1. 1
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Εννοιολογική
χαρτογράφηση
Θανάσης Τζιμογιάννης
Αναπληρωτής Καθηγητής
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Τι είναι η εννοιολογική
χαρτογράφηση
Η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια
τεχνική αναπαράστασης της γνώσης με
γράφους
Έχει αναπτυχθεί από τον Joseph D. Novak,
Cornell University (δεκαετία 1960)
Η εργασία του Novak έχει τις ρίζες της στη
θεωρία του David Ausubel, ο οποίος
ανέδειξε τη σημασία των προϋπαρχουσών
γνώσεων του ατόμου για τη μάθηση νέων
εννοιών
2. 2
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Η δομή των εννοιολογικών
χαρτών
Οι εννοιολογικοί χάρτες (Knowledge
graphs) αποτελούνται από
Κόμβους (nodes): αναπαριστάνουν
έννοιες ή ιδέες
Συνδέσμους (links): αναπαριστάνουν
σχέσεις μεταξύ εννοιών
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Ένα παράδειγμα
3. 3
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Ένας εννοιολογικός
χάρτης για την
εννοιολογική
χαρτογράφηση
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Πώς λειτουργεί η
εννοιολογική χαρτογράφηση;
Η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι
μια δυναμική διαδικασία
Προσδιορισμός σημαντικών εννοιών
Διάταξη των εννοιών στο χώρο
(δημιουργία κόμβων)
Προσδιορισμός συσχετίσεων μεταξύ των
εννοιών
Περιγραφή των σημαντικών συσχετίσεων
μεταξύ εννοιών
Αναθεώρηση του εννοιολογικού χάρτη
4. 4
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Τι μας θυμίζει η Γνωστική
Ψυχολογία: Τύποι γνώσεων
Δηλωτική γνώση (Γνωρίζω κάτι)
Γνώση γεγονότων, εννοιών και αρχών
Οι γνώσεις οργανώνονται σε γνωστικές δομές
(σχήματα)
Διαδικαστική γνώση (Γνωρίζω πώς)
Εφαρμογή των δηλωτικών γνώσεων για την ανάπτυξη
σχεδίων, τη διαμόρφωση επιχειρημάτων, την επίλυση
προβλημάτων κ.λπ.
Μετατροπή των δηλωτικών γνώσεων σε διαδικασίες,
ανάκληση και εφαρμογή διαδικασιών
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Στρατηγική γνώση (μεταγνώση)
Γνωρίζω γιατί
Συσχέτιση δηλωτικής και διαδικαστικής
γνώσης
Ικανότητα εφαρμογής γνώσεων και
δεξιοτήτων για την επίλυση αυθεντικών
προβλημάτων
Ικανότητα μεταφοράς δεξιοτήτων
επίλυσης προβλημάτων σε άλλες
γνωστικές περιοχές
5. 5
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Πλεονεκτήματα λογισμικών
Ε.Χ.
Εύκολα στο χειρισμό
Αξιοποίηση οπτικών αναπαραστάσεων
Δυναμική ανάπτυξη και διασύνδεση
Μετατροπή, μετασχηματισμός,
προσαρμογή στις απαιτήσεις
Επικοινωνία - διανομή
Αποθήκευση
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Λογισμικά εννοιολογικής
χαρτογράφησης
Λογισμικά που μπορούν να
αναπαραστήσουν εννοιολογικούς χάρτες
(concept maps)
πολυδιάστατα δίκτυα αναπαράστασης εννοιών
και των συσχετίσεων μεταξύ τους
προσομοιώνουν τις γνωστικές δομές που
διατηρούν στο μυαλό τους οι άνθρωποι
Τύποι ΕΧ
Δικτυακοί
Ιεραρχικοί
Συστημικοί
Διαγράμματα ροής
7. 7
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
ΛογισμικάΛογισμικά εννοιολογικήςεννοιολογικής
χαρτογράφησηςχαρτογράφησης
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Πώς μπορεί να
χρησιμοποιηθεί η Ε.Χ.
Ανάπτυξη ιδεών (brainstorming)
Σχεδιασμός σύνθετων δομών
Μεγάλα κείμενα
Πολυμεσικές εφαρμογές
Σχέδια έρευνας
Projects
Αναπαράσταση και επικοινωνία σύνθετων
εννοιών
Σύνδεση παλιών και νέων γνώσεων
Αξιολόγηση-διάγνωση παρανοήσεων,
δυσκολιών, ανάπτυξης των μαθητών
8. 8
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Διαγνωστικό εργαλείο
Εργαλείο αξιολόγησης
Σχεδιασμός Project
διαθεματικής εργασίας
Ερευνητικό
εργαλείο
Παρουσίαση
Μοντελοποίηση
γνώσεων
Συνεργατική
δραστηριότητα
Εννοιολογική
χαρτογράφηση
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Στρατηγικές εφαρμογής
λογισμικών ΕΧ
Εργαλείο μοντελοποίησης ιδεών από τους
μαθητές
Συγκέντρωση προϋπαρχουσών γνώσεων και
ιδεών
Καταιγισμός ιδεών (brainstorming)
Δημιουργία αρχικού εννοιολογικού χάρτη
Εξερεύνηση και εμπλουτισμός εννοιών και
συσχετίσεων
Επανοργάνωση αποτελεσμάτων
Τροποποίηση εννοιολογικού χάρτη με χρήση
νέων εννοιών
9. 9
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Εργαλείο μοντελοποίησης
Βήματα ανάπτυξης
Βήμα 1: Προσδιορισμός βασικών εννοιών
Αναγραφή των βασικών εννοιών (key concepts)
που σχετίζονται με το υπό μελέτη πεδίο
Ανάπτυξη του σκελετού του ΕΧ
Βήμα 2: Οικοδόμηση εννοιών που επεξηγούν ή
επεκτείνουν τις βασικές έννοιες
Τεχνικές διαπραγμάτευσης και διαβούλευσης μεταξύ
των μαθητών
Βήμα 3: Προσδιορισμός των συσχετίσεων
(links) μεταξύ των εννοιών
Βήμα 4: Περιγραφή των σημαντικών
συσχετίσεων μεταξύ εννοιών
Βήμα 5: Αναθεώρηση του εννοιολογικού χάρτη
(εμπλουτισμός, επέκταση, αλλαγές)
25/1/2012 Α. Τζιμογιάννης
Στρατηγικές εφαρμογής
λογισμικών ΕΧ
Μέσο αξιολόγησης του μαθησιακού
αποτελέσματος
Ελεύθερη ανάπτυξη του ΕΧ από τους
μαθητές
Ανάκληση-Αναγνώριση
Ο εκπαιδευτικός αναπτύσσει το περίγραμμα
του εννοιολογικού χάρτη αφήνοντας
επιλεγμένα κενά, κόμβους (έννοιες) ή
συνδέσμους (συσχετίσεις) για να
συμπληρωθούν από τους μαθητές
