffet (Washington Post):
• In today's economy, Buffett wrote: quot;Simply put, if cable
and satellite broadcasting, as well as the Internet, had
come along first, newspapers as we know them
probably would never have existed.quot;
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
67. Meningen
• Philip Alberdink Thijm (exPCM) in Tijdschrift voor Marketing:
• ‘De ene doelgroep wil nieuws vooral op papier hebben.
Een andere doelgroep wil nieuwsfeiten bijvoorbeeld
online hebben en achtergrond en analyse op papier. Een
derde wil er ook video bij hebben. Wij proberen nu van
een sterk productgedreven business te transformeren
naar een meer consumentengedreven business.’
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
68. Meningen
• Paul Molenaar (ex COO on-line Sanoma Uitgevers) in hetzelfde
stuk:
• ‘Ik ben ervan overtuigd dat er een soort revival komt
voor papieren publicaties waar mensen tijd aan zullen
besteden. Print is niet alleen maar een wegvloeiende
business.’
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
69. Meningen
• Oscar Kneppers (CEO uitgever Bright) in InCT (vakblad voor
uitgevers):
• ‘Een mediamerk is pas echt crossmediaal als het ook
papier gebruikt.’
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
70. Trends - advertenties vs.
consumptie
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
71. Wat leren we hiervan?
• Interactie, multichannel communicatie en user generated
content veranderen het media landschap
• Crossmedia is het samenspel van de gevolgen over alle kanalen
en processen heen
• Content kent geen unieke ‘originators’ meer
• Advertentie-, business-, communicatie- en distributiemodellen
modellen zijn onderhevig aan grote veranderingen
• One-ton-one communicatie wordt steeds belangrijk, in zowel
print, web als broad- net- en narrowcasting
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
72. Werk met een model….
Processen
Concept/ Realisatie/ Distributie/
Kanalen
creatie productie fullfilment
Millimeters
(papier)
Megabytes
(interactief/on-
line)
Minuten
(broad- en
narrowcasting)
Invullen: markt, mensen, middelen en methoden
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
73. Publicaties die de moeite
waard zijn
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
74. Conclusies
• De grote bestaande mediaspelers verschuiven wel, maar
worden in hun voortbestaan niet wezenlijk aangetast
– Steeds meer media kanalen naast elkaar
• Informatie explosie
• We weten nog niet hoe we in de toekomst met media
zullen omgaan
• We kennen de nieuwe advertentie- business- en
communicatie modellen nog niet
• Nieuwe bedrijven, nieuwe branches, nieuwe spelregels
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s
75. Discussie / Q&A
‘de media van de toekomst =
de toekomst van de media?’
‘(V)(H)erkenning van een (tijdelijke) beweging’
door peter@luit.nl
Consultant/interim manager, voorzitter CMBO, bestuurslid VNO-NCW
LUIT Consultancy = T h i n k i n g - I n - C o n n e c t i o n s