2. PËRMBAJTJA E PROJEKTIT
RËNDËSIA E UJIT
NDOTJA NGA MBETJET URBANE
NDOTJA E LUMENJVE NGA MBETJET URBANE NE SHQIPERI
NDOTJA E PLAZHEVE
ZGJIDHJA
NDOTJA NGA NAFTA
NDOTJA NGA NAFTA NË FIER
NDOTJA NË ROSKOVEC
NDOTJA NË VLORË
PËRFUNDIMET
3. RËNDËSIA E UJIT
Uji është vital për njerëzit dhe të gjitha format e jetës. Uji mbulon 71% të
sipërfaqes së Tokës: 96.5 % është në oqeane, 1.7% në ujëra nëntokësore,
1.7% në akull (Antarktida, Groenlanda). Vetëm 2.5% e ujit të Tokës është
ujë i pijshëm 98.8% e këtij uji është në akull dhe ujëra nëntokësore. Më
pak se 0.3% e ujërave të freskët është në lumenj, liqene dhe atmosferë. Në
botë, afërsisht, 1 miliard njerëz kanë mungesë uji, 2.5 miliardë njerëz kanë
mungesë kushtesh sanitare. Është llogaritur që në vitin 2025, gjysma e
popullsisë së botës do të përballet me krizën e ujit të pijshëm. Ndotja e ujit
të pijshëm është problem i madh, që duhet përballur me profesionalizëm
dhe përkushtim. Në botë sot, në çdo 20 sekonda vdes një fëmijë nga
përdorimi i ujit të ndotur për të pirë. Shqipërinë e ka bekuar Zoti për
burime ujore. Po fatkeqësisht nuk ka një menaxhim të përshtatshëm ose
në disa vende nuk ka asnjë lloj trajtimi Sipas statistikave 60% e popullsisë
furnizohen nga burimet natyrale ujore. Dhe 40% nga Tregu.
4. NDOTJA URBANE
Urbanizimi i rajoneve dhe zmadhimi i qyteteve metropole,
zhvillimi i industrisë, intensifikimi i bujqësisë kanë sjellë
shtimin e madh të mbeturinave urbane dhe industriale, të
cilat janë të llojeve të ndryshme dhe, zakonisht, janë
helmuese. Mbetjet gazore nga djegiet hidhen në
atmosferë. Aktualisht shfaqen probleme gjeologjike me
grumbullimet e mbetjeve, sepse këto depozita të
mbeturinave vazhdimisht veprojnë mbi sistemet natyrorë.
Mbetjet e lëngëta sot përpunohen, pastrohen dhe pas kësaj
derdhen në lumenj ose madje depozitohen në rezervuarë
nëntokësorë, në thellësi të mëdha. Mbetjet urbane përbëjnë
aktualisht një nga problemet mjedisore më të prefta dhe të
pazgjidhura në Shqipëri. Ato përbëjnë një faktor me
rrezikshmëri të lartë për ndotjen e ujerave dhe dëmtimin e
ekosistemit.
5. NDOTJA URBANE
Zonat urbane kanë potencialin të ndotin ujin në
shumë mënyra. Balotazhi (vërshimet) nga rrugët
përmbajnë varja gome, metale të rënda, si dhe
ndotës të tjerë që vijnë nga automobilat. Ujërat e
zeza ose të patrajtuara mirë, mund të kenë në
përberjen e tyre nje sasi shume te vogel te
oksigjenit te tretur, si dhe nje nivel te larte te
ndotesve, te tille sic jane bakteret fekale koliforme,
nitratet, fosfori, kimikatet, si dhe baktere te tjera.
Edhe ne kanalizimet e trajtuara mire mund te kete
sasi te larte te nitrateve.Ujërat nëntokesore dhe ato
siperfaqësore mund të ndoten nga mbetjet toksike,
rrjedhja e karburanteve ose nga hedhjet e
qellimshme te substancave te rrezikshme.
6. Më i ndotur rezulton se eshte bregdeti i
Adriatikut dhe nje pjese e Jonit, të cilët
kanë në vetvete mbetje organike dhe
urbane. Cilësia e ujërave, dëmtimi i fund
detit, derdhja e vazhdueshme e ndotjeve
urbane të cilat dashje pa dashje
grumbullohen në det dhe kjo bën që uji te
popullohet me objekte të ndryshme
plastike. Këto të fundit kane filluar të
zhdukin vlerën e diversitetit . Kjo ka bërë
që shumë specie ujore të rrezikojnë
zhdukjen. Ndërtimet pa kriter në një pjesë
të madhe të bregdetit shqiptar kanë sjellë
ndotje të vazhdueshme të ujërave dhe
rërës në këto zona.
NDOTJA E ADRIATIKUT
7. Buzë lumit, pothuajse në të gjithë
gjatësinë e tij gjenden mbetje
urbane.. Shkumbini mbledh
mbetjet urbane dhe ujërat e zeza të
Bashkisë së Përrenjasit, Librazhdit,
Elbasanit, Rrogozhinës dhe të
shumë komunave përreth. Më pas
uji që ka një prezencë të lartë
mikrobakteriale derdhet në plazhin
e Divjakës dhe në grykëderdhjen e
lumit vërehen mijëra ton mbetje .
MASAKËR NË SHKUMBIN
NDOTJA E LUMENJVE
8. Kudo nëpër shtratin e këtij lumi
gjenden mbeturina që përbëjnë rrezik
serioz jo vetëm për ujin por edhe për
banorët e qytetit të Shkodrës.
Mbeturinat e qytetit nuk
grumbullohen me në vendin e caktuar
por shkarkohen të gjitha në brigjet e
lumit .
LUMI KIR, SHKODER
9. ZGJIDHJA
Zgjidhjet e kësaj ndotjeje përfshijnë gjetjen e mënyrave të
qëndrueshme për zonën urbane për të reduktuar varësinë
e saj nga të dyja problemet : ndotesit dhe sasia e
ndotësve qe ajo prodhon, dhe për kete duhet të riciklohen
ndotësit para se ata të kontaminojnë tokën, ujin, apo
ajrin. Parandalimi I ndotjes në zonat urbane është
kryesisht një detyrë e publikut. Njerëzit duhet të jenë të
informuar në lidhje me mënyrat e duhura për deponimin
e mbeturinave. Sensibilizimi eshte nje menyre efektive
per te marre mesazh te gjithe.
10. NDOTJA NGA NAFTA
Në përmasa globale ndotësi më i madh i ujërave është nafta. Ajo
mund të derdhet në ujëra detare me mjete transportuese të naftës në
rast të havarive, ose dukeshpërlarë mbeturinat e naftës nga
rezervuarët e tankerëve.Nafta e derdhur në ujin e detit mjaft vështirë
mund të zbërthehet me rrugë biologjike,bakteriale dhe fotokimike.
Nafta shpërndahet në sipërfaqe të detërave, duke penguar
shkëmbimin e gazrave në mes të ujit dhe atmosferës. Rreziku i
incidenteve që shkaktojnë ndotjet e mjedisit detar nga nafta ose lëndë
të tjera të dëmshme është i madh. Ndërsa risqet janë të mëdha,
kërkohet përcaktimi i një politike dhe strategji për reagimin ndaj
rrjedhjeve të naftës ose të lëndëve të rrezikshme dhe helmuese në det.
11. SITUATA NË FIER
Mbetjet hidrokarbure që dalin nga shfrytëzimi i
nëntokës në zonën naftëmbajtëse të Patos –
Marinzës vazhdojnë të shkaktojnë një dëm të
madh ekologjik në rrethin e Fierit. Dy kompanitë e
nxjerrjes së naftës që ushtrojnë aktivitetin e tyre
në këtë zonë shkarktojnë mbetje hidrokarbure në
kolektorin e Roskovezit, i cili pasi përshkon një
rrugë prej më shumë se 30 km derdhet ne
bregdetin e Semanit. Kohët e fundit ndotja e
kolektorit është rritur më shumë si pasoje e
derdhjes pa kriter te mbetjeve hidrokarbure.
Dëme te konsiderueshme jane shkaktuar ne tokat
bujqesore qe pershkon kolektori i Roskovecit ne te
gjithe gjatesine e tij prej 30km
12. Ura e Hoxhares ne Topoje te Fierit
eshte kthyer ne vend per
grumbullimin e mbetjeve
hodrokarbure qe vijne nga zonat
naftembajtese te Ballshit dhe Patosit.
Te dhenat e fundit bejne fjale per me
shume se 1 ton mbetje hodrokarbukre
te derdhura ne kanalin e
Roskovecit.Autoritetet locale thone se
e kane te pamundur te kryejne
pastrimin e kanalit dhe te
parandalojne ndoten e zones.
ROSKOVECI
13. Ndotet me solar gjiri i Zvernecit në Vlorë. Kanë qenë pushuesit që kanë
konstatuar këtë problem. Sipas tyre bregu i detit ka marrë ngjyre të kuqe ndërsa
ndihet ere naftë në të gjithë bregdetin. Në vendngjarje kanë mbërritur dhe
specialistët të cilët argumentojnë se shkaku për ndotjen është bërë ngarkim –
shkarkimi i një anije qe transportonte nafte. Këto ngjarje dhe shkaktimi i ndotjes
ndikojnë direkt te pushuesit qe frekuentojnë këtë zonë
VLORA
14. Ekzistojnë masat adekuate për mbrojtjen e ujit nga ndotja.Kjo
bëhet në disa mënyra:
• me eliminimin e shkaqeve të ndotjes së ujit,
• me zvogëlimin e sasisë së materieve ndotëse në ujë,
• me ndërmarjjen e masave të posacme të pastrimit,
• me montimin e instalimeve të vecanta për spastrimin e ujërave
efluente,
• me ndalimin e plotë të shpërlarjes së mbeturinave të naftës nga
tankerët.
PËRFUNDIME
15. Gjithcka të mirë që mund ta bëjmë sot, le ta bëjmë për të
mirën tonë dhe të gjeneratave që do të vijnë.Njeriu
ndryshon ekosistemin, shpesh shkatërron populacione të
tëra të organizmave,e me urbanizim dhe industrializim
ndryshojnëkushtet fizike dhe kimike. Me këtë
rastparaqiten rreziqet globale, si : hollimi i shtresës së
ozonit, ndryshimi i klimës dhe pakësimi i
biodiversitetit.Prandaj, të kujtojmë thënien e
natyralistit Zhak Iv Kusto që thotë se : “ Dikur natyra
e ka frikësuar njeriun, kurse sot njeriu e frikëson
natyrën.”Kjo vlen edhe për ndotjen e detërave e
oqeaneve, dhe për të gjitha llojet e ndotjeve të
tjera.Andaj le të mbrojmë oqeanet, ngase me këtë
mbrojmë të ardhmen tonë!
